Πολιτική Ξηρασία

Πόσο χαρούμενοι άραγε πρέπει να είμαστε που βρήκαμε επιτέλους φτηνότερο χρήμα να δανειστούμε; Κατ’ αναλογία μ’ ένα σπιτικό, με κάθε νέο δανεισμό προστιθέμενο σε όλους τους προηγούμενους, ο αφέντης δεν θα έπρεπε να αισθάνεται και πολύ εφησυχασμένος. Είναι προφανές ότι όσο πιο πολύ χρεώνεσαι τόσο, πιο πολύ επισπεύδεις την τελική έκρηξη των οικονομικών είτε του σπιτιού σου, είτε της χώρας σου, ιδίως μάλιστα όταν οι προοπτικές να περιπέσεις σε βαθιά ύφεση, μετατρέπονται από πιθανές σε σίγουρες.

Ένα άλλο γεγονός που με προβληματίζει είναι το γιατί παίχτηκε όλο αυτό το πολυήμερο θρίλερ σχετικά με τη δυνατότητα δανεισμού μας από τις χώρες της ευρωζώνης. Είναι αλήθεια ότι όλο το ευρωπαϊκό μαγαζί είναι χρεωμένο μέχρι το λαιμό, και πολλοί αναλυτές απέδιδαν την απροθυμία των εταίρων στις δικές τους αφραγκίες και τα δικά τους βάσανα.

Βλέποντας όμως το επιτόκιο με το οποίο έστρεξαν να μάς δανείσουν, στο 5%, και το επιτόκιο με το οποίο δανείζονται από τις αγορές, το οποίο είναι σαφώς μικρότερο, 3% ας πούμε για τη Γερμανία, αναρωτιέμαι γιατί πήρε τόσο χρόνο, τόσο μίσος και τόσες διασκέψεις και τηλεδιασκέψεις για να προβούν οι εταίροι μας σε μια τόσο οικονομικά επωφελή γι αυτούς πράξη. Μήπως ήταν οι ηθικές αναστολές και οι τύψεις που τόσο καιρό τούς απέτρεπαν, μιας και τα κράτη θα αναγκάζονταν να γίνουν αυτά τα ίδια traders στη θέση των traders, με κίνδυνο να τους πάρουν το ψωμί μέσα απ’ τα χέρια;

Είτε έτσι, είτε αλλιώς η χώρα θα φορτωθεί ακόμα 80 δις, ποσό που μάς κάνει να σκεφτόμαστε πλέον σοβαρά ότι ο δανεισμός δεν συνιστά λύση ακόμα και αν οι ρυθμοί ανάπτυξης φτάσουν τους ρυθμούς Κίνας στις πιο καλές εποχές της. Φυσικά βλέποντας το θέμα με οικονομικούς όρους, όπως δηλαδή το αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας το όλο σκηνικό μοιάζει να μην επιδέχεται άλλη λύση. Μας τρέχουν τα έξοδα, εγχώρια και εξωτερικά, μας τρέχουν και μάς μισούν οι αγορές, οπότε τι άλλο να κάνουμε, παρά να τρέχουμε κι εμείς ασθμαίνοντας από πίσω τους. Ερχόμαστε λοιπόν στη σκέψη ότι το πρόβλημα, όχι του χρέους, αλλά της διαχείρισής του είναι πρωτίστως πολιτικό, οπότε με την αναγνώριση αυτή ανοίγονται και άλλοι δρόμοι αντιμετώπισής του.

Οι δρόμοι όμως αυτοί προϋποθέτουν την ύπαρξη πολιτικών ως οντοτήτων, και πολιτικής ως αυτόνομου και κυρίαρχου θεσμού, πράγματα γενικώς δυσεύρετα. Άλλο να λέμε απλώς ότι το οικονομικό υποσκέλισε το πολιτικό και το κοινωνικό, και άλλο να βλέπουμε τον υποσκελισμό αυτό να συμβαίνει ολοζώντανο μπροστά μας. Και μόνο από το λεξιλόγιο το σχετικό με τις αγορές, όπως «πίστη στις αγορές», «εξευμενισμός των αγορών», «δίψα για αίμα των αγορών», «κατευνασμός των αγορών», «στο έλεος των αγορών», κ.λ.π., καταλαβαίνουμε ότι οι αγορές παρουσιάζονται σαν μια παντοδύναμη, αυτονομημένη, αόρατη και εξω-κοσμική οντότητα, έξω από κάθε ανθρώπινη διάνοια και έλεγχο, με την οποία η μόνη σχέση που μπορούμε να συνάψουμε είναι αυτή της θυσίας. Οι δε πολιτικοί στο νέο αυτό μεταφυσικό θρησκευτικό σκηνικό, βρίσκουν τη νέα τους θέση με το ν’ αναλαμβάνουν το ρόλο των μάγων, των ιερέων και των σαμάνων. Καθόλου ευνοϊκή εξέλιξη δηλαδή.

Κάπως έτσι έχουν λοιπόν τα πράγματα, και δεν είναι απλώς σχήμα λόγου όταν μιλάμε για κρίση της πολιτικής και του κομματικού συστήματος ειδικότερα. Η εντύπωση αυτή, που εκδηλώνεται είτε με την αποχή από τις εκλογές, είτε μέσα από δημοσκοπήσεις όπου το μισό και πλέον του εκλογικού σώματος αρνείται να νομιμοποιήσει τα υπάρχοντα κόμματα, ολοένα και παγιώνεται, και όχι μόνο στη χώρα μας.

Τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν; Η σοσιαλδημοκρατία έχει τελειώσει τον κύκλο της με το να έχει προσχωρήσει ολάκερη στον νεοφιλελευθερισμό, ο οποίος κι αυτός εσχάτως έκαψε και τη δική του προίκα. Η αριστερή προοπτική δεν υπάρχει στον ορίζοντα, οπότε το όλο σύστημα είναι στον αέρα, ή μάλλον στις αγκάλες της μεταφυσικής της αγοράς.

Πριν από χρόνια, όταν ακόμα η αριστερά μπορούσε να παίζει ήσυχα στο περιθώριο χωρίς να ενοχλεί και να ενοχλείται, ένας φίλος μού είχε πει ότι το πρόβλημα μ’ αυτήν είναι ότι οι αποσκευές της είναι άδειες από κάποια θεωρία που να είναι και ολοκληρωμένη, και της προκοπής. Τότε, τον είχα κοιτάξει με μισό μάτι, αλλά σήμερα μάλλον έρχομαι και ασπάζομαι τα λόγια του.

Συνειδητοποιώντας ότι πίσω από κάθε επανάσταση του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα στεκόταν η στιβαρή προσωπικότητα του Μαρξ, τόσο σαν θεωρητικού όσο και σαν επαναστάτη της πρώτης γραμμής, συνειδητοποιώντας ότι πίσω από τις μεταπολεμικές σοσιαλδημοκρατίες στεκόταν «Η Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος» του J.M. Keynes, και ότι πίσω από τις «νεοφιλελεύθερες πολιτικές του τελευταίου τέταρτου του 20^ου αιώνα στεκόταν οι θεωρίες του Χάγιεκ και του Φρίντμαν, έρχομαι σήμερα να αναρωτηθώ σε ποιανού τη θεωρία θα πατήσει σήμερα η αριστερά για να καθοδηγήσει, να βρει λύσεις και να διεκδικήσει την εξουσία;

Πολύ θα επιθυμούσα να μάθαινα κάτι επ’ αυτού.