Η Οικονομία ως Υπηρέτης της Πολιτικής

Η φράση «τα μέτρα είναι μονόδρομος» που συχνά πυκνά αναμασά ο τύπος που ακόμα θεωρεί τον εαυτό του Πρωθυπουργό της χώρας, δεν βγαίνει από το στόμα στα ξεκούδουνα, αλλά πηγάζει από μια βαθύτερη και πρωταρχική παραδοχή ότι η Οικονομική συνιστά ένα ουδέτερο επιστημονικό πεδίο το οποίο διατρέχουν άκαμπτοι και προαιώνιοι νόμοι, το ίδιο άκαμπτοι και αιώνιοι με τους νόμους που διέπουν την κίνηση της φυσικής πραγματικότητας και ότι τα εξ αυτής υπαγορευόμενα μέτρα αποτελούν μια μονοσήμαντα ορισμένη, και πέραν κάθε αμφισβήτησης αναπόδραστη αντικειμενικότητα.

Η Οικονομική σκαρφάλωσε στο βάθρο των επιστημών πολύ αργότερα από τις φυσικές, τις επονομαζόμενες και «σκληρές» επιστήμες, υποθέτω όταν το πνεύμα του λογικού θετικισμού που εκπορεύτηκε από τον Κοντ είχε ωριμάσει αρκετά ώστε ν’ αρχίσει να διακρίνει αυστηρούς νόμους και υποτιθέμενες κανονικότητες και μέσα στο πεδίο ερεύνης των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών. Με το επακόλουθο πάντρεμα της οικονομίας με τα μαθηματικά, γεγονός που έλαβε χώρα σαφώς μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο, η οικονομική αναβαθμίστηκε αισθητά, ανέβηκε δηλαδή αρκετά levels στην πίστα των επιστημών, όπως θα λέγαμε κοινά, με αποτέλεσμα να μετατραπεί σε μια σκοτεινή, αυτοαναφορική και αντικοινωνική δραστηριότητα, τα αποτελέσματα της οποίας είναι σήμερα σε όλους ορατά.

Το ότι η Οικονομική, δεν μπορεί να θεωρηθεί επιστήμη με όλη τη σημασία της λέξης, οφείλεται στο εγγενές έλλειμμα αντικειμενικότητας που τη διακρίνει, με την έννοια ότι στο δρόμο πριν απ’ αυτή πηγαίνει πάντα η ιδεολογία και η πολιτική. Η Οικονομική μπορεί να θεωρηθεί επιστήμη μόνο στο βαθμό που παρέχει τα εργαλεία και τις μεθόδους ανάλυσης. Το πώς όμως θα χρησιμοποιηθούν τα συγκεκριμένα εργαλεία, ποιες ποσότητες θα απομονωθούν, ποιες θα συστηματοποιηθούν και ποιες απ’ αυτές θα μετρηθούν, εξαρτάται από το είδος των πολιτικών που καλείται να υποστηρίξει.

Τα νεοκλασικά οικονομικά αποτελούν έναν ανεξάρτητο τρόπο ανάλυσης των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων, πίσω από τον οποίο όμως υπάρχει μια συγκεκριμένη πολιτική αντίληψη για το τι είναι κοινωνία, για το τι είναι κράτος και για το είδος των μεταξύ τους σχέσεων. Παρ’ ότι με αρκετή δόση αυθαιρεσίας και αλαζονείας περιβλήθηκαν με το φωτοστέφανο της ορθοδοξίας και σφετερίστηκαν την έννοια του ορθολογικού, εξορίζοντας οποιαδήποτε άλλη αντίληψη στον καιάδα του παραλόγου, εν τούτοις πριν από τη συγκεκριμένη οικονομική σχολή είχαν αναπτυχθεί τα κεϋνσιανά οικονομικά, ακόμα πιο πριν τα μαρξιστικά οικονομικά, ενώ στο απώτερο παρελθόν η οικονομική δεν υφίστατο καν σαν αυτόνομη οντότητα.

Σ’ όλη τη διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής ιστορίας (20^ος αι.) η κεϋνσιανή σχολή εναλλασσόταν με τη φιλελεύθερη ανάλογα με τις επιδιώξεις της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας η οποία και έντυνε με κύρος πότε τη μια και πότε την άλλη. Αν η προτεραιότητα της πολιτικής ηγεσίας ήταν η εξυπηρέτηση του κόσμου της εργασίας τότε για παράδειγμα εφάρμοζε τις κεϋνσιανές ή τις μαρξιστικές συνταγές, ενώ αν η προτεραιότητά της ήταν ο κόσμος του κεφαλαίου, τότε υιοθετούσε τη (νεο)φιλελεύθερη.

Επίσης, αν θεωρούσε το οικονομικό αποτέλεσμα ως απόρροια των δράσεων ανεξάρτητων ατόμων, τότε άνοιγε το νεοκλασικό συναξάρι, ενώ αν το εκλάμβανε ως συλλογική κοινωνική δραστηριότητα, τότε κατέβαζε από τη βιβλιοθήκη το κεϋνσιανό ή το μαρξιστικό ανάλογο. Άρα στη σχέση οικονομίας/πολιτικής την πρωτοκαθεδρία την κατέχει πάντα η πολιτική, την οποία έρχεται υπάκουα η οικονομία να εξυπηρετήσει. Όταν λοιπόν ο τύποις πρωθυπουργός διακηρύσσει, εν είδη ευαγγελικής αποκάλυψης, ότι τα μέτρα αποτελούν μονόδρομο, προφανώς και το εννοεί, φυσικά μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικής που έχει εξ αρχής επιλέξει, και που είναι ο νεοφιλελευθερισμός.

Μετά από 30+ χρόνια επικυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού τόσο στην κοινωνία και το εποικοδόμημα, όσο και στις πανεπιστημιακές σχολές οι οποίες και τον αναπαράγουν, αδυνατώντας να σπάσουν τον φαύλο κύκλο, είναι φυσικό κάθε άλλη άποψη να φαντάζει παράλογη, αφύσικη, ανορθολογική και αναποτελεσματική. Κάτι που σε άλλες εποχές, με μια άλλη πολιτική εξουσία, η ίδια αυτή άποψη θα φαινόταν φυσιολογική και ορθόδοξη.

Η κυβέρνηση επομένως, επιλέγει εντελώς συνειδητά να πλήξει τον εργαζόμενο κόσμο, και να αφήσει ανέγγιχτο το κεφάλαιο, επειδή (και να μού συγχωρήσετε την ερμηνεία), σε ψυχολογικό επίπεδο δεν έχει καμία σχέση με τον πρώτο, παρά μονάχα μέσα από μια ομιχλώδη φαντασίωση, ενώ έχει πολύ μεγάλη σχέση με τον δεύτερο, τον οποίον και φυσιολογικά επιθυμεί να προστατέψει. Από κει και πέρα, η πρωταρχική αυτή επιλογή είναι δυνατόν να υποστηριχτεί με διάφορα ιδεολογήματα, όπως, για παράδειγμα, ότι η φορολογική ασυλία του κεφαλαίου θα δράσει θετικά προς τις επενδύσεις, άρα και προς τις νέες θέσεις εργασίας, γεγονός που από κτίσεως ελληνικού κράτους ουδέποτε συνέβη, λόγω της διεφθαρμένης, κρατικοδίαιτης, αρπαχτικής, ανίκανης και μιζαδόρικης ελληνικής αστικής τάξης. Ή όπως ότι η ολοκληρωτική φοροαπαλλαγή του εφοπλιστικού κεφαλαίου θα αυξήσει τη ροή συναλλάγματος, ή ότι η εξαίρεση της εκκλησίας θα εξασφαλίσει στον καθένα από το χριστεπώνυμο πλήθος κι από μια σουίτα στον παράδεισο...

Αυτό λοιπόν που πρέπει να συνειδητοποιήσει ο καθένας μας είναι ότι τα μέτρα συνιστούν μονόδρομο μόνο στη συγκεκριμένη πολιτική επιλογή της κυβέρνησης, που ουσιαστικά είναι η επιλογή του κεφαλαίου. Η μόνη αναγκαιοτητα είναι η αναγκαιότητα του κεφαλαίου και καμιά άλλη. Τελεία.