Τι είναι, μάνα, η "Μάζα";

Ακούω συχνά τους φίλους μου να παραπονιούνται πως γράφω μόνο γι’ άσκημα πράγματα, πως βλέπω μόνο την κακή πλευρά των ανθρώπων. «Καλά, τίποτε καλό δεν βρίσκεις για να γράψεις;», μου λένε προκλητικά. [Θέλουν να προσθέσουν και το «βρε συφοριασμένη» στο τέλος, αλλά επειδή είναι φίλοι δεν τολμούν να το πουν, ούτε καν να το διανοηθούν].

Φυσικά και υπάρχει το «καλό», μόνο που εγώ έχω πάθει στραβισμό και κοιτάζω προς ορισμένη κατεύθυνση. Ελπίζω, προσωρινά. Όχι ότι δεν σημειώνω στο τεφτέρι και τα καλά, αυτά που τα 'χω για προσάναμμα σε χαλεπούς καιρούς. Θα αναφερθώ και σε δαύτα, μα στο προσεχώς.

«Καλά», μου λένε πάλι, «ποτέ δε σε βλέπουμε να στοχεύεις τα βέλη σου στα ψηλά. Τον κακό τον λόγο τον έχεις μόνο για τους ανώνυμους, τους διπλανούς σου, τους τυχαίους, τους απλούς, αυτούς που συνιστούν τον μέσο όρο, τους κακόμοιρους, τους κακομοιριασμένους, τους άχρωμους, τους άοσμους, τους φιλήσυχους, τους νοικοκυραίους».

Αλήθεια είναι. Για το λόγο ότι οι παραπάνω είναι και οι περισσότεροι και ότι τους βλέπω πιο συχνά. Μπορεί νάναι λίγοι αυτοί που αποφασίζουν και κινούν τα νήματα, αλλά οι άλλοι, παρ’ όλο που είναι και οι περισσότεροι, θες από φόβο θες από παραίτηση, σκύβουν το κεφάλι και ακολουθούν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κάνουν κι οι ίδιοι κακό. Κακό κάνουμε και όταν δεν κάνουμε τίποτε, ενώ θα μπορούσαμε, για ν’ αποτρέψουμε το κακό. Παθητικοί, αποχαυνωμένοι, ευνουχισμένοι, χειραγωγίσιμοι, χάσκοντας και χασκογελώντας, αγελαίοι, με άγνοια της άγνοιά τους, αυτάρεσκοι και τυφλωμένοι, κοντόφθαλμοι, εστιασμένοι στα δάνεια, στις δόσεις και στα Malls, στα ριάλιτι και στις σειρές, στη μέρα που ’ναι νάρθει μόνο και τίποτε πιο πέρα. Βλέπετε τίποτε το καλό σ’ αυτό; Δεν ξέρω, αλλά εμένα η γιαγιά μου μού έλεγε πως όταν βλέπουμε ένα σπίτι να καίγεται αρπάζουμε έναν κουβά νερό και τρέχουμε, κι όταν βλέπουμε έναν να πνίγεται, κάνουμε το παν να τον τραβήξουμε πίσω στη στεριά. Δεν καθόμαστε να χαζεύουμε από απόσταση, ούτε σβήνουμε τα φώτα και τραβάμε τις κουρτίνες για να μην βλέπουμε, ούτε ανεβάζουμε την ένταση της τηλεόρασης για να μην ακούμε.

Τι είναι Μάζα;

Η Μάζα είναι ένα σώμα με δύναμη εκατομμυρίων. Προφανώς, έχει ιδιότητες διαφορετικές από τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των ατόμων που τη συναρτούν. Το νερό σαν υγρό έχει τελείως άλλες ιδιότητες από το μεμονωμένο μόριο. Η κυρά Μαρία της διπλανής πόρτας που μου ποτίζει τα λουλούδια όταν λείπω για spa στην Ελβετία είναι άλλο πράγμα απ’ την κυρα Μαρία που κρατά το λάβαρο του ’21 στη διαδήλωση για τις ταυτότητες και το Μακεδονικό. Στην πρώτη περίπτωση είναι άνθρωπος, στη δεύτερη είναι Μάζα.

Η Μάζα είναι εύπιστη, χειραγωγίσιμη, οπαδική. Έχει αδράνεια, είναι διανοητικά κατώτερη από τον μεμονωμένο άνθρωπο. Χρειάζεται αρχηγό και καθοδηγητή στον οποίο είναι έτοιμη να εκχωρήσει αρμοδιότητες που να παίρνει αποφάσεις γιαυτήν. Χρειάζεται θεό, μύθο και θρησκεία.

Στη σημερινή εποχή το τέμπο το δίνουν τα ΜΜΕ, τα οποίοι είναι και οι κυρίαρχοι μηχανισμοί παραγωγής ιδεολογίας και όχι το κράτος όπως ήταν παλιότερα. Μάζα και τηλεόραση αποτελούν ένα πανίσχυρο και θανάσιμο σύμπλεγμα. Το ένα τρέφει τ’ άλλο και τα δυο την εξουσία. Η τηλεόραση εξυπηρετεί συμφέροντα, κυρίως οικονομικά και η ιδεολογία που παράγεται, που εδραιώνεται και διακινείται είναι, όπως είναι και το φυσιολογικό, προς την κατεύθυνση που εξυπηρετεί την παρούσα κοινωνικο-οικονομική τάξη. Το κράτος όπως πάντα, αλλά κυρίως τώρα, είναι έρμαιο των συμφερόντων και βαθμιαία περιθωριοποιείται.

Αυτά.
Μέχρις εδώ, για να μην σας θυμίσω ινστρούχτορα και σιχτιρίσετε. Νομίζω ότι όλα αυτά και άλλα τόσα είναι λίγο-πολύ γνωστά και δεν χρειάζεται να τα επαναλάβω.

Η Μάζα εκχωρεί υποταγή και βούληση και επιζητεί προστασία. Τα ίδια πάνω-κάτω αιτήματα στα οποία στηρίχτηκε και ρίζωσε η δουλοπαροικία. Όταν στα 1861 ο τσάρος Αλέξανδρος ο Β! την κατάργησε, δεν ήταν λίγοι οι δουλοπάροικοι που απεμπόλησαν την ελευθερία τους επιζητώντας πάλι την προστασία του αφέντη. Η Μάζα θέλει ασφάλεια και όχι ελευθερία. Σας θυμίζει τίποτε αυτό μετά την 11/9; Και τι κάνει η Μάζα όταν θεωρήσει, όταν την πείσουν ότι απειλείται; Πογκρόμ! Και τι έρχεται μετά τα πογκρόμ; Ο ολοκληρωτισμός και η ασφυξία!

Τη μάζα την κολάκευαν και συνεχίζουν να την κολακεύουν τόσο οι αριστεροί όσο και οι ακροδεξιοί. Γιαυτούς μάζα είναι λαός, οπαδός, όργανο, ασπίδα. «Ο λαός έχει αισθητήριο, ο λαός μόνο γνωρίζει το καλό και το σωστό», «ό,τι είναι για τον λαό αυτό είναι και το καλό και το δίκαιο», «Τσοβόλα, δώστα όλα», «δίκαιο είναι το δίκαιο του εργάτη», συνθήματα που ακόμα και σήμερα δεν έπαψαν να ακούγονται, με μικρότερη είναι αλήθεια ένταση κι απήχηση, απ’ ότι τις προηγούμενες δεκαετίες.

Η σημερινή εποχή γύρισε την πλάτη στη Μάζα κι επιστράτευσε τη ρητορεία της να αναδείξει το Εγώ, το άτομο, την ατομικότητα, σαν τις νέες αξίες τις καλύτερα προσαρμοσμένες στην καταναλωτική στροφή της κοινωνίας. Παλιά αυτό που ενδιέφερε ήταν να καταναλώνουν Ιδεολογίες και ως προς αυτό, η Μάζα βόλευε πιότερο. Αλλά για να καταναλώσεις προϊόντα, ρούχα, παπούτσια υπηρεσίες κ.λ.π., πρέπει να είσαι άτομο.

Αλλά τί άτομο; Όχι άτομο-πολίτης αλλά άτομο-καταναλωτής. Άτομο προσαρμοσμένο στις συνθήκες μαζικής παραγωγής, άτομο εγγυητής της ύπαρξης, διεύρυνσης και αναπαραγωγής της διαδικασίας. Οπότε και εγεννήθη το «Μαζικοποιημένο Άτομο». Νεολογισμός θα μου πείτε, αλλά δεν βρίσκω καλύτερη λέξη για να προσδιορίσω το άτομο εκείνο το οποίο ενώ νομίζει ότι έχει γίνει αυτόνομο, μοναδικό και αυτοπραγματωμένο, παντοδύναμο και κυρίαρχο, στην πραγματικότητα δεν αποτελεί παρά μια δίδυμη σταγόνα του διπλανού του ως προς τον τρόπο του φέρεσθαι και σκέπτεσθαι, καθώς και μια αμελητέα ποσότητα στη διαχείριση και άσκηση της εξουσίας. Είναι κωμικό, να βλέπει κανείς άτομα να υπερασπίζονται τις αξίες και τα θέλω τους μ’ ένα λεξιλόγιο πομπώδες, κενό νοήματος, κοινότοπο και πανομοιότυπο με αυτά που εκφύονται και ανακυκλώνονται στα μεσημεριανάδικα τύπου Τατιάνας Δρούζα και των παρομοίων τους. Πόσο σοβαρά να τα πάρεις τα θέλω τους;

Αυτή την «εξατομικευμένη Μάζα» φοβάμαι, αυτή που άγεται απ’ τα πρωινάδικα των 10, απ’ τα μεσημεριανάδικα των 3 και από τα δελτία των 8. Αυτή που επιζητεί γονείς και κηδεμόνες, που πέφτει μόνη της μες τα σκατά, (δάνεια, κάρτες, κ.λ.π.) και μετά ζητάει κάποιον να τη σώσει, αυτή που απ’ τη μια τους ψηφίζει, κι απ’ την άλλη τους βρίζει, και που πάλι θα τους ξαναψηφίσει.

Και κλείνω με μερικά παραδείγματα μέσα από την ιστορία για τη συμπεριφορά της μάζας:
1). Είναι γνωστό ότι τόσο ο Μοσουλίνι όσο και ο Χίτλερ ήρθαν στην εξουσία όχι με κάποιο πραξικόπημα, αλλά νόμιμα και με εκλογές. Και δεν ήταν διαφορετικοί όταν ήρθαν στην εξουσία απ’ ότι μετά που την κατέκτησαν. Το ποιόν τους ήταν γνωστό εξ αρχής.

2). Ο Μπους εισέβαλε στο Ιράκ, όχι επειδή επιβλήθηκε σε κάποια προϋπάρχουσα αντίθετη θέληση, αλλά επειδή πρώτα φρόντισε να έχει την συναίνεση της πλειοψηφίας του Αμερικανικού λαού, την οποία βεβαίως κατασκεύασε και υφάρπασε με πλαστογραφημένα στοιχεία που διοχέτευσε στα Media. Τις αντίθετες όμως φωνές, οι οποίες, και φυσικά, υπήρχαν, η μάζα όπως πάντα τις αγνόησε.

3). Οι μάζες λάτρεψαν τον Στάλιν σαν θεό, παρά τα αρκετά εκατομμύρια που πέθαναν στα γκούλαγκ, στην Σιβηρία, στην Καρελία, στην Ουκρανία από την εξαναγκασμένη κολεκτιβοποίηση και την επακόλουθη πείνα, καθώς και στα υπόγεια της KGB.

4). Η Ιερά Εξέταση, η Τρομοκρατία στη Γαλλική Επανάσταση, οι διάφορες Νύχτες, (του Αγ. Βαρθολομαίου, των Κρυστάλλων κ.α.) δεν αποτελούν έργα των βασιλιάδων ή του Ροβεσπιέρου ή του Δαντών, αλλά έργα της Μάζας.

Γι αυτό το λόγο γκρινιάζω. Επειδή καμιά φορά φοβάμαι.