Συρία: puzzle για δυνατούς λύτες

Για όποιον έχει έφεση στα puzzles, η Συρία αποτελεί ιδανική περίπτωση. Αν η Λιβύη ήταν ένα πρόβλημα για αρχαρίους, η Συρία είναι πρόβλημα για δυνατούς λύτες. Η διαφορά έγκειται στο πλήθος των παικτών που συμμετέχουν, στην ποικιλία των συμφερόντων, αλλά και των παγίδων. Η Λιβύη, για παράδειγμα ήταν μια πολύ εύκολη περίπτωση. Άλλωστε αν δεν είχε εκτιμηθεί έτσι απ' την αρχή, τα πράγματα θα εξελίσσονταν εντελώς διαφορετικά. Σχεδόν μόνη και έρημη σ' αυτό τον κόσμο, χωρίς κανέναν δυνατό και σοβαρό σύμμαχο, χωρίς κανένα γείτονα να τρέξει να τής συμπαρασταθεί, και επιπλέον μόνο μια ανάσα κοντά απ' τη Γαλλία και την Ιταλία, ήταν εύκολο για το ΝΑΤΟ και τους έτερους καλοθελητές, (παρ' όλα αυτά όμως τούς πήρε μήνες), να βομβαρδίζουν ανενόχλητα, να στήνουν επαναστατικά συμβούλια, να μπαινοβγάζουν μυστικούς και στο τέλος να αποχωρούν, με το στόχο να έχει επιτευχθεί. Αν και εφ όσον, ο καιρός θα δείξει.

Η Συρία όμως είναι αλλιώς. Μπορεί να μην έχει πετρέλαια, αλλά αποτελεί πρώτης τάξεως στρατηγικό βραβείο για όποιον τελικά την κατακτήσει. Για να καταλάβουμε τι παίζεται στη Συρία, πρέπει πρώτα να εξετάσουμε τι παίζεται στη γειτονιά της. Η στρατηγική της σημασία πολύ απλά έγκειται στις συμμαχικές σχέσεις που διατηρεί με το Ιραν στα δεξιά και τη Χεζμπολά του Λιβάνου στα αριστερά, δρώντας, έτσι σαν ένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα σ' τις δυο αυτές δυνάμεις. Χωρίς το Ιράν, η Συρία δεν θα είχε ιδιαίτερη αξία. Ένεκα Ιράν λοιπόν, η Συρία μπαίνει από πολύ νωρίς, ήδη από το 2002 στο μάτι του κυκλώνα, και καθίσταται επίτιμο μέλος του περίφημου “Άξονα του Κακού”. Τα πράγματα όμως γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα αν λάβουμε υπ' όψιν μας ότι πέρα από αυτούς τους δυο, η Συρία έχει και άλλους πολύ ενδιαφέροντες γείτονες. Πάρτε για παράδειγμα το Ιράκ.

Οι ιρακινοί, οι οποίοι τελευταία δια του πρωθυπουργού Nouri al-Maliki, πήραν ανοιχτά το μέρος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, δεν θα ήθελαν να έχουν δίπλα τους μια Συρία που να σπαράσσεται από εμφυλίους πολέμους ανάμεσα στις καθεστωτικές δυνάμεις και τους φανατικούς ένοπλους Σουνίτες Σαλαφιστές, οι οποίοι αποτελούν τη λεγόμενη “εξωτερική αντιπολίτευση”, μπαινοβγαίνουν από τα σύνορα του Λιβάνου και Τουρκίας και εξοπλίζονται μυστικά, (όρκο δεν παίρνουμε), από Κατάρ και Σαουδική Αραβία. Για το λόγο αυτό, το Ιράκ μαζί με την Αλγερία και το Λίβανο αντιτάχθηκε στην απόφαση του Αραβικού Συνδέσμου να αποβάλλει τη Συρία από τις τάξεις του. Από την άλλη μεριά όμως, μέχρι το τέλος του χρόνου, αναμένεται να αποχωρήσουν από το Ιράκ και οι τελευταίες αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις, γεγονός που, όπως φοβούνται ΗΠΑ και Ισραήλ, θα προκαλέσει σημαντική μετατόπιση της ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή, προς όφελος φυσικά του Ιράν, μετατρέποντάς το δυνητικά σε μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη, που θα εκτείνεται από το Αφγανιστάν μέχρι τη Μεσόγειο, και θα ασκεί αυξανόμενη επιρροή στη Βαγδάτη.

Επόμενο ήταν λοιπόν, να έχουν ενταθεί και οι προσπάθειες αποδυνάμωσης του Ιράν, είτε μέσω της πρόσφατης έκθεσης της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, η οποία σε αντίθεση με προηγούμενες, τώρα διαβλέπει πρόθεση του Ιράν για ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, είτε μέσω της προσπάθειας εμπλοκής της Τεχεράνης στην απόπειρα δολοφονίας του Σαουδάραβα πρέσβη στις ΗΠΑ, είτε πολύ πιθανόν μέσω της πρόσφατης ύποπτης φονικής έκρηξης σε στρατόπεδο πλησίον της Τεχεράνης, αν και το Ιράν προσπάθησε επιμελώς να την αποκλιμακώσει, αποφεύγοντας να την αποδώσει σε ξένες δυνάμεις. Φυσικά δεν πρέπει να λησμονούμε τις δολοφονίες τριών τουλάχιστον πυρηνικών επιστημόνων στα τελευταία δυο χρόνια, πολύ πιθανόν από ξένες μυστικές υπηρεσίες, και την κυβερνοεπίθεση στις υποδομές εμπλουτισμού του ουρανίουμε το “σκουλήκι Stuxnet”. Πέραν αυτών όμως των μεμονωμένω ενεργειών δολιοφθοράς, το Ιράν δεν προσφέρεται για απ' ευθείας επίθεση, χωρίς ο επιτιθέμενος είτε Ισραήλ είναι αυτός, είτε ΗΠΑ να εκτεθούν σε σημαντικό κίνδυνο, αλλά και να αποσταθεροποιήσουν την ευρύτερη Μέση Ανατολή και Ασία. Όπως φαίνεται και στο χάρτη, στα βόρεια του Ιράν κατοικοεδρεύει η Ρωσία και στα ανατολικά η Κίνα, δυνάμεις οι οποίες δεν θα καλοέβλεπαν μια τέτοια εισβολή.

Επομένως δεν μένει παρά η Συρία. Αποτελεί τον αδύναμο κρίκο και ο Άσαντ ανατρέπεται ευκολότερα από τον Αχμαντινετζάντ. Οι υπόλοιπες και καθόλου αμελητέες δυνάμεις της περιοχής, οι οποίες, κάθε μια για δικό της λόγο, δεν βλέπουν με καλό μάτι το διαφαινόμενο συμμαχικό τόξο μεταξύ Ιράν, Ιράκ, Συρίας και Λιβάνου, είναι το Ισραήλ, η Ιορδανία, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία στα νότια σύνορα, και η Τουρκία στα βόρεια. Για να μην το ξεχάσουμε, στα υπερβόρεια, βρίσκεται η Ρωσία, παραδοσιακός σύμμαχος της Συρίας, η οποία και θα ήταν διατεθειμένη να μεσολαβήσει ανάμεσα στο καθεστώς και την εσωτερική αντιπολίτευση.

Πώς όμως ανατρέπεται ένα καθεστώς; Ένας τρόπος είναι με εξωτερική επέμβαση άλλων κρατών. Η εκδοχή αυτή, την οποία θα ήθελαν πολύ οι φανατικοί Σαλαφιστές και αυτοί που τους εξοπλίζουν, βρίσκει αντίθετο τον ΟΗΕ, αλλά και την εσωτερική ήπια σουνιτική αντιπολίτευση. Ο άλλος τρόπος είναι ο εξής:

1) στήνεις κάποιο μεταβατικό συμβούλιο, ας πούμε το “Εθνικό Συριακό Συμβούλιο”, όπως είναι τώρα της μόδας, το οποίο και καθιστάς μοναδικό αντιπρόσωπο του συριακού λαού, είτε έχει κάποια σταγόνα επιρροής, είτε όχι, 2) εξαπολύεις στο εσωτερικό από γειτονικές χώρες οπλισμένους εξεγερμένους, τους οποίους ονομάζεις “Ελεύθερο Συριακό Στρατό”, 3) επιβάλεις κυρώσεις, οι οποίες κυρίως πλήττουν τις μεσαίες τάξεις, 4) εξαπολύεις διεθνή καμπάνια δυσφήμισης της συριακής προσπάθειας μεταρρυθμίσεων, και 5) προσπαθείς να προκαλέσεις αποσχίσεις και διαιρέσεις στην ελίτ.

Αυτός λοιπόν ο δεύτερος τρόπος είναι που εφαρμόζεται αυτή τη στιγμή στη Συρία, χωρίς όμως μεγάλη, προς το παρόν, επιτυχία. Ο Άσαντ συνεχίζει να έχει την υποστήριξη του στρατού, καθώς και πλατειών λαϊκών στρωμάτων. Αλλά ως πότε. Η εξωτερική πίεση που δέχεται είναι τόσο μεγάλη, ώστε κατά γενική εκτίμηση, οι μέρες του είναι μάλλον μετρημένες.

Πτώση δε του Άσαντ, θα σημάνει μεγάλες ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή. Πώς ακριβώς θα το δούμε στα προσεχώς. Πάντως η Τουρκία, θα είναι σίγουρα ανάμεσα στους κερδισμένους.