Σκέψεις για την Επίλυση του Παλαιστινιακού

Η Ισραηλινο-Παλαιστινιακή διένεξη κρατάει 60 ολόκληρα χρόνια και στον ορίζοντα δεν φαίνεται καμιά διαδικασία που να προχωράει προς τον τερματισμό της, παρά τις όποιες προσπάθειες και πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί κατά καιρούς. Όπως και με το Κυπριακό, κάθε προηγούμενη λύση φαίνεται να είναι καλύτερη από μια μελλούμενη και το τέλος μοιάζει με άπιαστο όνειρο. Στην περίπτωση όμως αυτή έχουμε νεκρούς και αστάθεια, τα αποτελέσματα της οποίας έχουν αφήσει σημάδια και θύματα σε πολλές περιοχές του πλανήτη.

Η ζητούμενη εκεχειρία δεν είναι παρά ένα προσωρινό μέτρο, για να κερδηθεί κάποιος χρόνος, μικρός ή μεγάλος, για ανασύνταξη των δυνάμεων και των δυο πλευρών και να ενισχυθούν τα διαπραγματευτικά χαρτιά του προσωρινού νικητή. Το Παλαιστινιακό είναι γεμάτο από εκεχειρίες και τις παραβιάσεις τους, που τρέφουν τον συνεχή κύκλο του αίματος.

Ας αφήσουμε κατά μέρος το ερώτημα αν έπρεπε ή όχι να είχε δημιουργηθεί εκεί το κράτος του Ισραήλ, και το ποιοι ωφελήθηκαν από τη συγκεκριμένη διευθέτηση και ας συμφωνήσουμε σε μια επιθυμητή πραγματικότητα που λέει ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να αποκτήσουν το δικό τους ανεξάρτητο κράτος και ότι οι Ισραηλινοί πρέπει και αυτοί να ζήσουν ασφαλείς μέσα στο δικό τους.

Η πραγματικότητα σήμερα όμως, είναι αρκετά διαφορετική. Το Ισραήλ αναγνωρίζει μερικώς τη Δυτική Όχθη, παρέχοντας σχετική αυτοδιαχείριση σε αστικές υποθέσεις στους παλαιστίνιους, στα εδάφη της όμως είναι εγκατεστημένοι γύρω στους 190,000 ισραηλινούς, ενώ άλλοι 180,000 περίπου βρίσκονται σαν έποικοι στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, σύνολο δηλαδή 370,000, οι οποίοι και αποτελούν το 17% του πληθυσμού της Δ. Όχθης. Η άλλη πραγματικότητα είναι το τείχος, με 500 ήδη χιλιόμετρα ολοκληρωμένα από τα 700 που έχουν προγραμματιστεί.

Η Παλαιστινιακή Αρχή, υπό τον Μαχμούντ Αμπάς, αναγνωρίζει την κρατική υπόσταση του Ισραήλ, στα εδάφη του οποίου όμως κατοικούν αντιστοίχως Άραβες, Παλαιστινιακής εθνικότητας, αλλά Ισραηλινής υπηκοότητας και οι οποίοι συνθέτουν το 20% του πληθυσμού του Ισραήλ. Ο εβραϊκός πληθυσμός του Ισραήλ ανέρχεται στα 5,500,000 περίπου εκατομμύρια. Για τους Άραβες, υπηκόους του Ισραήλ, για τη θέση τους στη χώρα, για το πώς βλέπουν το Παλαιστινιακό και για το τι επιθυμούν στο μέλλον, θα ασχοληθώ λίαν προσεχώς.

Συνολικά ο Εβραϊκός πληθυσμός στην περιοχή είναι περίπου ίδιος με τον Παλαιστινιακό, γεγονός που δεν μπορεί να υποτιμηθεί, εάν συγχρόνως ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο ρυθμός γεννήσεων των Παλαιστινίων είναι διπλάσιος του αντίστοιχου ρυθμού των Εβραίων. Με μια μικρή προέκταση στο μέλλον, δεν θα περάσουν πολλά χρόνια, που το εβραϊκό στοιχείο θα καθίσταται μια συνεχώς συρρικνούμενη μειονότητα. Και φυσικά, αυτό το γνωρίζει πολύ καλά το Ισραήλ.

Η Γάζα ως γνωστόν βρίσκεται κάτω από το καθεστώς της Χαμάς το οποίο δεν αναγνωρίζει την κρατική υπόσταση του Ισραήλ και το Ισραήλ, με τη σειρά του δεν αναγνωρίζει την εξουσία της Χαμάς, με συνέπεια να μη θέλει να διαπραγματευθεί μαζί της. Το μέλλον της Γάζας, μετά από τις πρόσφατες επιθέσεις και την προχθεσινή εισβολή παραμένει προφανώς αβέβαιο, καθώς επίσης και η τύχη της Χαμάς.

Πέρα λοιπόν από τα ενδημικά προβλήματα που έκαναν τις ως τα τώρα διαπραγματεύσεις να ναυαγούν, το καινούργιο δυσμενές στοιχείο είναι η ενδοπαλαιστινιακή διαμάχη και διαρχία, η οποία σήμερα φαίνεται να αποδίδει «καρπούς», καθ’ ότι έδωσε το ηθικό άλλοθι στο Ισραήλ να επέμβει στη Γάζα για να εξοστρακίσει τη Χαμάς. Στην περίπτωση αυτή, λοιπόν, η Παλαιστίνη μετράει ήδη μείον, διότι έχασε την ευκαιρία της ενότητας και της συμφιλίωσης. Εν όσω μαίνεται ο πόλεμος, καμιά πρόγνωση δεν είναι ακριβής, παρά μόνον ότι και αν ακόμη διαλυθεί η Χαμάς, σε μικρό χρονικό διάστημα θα ξεπηδήσει στην θέση της κάποια άλλη παρόμοια οργάνωση, με τους ίδιους ή χειρότερους στόχους.

Ένα άλλο, μη ορατό προς το παρόν πρόβλημα, το οποίο όμως θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν για την επίλυση του παλαιστινιακού είναι και το θέμα των παλαιστινίων προσφύγων, οι οποίοι εξορίστηκαν κατά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1948 και η δυνατότητα επιστροφής στις εστίες τους, τόσο αυτών όσο και των απογόνων τους.

Θεωρητικώς, οι δυνατές λύσεις είναι οι εξής:
1. Το Ισραήλ αποχωρεί από τα κατεχόμενα, αποσύρει τους εποίκους της Δ. Όχθης και γκρεμίζει το τείχος. Αναγνωρίζει το κράτος της Παλαιστίνης, σε αμοιβαία συμφωνημένα σύνορα, ας πούμε του 1967, και δίνει άφεση αμαρτιών στη Χαμάς. Παρομοίως, και οι παλαιστίνιοι αναγνωρίζουν την κρατική υπόσταση και τα σύνορα του Ισραήλ, και όλοι ζούνε εν ειρήνει πλάι-πλάι.. (Two State Solution)

2. Οι παλαιστίνιοι συμβιώνουν με τους ισραηλινούς σε ένα διεθνικό κράτος, με κάθε εθνότητα να απολαμβάνει απολύτως ίσα δικαιώματα. (Bi Ethnic-One State Solution)

3. Οι ισραηλινοί δημιουργούν ένα αποκλειστικά εβραϊκό κράτος, αφού πρώτα εκδιώξουν τους παλαιστινίους στην Ιορδανία και την Αίγυπτο.

4. Οι παλαιστίνιοι κάνουν το ίδιο για δικό τους λογαριασμό.

Από τις 4 αυτές δυνατές λύσεις η τελευταία είναι εντελώς φανταστική, παρά μόνον αν οι παλαιστίνιοι αποκτήσουν τρομαχτική πληθυσμιακή υπεροχή σε κάποιες γενιές. Η προτελευταία είναι μάλλον απίθανη, διότι όλο αυτό το εξορισμένο παλαιστινιακό δυναμικό θα δράσει σαν μια βόμβα μεγατόνων, ενώ οι δυο πρώτες είναι και οι περισσότερο ρεαλιστικές.
Ας τις δούμε λίγο πιο αναλυτικά.

Η πρώτη λύση (Two State Solution), είναι προς την κατεύθυνση των έως τώρα διαπραγματεύσεων, αλλά χρειάζεται πολύ καλή θέληση από τη μεριά των ισραηλινών για να την εφαρμόσουν, να ξεσηκώσουν δηλαδή 350,000 δικούς τους αποίκους και να γκρεμίσουν 500 χμ μπετόν. Επί πλέον, στην περίπτωση αυτή, το νεοσύστατο παλαιστινιακό κράτος θα χρειαζόταν πολύ μεγάλη εξωτερική οικονομική βοήθεια για να επιβιώσει, πράγμα που φαντάζομαι ότι δεν θα ήταν δύσκολο να βρεθεί. Το πρόβλημα είναι η μετακίνηση ενός τόσο μεγάλου πληθυσμού πίσω στο Ισραήλ, εκτός κι αν διασφαλιστεί η ακεραιότητά τους και οι περιουσίες τους, και θελήσουν οι ίδιοι να παραμείνουν στα παλαιστινιακά εδάφη, εκεί όπου βρίσκονται δηλαδή και σήμερα. Άλλωστε ένας πολύ μεγαλύτερος αραβικός πληθυσμός ζει ήδη εντός του Ισραήλ, ο οποίος θα μπορούσε να δράσει σαν αντίβαρο.

Λόγω όμως της μικρής εδαφικής έκτασης του υπό ανεξαρτητοποίηση παλαιστινιακού εδάφους (22% του αρχικού σχεδίου του 1948), και του μεγάλου ρυθμού αναπλήρωσης του παλαιστινιακού πληθυσμού (γεννήσεις), είναι πολύ πιθανόν, σε περίπτωση ευόδωσης της λύσης αυτής των δύο κρατών, να δημιουργηθούν σε μερικές γενιές εκρηκτικές συνθήκες εξ αιτίας του ασφυκτικού ζωτικού τους χώρου. Οπότε πάλι μια από τα ίδια.
Επίσης είναι υπό εξέταση το κατά πόσο ένα πιθανό παλαιστινιακό κράτος σπασμένο στα δύο, με το ένα στην ανατολή και το άλλο στη δύση και από πάνω άγονο, θα μπορεί να επιβιώσει και να ανθίσει.

Η δεύτερη λύση, για ενιαίο κοσμικό και δημοκρατικό, δι-εθνικό κράτος, δεν έχει τα μειονεκτήματα της προηγούμενης πιθανής λύσης, εφ’ όσον μάλιστα αυτή τη στιγμή οι εβραϊκοί και παλαιστινιακοί/αραβικοί πληθυσμοί ισοψηφούν. Δηλαδή, ένα ενιαίο κράτος μπορεί να χτιστεί πάνω σε ισοψηφία. Επί πλέον, ούτε πληθυσμοί θα χρειαστεί να μετακινηθούν, ούτε ιδιαίτερος στρατός να συντηρείται. Η συμβίωση δε, θα μπορέσει να εξομαλυνθεί εφ’ όσον από τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν θα καλυτερεύσει το επίπεδο ζωής τους. Αυτή τη στιγμή, η οικονομική κατάσταση των παλαιστινίων είναι πάρα πολύ κακή (~1300 δολ. κατά κεφαλή ετησίως), ενώ το ετήσιο εισόδημα των Ισραηλινών ανέρχεται στα 27,000 δολάρια ή σύμφωνα με το Δ.Ν.Τ. στα 31,000 δολ. Αν υπάρχει όμως καλή θέληση, αυτή η διαφορά θα μπορέσει να υποσκελιστεί και με εξωτερική βοήθεια. Το παράδειγμα της Δυτικής Γερμανίας που απορρόφησε την Ανατολική, ίσως φανεί χρήσιμο. Αλλά και της Νοτίου Αφρικής που ξέφυγε από το σύστημα του Απαρτχάιντ.

Δεν θέλω να προχωρήσω περισσότερο, εξηγώντας γιατί η λύση αυτή έχει περισσότερα πλεονεκτήματα για τη σταθερότητα στην περιοχή και την ευημερία των λαών. Στα δικά μου αυτιά ακούγεται πολύ καλή.
Το πώς θα μεθοδευτεί αποτελεί άλλου παπά ευαγγέλιο, αλλά αν πιστέψει κανείς ότι η λύση είναι εκεί, θα βρει και τρόπους να την διαδώσει και να την επιβάλλει.