Το "Συγχωράδικο"

Κατεβαίνοντας τις προάλλες, την Μεσογείων με κατεύθυνση την Αθήνα, λίγο πριν από το τέρμα της και συγκεκριμένα στο κομμάτι που πάει να σμίξει με τη Φειδιππίδου, πιάστηκε η άκρη του ματιού μου από την έντονη αντανάκλαση μιας αστραφτερής πρόσοψης από λευκό, επιμελώς κατεργασμένο μάρμαρο, που φάνταζε είναι αλήθεια, λίγο παράταιρη ανάμεσα σε κτίρια γκρίζα, ατημέλητα και ελαφρώς μελαγχολικά. Μετά το πρώτο ξάφνιασμα, μια δεύτερη στα γρήγορα, ματιά εντόπισε στο επιστέγασμα της πρόσοψης επιγραφή γραμμένη με φροντισμένους βυζαντινοπρεπείς χαρακτήρες, που είχε την επωνυμία 'Συγχωράδικο'.

Δίχως αμφιβολία, επρόκειτο για ένα ακόμη από εκείνα τα καταστήματα κοινωνικών, (ή κάπως έτσι), εξυπηρετήσεων, όπως επικράτησε τα τελευταία χρόνια χάριν ευφημισμού να αποκαλούνται τα Γραφεία Τελετών. Καθωσπρέπει, αλλά και δοκιμασμένες από χρόνια επωνυμίες, όπως 'Βυζαντινό', 'Γαλήνη', 'Μιστράς', 'Αχέροντας', κ.λ.π., εν πολλοίς συναφείς και αντάξιες της σοβαρότητας των υπηρεσιών που προσέφεραν και προσφέρουν οι συμπαθείς και απαραίτητες αυτές επιχειρήσεις, ξαφνικά φάνταζαν παρωχημένες, προβλέψιμες, συμβατικές.

Η πολύ ταιριαστή συνήχηση που κάνει η λέξη 'Συγχωράδικο' με λέξεις όπως 'Βαρελάδικο΄, 'Σιδεράδικο', 'Τσιπουράδικο', κ.λ.π, αλλά και με την πρώτη διδάξασα ‘Σκυλάδικο’, της οποίας τα κάθε είδους ‘Βαρελάδικα’, ‘Σιδεράδικα’ κ.λ.π. δεν αποτελούν παρά πιο ευπρεπισμένες εκδοχές, αντίστοιχες της πρόσφατης νεοελληνικής πολιτισμικής μετάλλαξης προς πολιτικώς ορθότερες μορφές έκφρασης, δείχνει σαφώς το πνεύμα κάτω από το οποίο διακατεχόταν ο εμπνευστής αυτής της επωνυμίας,

Για όσους έχουν ασθενική μνήμη, υπενθυμίζουμε ότι οι λέξεις 'Βαρελάδικο', και 'Σιδεράδικο' παραπέμπουν μονοσήμαντα σε ονομαστά 'ευαγή ιδρύματα', γενικής ευωχίας και ξεσαλώματος, που επικρατούσαν την προηγούμενη δεκαετία στο στερέωμα της νυχτερινής Αθήνας. Στο ίδιο μήκος κύματος, άλλωστε, αλλά στο πιο light, κινούνται και οι λέξεις 'Τσιπουραδικο' και 'Φαγάδικο'.

Ενώ, λοιπόν, εκ πρώτης όψεως, το θέμα της λέξης 'Συγχωράδικο' είναι καθ’ όλα σύμφυτο με το κλίμα ενός Γραφείου Τελετών, ( μιας, τόσο η ‘Συγχώρεση’ σαν έννοια, όσο και οι φράσεις 'Καλό Συχώριο', 'Συχωρεμένος ο μακαρίτης' κ.λ.π. δεν αποτελούν παρά κοινοτοπίες σε τέτοιου είδους χώρους), η προσθήκη της ιδιότυπης κατάληξης ‘-αδικο’ είναι αυτή που δημιουργεί τη μεγάλη σύγκρουση με το να εκχυδαΐζει και να αφαιρεί από τη πράξη της Συγχώρεσης το μεγαλείο που της ανήκει.

Δεν ήταν όμως αυτός ο μοναδικός συνειρμός που μου γεννήθηκε. Μέσα από την 'υβριστική' χρήση της λέξης αυτής, θα μπορούσε να διαπιστώσει κανείς την άρνηση κυρίως μιας κοινωνίας να αποδεχτεί και να κατονομάσει τον θάνατο per se σαν ένα από τα ουσιαστικά της στοιχεία. Σε μια μεταμοντέρνα, ναρκισσιστική και εθελοτυφλούσα κοινωνία, που προσπαθεί ν΄ αγκιστρωθεί σ’ έναν πρόσκαιρο ευδαιμονισμό και τη λατρεία του εφήμερου, το μέλλον, ο πόνος, το πένθος και πόσο μάλλον ο θάνατος δεν έχουν θέση. Και επειδή αυτές είναι καταστάσεις αναπόφευκτες που δεν μπορεί να τις προσπεράσει, τους αλλάζει το όνομα με διάφορα λεκτικά τεχνάσματα και ανόσιες μίξεις, για να τις εκφορτίσει από δυσάρεστες συνδηλώσεις και να τις φέρει έτσι πιο κοντά στα δικά της μέτρα. Έτσι, τα Γραφεία Τελετών τείνουν σιγά-σιγά να μετονομάζονται τα τελευταία χρόνια σε 'Γραφεία Εξυπηρετήσεως', ενώ η πρωτοτυπία του εν λόγω επιχειρηματία της οδού Μεσογείων είναι ότι πάνω στην προηγούμενη μετάλλαξη παρέταξε και μία δεύτερη.

Τώρα, κατά πόσον αυτό το εγχείρημα μπορεί να αυξήσει τον τζίρο του καταστήματος, μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε στο τέλος του χρόνου τη δημοσίευση του ισολογισμού του. Αυτός ο τελευταίος ίσως δείξει, εν είδη στατιστικής, κατά πόσον και με ποια σπουδή οι νεοέλληνες είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν τα συναισθήματα θλίψης και να ξεφορτωθούν το πένθος τους με μια τελετή που δεν θα διαφέρει και πολύ από απροσχημάτιστο γλέντι, όχι τόσο από χαρά για το ξεφόρτωμα του εκλιπόντα, όσο από διάθεση εξορκισμού και ανώδυνου προσπεράσματος του συντελεσθέντος θανάτου. Και ποιος ξέρει, ίσως στο μέλλον όλα αυτά να λαμβάνουν χώρα σ’ ένα νέου τύπου 'Βαρελάδικο΄ το οποίο ο ίδιος ευφάνταστος επιχειρηματίας δεν θα δίσταζε να στήσει δίπλα ακριβώς στο 'Συγχωράδικο'.