Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου 2010

Φέρνει η Ανάπτυξη Δουλειές;




Έχω ασχοληθεί αρκετές φορές με το θέμα της ανεργίας, και πώς να μην το κάνω, μιας και το να είναι κάποιος άνεργος είναι το χειρότερο που μπορεί να του συμβεί, μετά φυσικά από το να αρρωστήσει σοβαρά.

Η πιο διαδεδομένη άποψη είναι ότι τις δουλειές τις φέρνει η ανάπτυξη. Πώς μετριέται η ανάπτυξη; Με ένα μόνο τρόπο, με την άνοδο του ΑΕΠ. Υπενθυμίζουμε ότι το ΑΕΠ είναι ένας ντορβάς όπου αθροίζονται όλες οι δαπάνες: των νοικοκυριών, του στρατού, των επιχειρήσεων, του κράτους, καθώς και οι εξαγωγές. Υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις για τη σημασία του, αλλά δεν είναι επί του παρόντος.

Η Ελλάδα, όπως φαίνεται και στο παρακάτω γράφημα, από το 1994 και εντεύθεν παρουσιάζει αυξητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, δηλαδή μεγέθυνσης του ΑΕΠ, ενώ από το 1998 μέχρι και το 2008 ο ρυθμός ανάπτυξης σταθεροποιείται γύρω στο 4% .


Αν παράλληλα κοιτάξουμε και τη μεταβολή της ανεργίας στο ίδιο διάστημα βλέπουμε από τον παρακάτω πίνακα, ότι είναι μεν πτωτική αλλά παραμένει σε υψηλά επίπεδα κοντά στο 10%, ενώ στη βόρεια, ανατολική και δυτική Ελλάδα η κατάσταση είναι επιεικώς απελπιστική.


Ας επιστρατεύσουμε και ένα τρίτο πίνακα, ο οποίος δείχνει τη χρονική εξέλιξη του ποσοστού του πληθυσμού που βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας



Επειδή ο πίνακας σταματάει στο 2004, από άλλη πηγή βρήκαμε ότι για το 2005 και το 2006 το ποσοστό αυτό ισούται με 20% και 21% αντίστοιχα. Δηλαδή, ουδεμία μεταβολή.

Μαζεύοντας όλα αυτά τα στοιχεία, συμπεραίνουμε ότι ο σημαντικός ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας, όπως αποτυπώνεται στο ΑΕΠ δεν έφερε ούτε δουλειές, ούτε το ποσοστό φτώχειας μείωσε.

Άρα, πού πήγε το ΑΕΠ όλα αυτά τα χρόνια;


Υ.Γ. Δείτε και μια παρεμφερή πρόσφατη ανάρτηση: Τι θρέφει το θεριό της ανεργίας;





18 σχόλια:

  1. Σωστή παρατήρηση . Έλα ντε; Που πήγε αλήθεια;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλησπέρα Cyn,

    Όντως, αν παρατηρήσει κανείς τη στατιστική αποτύπωση του ρυθμού μεγέθυνσης και του ρυθμού αύξησης της απασχόλησης στην προ την κρίση περίοδο θα διαπιστώσει μία μεγάλη αναντιστοιχία. Μία προφανής εξήγηση βρίσκεται στο είδος της ανάπτυξης, που σε σημαντικό βαθμό αφορούσε στην επέκταση του ιδιωτικού και δημόσιου δανεισμού και στην εισροή κοινοτικών πόρων, δηλαδή εισοδημάτων που "παράγονται αλλού". Συνεπώς, στον προβληματισμό αν η ανάπτυξη συνοδεύεται από αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης είναι σημαντικό να προσδιοριστεί το είδος της ανάπτυξης και οι πολιτικές ενθάρρυνσης της ανάπτυξης στη βραχυχρόνια (μmacro διαχείριση), αλλά κυρίως στη μακροχρόνια περίοδο (παραγωγική αναδιάρθρωση, βελτίωση θεσμών, διαρθρωτικές αλλαγές, R& D...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Dear cynical
    Λοιπόν σε κάθε επιχείρηση υπάρχει το σταθερό κεφάλαιο σ δλδ μηχ-τα και το μεταβλητο δλδ μισθοί μ.
    Στην οικον. πορεία η επιχείρηση για να είναι ανταγωνιστική μεγαλώνει το σ περισσότερο από το μ.
    Αποτέλεσμα οι επενδύσεις να πηγαίνουν σε μηχ-τα και να αργεί πολύ να αυξηθεί και η πρόσληψη κ΄αλλων μισθωτων.
    Σε ένα σχόλιο δεν μπορώ να το πω πιο απλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. θα απντησω ευθεως στην ερώτηση σας


    Το ΑΕΠ πηγε στην Ελβετια ,στη Γερμανια ,στις νήσους Κευμαν και σε άλλους παρεμφερεις εξωτικους προορισμους.

    Διοτι άλλο το ΑΕΠ και άλλη η διανομή του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Τεχνικό λάθος έστειλε το σχόλιο στη προηγούμενη ανάρτηση. Σσυγνώμη.

    Ανοίγεις με γάλο θέμα. Τι είναι δηλαδή ανάπτυξη; Αύξηση του πλούτου με αύξηση της ανεργίας τι είναι; Αντικατάσταση της εργασίας με σύγχρονα μέσα παραγωγής και εκτόξευση της παραγωγής με εκτόξευση της ανεργίας τι είναι; Αντικατάσταση της μικρής ντόπιας παραγωγής με μεγάλη παραγωγή από ξένο κεφάλαιο που βγάζει τα κέρδη και τη παραγωγή έξω τι είναι;

    Υπάρχουν άπειρα μοντέλα για τη σχέση ανάπτυξης και θέσεων εργασίας. Το πλέον αξιόπιστο και ακατάρριπτο ακόμη είναι το μοντέλο του Μαρξ για τη καπιταλιστική ανάπτυξη. Εκεί υπάρχουν όλοι οι συνδυασμοί με κυρίαρχη λογική τη διαφορετική σχέση που επικρατεί σε κάθε φάση του καπιταλιστικού κύκλου. Η νέα επένδυση φέρνει ανάπτυξη και νέες θέσεις, μετά αντικαθιστά την εργασία με μέσα, μετά αυξάνει τη παραγωγή και κάνει φθηνότερα τα προϊόντα (και την εργατική δύναμη) και αυξάνει την απασχόληση που έχει φθηνύνει κ.ο.κ.

    Ποτέ δεν θα μπορούμε να έχουμε πλήρη απασχόληση γιατί δεν θα υπήρχε καμιά πίεση στην αύξηση της εργατικής αμοιβής και αφού αυτή γίνεται ακριβή για το κεφάλαιο έχουμε κρίση και απολύσεις ενώ με τις πολλές απολύσεις και τη κρίση φθηναίνουν τα μεροκάματα και συμφέρει να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Φαύλος κύκλος.

    Τελικά μπορούμε σε μια καπιταλιστική κοινωνία μέσα σε 20 χρόνια να έχουμε 10πλάσια παραγωγή («ανάπτυξη») και να έχουμε την ίδια ακριβώς ανεργία, το ίδιο ποσοστό (όχι ποσό) εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, το ίδιο ποσοστό υπεραξίας - κέρδους (σε 10πλάσια ποσότητα), την ίδια τιμή της εργατικής δύναμης (σε σταθερές τιμές) και φυσικά το ίδιο ποσοστό πτωχών (σχετικά με τις νέες ανάγκες).

    Όταν μάλιστα μερικοί δείκτες «πειράζονται» με κρατικές παρεμβάσεις όπως η μείωση μισθών ή των παροχών, τότε η ανάπτυξη σε 20 χρόνια θα είναι πολλαπλάσια γενικώς αλλά υποπολλαπλάσια για τους εργαζόμενους και υπερπολλαπλάσια για το κεφάλαιο.

    Δείτε τις εκθέσεις του ΙΝ.Ε ΓΣΕΕ για τη σχέση κατανομής της προστιθέμενης αξίας μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας σε βάση 25ετίας. Αν θυμάμαι καλά από 44:56 αντιστράφηκε σε 56:44! Σε σταθερές τιμές δηλαδή (όχι σε ποσότητα εμπορευμάτων) παρά την ανάπτυξη οι εργαζόμενοι είναι πιο φτωχοί.

    Συνολικά η «ανάπτυξη» δεν αύξησε την απασχόληση ενώ έκανε συνολικά τους παραγωγούς της ανάπτυξης (τους Έλληνες εργαζόμενους) ποσοτικά πλουσιότερους και σε σταθερές τιμές (σχετικά) φτωχότερους.

    Για να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις οι «σταθερές τιμές» δεν αναφέρονται στον αποπληθωρισμό αλλά στο χρόνο εργασίας. Ο χρόνος εργασίας είναι σταθερό μέγεθος και κάθε ώρα (κοινωνικά αναγκαίας) εργασίας, ανεξαρτήτως ποσότητας προϊόντων έχει την ίδια αξία. Μια ώρα εργασίας σήμερα αξίζει το ίδιο με μια ώρα εργασίας 20 χρόνια μετά παρότι με μια ώρα εργασίας τότε θα αγοράζεις ίσως 10πλάσια είδη. Η αξία είναι ο χρόνος εργασίας όχι η ποσότητα των προϊόντων.

    Παρατηρείται να αγοράζει κάποιος ένα προϊόν με μία ώρα εργασία σήμερα (πχ 5 ευρώ) και σε 20 χρόνια με τα λεφτά της τότε μιας ώρας εργασίας (πχ 40 ευρώ) να αγοράζει 8 ίδια προϊόντα (δεν υπολογίζουμε ποιοτική βελτίωση).

    Με 10πλάσια αύξηση της παραγωγικότητας στα 20 χρόνια ο εργαζόμενος είναι κατά 8 φορές πλουσιότερος σε είδη και κατά 20% φτωχότερος σε αξία αφού με μια ώρα εργασίας έπρεπε σε σταθερές τιμές να αγοράσει 10 προϊόντα και αγοράζει μόνο 8. Έτσι η ανάπτυξη μπορεί να έχει αντιθετικές κινήσεις σε αξίες και ποσότητες (αξίες χρήσης) και η συνείδηση να παραπλανάται.

    Στέργιος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. καλημερα Homo Sapiens,

    η μεγαλη ομως εισροη ξενου χρηματος διαμεσου του ιδιωτικου και δημοσιου δανεισμου, παραχθη μεν αλλου, αλλα ξοδευτηκε εντος, και κατα συνεπεια θα επρεπε να ειχε συμβαλει στη δημιουργια θεσεων εργασιας.

    Αλλα απειδη το 70+% του ΑΕΠ προερχεται απο την καταναλωση και μαλιστα εισαγομενων προιοντων προφανως οι δουλειες δημιουργηθηκαν αλλου και οχι εδω.

    Αρα μια εξηγηση ειναι η διαρθρωση του ΑΕΠ. Η οποια και θα πρεπει να αλλαξει. Αλλα αυτο ηταν μια συνειδητη επιλογη και της ευρωζωνης, αλλα και παγκοσμιως, η προσφορα φτηνου χρηματος και η ενθαρρυνση του δανεισμου για καταναλωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Στελιο,

    οι επιχειρησεις αν οντως επενδυσαν σε τεχνολογικο εξοπλισμο στην ελλαδα, που αμφιβαλω, (αυτο θα πρεπει να βρισκεται καταγεγραμμενο καπου), θα επρεπε στον οριζοντα δεκαετιας που εξεταζω να ειχε αποδοσει.

    Αν και παλι δεν ξερω αν αυτο που λες ισχυει, η αυτοματοποιηση της παραγωγης, συνηθως μειωνει θεσεις εργασιας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του ΑΕΠ στην Ελλάδα αφορούσε κατασκευές, εμπόριο, τουρισμό και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Με άλλα λόγια, πήγε εκεί που απλώθηκε η πιστωτική φούσκα : ακίνητα, κατανάλωση και κερδοσκοπία.
    Οι παραγωγικές επενδύσεις που έγιναν ήταν η εξαίρεση στον κανόνα. Σήμερα, στον χώρο των ξενοδοχείων εκτιμάται πως υπάρχει πλεονάζον παραγωγικό δυναμικό 40% περίπου. Σκεφθείτε ακόμη πόσο δικαιολογημένο είναι μία χώρα περιορισμένης παραγωγικής βάσης να διαθέτει εμπόριο όσο το 30% του ΑΕΠ της περίπου. Για τη φούσκα των ακινήτων δεν νομίζω να υπάρχει σώφρων άνθρωπος που να μην την βλέπει. Να, λοιπόν, που πήγαν οι πιστώσεις. Η φούσκα των δανείων έκανε την ίδια την οικονομία...φούσκα.
    Εάν εξακολουθείτε να απορείτε για τον λόγο που δεν αυξήθηκε η απασχόληση παρά την τεχνητή και ανισόρροπη 'ανάπτυξη', σκεφθείτε που πήγαν οι κοινοτικές επιδοτήσεις με τις μίζες και τις προμήθειες, τις υπερτιμολογήσεις των δημοσίων έργων (βλ κόστος κατασκευής εθνικού δρόμου 7 φορές υψηλότερο του μέσου ευρωπαϊκού), τις μελέτες επί μελετών, τις αθρόες 'συμβουλευτικές' υπηρεσίες (ιδίως σε επίπεδο ΤΑ) και τα περίφημα ΚΕΚ για την μοναδικής αποτελεσματικότητας επανεκπαίδευση των ανέργων και εργαζομένων...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Κωστα

    εχω αναρτησει τη συνθεση του ελληνικου ΑΕΠ.

    Παντως το προβλημα δεν ειναι μονο ελληνικο.

    Ειναι η χρηματιστικη στροφη της καπιταλιστικης αναπτυξης τις τελευταιες δεκαετιες, και το outsourcing της παραγωγης σε Κινα Ινδια και αλλου.

    θεσεις δεν ανακαμπτουν ουτε στην Αμερικη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. ΄Ηταν κάποτε μια εποχή σ' αυτή τη χώρα που η ανάπτυξη έτρεχε με ιλλιγγυώδης ρυθμούς, μεγάλα έργα γινόταν από άκρου εις άκρον και γενικώς υπήρχε μια φρενίττης δημιουργικότητας παντού. Τέλη δεκαετίας '50 με '60, απ' ότι έχω διαβάσει. Ήταν τότε που κάποιος γνωστός κύριος (μου διαφέυγει το άνομά του), είχε πει τη γνωστή φράση: "Ευημερούν οι αριθμοί, αλλά δυστυχούν οι άνθρωποι".
    Κατι παρόμοιο γίνεται και στην Κίνα σήμερα (σε άλλους τομείς), την οποία κάποιοι ένθεν κι ένθεν, θαυμάζουν και έχουν ως πρότυπο προς μίμηση.
    Φάτε "ανάπτυξη" πεινασμένοι, πανύβλακες!
    Καλή σας νύχτα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Θα συμφωνήσω με την cynical ότι η ανάπτυξη βασίσθηκε στη κατανάλωση δυστυχώς εισαγόμενων προϊόντων. Και ότι ο τρόπος που υπολογίζεται μονο την ευημερία δεν απεικονίζει. Και ο Κώστας.Κ πολύ σωστά τα λέει.
    Να συμπληρώσω μονο για τα ποσοστά της ανεργίας τα οποία έμειναν ουσιαστικά αμετάβλητα λόγο της αθρόας εισόδου την περίοδο αυτή μεταναστών. Η είσοδος αυτή έγινε για να κρατηθεί η ανεργία στο 10% που είναι ένα ποσοστό που εξυπηρετεί τα συμφέροντα του καπιταλισμού. Αλίμονο να μηδενιζόταν η ανεργία. Η δύναμη του εργαζόμενου θα ήταν τεράστια. Όπως βέβαια δεν θέλουν ανεργία πάνω από το 20% επειδή υπάρχει κίνδυνος κοινωνικής εξέγερσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Πρώτον, η ανάπτυξη δεν πρέπει να συγχέεται με την μεγέθυνση.

    Κατά τα άλλα, καταπληκτική πραγμάτευση. Όπως έχω και ο ίδιος διαπιστώσει σε μία σχετική πανεπιστημιακή εργασία(οικονομετρική συσχέτιση/παλινδρόμηση πληθωρισμού με μεγέθυνση), είναι πολύ δύσκολο να βγάλεις τους θετικούς νόμους που ήθελαν οι καπιταλιστές και ένας μαρξισμός(βλ. και τα περί πτώσης του ποσοστού κέρδους) από τα πραγματικά δεδομένα. Δεν είναι άλλωστε άσχετο αυτό με ότι πρέπει να ισχύουν βασικά δεοντολογικοί/ηθικοί κανόνες στην οικονομία, όπως θα το ήθελε και ο διάδοχος του Μαρξ αλλά ιδεαλιστής Ζαν Ζωρές.

    Τρίτον, αυτό που αναπτύσσεις, αγαπητή e-cynical εδώ, νομίζω ταπεινά ότι ανατρέπει και ένα άλλο μύθευμα που οι Ανδριανόπουλοι εκλαϊκεύουν από τα βήματα που τους παρέχονται αφειδώς, δηλαδή αυτό των "trickle-down economics". Ο Α., λ.χ., λέει ότι όταν έχουμε παλίρροια(δηλαδή πλημμυρίδα), προκύπτει άνοδος όλων λόγω της ανόδου της στάθμης, εννοεί του ΑΕΠ. Αυτό, όμως, δεν ισχύει διόλου, όπως αποδεικνύεται.

    Τέλος, ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον ζήτημα ή και φαινόμενο είναι η συσχέτιση της ισοκατανομής (ως αιτίου) με την αύξηση του ΑΕ(θνικού)Π ή του ΑΕγ(χώριου)Π.

    Νομίζω ότι όλη η περίοδος της "μαζικής ευημερίας" της μεταπολεμικής βασίζεται και εκεί. Ακόμη, εκεί φαίνεται ότι οι καπιταλιστές δεν φάνηκαν τόσο ηλίθιοι όσο τους θεώρησε ο Μαρξ αλλά έμαθαν από την κριτική του. Σήμερα, τα πράγματα δείχνουν ότι θέλουν να πάνε τα πράγματα αρκετά στα άκρα. Αλλά δεν θα τους βγη σε καλό...

    Ευχαριστούμε για την ωρ-αία ανάρτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Πρώτον, η ανάπτυξη δεν πρέπει να συγχέεται με την μεγέθυνση.

    Κατά τα άλλα, καταπληκτική πραγμάτευση. Όπως έχω και ο ίδιος διαπιστώσει σε μία σχετική πανεπιστημιακή εργασία(οικονομετρική συσχέτιση/παλινδρόμηση πληθωρισμού με μεγέθυνση), είναι πολύ δύσκολο να βγάλεις τους θετικούς νόμους που ήθελαν οι καπιταλιστές και ένας μαρξισμός από τα πραγματικά δεδομένα. Δεν είναι άσχετο αυτό με ότι πρέπει να ισχύουν βασικά δεοντολογικοί/ηθικοί κανόνες στην οικονομία, όπως θα το ήθελε και ο διάδοχος του Μαρξ αλλά ιδεαλιστής Ζαν Ζωρές.

    Τρίτον, αυτό που αναπτύσσεις, αγαπητή e-cynical εδώ, νομίζω ταπεινά ότι ανατρέπει και ένα άλλο μύθευμα που οι Ανδριανόπουλοι εκλαϊκεύουν από τα βήματα που τους παρέχονται αφειδώς, δηλαδή αυτό των "trickle-down economics". Ο Α., λ.χ., λέει ότι όταν έχουμε παλίρροια(δηλαδή πλημμυρίδα), προκύπτει άνοδος όλων λόγω της ανόδου της στάθμης. Αυτό, όμως, δεν ισχύει διόλου.

    Τέλος, ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον ζήτημα ή και φαινόμενο είναι η συσχέτιση της ισοκατανομής (ως αιτίου) με την αύξηση του ΑΕ(θνικού)Π ή του ΑΕγ(χώριου)Π.

    Νομίζω ότι όλη η περίοδος της "μαζικής ευημερίας" της μεταπολεμικής βασίζεται και εκεί. Ακόμη, εκεί φαίνεται ότι οι καπιταλιστές δεν φάνηκαν τόσο ηλίθιοι όσο τους θεώρησε ο Μαρξ αλλά έμαθαν από την κριτική του. Σήμερα, τα πράγματα δείχνουν ότι θέλουν να πάνε τα πράγματα αρκετά στα άκρα. Αλλά δεν θα τους βγη σε καλό...

    Ευχαριστούμε για την ωρ-αία ανάρτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Dyer,

    η συμβολή των μεταναστών στη διατηρηση της ανεργιας σε υψηλα επιπεδα ειναι, οπως καταλαβαινεις, ενα πολυ λεπτο θεμα. Μπορεί να ειναι ετσι, μπορει ομως να ειναι κι αλλιως ότι δλδ οι μεταναστες εκαναν δουλειες που ηταν στα αζητητα. Για το λογο αυτο θα πρεπει να εξετασουμε με προσοχη τις περιοχες οπου καταγραφεται η μεγαλυτερη ανεργια.

    Απ' όσο θυμαμαι αναφορικα με το εκπαιδευτικο επιπεδο βρισκεται σε αυτους με χαμηλη και υψηλη εκπαιδευση, δλδ στα ακρα της εκπαιδευτικης κλιμακας.

    Επειδη οι μεταναστες κανουν δουλειες μηδαμινης εξειδικευσης ( χωρις να σημαινει οτι ολοι ειναι και αμορφωτοι), πιθανον να μην ευθυνονται αυτοι για την ανεργια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. γεια σου Φιλαληθη,

    ο Ανδιανοπουλος δυστυχως εδω και καιρο δεν σκεφτεται με οικονομικους ορους, εστω και με αυτους του στρατοπέδου του. Σπανια εχω δει να παραθετει νουμερα και αιτιολογησεις. ο λογος του ειναι μονο πολεμικος και προπαγανδιστικος.

    Επισης για τι αξια εχει το ΑΕΠ σαν αξιοπιστος δεικτης της οικονομιας, εχει υπαρξει μεγαλη συζητηση και εχουν προταθει διαφοροι εναλλακτικοι δεικτες οπου να υπάρχει, περα απο την προσθεση και κάποια αφαιρεση βρε παιδι μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Cynical σίγουρα το θέμα της μετανάστευσης είναι πολύπλευρο.
    Το ανέφερα όμως σαν εργαλείο του καπιταλισμού για την διατήρηση της ανεργίας γεγονός που σίγουρα τον εξυπηρετεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Καλώς ορίσατε!