Fracking: Ο νέος εφιάλτης

Δεν γνωρίζω αν έχουμε φτάσει στο χρονικό σημείο του μέγιστου ρυθμού εξόρυξης πετρελαίου, (peak oil), πέρα από το οποίο η παραγωγή θα αρχίσει να παίρνει την κατιούσα, μέχρι της ολοκληρωτικής εξαφάνισης των αποθεμάτων. Σύμφωνα με κάποιους το έχουμε φτάσει και μάλιστα περάσει, σύμφωνα με κάποιους άλλους, το φτάνουμε οσονούπω. Όποια και να είναι η κατάσταση, το σίγουρο είναι ότι κάποια μέρα, όχι στον πολύ μακρινό μέλλον, τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων θα εξαντληθούν, τώρα μάλιστα που στο παιχνίδι έχουν μπει για τα καλά χώρες ιδιαίτερα ενεργοβόρες όπως Κίνα, Βραζιλία και Ινδία.

Για να προλάβουν το αναπόφευκτο, οι μεγάλες εταιρίες πετρελαίου έχουν αναδυθεί σε αγώνα δρόμου εξεύρεσης νέων πηγών σε όλο και μεγαλύτερα βάθη και σε περιοχές, όπως η Αρκτική, οι οποίες μέχρι πρόσφατα παρέμεναν εκτός εμβέλειας και στη δικαιοδοσία των πάγων μόνο και των ψαριών τους. Αυτά όμως αποτελούν πλέον παρελθόν.

Μόλις πρόσφατα, κι αυτό χάρις στους ακτιβιστές της Greenpeace, που κατέληξαν στις ρωσικές φυλακές αντιμετωπίζοντας βαριές ποινές για πειρατεία, πληροφορηθήκαμε την  ύπαρξη μιας γιγάντιας πλατφόρμας άντλησης πετρελαίου, της πρώτης στο είδος της, που έστησε η Gazprom βαθιά στην Αρκτική σε μια περιοχή μέχρι πρότινος απροσπέλαστη λόγω των πάγων, αλλά πλέον προσπελάσιμη, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η συγκεκριμένη εταιρία σχεδιάζει να ανοίξει στην περιοχή άλλα 40 πηγάδια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ευαίσθητο οικοσύστημα σε περίπτωση ατυχήματος, το οποίο εξ αιτίας των ακραίων καιρικών συνθηκών που επικρατούν εκεί καθίσταται όλο και πιο πιθανό. Αν το ατύχημα της BP στον κόλπο του Μεξικού εν πάση περιπτώσει αντιμετωπίστηκε σε κάποιο βαθμό, σκεφτείτε ποιά θα ήταν τα περιθώρια αντιμετώπισης αν αυτό συνέβαινε κοντά στο Βόρειο Πόλο. Πρακτικά μηδέν, και για το λόγο ότι το πετρέλαιο που θα διέρρεε θα παρέμενε παγιδευμένο κάτω από τους πάγους εσαεί.

Θα ήταν περίεργο αν η Gazprom ήταν η μόνη. Σε παρόμοιες τυχοδιωκτικές ενέργειες στα ανοιχτά των βόρειων ακτών της Αλάσκας έχει επιδοθεί και η Shell με επενδύσεις δισεκατομμυρίων, αλλά και μπόλικα ατυχήματα στο ενεργητικό της, ένεκα των οποίων αναγκάστηκε προσωρινά να αναθεωρήσει.

Πιθανόν, κάτι να έχει πάρει τα’ αυτί σας και για το fracking, (υδραυλική ρωγμάτωση στα ελληνικά) κυρίως από τις εκτεταμένες και επεισοδιακές διαμαρτυρίες των τοπικών κοινωνιών στις ΗΠΑ κυρίως, αλλά και στη Μ. Βρετανία εσχάτως, με την άρση της απαγόρευσης εφαρμογής της μεθόδου αυτής, τη στιγμή που η Βόρεια Θάλασσα αρχίζει να εμφανίζει «σημάδια κόπωσης». Το fracking αποτελεί μέθοδο εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου από μεγάλα βάθη, που φτάνουν μέχρι και τα 3 χμ, με τη διοχέτευση μεγάλων ποσοτήτων νερού σε υψηλή πίεση, πρώτα καθέτως και μετά οριζοντίως σε αποστάσεις επίσης χιλιομέτρων. Το νερό, αναμεμειγμένο με άμμο και επικίνδυνα χημικά δημιουργεί μικροσκοπικές ρωγμές, κάπως όπως μια βόμβα napalm, σ’ όλη την έκταση των σχιστολιθικών πετρωμάτων που περιβάλλουν τους υδρογονάνθρακες, αναγκάζοντάς τους να εισέλθουν στα πηγάδια απ’ όπου και αντλούνται στην επιφάνεια.

Η ραγδαία άνοδος τα τελευταία χρόνια της τιμής του πετρελαίου βοήθησε δραματικά στην εξάπλωση του fracking. Υπολογίζεται ότι μόνο για το 2012 έχουν γίνει περί τα 2.5 εκ. γεωτρήσεις, εκ των οποίων το 1 εκ. στις ΗΠΑ, αυξάνοντας τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα κατά 35% μόνο στη διετία 2006-2008 και κατά συνέπεια κρατώντας τις τιμές χαμηλά.

Καλά όλα αυτά, θα έλεγε κανείς, αλλά με τι κόστος;  Κι εδώ τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Πλήθος επιστημονικών μελετών προειδοποιούν για τους κινδύνους που η τεχνική αυτή συνεπάγεται όχι μόνο για το οικοσύστημα, αλλά και για τους ανθρώπους. Δυστυχώς υπάρχουν κι αυτοί! Οι κίνδυνοι αφορούν στη μόλυνση, ακόμα και στην κένωση, του υδροφόρου ορίζοντα από διαρροές επικίνδυνων τοξικών, στη μόλυνση του αέρα και της επιφάνειας από χημικά, κυρίως μεθάνιο που συμβάλλει κατά 20 φορές περισσότερο απ’ ότι το CO2 στην υπερθέρμανση του πλανήτη, στην αύξηση της σεισμικής δραστηριότητας, στην έκλυση ραδιενεργών υλικών, όπως ραδόνιο, στην αποψίλωση τεράστιων εκτάσεων με αποτέλεσμα την καταστροφή του τοπίου και της βιοποικιλότητας, και όλα αυτά, (εδώ είναι η διαφορά) όχι εντοπισμένα σε κάποιο σημείο τοπικά, αλλά σε τέτοια έκταση, όπου όσο καλοπροαίρετος και να είναι κανείς, τα μέτρα ασφαλείας θα παραμένουν πάντα ανεπαρκή και οι κίνδυνοι ατυχήματος αυξημένοι. Για τους λόγους αυτούς πολλές χώρες έχουν απαγορεύσει στο έδαφός τους το fracking, όπως για παράδειγμα η Γαλλία.

Αυτό λοιπόν, που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια, είναι, ότι εξ αιτίας της πίεσης των μεγάλων εταιριών και της επιρροής που αυτές ασκούν στις κυβερνήσεις, οι τελευταίες συναινούν στην υιοθέτηση μεγάλης έκτασης πρακτικών με γνώμονα μόνο το άμεσο στενό όφελος, παραβλέποντας τα ενάντια πορίσματα των επιστημονικών εκθέσεων και παίζοντας στην ουσία, στα ζάρια τους κινδύνους που αυτές ενέχουν βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Κίνδυνοι, που και μόνο από οικονομική άποψη, δεν είναι χωρίς κόστος, μόνο που αυτό πέφτει στους ώμους των πολιτών και κατ’ ελάχιστον στις εταιρίες που τους προκαλούν. Έτσι, πέρα από το fracking, το ίδιο συμβαίνει και με την εξαγωγή πετρελαίου από πισσούχο άμμο (tar sands oil), αλλά και με την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών, για να μην αναφερθούμε και στην επιπόλαιη αντιμετώπιση των κινδύνων από την αποθήκευση ραδιενεργών καταλοίπων. Σύμφωνα με το επικρατούν δόγμα, τίποτα δεν είναι πλέον χωρίς κίνδυνο: Ας μάθουμε να ζούμε με αυτούς για το καλό πάντα της Προόδου, (των εταιριών, φυσικά).