Η Κυβέρνηση του "Cargo-Cult"

Η ΕΚΘΕΣΗ
Πριν από δυο περίπου χρόνια, μετά την δημοσίευση της έκθεσης του ΣΕΒ για την ελληνική ανταγωνιστικότητα, (Σεπτέμβριος 2005), κατά την οποία
1. Είχε σημειωθεί σημαντική επιδείνωση της θέσης της Ελλάδας στο δείκτη Ανταγωνιστικότητας για Ανάπτυξη, και
2. πτώση κατά 9 θέσεις, (στην 46η δηλαδή), σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά,

ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΡΑ
το Υπουργείο Ανάπτυξης, το πρώτο μέτρο που πήρε ήταν να κυκλοφορήσει κατεπείγουσα εγκύκλιο στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, και πολύ πιθανόν και σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, με τη σύσταση οι wannabe ανταγωνιστικοί εργαζόμενοι να επισυνάπτουν από δω και πέρα στη γραπτή ή ηλεκτρονική αλληλογραφία τους και το αντίστοιχο σήμα-τεκμήριο της ελληνικής ανταγωνιστικότητας.

Στα πλαίσια επιπρόσθετων ενισχυτικών μέτρων, εξέδωσε επίσης γραμματόσημα, τύπωσε μπλουζάκια, παράγγειλε να γραφτούν ανάλογες εκθέσεις στα σχολεία, ν’ απαγγελθούν ποιήματα, να γίνουν διαγωνισμοί ζωγραφικής στα Νηπιαγωγεία με κεντρικό θέμα «Ο Έλληνας ο Θεριακλής και ο Αντ-αγωνιστής», μέχρι και αναμνηστικές καπότες με το εν λόγω σήμα, έθεσε σε κυκλοφορία, σαν εξευμενισμό της ελληνικής ευγονίας που όπως φαίνεται είχε αρχίσει να εγκαταλείπει τη χώρα.

Ακόμα, δαπανήθηκαν μεγάλα ποσά σε τελετές εξιλέωσης, σε θυσίες που προσφέρθηκαν σε όλους τους γνωστούς και άγνωστους θεούς, σε λιτανείες που πραγματοποιήθηκαν στις πόλεις και τα χωριά, σε σκόρδα και σε χάντρες-μάτια που μοιράστηκαν σε όλους απαξάπαντες τους κατοίκους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς για να ξορκίσουν το μάτι το κακό, που σαν μαύρο σύννεφο είχε κάτσει βαρύ πάνω απ’ τη χώρα.

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΑ...
Παρά ταύτα, παρά τα μάγια και τα ξόρκια, παρά την τόση κινητικότητα και επενδυτική δραστηριότητα σε σκόρδα, κρεμμύδια, μάτια και καπότες, η έκθεση του ΣΕΒ της επόμενης χρονιάς, (Δεκέμβριος 2006), ήταν απογοητευτική, με την ελληνική ανταγωνιστικότητα να μην έχει πάει ρούπι παραπέρα.

Τα ίδια και την επόμενη και την μεθεπόμενη χρονιά...

Τι να είχε πάει άραγε στραβά;

ΟΙ 5 ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΟΦΩΝ:
1) να μας είχαν ψεκάσει οι Αμερικανοί, με τίποτα ιούς, βακτηρίδια, αλουμινόκοκκους ή «....με κάποιο περίεργο κοκτέιλ ουσιών, τέτοιων ώστε η μία να μας ναρκώνει, η άλλη να αμβλύνει το αντιστασιακό μας φρόνημα (η γνωστή «ανθελλίνη»), η τρίτη να κάνει πιο ευαίσθητα τα δάση μας στις πυρκαγιές, και η τέταρτη να παραδίδει το σώμα μας στον καρκίνο....», (βλ. «Βοήθεια! Μας ψεκάζουν...». Π. Μπουκάλας, Καθημερινή, 1-11-2007),

2) να ήταν ελαττωματικές οι καπότες και τα μπλουζάκια να είχαν ξεβάψει στο πλύσιμο,

3) να είχαν τελειώσει τα γραμματόσημα-προωθητές της ανταγωνιστικότητας.

4) να είχαν κάνει λάθος στο μέτρημα των μονάδων,

5) να μην πραγματοποιήθηκαν οι «οριζόντιες πολιτικές και εισροές» και να μην διαμόρφωσαν το πλαίσιο μέσα στο οποίο παρεμβαίνουν, προσδιορίζοντας έτσι τα «ενδιάμεσα αποτελέσματα της ανταγωνιστικότητας», που με της σειρά τους διαμορφώνουν τα τελικά αποτελέσματα σε όρους βιοτικού επιπέδου, απασχόλησης, ποιότητας ζωής κλπ.


Η ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
Περιέχεται στο καινούργιο μου βιβλίο “Cargo-Cult Governance” το οποίο θα κυκλοφορήσει όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου.

Σύμφωνα μ’ αυτή, η χώρα μας, με το να αποκοπεί από τις ελληνοχριστιανικές της ρίζες άφησε τον εαυτό της να πέσει θύμα μαγικών δοξασιών που ανθούν σε φυλές της Αμαζονίας και της υποσαχάρειας Αφρικής. Η «λατρεία κάργκο», (Cargo Cult) είναι μια θρησκευτική κίνηση και πολιτική στάση που απαντάται σε περιοχές οι οποίες ήρθαν πρόσφατα σε επαφή με τεχνολογικά ανεπτυγμένες κοινωνίες, και οι οποίες θεωρούν ότι μπορούν να αποσπάσουν τον υλικό πλούτο των κοινωνιών αυτών με «μαγική σκέψη» και μαγικές πρακτικές και τελετουργίες, πιστεύοντας εν τω μεταξύ ότι τα υλικά αυτά αγαθά προορίζονταν από τους θεούς και τους προγόνους τους γιαυτούς και μόνο. (αν νομίζετε ότι πάλι σας δουλεύω δείτε τον ορισμό στο: Wikipedia, Cargo Cult).

Κάθε ομοιότητα με πρόσωπα ή πράγματα είναι τυχαία και παραπλανητική!

Τι Είναι Ψευδοεπιστήμη;

Αφού εντρυφήσαμε στα της Επιστήμης, νομίζω ότι για λόγους πληρότητας θα πρέπει να παρουσιάσουμε και τα συστατικά στοιχεία της άλλης πλευράς, της ψευδοεπιστήμης.

Θα ήταν χρήσιμο να καταγράφαμε εν τάχη, όχι βέβαια όλες τις πρακτικές που εντάσσονται στο σώμα της ψευδοεπιστήμης, και που είναι αναρίθμητες, αλλά μόνον εκείνες που έχουν πλατειά διάδοση, ισχυρά κοινωνικά στηρίγματα, κυρίως στην Αμερική, μεγάλη κοινωνική επιρροή και παρεμβατικότητα, και το πιο σπουδαίο, χαρακτήρα ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ, καθ’ ότι επιδιώκουν την εκθρόνιση αντίστοιχων τεκμηριωμένων επιστημονικών πρακτικών, με τις ίδιες πάνω κάτω τεχνικές που τα ρολόγια SFIKO, το πάλαι ποτέ επιχείρησαν να εκθρονίσουν τα ρολόγια SEIKO, και τα κροκοδειλάκια με την κάτω ουρά, τα κροκοδειλάκια με την ουρά πάνω. Δηλαδή αν με εννοείτε, το take over που επιχειρείται γίνεται με τρόπο πλάγιο, ύπουλο και παρασιτικό, με εξαπάτηση, με παραπλάνηση, με παραποίηση στοιχείων και στραμπούλιγμα της λογικής και με σφετερισμό ξένου υλικού σκοπεύοντας στην παραποίηση, την αλλοίωση και την εξουδετέρωσή του.

Οι ψευδοεπιστημονικές πρακτικές που σκοπό έχουν ν’ αμφισβητήσουν τα ευρήματα και τη μεθοδολογία της Επιστήμης διακρίνονται :
1) σ’ αυτές που είναι καλύτερα μασκαρεμένες σαν επιστημονικές, με προσεκτικά συγκαλυμμένο τον μυστικιστικό τους πυρήνα, και
2) σ’ αυτές που δομούνται πάνω σ’ έναν καθαρά θεολογικό πυρήνα.

Στην πρώτη κατηγορία θα κατέτασσα τα ψευδό-ιατρικά συστήματα, όπως α) την ομοιοπαθητική, β) την χειροπρακτική, γ) την οστεοπαθητική, δ) τον βελονισμό ε) τις υπόπτου προελεύσεως ψυχοθεραπείες κ.α. που θέλουν να υποκαταστήσουν την γνωστή ιατρική,
ενώ στη δεύτερη α) τον έξυπνο σχεδιασμό, β) τον δημιουργισμό, γ) τη θεραπεία μέσω της πίστης, κ.α., συστήματα που επιδιώκουν την αποκατάσταση του θεού ως γενικού και μοναδικού ρυθμιστή.

Όλα τα υπόλοιπα συστήματα, ουφολογία, ψυχοκινητικά φαινόμενα, ύπνωση, out of body experience, λυγισμένα κουτάλια, μαχαίρια, πιρούνια, κρυσταλλοθεραπεία, New-Age spirituality, τρίγωνο Βερμούδων, κούφια Γη, απευθύνονται κατά τη γνώμη μου σε περιθωριακές κυρίως ομάδες και εντάσσονται στην κατηγορία των προσωπικών δοξασιών και πρακτικών, χωρίς πολλές δυνατότητες και αξιώσεις για κοινωνική παρέμβαση. Η αστρολογία, παρά την εκτενή της διάδοση, ποτέ δεν θέλησε να παίξει κυριαρχικό ρόλο στην σύγχρονη κοινωνία, προσπαθώντας να εκθρονίσει άλλες επιστήμες με τις οποίες πολλοί θα ήταν πρόθυμοι, λόγω άγνοιας να την ταυτίσουν, όπως π.χ. με την Αστρονομία και που αν ήθελε θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το γεγονός. Για το λόγο αυτό δεν θεωρώ ότι αποτελεί σημαντική κοινωνική απειλή.

Ποιοι είναι λοιπόν, οι λόγοι που οι ψευδοεπιστήμες δεν θα γίνουν ποτέ τους Επιστήμες;

Ας τους αναφέρουμε:

1). ΔΕΝ διαθέτουν ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΟ ΕΞΗΓΗΤΙΚΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ που να δικαιολογεί την προέλευση των ευρημάτων τους. Και εξ αυτού, στερούνται και προβλεπτικής ικανότητας. Η ομοιοπαθητική, στην προσπάθειά της να γίνει επιστήμη υιοθέτησε κάποιο από το επιστημονικό τυπικό, με το να προτείνει έναν μηχανισμό λειτουργίας της. Επειδή, όμως δεν έχει εξ αρχής τη διανοητική πειθαρχία και δομή για κάτι τέτοιο, ξεφούρνισε σαν εξήγηση κάτι παντελώς αλλόκοτο και ανορθόδοξο, την ύπαρξη δηλαδή ΜΝΗΜΗΣ στον διαλύτη, (νερό ή αλκοόλη), ένα ad-hoc εφεύρημα, χωρίς ίχνος θεωρητικής και πειραματικής πρότερης διερεύνησης, κιαυτό ύστερα από τις επισημάνσεις των φυσικών επιστημόνων ότι στα διαλύματα που χρησιμοποιούνταν στα ομοιοπαθητικά φάρμακα, δεν υπήρχε περίπτωση να βρεθεί ούτε ένα μόριο της ενεργής διαλυμένης ουσίας.

Από την άλλη μεριά στης θεολογικής προέλευσης ψευδοεπιστήμες η μόνη πιστοποίηση έρχεται από τις βιβλικές γραφές, πράγμα που τις καθιστά και αυτοσυνεπείς με τις αρχές τους.

Η έλλειψη κάποιου διαμεσολαβητικού μηχανισμού στις περιπτώσεις θεραπείας από απόσταση, καθώς και στα περίφημα πειράματα με τις προσευχές, είναι ο κύριος παράγοντας για την κατάταξή τους στην περιοχή όπου κατατάχθηκαν. Η, (με πολλές επιφυλάξεις από τον εκδότη) δημοσίευση των πειραμάτων του J. Benveniste περί των ενεργών ιδιοτήτων του ομοιοπαθητικού νερού στο εξόχως έγκυρο περιοδικό Nature, (Vol. 333, 30 June 1988), καθώς επίσης και άλλων σχετικά με τις θεραπευτικές προσευχές, [για κριτική επισκόπηση δείτε, «Are prayer experiments legitimate? Twenty criticisms», by Larry Dossey MD and David J. Hufford PhD, The Journal of Science and Healing, Volume 1, Issue 2, March 2005, pp.109-117], δεν σημαίνει ότι οι πρακτικές που υποστηρίζουν καταξιώθηκαν και επιστημονικά. Όλα όσα ακολούθησαν, οι συνεχείς διαψεύσεις και η αδυναμία επανάληψης του πειράματος του Benveniste στη συνέχεια, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για θριαμβολογίες.

Για δε την περίπτωση της αστρολογίας, η έλλειψη έστω και μιας απόπειρας διατύπωσης κάποιου μηχανισμού με φυσικούς όρους, που να ευθύνεται για την επίδραση των πλανητών στην χαρακτηριοδομή και μελλοντική εξέλιξη κάποιου προσώπου, είναι επίσης ενδεικτική.

Κλείνοντας, (προς το παρόν) θα ήθελα να αναφερθώ στη γνωστή γραφική παράσταση που απεικονίζει τις καμπύλες μεταβολής των γεννήσεων μωρών και των γεννήσεων πελαργών στη Γερμανία ανάμεσα στα έτη 1965 έως 1980. Διαπιστώνοντας παρόμοια χρονική εξέλιξη (μείωση) και για τα δυο γεγονότα, κάποιος ευλόγως θα μπορούσε να εξάγει το συμπέρασμα ότι τα μωρά τα φέρνει ο πελαργός, [“New Evidence for the Theory of the Stork”, by Thomas Hoefer et al., Paediatric and Perinatal Epidemiology 2004, Vol. 18, p88]. Το οποίο συμπέρασμα θα ήταν καθολικώς αποδεκτό αν αυτός που το διαπίστωνε πρότεινε ταυτόχρονα και τον φυσικό μηχανισμό που τα δυο γεγονότα μπορούν να αλληλεξαρτηθούν.

2). Χρησιμοποιούν όρους που ΛΕΗΛΑΤΟΥΝ από τις επιστήμες, παραποιώντας τους και μεταλλάσσοντας το περιεχόμενό τους: Βιοδυναμικό πεδίο, δυναμοποίηση, θετική ενέργεια είναι μερικοί απ’ αυτούς, που ριγμένοι ατάκτως εδώ κι εκεί έχουν σαν μόνο στόχο την επιστημονικοφάνεια και την πομπώδη σύγχυση. Το πόσο κβάντο και πόσο Χάος έχει χρησιμοποιηθεί τελευταία δεν περιγράφεται. Απ’ αυτό εδώ το blog έχω αναφερθεί στο θέμα πολλές φορές μέχρι τώρα και μάλιστα με ιδιαίτερα καυστικό τρόπο. Ό,τι δεν καταλαβαίνουμε, ή ό,τι μας φαίνεται περίπλοκο του κοτσάρουμε κι ένα χαοτικό ή κβαντικό επίθετο, αναλόγως της διάθεσης και από κει και πέρα θεωρούμε ότι ξεμπερδεύουμε με τις επεξηγήσεις που οφείλουμε. Είναι αυτό εντιμότητα; Είναι αυτό ορθοφροσύνη;

Η επεξήγηση είναι μια πολύ σφιχτή διαδικασία, πολύ προσεκτική και διαφανής. Που προχωράει με μικρά βήματα από την μια πρόταση στην άλλη χωρίς να αφήνει λογικά κενά, που τονίζει τα «πώς» και «διατί» των υποθέσεων που υιοθετεί σε κάθε βήμα, που ξεκαθαρίζει τι είναι κατοχυρωμένο και αδιαμφισβήτητο από τα επιχειρήματά της, και που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να κάνει λάθος, υποδεικνύοντας μάλιστα και τα σημεία που τα λάθη αυτά είναι δυνατόν να εντοπισθούν.

Η Επεξήγηση, όπως όλες οι Εξηγήσεις θέλουν καθαρό κούτελο, μακριά παντελόνια, θάρρος της γνώμης και μαγκιά και όχι μισόλογα, στρουθοκαμηλισμούς, ψελλίσματα, απατεωνιές, υπεκφυγές, σουσουδίσματα, δικολαβίες και στρεψοδικίες! Θέλουν αυτό που λέμε «Αντριλίκι»! (Κι ας είμαι εγώ γυναίκα που τα γράφω!)

3). Καταφεύγουν σε θεωρίες ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ όταν στριμώχνονται για να καλύψουν τη γύμνια τους. Οι αντιρρήσεις και οι διευκρινήσεις, οι καθ’ όλα εύλογες που απευθύνονται σ΄αυτούς που εξασκούν, για παράδειγμα, την ομοιοπαθητική, αντιμετωπίζονται με την επίκληση των μεγάλων συμφερόντων των φαρμακευτικών εταιριών και τον πόλεμο των ιατρικών lobbies, σαν να μπορούσαν τάχατες τα ομοιοπαθητικά υγρά, με τα δυο-τρια ξόρκια και τα πέντε-έξι χτυπήματα, να συναγωνιστούν ακόμα και την ασπιρίνη. Το ίδιο γίνεται και με τα data που κρύβει η NASA σχετικά με τους εξωγήινους, ή με την πολύτιμη γνώση που κάποιοι, και μη κατονομαζόμενοι, κρατούν σφιχτοκλεισμένη στα συρτάρια τους σε βάρος του λαού και της ευημερίας του. Όπως επίσης και με τη μετάθεση της αποτυχίας των πειραμάτων τους στην κακή ενέργεια που εκπέμπουν οι παρόντες σκεπτικιστές παρατηρητές. Αηδία! Και για την ακύρωση της στοιχειώδους λογικής, η οποία ταυτόχρονα ακυρώνει και κάθε προσπάθεια σενεννόησης και αλληλοκατανόησης.

4). Δεν εξελίσσονται, δεν παράγουν νέα γνώση, ούτε εξοπλίζονται με νέες τεχνικές παρά μόνο ανακυκλώνουν παλιές δοξασίες και προλήψεις. Για να παραχθεί νέα γνώση χρειάζονται πειραματισμός και αποτυχίες, μέθοδος και θεωρητικό υπόβαθρο που να ορίζει και τις ερευνητικές κατευθύνσεις. Τα εργαλεία αυτά ανήκουν όμως στην αντιπέρα όχθη, που αν τα υιοθετούσαν οι ψευδοεπιστήμες τότε και θα σταματούσαν να λέγονται έτσι φυσικά. Συνεπώς, οι ψευδοεπιστήμες στηρίζονται σε δόγματα, όπως «το όμοιο θεραπεύει το όμοιο» της ομοιοπαθητικής, και ότι ο «θεός ακούει τις προσευχές μας», σε άλλου είδους θεραπείες και ανακηρύσσουν αυθεντίες. Αν δηλαδή κάνω μπάνιο στην παγωμένη θάλασσα με πνευμονία, τι θα συμβεί; Θα γιατρευτώ ή θα φουντάρω; Ονομάστε μου κάποιον ο οποίος να έχει προκαλέσει τον Βυθούλκα, κάποιον ο οποίος να έχει διαφωνήσει με μια συγκεκριμένη τεχνική. Δημοσιευμένα στοιχεία περί αυτού πολύ θα με βοηθούσαν στο να διαμορφώσω ορθότερη κρίση.

Για να κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου, θα μπορούσα να κατανοήσω τις σέχτες για το πνεύμα ομοφωνίας που επιδεικνύουν εξωτερικά μέχρις ότου κατοχυρωθούν και αποσπάσουν σημαντικό μερίδιο στην αγορά. Φαντάζομαι ότι μ’ ένα τέτοιο πνεύμα ομοψυχίας κινούνται και αυτοί, όπως κι όλες οι μειονότητες ώσπου να γίνουν πλειονότητες.

5). Κάνουν επιλεκτική χρήση των γεγονότων και των στοιχείων, δηλαδή λαμβάνουν υπ’ όψιν μόνο αυτά που επιβεβαιώνουν τις δοξασίες τους, ενώ παραγνωρίζουν ή αποκρύπτουν τα υπόλοιπα. Φοβούνται τον έλεγχο, πάσχουν από κλειστοφοβία, και έχουν σύνδρομα καταδίωξης, όπως είδαμε και πιο πάνω. Συνεχίζουν να επικαλούνται γεγονότα σαν παράδοξα και μυστικιστικά, όπως τις φωτογραφίες Kirlian, και την «αύρα» του σώματος για τα οποία η επιστήμη έχει δώσει επανειλημμένα λεπτομερείς επεξηγήσεις.

Για να δικαιολογήσουν το αρχικό δόγμα στο οποίο βασίζονται, παραποιούν κατάφωρα φυσικές σταθερές, όπως για παράδειγμα οι Δημιουργιστές, το χρόνο ραδιενεργούς διάσπασης των πυρήνων για να ταιριάξουν τον μετρημένο με ραδιομέτρηση γεωλογικό χρόνο με αυτόν που υιοθετούν αυτοί σαν τον χρόνο γένεσης του σύμπαντος.

Επίσης στηρίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες και ανεκδοτολογικό υλικό για να γενικεύσουν.
Ή ακόμα σε μυθολογικό υλικό όπως ο κατακλυσμός και τα γραφόμενα στην Παλαιά Διαθήκη.

Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΨΕΥΔΟΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

“The only way it’s possible to accept faulty data is through faulty reasoning”

6). Χρησιμοποιούν την ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ. Δηλαδή, παίρνουν σαν εξήγηση τη μεταφορά, την οποία και χρησιμοποιούν κατά γράμμα. Αποφεύγουν τις αυστηρές αιτιώδεις σχέσεις και όπου τις εφαρμόζουν αγνοούν τους κανόνες της τυπικής λογικής με το να επικαλούνται εξωλογικά στοιχεία σαν δικαιολογήσεις. Όπου δεν βρίσκεται λογική εξήγηση εφευρίσκεται μια φανταστική έννοια για να γεφυρώσει το χάσμα η οποία και αβασάνιστα υιοθετείται. Π.χ για την αύρα του σώματος, για την βιταλιστική ενέργεια κ.λ.π. Η αιτιολογία είναι ότι και οι επιστήμες υιοθετούν τέτοιες έννοιες και σαν τέτοια προβάλουν την Ενέργεια στην οποία και αποδίδουν ασαφή περιγράμματα.

Προφανώς και η φυσική βρίθει "εισηγμένων" εννοιών, με τη διαφορά όμως ότι αυτές οι έννοιες και μετρήσιμες είναι και πολύ καλά περιγράψιμες. Οι διάφοροι τύποι ενέργειας είναι πολύ καλά προσδιορισμένοι, διέπονται από καθορισμένες σχέσεις και μπορούν να μετρηθούν, όπως και να υπολογιστούν. Ποιος έχει δώσει την μαθηματική περιγραφή της βιταλιστικής ενέργειας, ποιος την έχει μετρήσει, ποιος έχει διατυπώσει τον μηχανισμό παραγωγή της και ποιος την έχει αντιδιαστείλει με τις άλλες γνωστές μορφές ενέργειας;

Και για να προκαλέσω λίγο, θα ομολογήσω ότι και ο χρόνος είναι μια σύμβαση, μια φτιαχτή, επινοημένη έννοια, η οποία σύμφωνα με τα τελευταία reports αν εξαλειφθεί από τις εξισώσεις της κβαντομηχανικής ίσως ανοίξει το δρόμο για την ενοποίησή της με την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. (βλ. “Time is up”: Amanda Gefter, Νew Scientist, 19 January, p.29, 2008).

Με τη διαφορά όμως ότι με την έννοια του χρόνου, που την συλλάβαμε εμείς οι άνθρωποι και η οποία δεν μας δόθηκε από κανένα με αποκαλυπτικό τρόπο, μπορέσαμε να χτίσουμε μια καλή εικόνα της πραγματικότητας να βάλουμε πέντε πραγματάκια στη σειρά και επιπλέον να τον μετρήσουμε. Δεν ήταν, λοιπόν, και τόσο αυθαίρετη αυτή η σύλληψη!

Άλλος τύπος ανορθόδοξης λογικής που χρησιμοποιούν είναι ότι απαιτούν το βάρος της απόδειξης να πέφτει σ’ αυτόν που αμφισβητεί κι όχι σ’ αυτόν που το ισχυρίζεται. Π.χ. αν ισχυριστώ, όπως ο Bernard Russell ότι υπάρχει μια τεράστια τσαγιέρα που περιστρέφεται γύρω γύρω από τη γη (τότε δεν υπήρχαν ακόμη δορυφόροι), θα πρέπει εσείς που το αμφισβητείτε να το αποδείξετε κι όλας. Γιαυτούς όμως που γνωρίζουν στοιχειωδώς τους κανόνες της λογικής, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ν’ αποδειχτεί κάτι το οποίο δεν υπάρχει. Μόνο αυτά που υπάρχουν μπορούν ν’ αποδειχτούν.

Επίσης, σε περίπτωση που παραδεχτούν ότι κάνουν κάποιο λάθος, αντί να κοιτάξουν να το διορθώσουν το προσπερνούν με την ευχή ότι θα δικαιωθούν στο μέλλον, όπως και ο Γαλιλαίος, για παράδειγμα, που στην εποχή του είχε παρεξηγηθεί.

Δεν αναγνωρίζουν την επαγωγική λογική και την εγκυρότητα του συμπεράσματος, εφ όσον οι ίδιοι δεν παρευρίσκονται σαν μάρτυρες σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Με τον τύπο αυτό της «λογικής» ασχοληθήκαμε επισταμένα στο κείμενο «Τι Είναι Επιστήμη» και ειδικά στο κομμάτι το σχετικό με την αμφισβήτηση της Δαρβίνειας Θεωρίας.

Οι φωτογραφίες είναι της Loretta Lux

Ιnfo:
http://www.uwgb.edu./dutchs/PSEUDOSC/Badanal.htm
http://www.chem1.com/acad/sci/pseudosci.html
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_pseudosciences_and_pseudoscientific_concepts
http://en.wikipedia.org/wiki/Pseudoscience
http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/pseudo.html
http://catchpenny.org/patho.html

Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ και τα 160 ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ

Θάταν μάλλον Πέμπτη όταν ο Κακαουνάκης απ’ το μόνιμο στασίδι του στο δεξί παράθυρο του ΑLPHA ανακοίνωνε κάτι σκόρπια, για την περίφημη ομάδα προβληματισμού που σκοπεύει να συστήσει ο Βενιζέλος και για τους 40 καθηγητές που θα την απαρτίζουν. Το Σάββατο το βράδυ έμαθα απ’ τον ΑΝΤΕΝΝΑ αυτή τη φορά, ότι οι 40 μέσα σε δυο μέρες γίνηκαν 160 και χάρηκα που τόσοι πολλοί, τόσο γρήγορα κατάλαβαν τι ακριβώς έπρεπε να κάνουν για να σωθεί το ΠΑΣΟΚ και μαζί μ’ αυτό κι η χώρα όλη.

Πολύ μεγάλη αύξηση σημείωσε το εκπαιδευτικό κεφάλαιο στη χώρα μας, σκέφτηκα, τόση, που ενώ τα παλιότερα χρόνια ο Σημίτης μετά βίας έβρισκε στην πιάτσα κάποιους κακόμοιρους για να επανδρώσει μια ψιλο-επιτροπή Σοφών, τώρα το προϊόν έχει τόσο αυγατίσει που με ένα «φου!» μαζεύονται καμιά διακοσαριά και έτσι από το τίποτα φτιάχνουν όχι μια επιτροπούλα αλλά ολόκληρο Think Tank με βάθος και με πλάτος αντάξιο του εκτοπίσματος του εμπνευστή του.

Δεν μπορούμε βέβαια να μην ευγνωμονούμε γιαυτό όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις οι οποίες, (ορθώς πράττοντας), με το να σπείρουν πανεπιστήμια και σχολές απανταχού της επικρατείας, έσπειραν αναπόφευχτα και καθηγητές, αναπληρωτές και επικούρους για να έχουν, ως φαίνεται ικανό στοκ να επανδρώνουν τα μελλοντικά Think Tank τους .

Το οξύμωρον της υπόθεσης είναι ότι ενώ η λέξη «καθηγητές», εγκαλώντας ένα παλιοκαιρίσιο θυμικό, παραπέμπει σε κάτι βαρύ και με αξία, η ξαφνική συσσώρευση τόσων πολλών αξιών σε μια και μόνο νύχτα, δρα αυτομάτως προς την αντίθετη κατεύθυνση, προς την αυτοϋπονόνευση, την υποτίμηση, δηλαδή, των αξιών αυτών, όπως πολύ καλά γνωρίζουν οι ασχολούμενοι με τα οικονομικά και τις Θεωρίες της Αξίας. Δεν μπορώ παρά να φέρω στο μυαλό μου τις ιστορίες που μου διηγιόταν ο καλός μου φίλος Μίτια από την Πετρούπολη, όταν ο ανθυποκομισάριος της περιοχής έπιανε το τηλέφωνο και με πλήρη άνεση απαιτούσε απ’ το πανεπιστήμιο της πόλης να του στείλουν καμιά σαρανταριά καθηγητές, σαν ένα σμάρι μύγες δηλαδή, να μαζέψουν τις πατάτες που κόντευαν να σαπίσουν στα χωράφια από τις πρώιμες βροχές.

Βέβαια αυτά τα πράγματα δεν συμβαίνουν στη χώρα μας, γιατί αν οι καθηγητές μας μάζευαν πατάτες, (όχι ότι, προς θεού, θ’ αρνιόντουσταν την κοινωνική αυτή προσφορά), τότε ποιος θα έμπαινε στο Think Tank του Βενιζέλου και ποιος θα στελέχωνε τα ψηφοδέλτια και την κυβέρνησή που θα προέκυπτε, όπως 37 bookies και 49 γκαλοπατζήδες επιβεβαιώνουν ότι κάποια μέρα δεν μπορεί παρά να συμβεί;

Οι κύριοι καθηγητές, όμως, είναι άνθρωποι ανιδιοτελείς και δεν θα πρέπει να περνάει απ’ το μυαλό κανενός η ιδέα ότι ο λόγος, που σε μια και μόνο νύχτα από 40 γίνηκαν 160 (και δεν ξέρω πόσοι άλλοι θα προστεθούν μέχρι αύριο το πρωί), ήταν τα προγνωστικά των 37 bookies και των 49 γκαλοπατζήδων. Παρά τα όσα ακούω τριγύρω μου, ότι τάχατες έσπευσαν από νωρίς να πιάσουν τα πόστα, πιστεύω ακράδαντα ότι το κάνουν μόνο από διάθεση προσφοράς και συναδελφική αλληλεγγύη.

Και άσε τη γιαγιά μου με τις περίφημες πια παροιμίες της, να φωνάζει από πίσω, «Γιούρια-γιούρια στον ταβά με τα κουλούρια!».

Τί Είναι Επιστήμη;

Εδώ και δεκαετίες γίνεται αρκετή συζήτηση

1) Για τις ιδιότητες που χαρακτηρίζουν ένα σύστημα γνώσεων και μεθοδολογιών σαν επιστημονικό ή αντίστοιχα ψευδοεπιστημονικό,
2) για τα όρια ανάμεσα στα δύο αυτά συστήματα,
3) για το αν είναι δυνατόν να καθοριστούν τέτοια όρια, και ακόμα
4) για το αν η επιστημονική γνώση αποκαλύπτει πράγματι βασικές αλήθειες για την πραγματικότητα.

Ειδικά στις μέρες μας, η σύγχυση μεγενθύνεται εξ αιτίας των επίμονων και συντονισμένων προσπαθειών καραμπινάτων ανορθολογισμών, (δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω κάθε φορά), να ενδυθούν τον μανδύα του επιστημονικού και να καταστούν, όπως νομίζουν, έγκυροι στα μάτια των αφελών. (π.χ. ομοιοπαθητική, αστρολογία, ενεργειακή ιατρική, κ.α.).

Επομένως θεωρώ επιτακτική την ανάγκη να προσπαθήσω να βάλω στη σειρά ορισμένα απ’ αυτά που νομίζω ότι αποτελούν τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά γνωρίσματα πρώτα του επιστημονικού και κατ’ αντιδιαστολή του ψευδοεπιστημονικού συστήματος γνώσεων.

ΜΙΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ.

Όπως ανέφερα και σε προηγούμενο σημείωμά μου είναι διάχυτη η αντίληψη ότι η Επιστήμη δεν είναι παρά ένα άλλο σύστημα Πίστης και ότι ο Επιστήμονας δεν είναι παρά ένας άλλος πνευματικός εξουσιαστής.
Ένα μικρό μόνο δείγμα της τεράστιας ζημιάς που έκανε στην εικόνα της Επιστήμης ο σχετικισμός του Paul Feyerabend φαίνεται στο παρακάτω απόσπασμα από το διάσημο βιβλίο του «Ενάντια στη Μέθοδο»:

«... Η Επιστήμη είναι πολύ κοντύτερα στο Μύθο, απ’ ότι η φιλοσοφία της Επιστήμης είναι πρόθυμη να δεχτεί. Είναι ένας από τους πολλούς τύπους σκέψεις που έχουν αναπτυχθεί από τον άνθρωπο και όχι αναγκαστικά ο καλύτερος. Είναι κακόγουστος, θορυβώδης, αυθάδης, αλλά εκλαμβάνεται σαν ανώτερος μόνον από εκείνους οι οποίοι έχουν ήδη αποφασίσει γιαυτό, στα πλαίσια μιας κάποιας ιδεολογίας ή που τον έχουν αποδεχτεί χωρίς ποτέ να μπουν στον κόπο να εξετάσουν τα πλεονεκτήματα και τα όριά του...».

Κοντολογίς, σύμφωνα με την άποψη του Feyerabend η Επιστήμη δεν είναι παρά ίδια με τη Θρησκεία, διότι εδράζεται σε συγκεκριμένα δόγματα που δεν μπορούν λογικά να δικαιολογηθούν.

Το θεμελιακό παράπτωμα στη περίπτωση αυτή είναι η εξομοίωση της Πίστης με την Εμπιστοσύνη, δηλαδή με την εμπιστοσύνη που δείχνουμε στα συμπεράσματα της Επιστήμης. Ο εφησυχασμός που νοιώθουμε, για παράδειγμα, όταν ανεβαίνουμε στο αεροπλάνο δεν πηγάζει από την πίστη ότι μας προστατεύει ο θεός, η παναγία και ένα τάγμα αγγέλων, αλλά από την εμπιστοσύνη που έχουμε στην εκπαίδευση των πιλότων, την τεχνική υποστήριξη του αεροσκάφους, κ.λ.π. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τα πορίσματα όσων συστημάτων εντάσσονται στο σώμα της Επιστήμης.

Μου φαίνεται εντελώς αφελής η αρκετά διαδεδομένη απόψη, ότι εφ’ όσον δεν μπορούμε να βάλουμε τα χέρια μας «επί τον τύπον των ήλων», δηλαδή να έχουμε άμεση εποπτεία της διαδικασίας παραγωγής των επιστημονικών γνώσεων, δεν μπορύμε να τα υιοθετήσουμε κι όλας. Η στάση αυτή αφορά κυρίως, για να πάρουμε ένα παράδειγμα, στην Δαρβίνεια θεωρία της εξέλιξης. Ένας δε από τους λόγους για τους οποίους τής καταλογίζεται αναξιοπιστία, είναι η αδυναμία της να αναπαραστήσει στο εργαστήριο, πειραματικά, τα στάδια της εξελικτικής διαδικασίας. Πρόκειται προφανώς περί ευτελούς αγυρτείας και χυδαίας σοφιστίας, διότι ναι μεν η εγκυρότητα των συμπερασμάτων μιας θεωρίας αποκαθίσταται μέσω της πειραματικής κάθαρσης, αλλά εξ ίσου αποκαθίσταται και όταν τα παρατηρούμενα φαινόμενα μπορούν να ενταχθούν και να ενσωματωθούν στον εξηγητικό μηχανισμό της θεωρίας, ο οποίος και τα προβλέπει.

Συγκεκριμένα για τη θεωρία της Εξέλιξης ναι μεν δεν είναι δυνατόν να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία της εξέλιξης με πειράματα στο εργαστήριο διότι η εξελικτική διαδικασία χρειάζεται κάποια εκατομμύρια χρόνια για να δώσει απτά αποτελέσματα, αλλά έχουμε

1. τα απολιθώματα που πιστοποιούν παλιότερα είδη,

2. τις χημικές και ανατομικές ομοιότητες σχετιζόμενων μορφών ζωής,

3. τη γεωγραφική κατανομή ομοειδών ειδών, καθώς επίσης και

4. τις καταγεγραμμένες γενετικές αλλαγές σε ζωντανούς οργανισμούς στη διάρκεια πολλών γενεών.

Σήμερα η μόνη αμφισβήτηση της θεωρίας αυτής γίνεται από θεολόγους και όχι από άλλους επιστήμονες, παρά μόνον περιθωριακά. Αυτό κάνει ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη να διασαφηνίσουμε τον τρόπο λειτουργίας της Επιστήμης.

Ένα παρόμοιο σόφισμα που κυκλοφορούσε παλιά στο διαδίκτυο και το οποίο ξαναείδα να κυκλοφορεί και πρόσφατα, και να αναπαράγεται μάλιστα από την κατά τα άλλα σοβαρή Εφημερίδα «Ναυτεμπορική», "Συγκρουσιακή συνομιλία με εκλεκτή συλλογιστική" 23/11/2007, είναι αυτό που αναφέρεται στον διάλογο ενός καθηγητή με έναν φοιτητή, που σαν δόλωμα ο συντάκτης τον κατονομάζει Αϊνστάιν. Προφανώς για να μας αποτρέψει να τολμήσουμε να κρίνουμε τις ανοησίες του, (του συντάκτη). Φυσικά αν ο Αϊνστάιν σκεπτόταν με τον τρόπο που φέρεται να σκέπτεται στο εν λόγω σημείωμα, τότε δεν θα είχε προχωρήσει και πολύ στη ζωή του και ούτε καν θα τον γνωρίζαμε. Το ρεζουμέ της ιστορίας είναι ότι η αποδοχή της επιστημονικής γνώσης απαιτεί την Πίστη, διότι υποτίθεται ότι η επιστήμη δεν μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίζουμε τους τρόπους με τους οποίους παράγει τη γνώση. Ε!, τι να κάνουμε εδώ χρειάζεται και κάποια ...γνώση για να απαιτούμε να γνωρίζουμε πώς παράγεται η ...γνώση. Και ίσως αυτό να είναι που ενοχλεί και ίσως γιαυτό να ομιλούν περί «Ιερατείου». Φαντάζομαι, ότι στα κάθε είδους Ιερατεία οι πόρτες είναι διπλοαμπαρτωμένες και η πρόσβαση σαυτά αδύνατη για τους κοινούς θνητούς. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τόσο τα πανεπιστήμια όσο και τα ερευνητικά κέντρα είναι ανοιχτά στον καθένα, στον οποιονδήποτε διαθέτει στοιχειώδη ευφυία, μεράκι, επιμονή, θέληση και διάθεση για σκληρή και σχετικά κακοπληρωμένη δουλειά. Voila λοιπόν....

Η περίπτωση αυτή φέρνει στο νου συνειρμικά τη σύγχυση που είχε προκύψει πριν από μερικά χρόνια με τις αστυνομικές ταυτότητες. Όλος ο καυγάς ήταν επειδή είχε εξομοιωθεί (υποβολιμαία φυσικά) στην συνείδηση η κατάργηση της αναγραφής της θρησκευτικής πεποίθησης στην αστυνομική ταυτότητα, με την κατάργηση της Ταυτότητας, της ιδιοσυστασίας δηλαδή, του ατόμου, θέμα ιερό και ταμπού στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Έτσι και στην περίπτωση της επιστήμης η ιδίου τύπου εξομοίωση που επιχειρείται (Εμπιστοσύνη με Πίστη) δεν βασίζεται παρά σε ένα παιχνίδι της γλώσσας, υπό τύπον δολώματος, όπως τουλάχιστον το αντιλαμβάνομαι.

Φυσικά, η Επιστήμη δεν είναι Θεολογία και θεωρώ ότι η διάκριση αυτή είναι πολύ κοινή και τετριμμένη ώστε να αναλωθώ αναλύοντας και διαχωρίζοντας τα δύο αυτά συστήματα. Αυτό που θεωρώ όμως ότι έχει νόημα είναι να παρουσιάσω την επιστημονική μεθοδολογία, όσο πιο αναλυτικά μπορώ με τελικό σκοπό φυσικά να πείσω ότι δεν υπάρχει καλύτερο μεθοδολογικό εργαλείο για την κατανόηση της πραγματικότητας, για όσους φυσικά πιστεύουν ότι υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα. Για τους άλλους, λυπάμαι αλλά θα παραμείνουν αβοήθητοι και σε αιώνια σύγχυση.

Religion is about Faith; Science is about Doubt. (Richard Feynmann)

Επομένως, θεωρώντας προσφορότερη την πραγμάτευση του ερωτήματος «σε τι συνίσταται η Επιστημονική Μεθοδολογία;», από το ερώτημα «τί είναι Επιστήμη;» θα προχωρήσω στην:

Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Ένα σύστημα έρευνας και παραγωγής γνώσης (και εδώ θα έχω κατά νου κυρίως τις φυσικές επιστήμες), θεωρείται επιστημονικό και ταυτοχρόνως έγκυρο, όταν βασίζεται σε εμπειρικά, παρατηρούμενα και μετρήσιμα δεδομένα για τη διατύπωση υποθέσεων, εξηγητικών μηχανισμών και συγκρότηση θεωριών, οι οποίες όχι μόνο να ΕΞΗΓΟΥΝ αλλά και να ΠΡΟΒΛΕΠΟΥΝ, και των οποίων τα συμπεράσματα οφείλουν:

1. να είναι επαναλήψιμα, δηλαδή να αναπαράγονται από οποιαδήποτε εργαστήριο ή υπολογισμό, κάτω από τις ίδιες συνθήκες,
2. να επιβεβαιώνονται απ’ όλους, να μην υπάρχει δηλαδή το στοιχείο της υποκειμενικότητας, να συγκρίνονται με πειραματικά δεδομένα,
3. να είναι ανοιχτά σε διερεύνηση από κάθε ενδιαφερόμενο,
4. να συνοδεύονται από τα περιθώρια σφάλματος και το βαθμό αξιοπιστίας τους και
5. να είναι ανασκευάσιμα. Για παράδειγμα, η πρόταση «αύριο μπορεί να βρέξει ή να μη βρέξει» όπως και η «υπάρχει θεός» δεν είναι επιστημονικές, καθ’ ότι δεν μπορούν να διαψευσθούν. Ενώ η πρόταση π.χ. «τώρα βρέχει», ενώ έξω έχει λιακάδα είναι επιστημονική διότι μπορεί πάραυρτα ν’ αποδειχθεί ψευδής.

Για ν’ απαντήσω στις δοξασίες περί «Ιερατείου», τα αποτελέσματα μιας έρευνας για να καταστούν έγκυρα πρέπει να τεθούν υπ’ όψιν της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας (της σχετικής με το αντικείμενο προφανώς), η οποία και θα αποφανθεί. Αυτό γίνεται είτε με το θεσμό των συνεδρίων και της κατά μέτωπον αντιπαράθεσης, (ή συμφωνίας) είτε με τη δημοσίευσή τους σε έγκυρα, εξειδικευμένα και ευρείας κυκλοφορίας περιοδικά του χώρου. Για να δημοσιευτεί μια εργασία περνάει από την κρίση ενός ή τριών κριτών, οι οποίοι μπορεί να είναι οι οποιοιδήποτε, προφανώς όμως οι πλεόν σχετικοί με το εκάστοτε υπό κρίση αντικείμενο, και για ευνόητους λόγους, ανώνυμοι. Παρά τη δημοσίευσή τους όμως, τα συμπεράσματα των εκάστοτε εργασιών δεν γίνονται αυτόματα και καθολικώς αποδεκτά, παρά μόνον όταν έχει «ωριμάσει το κλίμα». Τί σημαίνει αυτό;

Κάθε επί μέρους επιστημονικό πεδίο αποτελεί αντικείμενο έρευνας πολλών ερευνητών διασκορπισμένων σε διαφορετικά κέντρα και το πιο πιθανόν σε διαφορετικές χώρες. Καθ’ ένα εργαστήριο αντιμετωπίζει το ίδιο θέμα με διαφορετικό τρόπο, με διαφορετική προσέγγιση. Τα φυσικά φαινόμενα στις πλείστες των περιπτώσεων είναι εξαιρετικά πολύπλοκα ώστε να περιγραφούν επακριβώς μέσω μιας καλώς καθορισμένης θεωρίας. Ή μπορεί μια καλή θεωρία όντως να υπάρχει, όπως η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, η Κλασική Μηχανική και η Κβαντική Μηχανική, αλλά η επίλυση των βασικών τους εξισώσεων, όπως οι εξισώσεις Αινστάιν στην πρώτη και η εξίσωση του Schroedinger στην τελευταία, να μην μπορούν να επιλυθούν επακριβώς για ΟΛΑ τα συστήματα, παρά μόνον προσεγγιστικά, κι αυτό λόγω των μεγάλων απαιτήσεων σε υπολογιστική ισχύ ή λόγω αδυναμίας εύρεσης αναλυτικών λύσεων παρά μόνον για έναν περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων.

Έτσι κάθε εργασία συμβάλλει κι από λίγο στην περιγραφή και κατανόηση της πραγματικότητας και γιαυτό το λόγο είναι επιτακτική η ανάγκη της συνεχούς ανταλλαγής απόψεων και σύγκρισης αποτελεσμάτων με άλλα ομοειδή εργαστήρια. Η ετημυγορία της πραγματικότητας εκφράζεται φυσικά από το πείραμα, το οποίο και αυτό δεν είναι ένα και μοναδικό αλλά υπάρχουν πολλές πειραματικές προσπάθειες μέτρησης μιας ποσότητας, με όσους τρόπους επιτρέπει η φαντασία καθενός. Όταν όλοι όσοι εμπλέκονται στην ίδια προσπάθεια βρίσκουν επανειλημμένα το ίδιο αποτέλεσμα, τότε υπάρχει γενική συναίνεση για την τιμή της συγκεκριμένης φυσικής ποσότητας, η οποία και υιοθετείται.

Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να τονίσω τη σπουδαιότητα της αλληλεπίδρασης της θεωρίας με το πείραμα. Οι μεγάλες Θεωρίες που προανέφερα, καθώς και άλλες όπως η Κβαντική Θεωρία Πεδίου, η Ηλεκτροδυναμική, (Κβαντική και Κλασική), η Στατιστική Μηχανική, η Θεωρία του Χάους η Χρωμοδυναμική, παρέχουν το ευρύτερο πλαίσιο για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων μέσω απλουστευμένων, σχηματοποιημένων και με εσωτερική συνέπεια μαθηματικών κατασκευών που ονομάζονται Μοντέλα και από τα οποία αξιώνουμε

1) την ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ υπαρχόντων πειραματικών δεδομένων και
2) την ΠΡΟΒΛΕΨΗ νέων φαινομένων.

Τα μοντέλα κατασκευάζοται έτσι ώστε να γίνει κατανοητός ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ που υπάρχει πίσω από το υπό εξέταση φυσικό φαινόμενο, μέσα από τη μαθηματική καταγραφή αυστηρών αιτιωδών σχέσων. Στο βαθμό που η επίλυση ενός μοντέλου (στα πλαίσια πάντα μιας μεγάλης θεωρίας από αυτές που προανέφερα), δίνει τιμές κοντά ή ίδιες με τις πειραματικές, τότε υιοθετείται. Φυσικά στις περισσότερες των περιπτώσεων το μοντέλο μπορεί να επιβεβαιώνει ορισμένες πειραματικές μετρήσεις, άλλες όμως να αποτυχαίνει να τις αναπαράγει. Η ΑΝΑΛΥΣΗ των λόγων που κάνουν το συγκεκριμένο μοντέλο να αστοχεί οδηγεί σε περαιτέρω προσπάθειες βελτίωσής του, όπως η ενσωμάτωση στις εξισώσεις περισσοτέρων παραμέτρων και των μεταξύ τους αλληλεξαρτήσεων. Αν όλες οι προσπάθειες αποβούν άκαρπες τότε το μοντέλο εγκαταλείπεται, δηλαδή εγκαταλείπονται είτε οι αρχικές υποθέσεις πάνω στις οποίες στηρίχτηκε, είτε η μαθηματική μέθοδος επίλυσης και υιοθετούνται άλλες. Εγκατάλειψη Μοντέλου δεν σημαίνει και εγκατάλειψη της υπερκείμενης Θεωρίας. Για να συμβεί αυτό χρειάζονται επανειλημμένες αστοχίες πολλών προτεινόμενων μοντέλων. Είναι πολύ διδακτικό να δούμε βήμα-βήμα πώς οι επιστήμονες, μέσα από ποια αδιέξοδα οδηγήθηκαν στην εγκατάλειψη του εξηγητικού μηχανισμού της κλασσικής μηχανικής και στην εισαγωγή της Κβαντικής Θεωρίας στις αρχές του 20ου αιώνα. Σκοπεύω να το κάνω κάποια στιγμή.

Για να υπάρξει καθολική συναίνεση ως προς την εγκυρότητα του μοντέλου από την επιστημονική κοινότητα θα πρέπει και οι διαφορετικές άλλες προβλέψεις του να συμφωνούν με αντίστοιχες πειραματικές τιμές, ή αν δεν υπάρχουν να δίνουν το κίνητρο για τη διεξαγωγή νέων πειραμάτων. Έτσι με συνεχείς μικρές και διορθωτικές κινήσεις βελτιώνονται τα μοντέλα, μετά οι θεωρίες και έτσι πορεύεται γενικώς η Επιστήμη. Οι Θεωρίες δεν εγκαταλείπονται εν μια νυχτί. Λυπάμαι, αλλά εδώ θα διαφωνήσω με τον T.S. Kuhn. Ούτε οι καινούργιες θεωρίες αποτελούν τομή με τις παλιές. Η Κβαντομηχανική δεν ξεπήδησε από το πουθενά, η εξίσωση του Schroendinger δεν είναι παρά ανάλογη της κλασικής κυματικής εξίσωσης, η δε Θεωρία του Χάους πατάει γερά πάνω στην κλασική μηχανική και τα αξιώματά της.

Η κατοχύρωση των ευρημάτων γίνεται μετά από συσσώρευση αδιάσειστων ΑΠΟΔΕΙΞΕΩΝ ότι έτσι όντως συμβαίνει. Φυσικά, κανείς δεν αποκλείει το γεγονός να γίνει κάποιο πείραμα που ν’ αποδεικνύει ότι το οικοδόμημα από κάπου μπάζει. Και τότε αρχίζει ένας καινούργιος κύκλος πειραμάτων, υποθέσεων και υπολογισμών μέχρις ότου υπάρξει η μέγιστη δυνατή ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ, εάν φυσικά υπάρξει.

Για παράδειγμα, όταν το 1989 ανακοινώθηκαν δημοσίως πειράματα που είχαν επιτύχει υπεραγώγιμη συμπεριφορά σε θερμοκρασία δωματίου, εύρημα πολύ αεροπλανικό που δεν προέκυπτε από τα μέχρι τούδε επιστημονικά δεδομένα ξεσηκώθηκε, όπως ήταν φυσικό, μεγάλος σάλος. Παρά το εξωτικόν της ανακοίνωνσης όμως, όλοι έσπευσαν να την διερευνήσουν και ν’ αποφανθούν. Όταν μετά από ένα μεγάλο κύκλο συζητήσεων, συνεδρίων και προσπαθειών πολλών εργαστηρίων να επαναλάβουν το πείραμα, η πραγματικότητα αποδείχτηκε διαφορετική από την εξαγγελθείσα, τότε κανένας δεν ξαναμίλησε πια γιαυτό. Αναφέρθηκα στο επισόδειο αυτό για να δείξω την αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας σε μη αναμενόμενα γεγονότα, η οποία κάθε άλλο παρά διατίθεται να θάβει τις αποτυχίες και τα ξεστρατίσματά της.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ :
Η επιστημονική γνώση παράγεται μέσα από τα εξής βήματα:

1) Συλλογή εμπειρικών δεδομένων.

2) Συσχετισμός των δεδομένων αυτών βάσει κάποιου σχήματος υποθέσεων που ήδη υπάρχουν στο μυαλό του ερευνητή σαν μια πρώτη προσέγγιση εκμεταλλευόμενος προηγούμενη εμπειρία ή απλώς οδηγούμενος από ένστικτο. Η διαφορά με την ψευδοεπιστημονική διαδικασία είναι ότι δεν μένει μόνο εκεί. Αυτό είναι μόνο η σπίθα, το έναυσμα.

3) Κατασκευή μαθηματικού μοντέλου για το τί μπορεί να συμβαίνει και επίλυση αυτού στα πλαίσια κάποιας δοκιμασμένης θεωρίας.

4) Σύγκριση των προβλέψεων του μοντέλου με τα πειραματικά δεδομένα, ανάλυση των παραγόντων συμφωνίας ή διαφωνίας όπως και ανάλυση του μηχανισμού του φυσικού φαινομένου.

5) Αν η αναπαραγωγή των συγκεκριμένων πειραματικών δεδομένων είναι επιτυχής τότε η εργασία στέλνεται για δημοσίευση και κριτική.

6) Αν όχι υιοθετείται διαφορετικό μοντέλο ή μέθοδος επίλυσης του αρχικού μοντέλου και τα βήματα 4) και 5) επαναλαμβάνονται.

Με όσα έχω παραθέσει στα προηγούμενα νομίζω ότι έχω καταστήσει σαφές ότι:

1) τα συμπεράσματα της επιστήμης έχουν βγει μετά από μεγάλο βάσανο και τη μέγιστη δυνατή συναίνεση,

2) ότι είναι συνεχώς ανοιχτά σε αναθεώρηση όχι με διακηρύξεις και μεγάλα λόγια αλλά μέσα από επαναλαμβανόμενες πειραματικές διαδικασίες και επαληθεύσεις,

3) ότι δεν καταγράφεται απλώς η πραγματικότητα αλλά ΕΠΕΞΗΓΕΙΤΑΙ μέσω από ένα λογικό ειρμό αιτιωδών σχέσεων,

4) ότι οι προτεινόμενες θεωρίες αξιολογούνται κυρίως από την ΠΡΟΒΛΕΠΤΙΚΗ τους ικανότητα σε αντίθεση με τις ψευδο-επιστημονικές οι οποίες τρέχουν πάντα πίσω από τα γεγονότα,

5) ότι κανενός ο λόγος δεν χρησιμοποιείται σαν θέσφατο όσα βραβεία Νόμπελ και να έχει πάρει. Η κοινότητα έχει τα αντανακλαστικά είτε να τον δεχτεί είτε να τον απορρίψει ανάλογα με το πόσο συμφωνεί με την πραγματικότητα,

6) οι έννοιες είναι σαφώς διασαφηνισμένες καθώς και όλα τα βήματα της διαδικασίας ώστε να μην χωρούν παρερμηνείες.

Σε επόμενο κείμενο θα αναπτύξω τα συστατικά στοιχεία των ψευδο-επιστημονικών συστημάτων και τις διαφορές τους από τα επιστημονικά. Η διάκριση αυτή, πέρα από το φιλοσοφικό της ενδιαφέρον έχει τεράστια σημασία τόσο ηθική όσο και πολιτική αν σκεφτεί κανείς τις ψευδοεπιστημονικές θεωρίες περί ευφυίας, ράτσας, εγκληματικής προδιάθεσης αλλά και αυτές περί εναλλακτικής ιατρικής και τη ζημιά την οποία επιφέρουν.

Αντι - Επιστημονικό Μένος και Αντιφάσεις

Η έννοια του Επιστημονικού υφίσταται στην εποχή μας, εκτός από επίθεση και μια τεχνητή διεύρυνση με ένα πλήθος θεματικών ενοτήτων να επιζητούν να συμπεριληφθούν στους καταλόγους του. Περίεργο ε;

Ο ΠΡΟΣΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ

Για παράδειγμα, παρατηρείστε την μεγάλη πρεμούρα των ομοιοπαθητικών οι οποίοι με νύχια και δόντια δίνουν μια αξιοθαύμαστη μάχη να αποκτήσουν στέγη και βούλα πανεπιστημιακή, (δείτε τι έγινε πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου) όπως και των αστρολόγων και παραψυχικών, με κάποιες αντίστοιχες σχολές να βαφτίζονται πανεπιστημιακές σε ανυπόληπτα ιδιωτικά ιδρύματα της Αγγλίας και Αμερικής κυρίως. Και μόνο αυτό τους αρκεί να βαφτίσουν το αντικείμενό τους επιστημονικό, χωρίς να ενδιαφέρονται να εξετάσουν ποιους κανόνες, που καθιστούν κάτι επιστημονικό, παραβιάζουν ή αγνοούν.

Έτσι, δημιουργείται το εξής παράδοξο, ενώ η Επιστήμη και ό,τι κομίζει σαν ουσία, προσανατολισμό, τρόπο σκέψης και μεθοδολογικής προσέγγισης ν’ απαξιώνεται και να αμφισβητείται, από την άλλη μεριά να επιζητείται η εύνοια και ο επικυρωτικός της λόγος επί θεμάτων εξ ορισμού εντελώς αντιδιαμετρικών. Θα έχετε παρατηρήσει πολλούς παραψυχολόγους/αστρολόγους να προτάσσουν του ονόματός τους το διακριτικό Dr. ή ακόμα και Prof. θέλοντας έτσι να τονίσουν την εγκυρότητά τους, σφετεριζόμενοι τίτλους από χώρους τους οποίους κατά κύριο λόγο όμως αμφισβητούν. Συμβαίνει ακόμα, πανεπιστημιακοί οι οποίοι κάποια στιγμή αυτομόλησαν στην αντιπέρα όχθη να χρησιμοποιούν τους πανεπιστημιακούς τους τίτλους σαν εχέγγυα των καινούργιων τους δραστηριοτήτων που κάθε άλλο παρά σχέση έχουν με εκείνες οι οποίες και τους έδωσαν τους τίτλους που φέρουν. Και φυσικά σκοπίμως παραπλανούν.

Επίσης, ομάδες παρά-επιστημονικές επιδιώκουν να πραγματοποιούν όλο και περισσότερο τις συναθροίσεις τους σε ακαδημαϊκούς χώρους θέλοντας με τον τρόπο αυτό να δημιουργήσουν τους κατάλληλους συνειρμούς και νοητικές συνδέσεις παραπλανώντας και πάλι τις ορδές των αφελών. Και δυστυχώς, εξ αιτίας του φιλελευθερισμού τους πολλά απ’ τα πανεπιστήμια την πατούν ανοίγοντας διάπλατα τις πόρτες τους. «Δώσε θάρρος στο χωριάτη να σ’ ανέβει στο κρεβάτι», που έλεγε και η γιαγιά μου από το απύθμενο σακούλι της με τις παροιμίες.

Και ακόμα, είδαμε σε διάφορα κείμενα και σ’ αυτή την ιστοκόγχη («Κβάντωση της Μπούρδας», «Κβαντική Μεταφυσική» και αλλού) τον σφετερισμό σύγχρονων φυσικών θεωριών όπως Κβαντική Μηχανική, Θεωρία Χάους και Θεωρία Χορδών με σκοπό την δικαιολόγηση και επιστημονικοφανή παρένδυση των νέο-εποχικών παραλογισμών.

Από τη μια δηλαδή φτύνουμε την επιστήμη και από την άλλη επιζητούμε να οικειοποιηθούμε το τυπικό της (για την ουσία της ούτε λόγος, terra incognita) για να αποκτήσουμε κύρος. Πλέρια αντίφαση δηλαδή. Για να μην πω σχιζοφρένεια.

ΚΑΙ Η ΕΠΙΘΕΣΗ

Αντιθέτως,
ποτέ άλλοτε δεν συνάντησα, όσο στις μέρες μας, τέτοια ανοιχτή και γενικευμένη επίθεση στο θεσμό της Επιστήμης αλλά και τέτοια παρεξήγηση των όσων πρεσβεύει και κομίζει, από ανθρώπους οι οποίοι κάθε άλλο παρά κατανοούν την ιδιοσυστασία και την ιδιαιτερότητα της επιστημονικής πρακτικής, η οποία είναι και ο κύριος θεματοφύλακας της Λογικής. Θεωρώ την επίθεση εναντίον της Επιστήμης πρωτίστως σαν επίθεση εναντίον του Κριτικού Λόγου.

ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΠΡΟΞΕΝΟΙ ΕΠΙΘΕΣΕΩΝ

Σε πολλούς χώρους είναι εδραιωμένη η πεποίθηση ότι:
1. «ο Επιστημονικός Λόγος ήρθε ν’ αντικαταστήσει τον θρησκευτικό και ότι ο επιστήμονας είναι ο νέος πνευματικός εξουσιαστής του καιρού μας ο οποίος και προσφέρεται να σώσει την ανθρωπότητα από τα δεινά της δια της πίστης και της υποταγής τους». Ως προς αυτό, θεωρώ επιτακτικό να γραφτεί ένα ξεχωριστό αναλυτικό σημείωμα που να παρουσιάζει την επιστημονική μέθοδο και τα σημεία στα οποία αντιδιαστέλλεται με την πίστη. Το ζήτημα αυτό το θεωρούσα αυτονόητο μετά από τόσους αιώνες συνύπαρξης των δυτικών κοινωνιών με τα προτάγματα του Διαφωτισμού, αλλά δυστυχώς ανακάλυψα ότι το πνευματικό αυτό κίνημα είναι άγνωστο σε πολλούς ακόμα και σαν λέξη, πόσον μάλλον σαν περιεχόμενο. Η σχέση Θρησκείας με Επιστήμη είναι ίδια με τη σχέση του Φάντη με το Ρετσινόλαδο. (Πάλι η γιαγιά με τις παροιμίες). Άλλο πίστη (Θρησκεία), άλλο εμπιστοσύνη (Επιστήμη). Η Πίστη πηγάζει από το ΔΟΓΜΑ. Η Εμπιστοσύνη από την πειραματική επαλήθευση, την επαναληψιμότητα και τη λογική επεξήγηση.

2. «η Επιστήμη βρίσκεται σε αγαστή συνέργια με το οικονομικο-κοινωνικό κατεστημένο του οποίου την διαιώνιση και επιδιώκει». Γιαυτό το τελευταίο, δεν προτίθεμαι να αναλώσω καθόλου χρόνο, μιας και είναι ηλίου φαεινότερο ότι η σημερινή μακροζωία αλλά και ευζωία μέσα από καταναλωτικές κυρίως πρακτικές, από τις οποίες παρεμπιπτόντως ΚΑΝΕΙΣ δεν είναι διατεθειμένος να παραιτηθεί, οφείλεται στις επίμονες και συντονισμένες προσπάθειες κάποιων ανθρώπων που προσπάθησαν πολύ για να καταφέρουν να κάνουν αυτό το οποίο κάνουν. Το να πούμε ότι η Επιστήμη ευθύνεται για το Ναγκασάκι είναι το ίδιο με το να ζητάμε εξηγήσεις από τον Προμηθέα που έφερε τη φωτιά στη γη και εξ αιτίας αυτής καίγονται τα δάση. Η χρήση των επιστημονικών ανακαλύψεων είναι στη δικαιοδοσία της πολιτικής και όχι των επιστημόνων. Δεν υπάρχει καλή ή κακή επιστήμη με την ηθική έννοια. Η Ηθική είναι στο Πράττειν όχι στο Είναι.

3. «η Επιστήμη, defacto δεν έχει τη δυνατότητα να λύσει ή να εξηγήσει όλα τα προβλήματα του ανθρώπου οπότε και θα πρέπει να είναι λιγότερο αλαζονική». Θα έλεγα, ότι δεν γνωρίζουμε ακόμα αν η Επιστήμη έχει τη δυνατότητα να λύσει ή να εξηγήσει ΟΛΑ τα προβλήματα του ανθρώπου, όπως πριν από 100 χρόνια δεν γνωρίζαμε ότι θα έδινε απαντήσεις σ’ αυτά στα οποία έδωσε. Και δεν είναι λίγα. Ας είμαστε λοιπόν περισσότερο επιφυλακτικοί. Κανείς άλλωστε δεν διατυμπάνισε ότι όλα τα σφάζει όλα τα μαχαιρώνει...

4. σαν το επιστέγασμα του σχετικισμού και της παράνοιας, "δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα" την οποία και προφανώς δεν μπορεί να πραγματευθεί καμιά επιστήμη.

Μιας και είναι της μόδας να μιλάμε για το τέλος διαφόρων πραγμάτων, όπως Ιστορία, Φιλοσοφία, Ηθική, Οικογένεια κ.λ.π., νομίζω ότι όλο και το γυροφέρνουμε το πράγμα, ώστε να μιλήσουμε στο τέλος και για το τέλος της Επιστήμης. Καιρός δεν είναι; Προς το παρόν δεν πήρε τ’ αυτί μου κάτι τέτοιο ή ΠΗΡΕ; Για δείτε για παράδειγμα το “The End of Science: Facing The Limits Of Knowledge In The Twilight Of The Scientific Age” του J. Horgan. Ή το «Against the Method» του Paul Feyerabend. Έπ’ αυτών θα επανέλθω. Θα μπορούσε βέβαια, όλη αυτή η φιλολογία των «Τελισμών...» να αντανακλά την αλαζονική διάθεση μιας γενιάς η οποία θέλει να φυλάσσει για πάρτη της θέση ορόσημο, γενεσιουργό των πάντων...
Αν είναι μόνο έτσι, ας είναι συχωρεμένη. Αλλά, δυστυχώς δεν είναι. Τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα και βαθιά.

Πώς άρχισε όμως αυτό; Δηλαδή η ολομέτωπη επίθεση στο Λογικό και η περιδίνηση σε μεταφυσικά συστήματα;

ΜΙΑ ΓΡΗΓΟΡΗ ΕΞΗΓΗΣΗ

Με την πτώση της «–ισμών» συνέπεσαν (όχι φυσικά χωρίς εξήγηση) να πέσουν και πολλές βεβαιότητες του κόσμου τούτου, ώστε έννοιες που χρησιμοποιούνταν με ένα συγκεκριμένο τρόπο για πολλά χρόνια να καταντήσουν για πολλούς κενές νοήματος, με αποτέλεσμα να χρειάζονται επαναδιαπραγμάτευση περιεχομένου και πιθανή αναθεώρηση. Οι λόγοι είναι λίγο πολύ γνωστοί, και συμπίπτουν με την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου, την κυριαρχία του οικονομισμού στο κοινωνικό πεδίο, του σχετικισμού στο πολιτισμικό, ιδεολογικό, την απολιτικοποίηση της κοινωνίας, την χρεοκοπία κυρίαρχων ιδεολογιών και την επικράτηση ενός άναρχου και ανελέητου ατομικισμού. Έννοιες φορτισμένες με αρνητικές σημασίες ήταν ο Ορθός Λόγος και η κακέκτυπος εκδοχή του ο Εργαλειακός Λόγος.

Ήδη από την εποχή του ’60, η κριτική που ασκήθηκε στο Διαφωτισμό και τις παράγωγες έννοιές του είχαν σαν αποτέλεσμα να δυσφημήσουν το Λογικό και την Επιστήμη και να στρώσουν το δρόμο σε αλλότριους και ανυπόληπτους τρόπους σκέψης, μαγικούς, αρχαϊκούς και υποκειμενικούς. Ο σοβαρότερος λόγος ήταν ότι ανήγαγαν τον εξορθολογισμό της ζωής σε σημαντικό υπαίτιο των δεινών της ανθρωπότητας που είχε σαν κορύφωση τον Β! Παγκοσμίου πόλεμο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Από τότε αυτός ο συσχετισμός μετακυλύετε σαν καραμέλα από γενιά σε γενιά. Και λόγω της λαϊκιστικής του φύσης παραμένει θελκτικός.

Η κολακεία του ατόμου, το οποίο παρά τη μαζική αναπαραγωγή του δρα σαν κυρίαρχη καταναλωτική μονάδα δεν μπορούσε παρά να εκθρέψει και να διογκώσει το «Εγώ» σε βάρος του «Εμείς» μέχρι τελικής εξαφάνισης του τελευταίου. Αυτό είχε σαν συνέπεια την αναγωγή του καθ’ ενός Εγώ χωριστά σε κριτή και αποτιμητή των πάντων με όρους και κριτήρια που πηγάζουν από υποκειμενικές γνώμες, αισθήσεις, ένστικτα, κριτήρια, προλήψεις δεισιδαιμονίες και ό,τι άλλο έχει ο μπαξές. Παλιότερα οι Ιδεολογίες σαν συγκροτημένα και ολιστικά συστήματα πεποιθήσεων παρείχαν αξιόπιστους και ετοιματζίδικους χάρτες πορείας ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι και με σταθερές συντεταγμένες εφ όσον ασπάζονταν μια από τις μεγάλες κοσμοθεωρήσεις που κυκλοφορούσαν στην αγορά. Τα πράγματα ήταν στη θέση τους και τα ράφια δεν ανακατώνανε τις πραμάτειες τους. Και η Επιστήμη πάνω απ’ όλα, ήταν το μεγάλο χαρτί στις ετυμηγορίες του οποίου όλοι κάθονταν σούζα εξ αιτίας της αντικειμενικότητας των αποφάνσεών της.

Σήμερα κανένα συγκροτημένο σύστημα που να βασίζεται σε αντικειμενικότητες δεν μπορεί να σταθεί. Ο Υποκειμενισμός έχει αναχθεί σε μέτρο των πάντων, ενώ τα συστήματα δοξασιών που επιβιώνουν και θάλλουν είναι οι διάφοροι μυστικισμοί οι οποίοι παρά τις όποιες εξαγγελίες τους περί συμπαντικής ένωσης κ.λ.π., στην ουσία επικεντρώνονται αποκλειστικά στο άτομο, το οποίο και ανάγουν σε κεντρική μονάδα, παραφουσκώνοντας και κανακεύουντας το Εγώ. Επίσης θέτουν σε αχρηστία τη λογική σκέψη και στη θέση της εισάγουν τις αισθήσεις σαν ανώτερους τρόπους πρόσληψης της αλήθειας του κόσμου.

Σε επόμενα άρθρα θα προσπαθήσω να περιγράψω
1) τις ιδιότητες, τις ποιότητες ή τα μεθοδολογικά εργαλεία που συνιστούν την επιστημονική θεωρία,
2) τις ιδιότητες και τα εργαλεία της ψευδό-επιστημονικής προσέγγισης.

Χρονικό από την Κοπή μιας Πίττας....

Την Κυριακή το πρωί όπως πάντα ξύπνησα, πλύθηκα, ντύθηκα, βλαστήμησα και άνοιξα το ράδιο για να πληροφορηθώ τον νέο αριθμό των κυβερνητικών στελεχών που είχαν εκπαραθυρωθεί.

Σήμερα ειδικά, διπλοβλαστήμησα γιατί έπρεπε απ’ τ’ αξημέρωτα να τρέχω στα κορφοβούνια για την κοπή της πίττας του συλλόγου μου, του οποίου παρεμπιπτόντως δεν είμαι ούτε καν μέλος, ούτε συνδρομή δίνω, (από τσιφουτιά κι όχι από παροχή ελλιπών υπηρεσιών), ούτε περπατάω μαζί τους, (γενικώς δεν περπατάω, μιας και στο φούρνο για να πάω ταξί παίρνω). Παρ’ όλα αυτά δεν ξέρω πως, ένοιωσα την ηθική υποχρέωση να παρευρεθώ στην τελετή, για να μη με λένε γαϊδούρι και μου κόψουν και την καλημέρα οι φίλοι μου που είναι αληθινοί ορειβάτες και όχι γιαλαντζί όπως εγώ.

Η κοπή πίττας αποτελεί το σημαντικότερο γεγονός στη ζωή ενός συλλόγου, διότι πιθανόν η συνάθροιση μελών και φίλων να δίνει τη δυνατότητα στους ιθύνοντες, τής από πρώτο χέρι διαπίστωσης της απήχησής τους, μέσω της απ’ ευθείας καταμέτρησης των παρευρισκομένων. Κοντολογίς, είναι η μεγάλη μέρα που η αναπόφευκτη σύγκριση με προηγούμενες χρονιές μπορεί να οδηγήσει είτε σε ξεφαντώματα είτε σε κλάματα.

Έφτασα αγουροξυπνημένη στον τόπο συνάντησης, στις παρυφές της Πάρνηθας. Θαμπώθηκα από το πλήθος τον ήδη συγκεντρωμένων, πολλοί μάλιστα είχαν έρθει, όπως πληροφορήθηκα και από το προηγούμενο βράδυ να πιάσουν στασίδι μπροστά στην πίττα για να επιβλέπουν, μην και κάνει κανείς τη ζαβολιά και σουφρώσει στα κλεφτά το κομμάτι με το φλουρί.

Κάποιος καλοπροαίρετος θα έλεγε ότι ο κόσμος ήταν όντως πολύς. Εγώ όμως δεν έλεγα να πειστώ παρά μόνον όταν είδα την συντρόφισσα Καλλιόπη (σ. Κ) να περιφέρεται με 4 κινητά και όχι με τα 2 όπως την είχαμε συνηθίσει. Είχε φτιάξει μάλιστα και μια τιάρα με δυο σταυρωτά ελάσματα, όπου στο άκρο του καθενός είχε στερεώσει το καθένα απ’ αυτά. Με το που κτυπούσε κάποιο, ένας μικρός μοχλός που ενεργοποιείτο αυτόματα, γύριζε την τιάρα καταλλήλως ώστε το ενεργό κινητό να έρχεται και να εφαρμόζει απαλά-απαλά στη θέση του αυτιού της. Είχε μάλιστα και αμορτισέρ ώστε να μην καταπονείται το σύστημα όταν η σ.Κ. έπρεπε να συντονίζει δύσκολες αναβάσεις σε κακοτράχαλες πλαγιές. Ήταν πανέμορφη μ’ αυτό το εργαλείο που, επί πλέον της έδινε και μια εξωκοσμική διάσταση, κάτι σαν super-cyber-ορειβάτισσα, να πούμε.

Η σ. Κ. έβγαλε μια χαρταπιάνγκα με ονόματα και μας καταμέτρησε. Όλοι νόμισαν ότι η όλη ενέργεια είχε να κάνει με διεθνείς κανονισμούς ασφαλείας, «security reasons» όπως είθισται να λέγεται εσχάτως. Μόνο εγώ ήξερα την αλήθεια και χαμογέλασα πονηρά κάτω απ’ τα μουστάκια μου.

Ο Σύλλογος είχε επιστρατεύσει όλα τα πούλμαν της δυτικής αττικής για να μας ανεβάσουν στο καταφύγιο μην τυχόν και κακοπάθουμε, και βγούμε μουρτζούφληδες και με στραπατσαρισμένες φάτσες στις αναμνηστικές φωτογραφίες, εκεί ειδικά όπου έπρεπε να φαινόμασταν καλοζωισμένοι και τρισευτυχισμένοι που περπατάμε μ' αυτή τη μάρκα συλλόγου και όχι με κάποια άλλη. Αλλά οι ορειβάτες παρεξηγήθηκαν και απαίτησαν να πάνε με τα πόδια και μάλιστα από το πιο κακοτράχαλο μονοπάτι. Η σ. Κ. τα έχασε και έτρεξε στα μαγαζιά να προμηθευτεί σκοινιά, καραμπίνερ και μποντριέ γιατί όλοι είχαν μουλαρώσει και δεν λέγανε να προχωρήσουν. Το θεώρησαν προσβολή που θέλανε να τους ρίξουνε έτσι ξεδιάντροπα στην ξεπέτα με κανένα ψευτοπερπατηματάκι του εξάωρου.

Αφού βρέθηκαν τα σκοινιά, ακόμα και οι τριχιές και οι σπάγκοι και τα κορδόνια, λόγω της απρόσμενης λαοπλημμύρας, η σ. Κ. μας μοίρασε και από μια τσάπα για να κόβουμε και από κανένα χορτάρι καθώς θα ανεβαίναμε. Για να μας διπλοευχαριστήσει, έτσι ορεξάτους και φουλαριστούς όπως μας είδε, και όχι από κανενός είδους ιδιοτέλεια όπως θα νομίσατε οι κακεντρεχείς. Εγώ, όμως, που είχα μυστικές πληροφορίες από τα headquarters του συλλόγου, γνώριζα ότι όλο αυτό το σκηνικό δεν ήταν παρά στημένο, και ότι οι τσάπες δεν ήταν παρά μια αναμνηστική δόση εμβολίου για την «εθελοντική» εργασία που μας προόριζαν ξανά κι αυτό το καλοκαίρι.

Μετά από δέκα περίπου ώρες ανάβασης φτάσαμε όλο χαρά και ζωντάνια στο «Καταφύγιο», το νέο απόκτημα του συλλόγου. Τρίβαμε τα μάτια μας από το θάμπος και το κάλλος. Προφανώς μας είχαν εξαπατήσει γιατί αυτό που αντικρίσαμε δεν ήταν παρά ένα θεόρατο τρίπατο παλάτι με αίθουσες συναυλιών, χορού, και ένα θέατρο στο υπόγειο για να ανεβαίνουν τα έργα των ταμειακώς ενημερωμένων μελών του, και χαριστικά και των φίλων των μελών του. Ακόμα, υπήρχε πρόβλεψη και για όπερα καθώς και για μια πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων στην ταράτσα. Παρά ταύτα το θεωρήσαμε σκάνδαλο, που εμείς οι ταπεινοί και φτωχοί ορειβάτες ωθούμασταν να συνυπάρχουμε με τέτοιου είδους πολυτέλειες. Το πήραμε σαν πρόκληση στην τιμιότητα και ιδεολογία μας, σαν οργανωμένο σχέδιο εκμαυλισμού μας και προτιμήσαμε να στριμωχτούμε στο περίπτερο του κήπου, και ειδικά στην άβολη οβάλ αίθουσα με τους καθρέπτες. Εγώ που δεν είμαι ορειβάτισσα, δεν ένιωσα καμιά τύψη και την έκανα κατά παλάτι μεριά, όπου και έριξα τους ύπνους μου στη βασιλική σουίτα.

Κάποια στιγμή πετάχτηκα απότομα από κωδωνοκρουσίες, τυμπανοκρουσίες και εμβατήρια. Έσκυψα απ΄ το παράθυρο και είδα τον αρχιεπίσκοπο με όλη του τη συνοδεία από σαράντα παπαδοπαίδια και τρεις αρχιμανδρίτες να προσέρχονται στην τελετή της κοπής. Στη σεμνή αυτή τελετή ευλογήθηκαν και κόπηκαν 27 πίττες ενώ τα 23 από τα 27 φλουριά έτυχαν σε μέλη της κεντρικής επιτροπής του συλλόγου. Τύχη, τύχη φώναζε το πλήθος των ορειβατών και τους έραινε με ροδοπέταλα. Τα υπόλοιπα τέσσερα έτυχαν κατά σειρά στο Χριστό, στις Παναγίες γενικώς, στην Παναγία την Ορειβάτισσα ειδικώς, και το τελευταίο και τυχερό στο Καταφύγιο να το προστατεύει ο θεός από το μάτι και τις πυρκαγιές. Έτσι, όλα τα πλούσια δώρα που είχαν εξαγγελθεί, όπως ταξίδια στον Μαυρίκιο, Μερσεντές κάμπριο και τζακούζι είχαν κληρωθεί στον σύλλογο και την Αγία Οικογένεια και σε μας τίποτα. Κανείς μας όμως δεν έβγαλε μιλιά, γιατί είμαστε πολύ θρήσκοι και θεοσεβούμενοι. Άμα πιάσει καμιά χιονοθύελλα στο βουνό ή καμιά μπόρα όλοι κλάνουμε μέντες και το ρίχνουμε στις προσευχές, τα τάματα και τις γονυκλισίες.

Αφού μαζέψαμε τα αποφάγια, σκουπίσαμε και ξεσκονίσαμε το περίπτερο καθώς και το παλάτι, από φιλότιμο κυρίως, μιας και είχε μείνει ασκούπιστο και με τα ασημικά και το παρκέ αγυάλιστα από το καλοκαίρι, την κάναμε κατά κάτω μεριά. Μετά από κανένα εφτάωρο περπατηματάκι, και αφού είχαμε χωνέψει τις πίττες που ντερλικώναμε μέχρι να πετύχουμε, ματαίως όπως απεδείχθη αργότερα, το φλουρί, φτάσαμε στο εξοχικό κέντρο «Sir Mitsos» στο οποίο και παρατέθηκε δεξίωση μετά εδεσμάτων και αφρώδους οίνου.
Σερβιτόροι με λιβρέες περιφέρονταν ανάμεσα στους καλεσμένους με το μάτι άγρυπνο μην τυχόν και λείψει τίποτε. Σε κάποια στιγμή μπούκαρε και η βασιλική ορχήστρα της περιοχής με κλαρίνα και ζουρνάδες, οπότε και έγινε το σώσε.

Δεν το κρύβω, πως είμαστε ένας πολύ χορευταράδικος σύλλογος. Δεν είναι λίγες οι φορές που όταν φτάνουμε σε καμιά βουνοκορφή, έτσι από χαρά ρίχνουμε και από κανένα τσάμικο. Εδώ θα κωλώναμε! Του βγάλαμε τα μάτια του τσάμικου και του συρτού και του μπάλλου και του χασαποσέρβικου και του καλαματιανού. Ούτε το παράρτημα της Ραλούς Μάνου να ήμασταν. Λυγερόκορμες κοπέλες και ευθυτενή παλικάρια κουνιόντουσαν με χάρη και σβελτάδα στις πίστες και ανάβανε πόθους και ξυπνούσανε πάθη. Η σ. Κ. δεν πρόφταινε να ρίχνει εκατόευρα στη ορχήστρα, να ρίχνει στροφές και να μερακλώνεται.

Αποφασίσαμε να το διαλύσουμε όταν άρχισαν να καταφτάνουν στο μαγαζί οι πελάτες της επόμενης μέρας. Μάζεψα τα απομεινάρια μου και κίνησα κατά την πόρτα. Είδα διάφορα παλικάρια-ορειβάτες να φεύγουν αγκαλιά με κοπέλες-ορειβάτισσες. Χάρηκα που επί τέλους κάνουν και κάτι χρήσιμο οι ορειβατικοί.

Άντε παιδιά και του χρόνου και καλά ζευγαρώματα. Και για κουμπάρα, δεν θέλει και πολύ σκέψη! Η σ. Κ. είναι εδώ! Και σας περιμένει.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ: Όλα Όσα Θέλετε να Μάθετε

ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

Η αξία ενός βιογραφικού είναι δυνατόν να αποτιμηθεί με δυο διαφορετικούς, αντιδιαμετρικούς τρόπους: είτε με τον πήχη, είτε με τη ζυγαριά. Όταν λέμε τη φράση «όσο μακρύτερο τόσο καλύτερο» εξυπονοούμε ότι το βιογραφικό μας και κατά συνέπεια ο βίος μας περικλείει πληθώρα και ποικιλία ενεργειών και δραστηριοτήτων, ενώ όταν λέμε «έχει βαρύ βιογραφικό» εννοούμε ότι ο βίος μας διακρίνεται όχι από τον αριθμό αλλά από την σπουδαιότητα, τη βαρύτητα δηλαδή, των δραστηριοτήτων μας, πράγμα, που όπως αντιλαμβάνεστε είναι εντελώς διαφορετικό.

Κάθε εποχή φαντάζομαι ότι δίνει σημασία στο ένα από τα δυο, και αυτό εν τέλει είναι και το στίγμα της. Παλιότερα που οι δυνατότητες για ποικιλία στις επιλογές και τις δραστηριότητες ήταν περιορισμένη η σημασία δινόταν στην ποιότητα, φυσικά όπως αυτή οριζόταν με τα μέτρα της εκάστοτε εποχής. Αργότερα που οι ορίζοντες άρχισαν να διευρύνονται, ο πήχης σαν μονάδα αποτίμησης αξιών, αποδείχθηκε ισχυρότερος στο χρηματιστήριο της αγοράς, με τελικό αποτέλεσμα τη σημερινή επικράτησή του έτσι ώστε βιογραφικό ενός κιλού, για παράδειγμα, να μην έχει καθόλου πέραση συγκρινόμενο με το βιογραφικό ενός μέτρου.

Ενώ στις παλιότερες εποχές η λέξη «βάρος» για να χαρακτηρίσει ένα βιογραφικό χρησιμοποιείτο αναμφιβόλως με τη συμβολική της έννοια, χωρίς ποτέ κανείς να διανοείται να παράξει στην κυριολεξία και αντιστοίχου βάρους βιογραφικά (με το κοινό χαρτί βεβαίως και όχι με χάρτους εμπλουτισμένους με σίδηρο), στη σημερινή εποχή η στοιχειώδης μετρητική μονάδα των βιογραφικών που είναι το μέτρο (δουλεύουμε πάντα στο σύστημα MKSΑ), εκλαμβάνεται με την κυριολεκτική της έννοια, παράγοντας τοιουτοτρόπως και βιογραφικά αντιστοίχου μεγέθους.

Όπως καταλαβαίνετε μετά από μια περίοδο προσαρμογής και αναμπουμπούλας, την σήμερον ημέραν η συσσωρευθείσα εμπειρία, η άμβλυνση των ηθών, η αναγωγή της ποσότητας σε υπέρτερη της ποιότητας αξία, (παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα) και ο ανταγωνισμός έχουν δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε τα παραγόμενα βιογραφικά να μπορούν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της νέας αυτής αποτιμητικής μονάδας, με αποτέλεσμα η συγγραφή τους να παραλληλίζεται με τους αντίστοιχους αθλητικούς αγώνες του άλματος-εις-μήκος.

Η αλλαγή μονάδας μέτρησης, με την αντικατάσταση των υποκειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης, (ποιότητα), από αντικειμενικά και μετρήσιμα, (ποσότητα) ήταν από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που συντελέστηκαν στην εποχή μας. Και δικαίως, θα έλεγα. Για την αποτίμηση ποιοτήτων απαιτείται μια προσυμφωνημένη κλίμακα αξιών αυστηρά ιεραρχημένων, που να προέρχεται από την συναίνεση του ευρύτερου κοινωνικού σώματος. Σήμερα, επειδή κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να επιτευχθεί, μιας και ο καθένας προσπαθεί να αναγάγει τις προσωπικές του εκτιμήσεις, γούστα και προτιμήσεις σε εκτιμήσεις, γούστα και προτιμήσεις καθολικής ισχύος, η ποιότητα δεν έχει κάποια κλίμακα βάσει της οποίας να μπορεί να αποτιμηθεί, με συνέπεια η έννοια αυτή να αρχίζει να χάνει το νόημά της και να εγκαταλείπεται. Ή, να έχει καταστεί εντελώς αφηρημένη, χωρίς πραγματικό περιεχόμενο, κάτι σαν άδειο σακί, προορισμένο να γεμίζει μόνο από τις ρητορικές πομφόλυγες βαρετών, ανέμπνευστων και πρωτίστως ηλιθίων υπουργίσκων και πάσης φύσεως μεσαζόντων και διαχειριστών.

So far so good!! Όπως λέει και η γιαγιά μου.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΕΝΙΚΩΣ

Το ερώτημα είναι πώς παράγονται τα βιογραφικά αυτά. Πού βρίσκεται όλη αυτή η ενέργεια, όλος αυτός ο πλούτος του βίου, όλη αυτή η σπουδή, η ευρυμάθεια, η ενεργητικότητα, τα επιτεύγματα, η διάνοια, ώστε το ένα βιογραφικό να συναγωνίζεται το άλλο σε μήκος, σε πλάτος σε ύψος; Τόσο πολύ βελτιώθηκε η γενιά μας, ώστε μέσα σε δυο τρεις δεκαετίες να περάσει από το καχεκτικό, στο βιονικό σούπερ-επίπεδο;

Μάλλον όχι. Αυτό που βελτιώθηκε ήταν αναμφισβήτητα η μέθοδος συγγραφής, η επονομαζόμενη και «μέθοδος του Μεγεθυντικού Φακού». Η τεχνική αυτή επιτυγχάνει αφ’ ενός διεύρυνση της μνήμης, αφ’ ετέρου διόγκωση των γεγονότων, έτσι ώστε όλο και μεγαλύτερες περιοχές της μνήμης και όλο και περισσότερα συμβάντα να περιέρχονται στη σφαίρα του σημαντικού, έως τού πολύ σημαντικού. Δηλαδή, ταπεινά και τριτοκλασάτα πανεπιστήμια να ανατιμώνται και να παρουσιάζονται τουλάχιστον ισότιμα του Cambridge, ψελλίσματα μιας ξένης γλώσσας να παρουσιάζονται σαν το απαύγασμα ευχέρειας χειρισμού της, διακρίσεις στις τάδε και τις δείνα τάξεις του Δημοτικού και Γυμνασίου να ανασύρονται από τα μπαούλα και να παρουσιάζονται σαν τεκμήρια εξεχουσών ικανοτήτων, να προσκομίζονται κάθε είδους σημειώματα και βεβαιώσεις από σεμινάρια του τρέχα-γύρευε σαν αποδεικτικά ευρυμάθειας, ή εξειδίκευσης και ταλέντου, κ.ο.κ.

Για άλλους, η σύνταξη του βιογραφικού αρχίζει ήδη από τη στιγμή της γέννησής τους, ενώ ο μετέπειτα βίος τους ρυθμίζεται κατά το πώς συγκεκριμένες πράξεις και επιλογές έχουν το βάρος, ώστε εάν συμπεριληφθούν σ’ ένα τέτοιο σημείωμα να μπορούν να ανεβάσουν την χρηματιστηριακή του αξία. Εν ολίγοις, η εκμάθηση μιας δεύτερης ή τρίτης γλώσσας στοχεύουν κυρίως στον εμπλουτισμό ενός μελλοντικού βιογραφικού, το ίδιο και μακροχρόνιες μεταπτυχιακές σπουδές. Το ίδιο και οι αθλητικές δραστηριότητες, το ίδιο και η συμμετοχή σε ομάδες, συλλόγους και clubs, (κατά το κυρίαρχο αγγλοσαξονικό πρότυπο), μια φτιασιδωμένη και υποκριτική κοινωνική συμμετοχή και έγνοια, κι όλα αυτά υποταγμένα στη λογική του καριερισμού, της ιδιοτέλειας, της χρησιμοθηρίας. Και όλα αυτά ονομάζονται ΠΑΙΔΕΙΑ χωρίς ίχνος αγάπης, αφοσίωσης, φροντίδας.

Έτσι στο τέλος, το βιογραφικό φτάνει ν’ απαρτίζεται από ένα μεγάλο αριθμό από πολύ σημαντικές σκατούλες.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ στα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ

Στα πανεπιστήμια η τεχνική σύνταξης του βιογραφικού αποτελεί την πλέον εξελιγμένη και «δημιουργική» εκδοχή της μεθόδου που αναπτύξαμε προηγουμένως για τα βιογραφικά γενικής χρήσης. Εδώ τους στυλοβάτες, τις δομικές μονάδες του βιογραφικού, αποτελούν γεγονότα συγκεκριμένα όπως

• ο αριθμός εξωτερικών συνεργασιών,


• το ποσόν από εξωτερικές χρηματοδοτήσεις που εισέρευσε και


• ο συνολικός αριθμός ερευνητικών εργασιών.

Όπως αντιλαμβάνεστε είναι και αυτά που καθορίζουν και τις ανάλογες επιλογές.

Δηλαδή, οι εξωτερικές επιστημονικές συνεργασίες συνάπτονται με κυρίαρχο λόγο την αρχειοθέτηση και αναγραφή τους στο μόνο έγκυρο διαβατήριο προόδου και καταξίωσης, το βιογραφικό, ενώ η έρευνα περιστρέφεται κατά κύριο λόγο σε περιοχές ευκολοπάτητες, τέτοιες ώστε να μπορούν χωρίς πολλές εκπλήξεις να παράξουν και δημοσιεύσιμα αποτελέσματα και εργασίες.

Για τον πολλαπλασιασμό των ερευνητικών, δε εργασιών έχουν επινοηθεί πλείστες μέθοδοι με προεξάρχουσα αυτή των πολλαπλών δημοσιεύσεων ενός αριθμού ελαφρών παραλλαγών του ιδίου θέματος, μια τεχνική σαφώς εμπνευσμένης από τη Μουσική, που αποδεικνύει και το φιλόμουσον του κλάδου.

Μια άλλη, εξ ίσου επιτυχής, είναι η κατ’ απαίτηση (άλλες φορές διακριτική, άλλες φορές επιτακτική και άλλοτε εκβιαστική) αναγραφή του ονόματος τινός σε ερευνητικές εργασίες άλλων, μιας και ουδείς περιορισμός υφίσταται ως προς τον αριθμό των δυνητικών συγγραφέων ενός πονήματος.

Και τέλος υπάρχει και η συναινετική μέθοδος του «βάλε με να σε βάλω».

Με τον τρόπο αυτό πληθαίνουν οι εργασίες και μακραίνουν τα βιογραφικά έτσι ώστε κάθε χρόνο να εκδίδονται δεκάδες καινούργια περιοδικά για να στεγάσουν την παραγόμενη «νέα» και πολύτιμη γνώση. Μόνο πού όταν η γνώση παράγεται με ταχύτητες που ξεπερνούν την ταχύτητα του φωτός, όπως είναι γνωστό, ΔΕΝ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ καμιά ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ.

So far, not so good!!, όπως θα έλεγε και η γιαγιά μου.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙ-ΣΤΑΝ

Δεν θέλω να μου αμφισβητήσετε το γεγονός, ότι κάθε εποχή, εκτός από τα ονόματα που δίνει στους βλαστούς της, σημαδεύεται επίσης και από την εισαγωγή και την μετέπειτα γενίκευση ορισμένων λέξεων-κλειδιά, που φυσικά δεν είναι ξέμπαρκες, αλλά αποτελούν εκφράσεις προσδιοριστικές μιας νέας νοοτροπίας και ιδεολογίας που εξήλθε νικηφόρα μέσα από μια συνήθως μακροχρόνια ιδεολογική πάλη και που επί τέλους απέκτησε το πάνω χέρι στο ιδεολογικό εποικοδόμημα της κοινωνίας. Δεν έχω την ευχέρεια τη στιγμή αυτή να κάνω μια ιστορική περιοδολόγηση για να σας πείσω, αλλά μπορώ να εντοπίσω, πάνω-κάτω τον χρόνο που κάποιες νέες λέξεις εισήχθησαν στο καθημερινό μας λεξιλόγιο που με το χρόνο φούντωσαν και απέκτησαν κομβική σημασία.

Μια τέτοια λέξη κλειδί που συνειδητοποίησα ότι άρχισε να με περικυκλώνει μέχρι στραγκαλισμού ήταν το επίθετο «δημιουργικός» μαζί με όλα του τα παράγωγά . Συνέπεσε με την όψιμη βασιλεία του ΠΑΣΟΚ, τότε που η χώρα άρχιζε να μπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης κάτω από την καθοδήγηση του μεγάλου Τιμονιέρη Σιμήτη και του πρωτοπαλλήκαρού του μεγάλου οικονομολόγου Ν. Χριστοδουλάκη.

Επίσης συνέπεσε και με την είσοδο στη χώρα μας των πακέτων κάποιου Αγίου Ντελόρ και των διαδόχων του, τότε που και η κουτσή Μαρία, διακατεχόμενη από επιχειρηματικό οίστρο έστηνε εταιρίες και κονσόρτσια με μόνο σκοπό το ξεπέρασμα της τεχνολογικής υστέρησης της χώρας και την οικοδόμηση της Νέας Ελλάδας. Όντως τότε η λέξη Δημιουργικός ακουγόταν παντού όπου κι αν γύριζες, τόσο σαν Περιγραφή, όσο και σαν Ευχή.

«Δημιουργική Φωνή», άκουγες να λένε για καποιον τραγουδιστή.

«Αέρας Δημιουργίας σάρωσε τη χώρα», γκαρίζανε τα κυβερνητικά φερέφωνα.

«Δημιουργικό το Νέο Έτος», αρχίσαμε να ευχόμαστε ο ένας στον άλλον, φράση, απαραίτητο συμπλήρωμα στις κάρτες μιας δυναμικής γενιάς που ξεμύτιζε θαμπωμένη και αργότερα εκμαυλισμένη από το τόσο φρέσκο χρήμα που έρεε απρόσκοπτα από την Εσπερία.

Τα πρώτα εργαστήρια «Δημιουργικής Γραφής» άρχισαν να ξεφυτρώνουν εδώ κι εκεί, ενώ πάνω στην ώρα φούντωσε και η

«Θεωρία του Δημιουργισμού», αυτή που χαντάκωνε τον Δαρβίνο στα αζήτητα της Ιστορίας και ενθρόνιζε πάλι, έμπλεο δόξης τον Θεό σαν αδιαφιλονίκητο δημιουργό και αρχιδερβέναγα των πάντων.
Είδατε τι μπορούμε να πάθουμε από μια λέξη αν την αφήσουμε αφύλακτη. Μπορεί να πάρει σβάρνα τα πάντα και να σαρώσει ακόμα και το σύμπαν.

Παρά την τόση Δημιουργικότητα, όμως, κάποια στιγμή έπρεπε να καταφύγουμε στις υπηρεσίες της «Δημιουργικής Λογιστικής» τελικά, για να συνεχίσουμε να είμαστε δημιουργικοί!

Δυστυχώς από την κατάχρηση των δημιουργικών πόρων.

ΧΑΒΑΛΕΣΤΑΝ

ΑΝ ΗΜΑΣΤΑΝ ΧΩΡΑ ΣΟΒΑΡΗ ΘΑ ΠΕΤΥΧΑΙΝΑΜΕ

ορθολογικότερη διαχείριση των πόρων,
καλύτερη οργάνωση,
καλύτερη Παιδεία
καλύτερη Υγεία
υψηλότερο βιοτικό επίπεδο
σεβασμό στην αξιοπρέπεια και την τιμή του πολίτη
κ.λ.π., κ.λ.π., κ.λ.π.

κι όλα αυτά τα ανιαρά.

ΑΛΛΑ ΘΑ ΧΑΝΑΜΕ
Το τζέρτζελο
Το μπάχαλο
Το χαβαλέ
Τα χάχανα
Την καζούρα
Τη μαζική ευφορία,
Την ευρηματικότητα,
Τη σατιρική διάθεση
Το High
Το χύμα
Το λιώμα
Το μπούγιο

ΠΟΥ ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ
(και επιστημονικώς αποδεδειγμένα)
Ευζωία
Μακροζωία
Χαμηλή χοληστερίνη
Χαμηλή πίεση
Χαμηλό δείκτη αυτοκτονιών
Υψηλή κοινωνικότητα

ΚΑΙ ΘΑ ΓΙΝΟΜΑΣΤΑΝ

Κρυόκωλοι
Ξενέρωτοι
Αντιερωτικοί
Ανοργασμικοί
Μικροφοβικοί

Σιχασιάρηδες
Πληκτικοί
Κακοί
Ψυχροί
Ανάποδοι
Στρυφνοί
Στεγνοί
Ξερακιανοί
Μουρτζούφληδες
Σκατόψυχοι
Συφοριασμένοι,

Όπως όλοι όσοι ζούνε σε χώρες αξιοπρεπείς.

Θέλουμε να γίνουμε σαν κιαυτούς;

Φυσικά

Οχιιιιιιιιιιιιιιιιιιι!!!!!!!!!

Πουθενά αλλού η επικαιρότητα όσο σοβαρή και να είναι, δεν μετατρέπεται στο τέλος σε μια ατέλειωτη κωμωδία.

Λίγο καιρό πριν είχαμε την κωμωδία "Όταν το κράτος πάει στα Ζωνιανά", με μερικές καταπληκτικές σκηνές. Γέλασε κάθε πικραμένος με τ’ ανέκδοτα, τις μαντινάδες, τα βίντεο, τις γελοιογραφίες.

Δεν προλάβαμε να συνέλθουμε και ξαναγέλασε πάλι η χώρα με τη μπουρλέσκ κωμωδία "τα αναψυκτήρια και οι Ινδοί" με παραγωγό τον Μαγγίνα. Ξανάναψε η μπλογκόσφαιρα και τα βίντεο, sms και e-mails πήραν κι έδωσαν.
Ας είναι καλά οι άνθρωποι. Αυξήσαμε και πάλι με το γέλιο το προσδόκιμο ζωής μας.

Κι εκεί που είπαμε να πάρουμε μια ανάσα, νάσου το καινούργιο σαπούνι "Οι πήδοι του Ζαχόπουλου". Ολάκερη η χώρα πάλι στο τσακίρ κέφι.

Λυπηθείτε μας πια, δεν αντέχουμε άλλο.

Ο Ύμνος και ο Γύφτος

Κυριακή πρωί, γύρω στις 9 και κάτι βγήκα απ’ την Αττική οδό στο ύψος των Λιοσίων, έστριψα δεξιά και πήρα τη λεωφόρο Φυλής προς τα πάνω. Οι δρόμοι ήταν ακόμη ήσυχοι. Το ράδιο στο αυτοκίνητο πήδαγε από σταθμό σε σταθμό, είχε φέρει το γύρο των FΜ πολλές φορές χωρίς ν’ αποφασίσει να κάτσει κάπου. Ούτε που το πρόσεχα.

Κάποια στιγμή έπιασε τ’ αυτί μου το «Ότσι τσόρνια», παλιό λαϊκό ρώσικο τραγούδι, θυμήθηκα τον πατέρα μου που το τραγουδούσε, καλή του ώρα, κάποια πρωινά τις Κυριακές. Πάνε χρόνια τώρα. Κλείδωσα το ράδιο στον σταθμό της Αθήνας. Συνέχισε με την καλίνκα και μετά με άλλο τραγούδι του Βόλγα, όλες εκτελέσεις από ρώσους λυρικούς τραγουδιστές και θεϊκές χορωδίες. Μελαγχόλησα λιγάκι κι άναψα τσιγάρο. Η μέρα έξω φαινόταν πως όταν μέστωνε θα γινότανε λαμπρή. Έκοψα κάπως ταχύτητα και άφησα το μυαλό μου να πετάξει στον Βόλφραμ. Εμιγκρές από το Ανατολικό Βερολίνο. Οι γονείς του, την είχαν κάνει για το Δυτικό, πριν το τείχος, γύρω στο ’60. Ο Βόλφραμ, με την ασφάλεια που του παρείχε η Δύση παθιαζόταν με οτιδήποτε Ρωσικό. Συχνά, μάζευε κόσμο στο σπίτι του για κουβέντα και κρασί, και σχεδόν πάντα η βραδιά έκλεινε μεγαλόπρεπα με τη μπάντα του ρώσικου στρατού να ανεβάζει τα πνεύματα. Καλή του ώρα κι αυτουνού.

Συνέχισα και δυνάμωσα την ένταση. Άρχισα ν’ ανηφορίζω προς τη Φυλή. Ισιάδα ο δρόμος κι απ’ έξω ακόμα ησυχία.

Ξαφνικά, ένοιωσα τα μεγάφωνα του αυτοκινήτου να τρίζουν από το ρίγος μιας μουσικής θαρρείς βγαλμένης από εκατοντάδες ορχήστρες, χιλιάδες όργανα και ακόμα περισσότερες φωνές. Έβαλα το ράδιο στο τέρμα και παραδόθηκα στη δύναμη και τη σαγήνη του εθνικού ύμνου της πάλαι ποτέ κραταιάς Σοβιετίας. Έξω τα πάντα συνέχιζαν να είναι ακόμα ήσυχα, μόνο μπροστά μου, απ’ την αντίθετη κατεύθυνση και σε κάποια απόσταση αντελήφθηκα κάτι μεγάλο να κινείται προς τα ‘μένα, βαρύ, συμπαγές και μουντό, στραφταλίζοντας που και που στον ήλιο που εν τω μεταξύ είχε αρχίσει να σκαρφαλώνει για τα καλά. Εστίασα καλύτερα τα μάτια μου.

Όχι, δεν ήταν σμήνος με ελικόπτερα που πλησίαζαν απ’ την ακτή στην «Αποκάλυψη τώρα» του Κόπολα, όχι, δεν ήταν οι πλάβες με τις χιλιάδες κόκκινες σημαίες που γλίστραγαν αθόρυβα στα νερά της λίμνης, στον «Θίασο»(?) του Αγγελόπουλου, όχι δεν ήταν ο ρωσικός στρατός που παρήλαυνε νικηφόρος στο Βερολίνο. Όχι. Ήταν μια στρατιά, ένα κομβόι καλύτερα, από δέκα περίπου στραπατσαρισμένα ντάτσουν, με δέκα αγουροξυπνημένους γύφτους στο τιμόνι, στοιχισμένα το ένα πίσω από το άλλο, που γεμάτα γλάστρες και τενεκέδες με λουλούδια κατηφόριζαν όλα μαζί να πιάσουν τα πόστα στις γειτονιές της Αθήνας και τις λαϊκές του Πειραιά.

Συνηθισμένη μέρα.

Μελαγχόλησα κι άλλο, γύρισα το κεφάλι μου και άλλαξα σταθμό. Πονούσα να βλέπω ολοζώντανη μπροστά μου την καρικατούρα ενός κόσμου τον οποίον πίστεψαν κάποτε τόσοι πολλοί και για τον οποίον πόσοι άλλοι πέθαναν.

Ο νεκρός λένε είναι ιερός.