The Age of the Fence

Με την πτώση του τείχους του Βερολίνου είχαμε πιστέψει ότι η ανθρωπότητα δεν θα ανήγειρε πια άλλους τοίχους. Άλλωστε, όπως μας έλεγαν, το 1989 σημάδευε το τέλος της καταπίεσης και την αρχή της ελευθερίας. Η τάση από δω και πέρα θα ήταν η σταδιακή κατάργηση όλων των εμποδίων, ενώ οι άνεμοι της παγκοσμιοποίησης θα σάρωναν κι αυτά τα ίδια τα σύνορα. Μόνο που τα ροζ σύννεφα του ‘89 αντικαταστάθηκαν πολύ σύντομα από τα μαύρα σύννεφα της πραγματικότητας. Η μόνη ελευθερία που έμεινε από ‘κείνη την εποχή της ευφορίας ήταν η ελευθερία των κεφαλαίων, ενώ για τους ανθρώπους, πέραν ολίγων και εκλεκτών, τα σύνορα έκτοτε θα παρέμεναν ερμητικά κλειστά.

Τα τείχη όμως φαίνεται ότι είχαν μέσα τους το σπέρμα της Λερναίας Ύδρας. Ένα γκρέμιζες εδώ, δέκα ξεπετάγονταν αλλού. Πάρτε για παράδειγμα το πιο γνωστό, αυτό που άρχισε να χτίζει το 2002 το Ισραήλ στη Δυτική Όχθη. Ένα τείχος, που μεγάλωνε και μάκραινε, για να φτάσει σήμερα τα 800 χιλιόμετρα, με εκατοντάδες θηλιές μέσα στις κατεχόμενες εκτάσεις να περικλείουν έναν-έναν τους παράνομους οικισμούς των ισραηλινών εποίκων, στραγγίζοντας και στραγγαλίζοντας τις ζωές των εγκλωβισμένων Παλαιστινίων. 3.5 μέτρα ήταν σε ύψος το τείχος του Βερολίνου, 8μ μέτρα είναι των Ισραηλινών. Βελτιωμένο και με καλύτερης μάλιστα ποιότητας μπετόν. Παρά τη διεθνή κινητοποίηση και τις διεθνείς καταδικαστικές αποφάσεις, το τείχος στέκεται ορθό, επεκτείνεται και καταβροχθίζει όλο και περισσότερες περιοχές, κι εντός ακόμα της Πράσινης Γραμμής.

Ολόκληρη η Λωρίδα της Γάζας, και καθ’ όλο το μήκος των συνόρων της με το Ισραήλ ήταν ήδη από το 1994 σε συρματένιο κλουβί, με πέντε μόνο τρύπες για τα 1.8 εκατ. των κατοίκων της να μπαινοβγαίνουν. Από τη μεριά της η Αίγυπτος άρχισε κι αυτή να κατασκευάζει τείχος, μήκους 14 χιλιομέτρων στο νότιο τμήμα της λωρίδας, στη Ράφα, εκτεινόμενο μάλιστα και σε μεγάλο βάθος, με στόχο να ματαιώσει κάθε διαφυγή μέσω των ήδη υπαρχόντων εκατοντάδων τούνελ.

Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν δυο λογιών τείχη. Αυτά που αποκλείουν την έξοδο, όπως τα παραπάνω, και αυτά που αποκλείουν την είσοδο, όπως για παράδειγμα, αυτό που άρχισε να χτίζει το 2005 ο Θαπατέρο στους θύλακες Μελίγια και Θέουτα της Ισπανίας στην απέναντι αφρικανική ακτή, όπως αυτό το φιλόδοξο που ξεκίνησε ο Μπους, από το φθινόπωρο του 2006 στα σύνορα της Αμερικής με το Μεξικό, όπως αυτό των 5 χλμ που περικλείει τη σουνιτική συνοικία Αντεμίγια στη Βαγδάτη, όπως αυτό που άρχισε να κατασκευάζει το 2004 η Σαουδική Αραβία κατά μήκος των συνόρων της με την Υεμένη στο νότο και με το Ιράκ στο βορρά, όπως αυτό το ενισχυμένο και ηλεκτροφόρο των 200 χλμ που κατασκεύασε το 2004 το Κουβέιτ στα σύνορά του με το Ιράκ, όπως αυτό των 700 χλμ, που άρχισε να υψώνει το 2007 το Ιράν κατά μήκος των συνόρων του με το Πακιστάν, όπως αυτό, το επίσης ηλεκτροφόρο που χωρίζει την Ινδία από το Πακιστάν στο Κασμίρ, όπως αυτό που έχει ξεκινήσει, (οποία ειρωνεία της τύχης!) να χτίζει το Μεξικό στα νότια σύνορά του με τη Γουατεμάλα, και τελευταία, όπως αυτό που σκοπεύει να ανυψώσει ο Παπουτσής στον Έβρο.

Και δυστυχώς δεν είναι μόνο αυτά. Ατέλειωτος, ο κατάλογος. Άλλα, όπως της Κύπρου και του Μπέλφαστ, προϋπήρχαν, άλλα όμως, τα περισσότερα, άρχισαν να ανεγείρονται, καθόλου συμπτωματικά, από τη δεκαετία του ’90 και εντεύθεν. Από τη μια λοιπόν, η παγκοσμιοποίηση και οι υποσχέσεις της, και από την άλλη οι φράχτες να προσπαθούν να αναχαιτίσουν τις συνέπειές της. Μπροστά στα 200 εκατομμύρια που υπολογίζονται σήμερα οι μετανάστες, και στα άλλα πόσα που θα προκύψουν σε λίγα χρόνια, τι άραγε μπορεί να κάνει ένας φράχτης, παρά να τους μετατρέπει σε εχθρούς! Και μάλιστα, όσο πιο ψηλός και πιο μακρύς, τόσο πιο επικίνδυνος φαντάζει κι ο εχθρός.

Το πιο φιλόδοξο από τα νεότευκτα τείχη είναι αυτό κατά μήκος των συνόρων Αμερικής-Μεξικού. Από τα 3000 χλμ, έχει αποκλειστεί περίπου το 1/3, αφήνοντας προς το παρόν ακάλυπτες τις πιο δύσβατες και επικίνδυνες περιοχές, ερήμους και αφιλόξενα βουνά, οι οποίες και γίνονται οι νέοι δρόμοι διαφυγής. Τα τελευταία 15 χρόνια πάνω από 5,000 μεξικανοί, μόνο 1,100 το διάστημα 2004 έως σήμερα, έχουν αφήσει την τελευταία τους πνοή στα σύνορα, αριθμός ο οποίος αυξάνει παρά τη μείωση της μεταναστευτικής ροής από το νότο. Μείωση, η οποία όμως οφείλεται εν μέρει και στην κρίση και ανεργία που μαστίζουν την Αμερική.

Οι φράκτες όμως σημαίνουν και κάτι άλλο. Στην κοινή, αυτό το άλλο ονομάζεται «Επιχειρηματική Ευκαιρία». Η παγκόσμια αγορά που σχετίζεται με περιφράξεις και προστασία συνόρων, κατασκευαστικές δηλαδή εταιρίες και εταιρίες με ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης, μόνο για το 2010 υπολογίζεται στα 16 δις δολάρια. Σημειωτέον ότι η αγορά αυτή, η οποία άνοιξε την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, και γιγαντώθηκε με τον πόλεμο στο Ιράκ, φρόντισε κατά πως φαίνεται να μην μείνει έκτοτε ανενεργή. Οι εκτιμήσεις προβλέπουν άνοδο έως και κατά 400% μέσα στα επόμενα χρόνια, παρά το γεγονός ότι ο Ομπάμα αποφάσισε προσφάτως το πάγωμα της κατασκευής ενός «εικονικού», δηλαδή μόνο ηλεκτρονικού φράκτη, το SBInet, αξίας 1 δις δολαρίων.

«Χτίζουμε πάρα πολλά τείχη και όχι αρκετές γέφυρες», φέρεται να έχει πει ο Ισαάκ Νιούτον στον καιρό του, και παρά τα τόσα χρόνια που πέρασαν, το νόημα παραμένει αναλλοίωτο και επίκαιρο…