Η "Ποιότητα" Σκοτώνει την Ποσότητα

Δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω για την αξία της ελευθερίας, ακόμα και όταν κάποιοι για να μας μπερδέψουν, βάζουν πονηρά το δίλημμα ανάμεσα σ’ αυτήν και την ασφάλεια. Ελευθερία στη μετακίνηση, ελευθερία στο λόγο, στο γράψιμο, στη σκέψη, δεν νομίζω να τ’ αμφισβητεί κανείς. Κι όμως, να κάτι που στερούμαστε, θαρρείς σαν αντάλλαγμα για να κερδίσουμε τα παραπάνω: Το χρόνο, δηλαδή τον ελεύθερο χρόνο. Όχι ότι ποτέ η ανθρωπότητα είχε περίσσεια από το αγαθό αυτό. Αλλά, να, με την πτωτική πορεία του θεσμοθετημένου χρόνου εργασίας που παρατηρήθηκε μεταπολεμικά, και με τις ελπίδες μας στραμμένες στην τεχνολογία, που με τα θαύματά της κάτι θα σήκωνε κι αυτή στους ώμους της, αρχίσαμε να τρίβουμε τα χέρια από χαρά, για τις περισσότερες ελευθερίες που θα μπορούσε να κατακτήσει για μας ο περίσσιος χρόνος.

Το τι έγιναν αυτές οι ελπίδες το ξέρουμε όλοι. Η εργασία ξαναπέρασε στην αντεπίθεση, και το ωραίο τυράκι που ονειρευόμασταν πιάστηκε στη φάκα και ξεμείναμε.

Ο ελεύθερος χρόνος αποτελεί πλέον αγαθό εν σπάνη, με μεγάλη ανταλλακτική αξία, γεγονός που αποτυπώνεται σε ένα σωρό συμπεριφορές. Π.χ. ο ελεύθερος, πέραν της εργασίας, χρόνος που αφιερώνεται, αντί στο ψάρεμα, στην επί πλέον εργασία, αποτιμάται χρηματικά πολύ περισσότερο από τον άλλο, ας πούμε τον πρωινό, για όσους εργάζονται το πρωί. Επίσης, πολλοί ομιλητές τελειώνοντας την ομιλία τους συνηθίζουν να μας ευχαριστούν, χωρίς φυσικά να το εννοούν, για τον χρόνο που τους αφιερώσαμε για να τους ακούσουμε, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που εκστομίζουμε με κάποια συστολή ή και αμηχανία εκφράσεις όπως, «συγνώμη που σου παίρνω το χρόνο», ή «θα μου δώσεις λίγο από το χρόνο σου;», όπως ακριβώς, όταν ζητάμε να δανειστούμε από κάποιον κάτι, που τού είναι πολύτιμο.

Οτιδήποτε είναι σπάνιο και εξ αυτού πολύτιμο, οφείλουμε να το προσέχουμε σαν τα μάτια μας. Τόσο πολύ, που μας γεννάει και άγχος από πάνω, μπας και δεν το φροντίζουμε καλά, μπας και δεν το περιποιούμαστε όπως πρέπει, μπας και δεν το φυλάσσουμε όπως πρέπει.

Κάπως έτσι γίνεται και με τον ελεύθερο χρόνο. Αυτό το λίγο, αυτή τη τόση δα σταλίτσα δροσιάς, που μας πέφτει στα χέρια, συνήθως δεν ξέρουμε τι να την κάνουμε, δεν ξέρουμε από πού να την πιάσουμε για να τη ξεζουμίσουμε. Και με τον άλλο τον χρόνο, τον δεσμώτη, να μας κυνηγά, φοβόμαστε μήπως η άμαξα προτού καν εμφανιστεί, γίνει κιόλας κολοκύθα.

Ο ελεύθερος όμως χρόνος μας, δεν αφήνεται στην τύχη του, σε χέρια απαίδευτα κι αδρά, όπου υπάρχει κίνδυνος να σπαταληθεί και να σκορπίσει, αλλά εκχωρείται σ’ εκείνους που κάνουν δουλειά την οργάνωση και τη διαχείρισή του, στους ειδικούς, που ξέρουν να τον ζυμώνουν, να τον διαιρούν, να τον βάζουν σε ωραία κουτάκια, να τον πακετάρουν και να μάς τον σερβίρουν σαν μια χούφτα μικρές γλυκές μπουκίτσες, όχι με το αζημίωτο βέβαια, έτσι που ν’ αναλογίζεται κανείς για το τι να συμφέρει άραγε σε μια κοινωνία, ν΄ ανεβαίνει το ΑΕΠ από την περισσότερη εργασία, ή από την αύξηση του κύκλου εργασιών αυτών που θα διαχειρίζονται τον παραγόμενο επί πλέον ελεύθερο χρόνο;

Τα τελευταία χρόνια, όλο και μικραίνει σε διάρκεια, από λίγο-λίγο κάθε φορά, τόσο, που να μην το παίρνουμε αμέσως χαμπάρι, όπως η μέρα, ας πούμε, το χειμώνα, που το σκοτάδι τη ροκανίζει κι από λίγο κάθε φορά, έτσι, που όταν το καταλάβουμε, να είναι πια αργά. Και αντί να τον τραβήξουμε να μεγαλώσει και να ξανάρθει στα παλιά του τα μέτρα, κάνουμε τα μάτια στραβά και συμβιβαζόμαστε μ’ ένα χρόνο ελεύθερο μεν, αλλά κουτσουρεμένο, αρκεί πάνω απ' όλα να είναι ποιοτικός.

Παρατηρώ, ότι όσο πιο πολύ σκαρτεύουν οι άνθρωποι, τόσο πιο πολύ πλειοδοτούν στην ποιότητα και το ποιοτικό, τόσο πιο πολλά δάκρυα χύνουν για την δήθεν έλλειψή της και τόσο πιο πολύ ανακηρύσσονται σε κυνηγούς και προστάτες της. Μέσα στη ίδια συλλογιστική μαντρώθηκε κι ο ελεύθερος χρόνος, αλλά χαλάλι του, αν επρόκειτο να γίνει «ποιοτικός». Λίγος, λιγοστός, ψίχουλα δηλαδή, λίγο να φορτσάρουν τα ρολόγια και τον χάσαμε, αλλά προς τί ο πόνος και ο σπαραγμός, αφού υπάρχει η ποιότητα για να χρυσώνει το χάπι; Πετάξαμε τα παιδιά μας στους παιδικούς και στις ξένες γυναίκες, κοντέψαμε να ξεχάσουμε την κοψιά του συντρόφου μας, αλλά προς τι οι τύψεις και οι ενοχές, μήπως όλοι εμείς που χτυπιόμαστε για τις σχέσεις που ξεφτίζουν, δεν ήμασταν οι ίδιοι που ρίξαμε στάχτη στα μάτια μας, μήπως όλοι εμείς ομαδικά δεν συναινέσαμε στο κουτσούρεμα του χρόνου και στις εκπτώσεις που φέρνει, μήπως όλοι εμείς δεν επιδιώξαμε το ξεγέλασμα, με το κεφάλι χωμένο στην άμμο, όταν αποδεχόμασταν να ανταλλάξουμε την απώλεια ενός μεστού ελεύθερου χρόνου, μ’ αυτό το ισχνό απολειφάδι που βλέπουμε καθημερινά μπροστά μας, στο όνομα μιας έωλης και επιδερμικής αναβάθμισης της ποιότητας, τάχατες, των σχέσεων;

Αέρας φυσικά και φούμαρα. Αφού κανείς δεν κάθισε να σκεφτεί και να εξηγήσει τι είναι αυτό το «ποιοτικό», που να μπορεί να σερβίρεται συμπυκνωμένο και να είναι τόσο αποτελεσματικό, κάτι σαν γιατρικό express ας πούμε, ώστε ν’ αναπληρώνει όλον αυτόν τον άπλετο χρόνο που είναι αναγκαίο να σπαταληθεί, χωρίς περιορισμούς και προδιαγραφές, χωρίς τσιγκουνιές και μπακαλίστικους υπολογισμούς για να μπορέσουνε στο τέλος να χτιστούνε σχέσεις με κάποιες ρίζες και με κάποια προοπτική.