Ηνωμένο Βασίλειο: αντεπίθεση στην επίθεση

Ήδη από τον Μάρτιο του 2009, η τράπεζα της Αγγλίας κάνει αυτό που άρχισε να κάνει πρώτο το ξαδερφάκι της στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, δηλαδή να τυπώνει χρήμα. Μέχρι τώρα «τυπώθηκαν» (ηλεκτρονικώς βεβαίως) ούτε λίγο ούτε πολύ £200 δισεκατομμύρια, ως ευγενική χορηγία της κεντρικής τράπεζας προς την κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση από την πίσω πόρτα μέρους των ελλειμμάτων της, έτσι ώστε να μην αναγκαστεί να προχωρήσει σε δυσάρεστα μέτρα, όπως αύξηση φόρων και μείωση των κοινωνικών παροχών και επενδύσεων.

Εμένα μου λες; Δεν πέρασε ούτε μήνας που λένε, και o υπουργός οικονομικών Όσμπορν ανακοίνωσε το σκληρότερο από το 1922 πακέτο λιτότητας. Ήτοι, £81 δισεκατομμύρια για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, εκ των οποίων τα £18 θα προέλθουν από το στράγγισμα του κοινωνικού κράτους. Οι περικοπές θα κοστίσουν περί τις 500,000 θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα, με το πρόσχημα, όπως κι εδώ, των τεμπέληδων και αδιάφορων δημοσίων υπαλλήλων, και άλλες 500,000 που συνδέονται άμεσα με τις προηγούμενες, γεγονός που θα προσθέσει άλλο ένα εκατομμύριο στα ήδη 3 εκατομμύρια ανέργων. Η κυβέρνηση υπολογίζει να ελαττώσει το 71% του δημόσιου ελλείμματος από περικοπές δαπανών και μόνο το 29% από αύξηση της φορολογίας. Ενώ η αύξηση του ΦΠΑ στο 20% από τον επόμενο Γενάρη, θα φέρει ένα ακόμα γερό χτύπημα στα φτωχά στρώματα.

Οι περικοπές βέβαια που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα δεν σταματούν εδώ. Στο στόχαστρο, ανάμεσα στα άλλα, βρίσκονται η χρηματοδότηση των τοπικών κοινοτήτων και κυβερνήσεων η οποία προβλέπεται να περισταλεί κατά 50%, καθώς επίσης και τα επιδόματα ενοικίου, γεγονός που θα αναγκάσει τα φτωχότερα στρώματα να εγκαταλείψουν τις εστίες του στον ακριβό νότο και να μετακομίσουν στο βορρά, όπου όμως οι δουλειές είναι κατά πολύ λιγότερες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ένα στα πέντε νοικοκυριά έχει όλα τα μέλη του στην ανεργία, ενώ ειδικά στο Λίβερπουλ, Γλασκώβη και Νόττινχαμ ο αριθμός αυτός ανεβαίνει στο ένα στα τρία.

Το πλήγμα όμως που δέχονται τα πανεπιστήμια είναι ανυπολόγιστο. Εδώ, αντί για την πρόταση Όσμπορν, έχουμε την άρτι ανακοινωθείσα έκθεση του Λόρδου Μπράουν, η οποία προειδοποιεί τα ανώτατα ιδρύματα να αναμένουν περικοπές της τάξης του 80% στο κονδύλι για τη διδασκαλία, δηλαδή γύρω στα £4.2 δις και περίπου £1.4 δις στο κονδύλι για την έρευνα. Όλες οι επιστήμες, εκτός της ιατρικής, των φυσικών επιστημών και της μηχανικής παύουν εφ’ εξής να επιδοτούνται. Φυσικά από το κράτος, όχι όμως και από τα πορτοφόλια των φοιτητών, στους οποίους και ανετέθη το έργο αναστήλωσης των τραπεζών.

Τούτο, σύμφωνα με την έκθεση, θα επιτευχθεί με την άρση του άνω ορίου στα δίδακτρα, έτσι ώστε τα πανεπιστήμια να μπορούν από το 2012 να χρεώνουν όχι £3,290 όπως ισχύει σήμερα, αλλά οτιδήποτε από £6,000 μέχρι £9,000 χωρίς να αποκλείεται και το περισσότερο. Έτσι λοιπόν, κάθε φοιτητής μαζί με τα δάνεια για έξοδα διαβίωσης, θ’ αποχωρεί από το πανεπιστήμιο με ένα αξιοσέβαστο χρέος, το λιγότερο £50,000, ποσό το οποίο θα δράσει αποτρεπτικά ακόμα και για φοιτητές των μεσοστρωμάτων. Επιπλέον, με την κατάργηση του επιδόματος για έξοδα διαβίωσης, που προτείνεται, κοντά στους 600,000 φοιτητές από τα φτωχά στρώματα θα μείνουν εντελώς ξεκρέμαστοι. Η προβλεπόμενη αντικατάστασή του από κάτι λιγότερο και περισσότερο επιλεκτικό έχει προκαλέσει την απογοήτευση και την οργή του φοιτητικού κόσμου.

Παρά την αυξανόμενη συμμετοχή παιδιών από εργατικές οικογένειες στην ανώτατη εκπαίδευση, εν τούτοις το ποσοστό αυτό υπολείπεται σημαντικά των μεσαίων στρωμάτων, πόσο μάλλον των ανωτέρων. Αν οι προτάσεις Μπράουν περάσουν, πράγμα που θεωρείται πολύ πιθανό, παρά την προεκλογική και ενυπόγραφη μάλιστα, δέσμευση του Κλεγκ περί του αντιθέτου, τα πανεπιστήμια χωρίς κανένα πρόσχημα θα λειτουργούν όχι μόνο σαν επιχειρήσεις, αλλά θα ισχυροποιήσουν και την ήδη υπάρχουσα τάση, οι φτωχοί φοιτητές να πηγαίνουν σε υπο-χρηματοδοτούμενα πανεπιστήμια και οι πλούσιοι στα καλύτερα. Ουσιαστικά με την άρση του περιορισμού στο ύψος των διδάκτρων ικανοποιείται πάγιο αίτημα των ελίτ πανεπιστημίων να τους επιτρέπεται να χρεώνουν τόσα, όσα σηκώνει η …αγορά. Η ενέργεια αυτή ισοδυναμεί επίσης με τη διάνοιξη λεωφόρου για την εκπόρθηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι με τα ισχύοντα δίδακτρα δεν είχαν τη δυνατότητα να ανταγωνιστούν τα δημόσια πανεπιστήμια.

Με την έκθεση Μπράουν χάνεται πλέον οριστικά ο δημόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης, βάζοντας στη θέση της τον αγοραίο. Περισσότερο από ποτέ και με τη δαμόκλεια σπάθη του χρέους πάνω απ’ τα κεφάλια τους, όσοι από τους φοιτητές το τολμήσουν, θα αντιμετωπίζουν τις σπουδές σαν μια επένδυση πλέον και τίποτε περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο που τα πανεπιστήμια την εποχή Μπλερ, στη διάρκεια της οποίας θεσπίστηκαν και τα δίδακτρα, μετακόμισαν από το υπουργείο παιδείας στο υπουργείο για την επιχειρηματικότητα.

«Μα πού πήγαν τα λεφτά;», αναρωτιέται το «Prospect» στο τελευταίο του τεύχος για τα 200 δισεκατομμύρια της ποσοτικής χαλάρωσης. Πάντως όχι στην οικονομία, όχι στις κοινωνικές δαπάνες, όχι στους μικροεπιχειρηματίες. Αυτοί που ωφελήθηκαν ήταν οι παίκτες του City, που είδαν τα χαρτοφυλάκια ομολόγων τους να αυγατίζουν, οι χρηματιστές κρατικών ομολόγων και οι εμπορικές τράπεζες που κοίταξαν με το φτηνό δανεισμό να ξεπλύνουν παλιά χρέη και να επενδύσουν/κερδοσκοπήσουν σε καλύτερες μεριές εκτός Βρετανίας.

Γι αυτό ακριβώς το λόγο τα πανεπιστήμια είναι ανάστατα. Την Τετάρτη (10/11) που μας πέρασε σε μεγαλειώδη διαδήλωση, (τη μεγαλύτερη σε βάθος δεκαετιών), που προκήρυξαν η εθνική ένωση φοιτητών (NUS) και η ένωση πανεπιστημίων και κολεγίων (UCU), έχοντας ταυτόχρονα και την υποστήριξη της συνομοσπονδίας των εργατικών συνδικάτων (TUC), 52,000 καθηγητές και φοιτητές από κάθε άκρη του νησιού, αλλά και από τη Β. Ιρλανδία, κατέφτασαν με όλα τα μέσα στο κέντρο του Λονδίνου αποφασισμένοι να ακουστούν.

Παράλληλα σε συνέντευξη τύπου, η NUS ανακοίνωσε την πρόθεσή της να παλέψει για την ακύρωση της εκλογής βουλευτών του κυβερνητικού συνασπισμού, οι οποίοι με τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις ότι δεν θα υπάρξει αύξηση διδάκτρων απέσπασαν δολίως ψήφους φοιτητών και καθηγητών. Αν και ο συγκεκριμένος νόμος δεν έχει ακόμα ψηφιστεί, εν τούτοις η NUS ευελπιστεί ότι η κίνηση αυτή θα ευαισθητοποιήσει πολύ κόσμο και θα φέρει σε αμηχανία την κυβέρνηση, αν φυσικά υπάρχει ακόμα τσίπα.

Μετά το Δουβλίνο (3/11) και το Λονδίνο πήρε τους δρόμους...