Με την εύγλωττη αποτυχία των πολιτικών λιτότητας στην Ευρωζώνη, η επιστροφή στα εθνικά νομίσματα φαίνεται σαν μια λογική εναλλακτική προοπτική, υποστηριζόμενη τελευταία πέρα από τους συνήθεις Sinn και Krugman και από τον Munchau.
Λεω λογική, με την έννοια ότι το "παιχνίδι" με το νόμισμα αποτελεί ακόμα μια ελεύθερη παράμετρο, μαζί με τις δημοσιονομικές και συναλλαγματικές, στη διαχείριση της οικονομίας. Όσο περισσότερες οι παράμετροι, τόσο περισσότερες και οι δυνατότητες άσκησης οικονομικής πολιτικής προς μια επιθυμητή κατεύθυνση. Αυτό στα textbooks. Στην πραγματικότητα, η αλλαγή νομίσματος, ιδιαίτερα αν επιχειρείται μονομερώς, εγκυμονεί κινδύνους, τους οποίους, όσο καλά προετοιμασμένη και να είναι μια κυβέρνηση είναι δύσκολο να τους σταθμίσει επακριβώς.
Πολλά έχουν ειπωθεί για το ευρώ και τα ευεργετικά του αποτελέσματα στις οικονομίες των χωρών που το υιοθέτησαν. Όποιον και να ρωτήσετε αν το ευρώ έφερε ανάπτυξη, η απάντηση θα έρθει χωρίς δεύτερη σκέψη και θα είναι θετική. Φυσικά, η απάντηση αυτή είναι η σωστή, αλλά, για λόγους πληρότητας, χρειάζεται και μια δεύτερη ερώτηση, για το πώς τα πήγαν, λόγου χάρη, και οι χώρες που σνομπάρισαν το ευρώ.
Κι εδώ κρύβεται μια μικρή και αναπάντεχη έκπληξη, διότι οι χώρες της Ευρώπης που κράτησαν τα δικά τους νομίσματα τα πήγαν καλύτερα! Oh Yes!
Αυτό φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα που απεικονίζει τους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης στο χρονικό διάστημα 2000-2007 (προ κρίσης) των 12 χωρών με ευρώ, σε σχέση με 11 χώρες που παρέμειναν εκτός. Η διαφορά είναι εμφανής, με τις χώρες εκτός Ευρωζώνης να τα πηγαίνουν σαφώς καλύτερα καθ΄ολη την οκταετία.
So far so good!
Έρχεται όμως το επόμενο διάγραμμα για να μάς βάλει σε κάποιες σκέψεις. Εδώ έχουμε πάλι τους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης, υπολογισμένους ανά τρίμηνο, των 16 χωρών της Ευρωζώνης, των 7 χωρών εκτός ευρώ και των ΗΠΑ για το χρονικό διάστημα της κρίσης (2008-2013).
Τι παρατηρούμε;
Πρώτον, ότι και οι τρεις ομάδες χωρών επηρεάζονται με τον ίδιο σχεδόν τρόπο από την κρίση.
Δεύτερον, ότι μετά τα χειρότερα του 2009 υπάρχει μια γρήγορα ανάκαμψη για όλες τις ομάδες, η οποία όμως συνοδεύεται από μια δεύτερη βουτιά μόνο για τις ευρωπαικές χώρες. Οι ΗΠΑ, εν αντιθέσει, με τα αλλεπάλληλα QE φαίνεται να ξεφεύγουν οριστικά, παρ' όλα τα σκαμπανευάσματα.
Και τρίτον, οι χώρες εκτός ευρώ τα καταφέρνουν λιγάκι καλύτερα από αυτές της Ευρωζώνης και ο λόγος είναι ότι δεν χρειάστηκε να πιουν από το πικρό ποτήρι της λιτότητας. Αν δε, από τις χώρες εκτός-ευρώ εξαιρέσουμε το Ην. Βασίλειο, με την εν πολλοίς άσκοπη απο τη μεριά του υιοθέτηση της λιτότητας, η συμπεριφορά των υπολοίπων εκτός ΕΖ χωρών παρουσιάζεται αρκετά καλύτερη.
Παρ' όλα αυτά όμως, η δυνατότητα ελέγχου των νομισματικών ισοτιμιών από τα κράτη εκτός Ευρωζώνης, δεν βοήθησε στην αποφυγή της ύφεσης, και η άνακαμψη επίσης, δεν φαίνεται να είναι τέτοια που να γέρνει αναμφίβολα τη ζυγαριά προς την κατεύθυνση εγκατάλειψης του κοινού νομίσματος.
ΥΓ. Τα διαγράμματα είναι από το άρθρο του John Weeks (Εconomist and Professor Emeritus at SOAS, University of London): 'Join The Euro? Yes, For Lower Growth' που δημοσιεύτηκε εδώ.
Σύμφωνα με όσα ως τώρα έχω διαβάσει και κατανοήσει, πιο πιθανή μού φαίνεται μια ομοσπονδοποίηση της ΕΕ, με χρηματοδότηση των ασθενέστερων παρά μια επιστροφή των χωρών της στα νομίσματά τους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια τις δε ΗΠΑ δεν ξέρω μέχρι πότε θα μπορεί να τυπώνει χρήμα εσαεί.
Είναι και οι Κινέζοι βλέπεις ...
Κοίτα, γενικά προτιμώ την υιοθέτηση σταθερών στάνταρς, για να μπορεί ο κόσμος να επικοινωνεί καλύτερα και αποτελεσματικότερα, οπότε και προτιμώ την υιοθέτηση συστημάτων σταθερής αποτίμησης αντί του χρηματιστηριακού παιγνίου που μαστίζει την οικουμένη, αλλά ναι, στην περίπτωση του ευρώ φαίνεται πως το στάνταρ απέβη άνθρακας...
ΑπάντησηΔιαγραφήΒέβαια δεν φταίει το ευρώ γι' αυτό, αλλά οι άνθρωποι που το χρησιμοποιούν για να παίζουν, αντί για να μετράνε, αλλά...
1. Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας είναι σημαντικός, μόνο που μερικές φορές πρέπει να βλέπουμε πως πραγματοποιείται. Για παράδειγμα, η Ελλάδα την περίοδο 2000-2010, είχε πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς "ανάπτυξης" από τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Τα αποτελέσματα της "ανάπτυξης" είναι γνωστά.
ΑπάντησηΔιαγραφή2. Σημαντικό είναι το σημείο εκκίνησης. Οι περισσότερες από τις 12 χώρες του ευρώ, πριν εισέλθουν στην ένωση, είχαν πραγματοποιήσει μια πολύ μεγάλη πορεία οικονομικής ανάπτυξης (ήταν ήδη αναπτυγμένες), σε αντίθεση με τις χώρες όπως η Πολωνία, η Εσθονία, η Δανία, η Κύπρος, η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Τσεχία κλπ. Άρα για τις δεύτερες υπήρχαν πολύ μεγαλύτερα περιθώρια ανάπτυξης. Αυτό δεν σημαίνει ότι αν ήταν στο ευρώ, δεν θα μπορούσαν να πετύχουν ανάλογη ανάπτυξη.
3. Μπορεί το ευρώ την δεκαετία του 2000 να ανατιμάται έναντι των άλλων νομισμάτων, αλλά αυτό δεν αποτελεί τροχοπέδη για τις συνολικές εξαγωγές της ευρωζώνης.
4. Σημασία δεν έχει το νόμισμα, αλλά η παραγωγική μηχανή της κάθε χώρας. Η Βρετανία και οι Η.Π.Α όσο και αν υποτιμούν το νόμισμά τους με τις αγορές των ομολόγων που πραγματοποιούν, εντούτοις δεν μπόρεσαν να έχουν εμπορικά πλεονάσματα, σε αντίθεση με την ευρωζώνη. Τα χρήματα που δημιουργούν οι κεντρικές τράπεζες θα είναι δύσκολο να "μαζευτούν" χωρίς συνέπειες.
1. Το νόμισμα από οικονομικής πλευράς είναι μέτρο των αξιών, συναλλαγής και αποθησαυρισμού και ελάχιστη σημασία έχει στην παραγωγικόπτητα μιας οικονομίας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαμμία σχέση με την οικον. κρίση που είναι δημιούργμα αντίθεσης των παραγ. δυνάμεων με τις σχέσεις παραγωγής του καπιταλισμού.
2.Η παγόσμια τάση είναι η ολική εξαφάνιση των εθνικών νομισμάτων και η κυριαρχία ενός νομίσματος διότι το ευνοεί η παγκόσμια αγορά και οι πολυεθνικές.
3.Το νόμισμα όμως παίζει μεγάλο πολιτικό ρόλο.
Αυτός που ελέγχει την κεντρική τράπεζα και την κοπή του έχει μεγάλο πολιτικό πλεονέκτημα.
"Αυτός που ελέγχει την κεντρική τράπεζα και την κοπή του έχει μεγάλο πολιτικό πλεονέκτημα."
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν δεν κάνω λάθος, η Ελληνική κεντρική τράπεζα ήταν εξ ιδρύσεως και παραμένει ιδιωτική, όπως και η FED των Ηνωμένων Πολιτειών. Ακόμα και η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα δεν φαίνεται να παρέχει στην κυβέρνηση έλεγχο, ακόμα και εκτός ΟΝΕ και ακύρωση των όρων της συνθήκης της Λισαβώνας. Απλά θα αλλάζαμε σφαίρα επιρροής, ή μάλλον θα μεταβάλλαμε τις ισορροπίες που έχουν προκύψει ανάμεσα στην Σκύλλα και τη Χάρυβδη.
reactor,
ΑπάντησηΔιαγραφήσχετικα με τις κεντρικες τραπεζες, μπορει παντα η κυβερνηση να διοριζει τον διοικητη, ο οποιος εννοειται οτι θα δρα συμφωνα με τη βουληση της.
Πότε άλλοτε υπήρξε μεγαλύτερη απόσταση ανάμεσα σε αυτό που "εννοείται" και σε αυτό που ισχύει; Δεν γνωρίζω σε τι νομική βάση λειτουργεί αυτό το μοντέλο με το κράτος να αποτελεί μέτοχο σε ένα πολύ μικρό ποσοστό -6% σύμφωνα με το "Κουτί της Πανδώρας- αλλά τα ζητήματα που τίθενται, και βέβαια τα ερωτηματικά που προκύπτουν, είναι πολλά και δεν γίνεται να εξαντληθούν και να περιοριστούν στην απάντησή σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΙδίως όταν διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία παραχωρούμε διαρκώς, και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό, εξουσία στο τραπεζικό σύστημα. Επομένως, το να λες ότι ο εκάστοτε διοικητής της τράπεζας της Ελλάδος ορίζεται από το κράτος και δρα ανάλογα με τη βούληση της εκάστοτε κυβέρνησης, είναι κάπως αφελές σε μια περίοδο που η κυβερνήσεις παγκοσμίως είναι άμεσα εξαρτημένες -για να μην χρησιμοποιήσω τον όρο "υποχείρια"- από τους οικονομικούς παράγοντες που συνιστούν τους μεγάλους πυλώνες της αγοράς, κυριότεροι εκ των οποίων είναι πλεον ξεκάθαρα οι τράπεζες, στις οποίες και είναι εμφανής η τάση του συγκεντρωτισμού με όχημα την οικονομική κρίση.
Επομένως, ακόμα και αν μέχρι σήμερα η εκάστοτε κυβέρνηση είχε τον απόλυτο έλεγχο της κεντρικής τράπεζας και δεν υπήρχε ούτε υπόνοια μεροληψίας, διαφθοράς και εγκληματικής ή έστω αντίθετης με το συμφέρον των πολιτών, δραστηριότητας -κάτι που όσον με αφορά είναι απίθανο-, ο de facto περιορισμός του 6% σημαίνει αυτομάτως πως η παραχώρηση του ελέγχου της σε ιδιώτες (ιδιωτικές τράπεζες π.χ) δεν προϋποθέτει πώληση μερισμάτων αλλά μόνο μια νομοθετική πράξη - κατά πάσα πιθανότητα αντισυνταγματική... Και εδώ η κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων διαπρέπουν οπότε μην παίρνεις τίποτα ως δεδομένο και αυτονόητο, αλλά εξέταζε τις προοπτικές που κάποιοι έχουν ήδη εξετάσει. Για παράδειγμα, θα ήταν προσοδοφόρο και ωφέλιμο για τις ιδιωτικές τράπεζες να αναλάβουν τον έλεγχο των κεντρικών τραπεζών; Είμαστε σε διαφορετικό δρόμο τη στιγμή που η ιδιωτικοποίηση έχει γίνει ένα από τα κυριότερα προστάγματα του οικονομικού δόγματος του νεοφιλελευθερισμού και πόσο μακριά βρισκόμαστε εμείς ως χώρα όταν έχουμε ήδη στο πρόσφατο παρελθόν παραχωρήσει, πέρα από κάθε συνταγματική νομιμοποίηση, την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία σε έναν τραπεζικό υπάλληλο;
Να δω τι άλλο θα κληθούν να σηκώσουν και να φέρουν τα νομίσματα και πόσο περισσότερο μπορούν να εκπλαγούν οι άνθρωποι από την συμπεριφορά εκείνων που υπάρχουν για να τα ελέγχουν. Έχουμε χάσει επαφή με την πραγματικότητα εδώ και αρκετές δεκαετίες απ' ότι διαπιστώνω. And you can take this to the bank!
Δεν με αρέσει ο συνοπτικοσυμφοριασμένος λόγος, αλλά έτσι πως το είδα το πράγμα, είναι σαν να πάτε γυρεύοντας, τουτέστιν:
ΑπάντησηΔιαγραφήχωρίς να είμαι ούτε 1% Κρούγκμαν, τι νόημα έχει η ερώτηση (άσε που είναι και ασαφής) να απαντηθεί με τεχνικό τρόπο; Πρώτον, ακυρώνεται η "δημοκρατικότητα" του δυτικού πολιτεύματος, αφού για να κρίνει κάποιος τι θα ψηφίσει, πρέπει να έχει Χάρβαρντ και Λόντον Σκουλ οφ Εκονόμικς. Δεύτερον, με 9χρονη παιδεία, έστω στα καθ' ημάς χάλια, μπορεί κάποιος να κατανοήσει ότι τα πολύπλοκα χρηματιστηριακά παιχνίδια, οι συνθήκες που προβλέπουν πώς μπαίνεις αλλά όχι πώς βγαίνεις στο ευρώ, η λύσσα να διοικηθεί η Ευρώπη κεντρικά ενάντια στους κατά τόπους πολιτισμούς ΔΕΝ ΕΓΙΝΑΝ ΓΙΑ ΚΑΛΟ, όπως εκ του πονηρού μπήκε η Ελλάδα στην ΕΟΚ, αυτοκαταστράφηκε ως έναν βαθμό η εγχώρια οικονομία, με μαγείρεμα μπήκε στο ευρώ, ώστε να κατηγορούμαστε συ και γω πως αλλοιώσαμε, βάσει μαγειρεμένου ελλείμματος μπήκε στα μνημόνια και τώρα τους φταίει το "χρέος" και ψάχνουν λέει για πρωτογενές πλεόνασμα... Μαθηματικά 5ης δημοτικού δείχνουν ότι το πλεόνασμα δεν έχει καμιά επίπτωση στο χρέος, ενώ το χρέος δεν το ψήφισα (you pay..)
Όταν είναι ηλίου φαεινότερον ότι η οικονομία είναι το μέσον, ενώ ο στόχος (που αφορά όλους) βρίσκεται αλλού, τι να συζητάμε με ραβδογράμματα και καμπύλες;
Oι πιθανοτητες εξοδου της ελλαδας απο την ΕΖ καθως και η διαλυση αυτης ειναι ακομα υπολογισημες. Σ' αυτες τις περιπτωσεις θα τεθει (και τιθεται) το διλημμα τι σταση θα κρατησει ο καθενας. Επομενως πρεπει να εχει καποια δεδομενα για να αποφασισει να στηριξει μια κυβερνηση προς τη μια ή την αλλη κατευθυνση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠερα απο τις θεωριες, και τις προβλεψεις που ειναι εωλες, η μονη βαση (κι αυτη οχι πολυ σταθερη) ειναι το τι εχει ηδη συμβει.
past records βοηθουν στην θεμελιωση επιχειρηματων.
Τώρα είναι περισσότερο προφανές ότι είμαστε σε διαφορετικούς διαύλους. Δεν θέλω να μηδενίσω και να διαλύω την ροή σας (αλήθεια) αλλά το "δίλημμα" όπως το αντιλαμβάνομαι είναι τεχνικό, λεπτομερειακό και άνευ ουσίας (πες πως πάω στο μοναστήρι).
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάει να πει ότι δεν βλέπω ούτε μια πιθανότητα το κομματικό σύστημα να δώσει οποιαδήποτε "λύση", αφού είναι εκ κατασκευής μέρος του νεωτερικού προβλήματος που λέγεται "η οικονομία κυβερνά, η πολτική δίνει άλλοθι". Οπότε το ζήτημα που έμμεσα θέτω είναι "ποιος κατέχει την διεθνή οικονομία και πού στοχεύει". Past records δεν ξέρω, αλλά "έωλες" μπορεί και να είναι μόνον οι απόψεις εκείνες που λένε ότι ο Κολοκοτρώνης θέλησε να διχάσει την Επανάσταση διαχωρίζοντας την Πελοπόννησο, την στιγμή που οι δανειστές ούρλιαζαν μέσω Ορλάνδου "τι τον κρατάτε ζωντανό; πώς θα μας δανείσουν τώρα; φταίνει οι Μωραϊτες, πρόσεξε Κουντουριώτη να μην πετάξει το πουλί".
"Θεωρία" είναι η αυταπάτη της εναλλαγής πολιτικής μέσω της εναλλαγής των κομμάτων. Πράξη είναι να δει κάποιος πως το κομματικό σύστημα δεν στήθηκε επί Όθωνα, αλλά επί Ιμπραήμ. Ό,τι διαφορά είχε ο Κωλέττης από τον Μαυροκορδάτο (αυτά ήταν τα κόμματα, όχι 3 που τα έκανε ύστερα η συνθήκη του Λονδίνου), την ίδια διαφορά είχε ο θείος που μας έβαλε στην ΕΟΚ από τον Άντριου που λέγοντας ότι θα μας βγάλει, μας έβαλε πιο μέσα βουλώνοντας το στόμα των περισσοτέρων με τα ΜΟΠ και τα πατκέτα Ντελόρ.
Δεν είναι απαραίτητο να διαφωνούμε στο πλαίσιο συζήτησης. Άλλωστε δεν πρέπει να είμαστε προνομιούχοι. Προσπάθησα να συμπτήξω τα δυο πλαίσια ανεξάρτητα από τα κόμματα και τις σημερινές πολιτικές (για τις οποίες εξήγησα τι γνώμη έχω). Γι αυτό και σνομπάρω το "μέσα ή έξω από την ΕΖ", ακόμα και το "δραχμή εθνική ή ιδιωτική;" με την έννοια ότι έχει ελάχιστη (έως μηδενική) διαφορά το αποτέλεσμα. Εδώ έγιναν "δικτάτορες" ο Μουμπάρακ, ο Καντάφι, ο Ερντογάν... τον 5% "επαναστατημένο" μελλοντικό Έλληνα πρωθυπουργό θα λογαριάσουνε;
Περαστικός ήμουνα, γκάλοπ έκανα
Υγιαίνετε !