Μπορεί ως τα τώρα να πιστεύαμε, κυρίως διαισθητικά, ότι η Κτηνώδης Δύναμη προέρχεται από την Ογκώδη Άγνοια, αλλά δεν είχαμε και κάποιο τρόπο να το τεκμηριώσουμε επιστημονικά. Πέρα από κάθε λογική θα που πείτε. Πώς είναι δυνατόν, σε μια κοινωνία που από το πρωί ως το βράδυ λιβανίζει σε υπερθετικό βαθμό την αξία της γνώσης ως την πεμπτουσία της ευημερίας και της προόδου, να έρχεται κάποιος και να υποστηρίζει το αντίθετο; Ότι δηλαδή η άγνοια και η έλλειψη πληροφόρησης μπορεί και να σώζουν;
Tα στερεότυπα αυτά έρχεται να ανατρέψει μια πρόσφατη μελέτη από το εργαστήριο οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας του Princeton, την οποία θα είχα αφήσει να περάσει ασχολίαστη, κυρίως λόγω της μεγάλης καχυποψίας που τρέφω στους διάφορους «εξελικτικούς» και τα αυθαίρετα συμπεράσματά τους, αν δεν ήταν δημοσιευμένη στο εγκυρότατο περιοδικό «Science»[1].
Το ρεζουμέ της ιστορίας είναι ότι υποκείμενα με τη μικρότερη πληροφόρηση και γνώση και με το λιγότερο ενδιαφέρον για ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα μπορούν στην πραγματικότητα να παίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη δημοκρατικής συναίνεσης! Και τούτο, διότι με το να συντάσσονται με την αριθμητική πλειοψηφία, απλά εξασθενίζουν την επιρροή δυναμικών μειοψηφικών φατριών, οι οποίες διαφορετικά θα μπορούσαν να κυριαρχούν.
«Η κλασσική άποψη», λένε οι ερευνητές, «είναι ότι οι αδαείς δίνουν τόπο στις εξτρεμιστικές ιδέες να πολλαπλασιαστούν. Εμείς όμως βρήκαμε το ακριβώς αντίθετο. Ακόμα κι ένας μικρός πληθυσμός αδιάφορων υποκειμένων, μπορεί να δράσει αντισταθμιστικά και να αποκαταστήσει την κυριαρχία της πλειοψηφίας. Παρ’ όλα αυτά, όμως υπάρχουν και όρια. Όταν οι αδαείς γίνουν τόσοι πολλοί, η ομαδοποίησή τους παύει να είναι συνεκτική και τότε αυτό που παρατηρείται είναι λευκός θόρυβος, χωρίς καμιά ομάδα να μπορεί να κυριαρχήσει».
Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από μελέτη της συμπεριφοράς ψαριών, και συγκεκριμένα ενός είδους το οποίο έχει εγγεγραμμένη στο γενετικό του υλικό την προτίμηση για το κίτρινο χρώμα. Οι ερευνητές εκπαίδευσαν ένα μεγάλο κοπάδι από τα εν λόγω ψάρια να έλκεται και να κολυμπά προς ένα μπλε στόχο, εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα και ένα μικρότερο ώστε να κολυμπά προς το φυσικό του χρώμα προτίμησης, το κίτρινο.
Μετά το τέλος της διδασκαλίας στο ψαροσχολείο, και αφού όλα τα ψαράκια είχαν αποφοιτήσει με άριστα, οι ερευνητές αποφάσισαν να ρίξουν στο ενυδρείο κι ένα κοπάδι από ανεκπαίδευτα ψάρια. Ενώ κανείς θα υπέθετε ότι θα κατευθύνονταν προς τον φυσικό τους κίτρινο στόχο, αυτά τον αγνόησαν και προτίμησαν να συνταχθούν με το μεγαλύτερο κοπάδι των «μπλε» ψαριών.
«Το να συντάσσεσαι με την πλειοψηφία, είναι μια απλή και γρήγορη απόφαση, ευεργετική για την επιβίωση, και δείχνει πώς η έλλειψη πληροφόρησης μπορεί να αποτελεί και πλεονέκτημα», λένε οι ερευνητές, χωρίς να λένε όμως και τίποτε το θεμελιακά καινούργιο.
Από την άλλη μεριά ο καθηγητής μαθηματικών και οικονομικών Saari από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Irvine, βρίσκει ότι τα συμπεράσματα αυτά, δηλαδή η μετάβαση από την κυριαρχία ισχυρών μειοψηφικών απόψεων στον πλουραλισμό, μπορούν να εφαρμοστούν και στην περίπτωση των αποφάσεων του εκλογικού σώματος. Στις εκλογικές αναμετρήσεις με μικρή συνολικά συμμετοχή, αλλά με μεγαλύτερη παρουσία δυναμικών μειοψηφικών ομάδων, όπως για παράδειγμα οι προκαταρκτικές και οι ενδιάμεσες, είναι αυτές οι δεύτερες ομάδες οι οποίες κυριαρχούν. Στις προεδρικές όμως εκλογές, όπου η συμμετοχή είναι μεγαλύτερη, όπως και η συμμετοχή λιγότερο πληροφορημένων ψηφοφόρων, οι δυναμικές μειοψηφίες παύουν να ασκούν επιρροή.
Σ’ ένα από τα μοντέλα της, η ομάδα του Princeton θεώρησε δυο ομάδες ζώων, μια πλειοψηφική και μια μειοψηφική από άποψη μελών, αλλά με κάθε μια τους να έχει ισχυρή άποψη για κάποιο σκοπό, ας πούμε για το ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να ακολουθήσει η αγέλη. Ο βαθμός αφοσίωσης κάθε ομάδας στο συγκεκριμένο στόχο καθοριζόταν από μια μεταβλητή παράμετρο, η οποία αντιπροσώπευε όλη τη γκάμα των δεσμεύσεων. Στο τέλος του υπολογιστικού αυτού πειράματος, όλα τα ζώα ακολουθούσαν την ομάδα εκείνη που επεδείκνυε την ισχυρότερη δέσμευση στο στόχο, ανεξάρτητα αν η ομάδα αυτή ήταν η πλειοψηφική ή η μειοψηφική. Η εισαγωγή όμως στο πείραμα μια τρίτης ομάδας ζώων χωρίς καμιά ιδιαίτερη άποψη έδειξε ότι τα προηγούμενα αποτελέσματα μπορούσαν να ανατραπούν. Ακόμα και στην περίπτωση που η μειονοτική ομάδα είχε την ισχυρότερη προβλεπόμενη δέσμευση στο σκοπό, αρκούσαν μόνο 10 «αδέσμευτα» και χωρίς άποψη ζώα, ώστε ο έλεγχος να περιέλθει από τη μειοψηφία στην πλειοψηφία, εξασφαλίζοντας, αυτό που λέμε δημοκρατική συναίνεση.
Το προηγούμενο, αλλά και διάφορα άλλα μαθηματικά μοντέλα της ομάδας του Princeton προσπαθούν να καταδείξουν τις διαδικασίες με τις οποίες οι άνθρωποι επηρεάζουν ο ένας τον άλλον. Οι υπολογισμοί έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της απόφασης τα υποκείμενα τείνουν να ακολουθήσουν αυτό το οποίο θεωρούν ως την κυριαρχούσα άποψη, εκτός από αυτά τα οποία έχουν ήδη μια ισχυρή άποψη, ας πούμε τα δογματικά, τα οποία είναι περισσότερα ανθεκτικά στην κοινωνική πίεση.
Η ύπαρξη των ισχυρών αυτών απόψεων, δίνει την εντύπωση ότι είναι και οι κυριαρχούσες. Τα αδαή όμως υποκείμενα, μη έχοντας συγκεκριμένη άποψη, τείνουν να αναχαιτίσουν αυτή τη διαδικασία διότι ανταποκρίνονται καλύτερα σε αριθμητικές παρά σε σημασιολογικές διαφορές, και με τον τρόπο αυτό χαλιναγωγούν την επιρροή των δογματικών.
Μετά απ' αυτά, τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε για τα καθ' ημάς; Να, ότι όσο και να φωνάζουν οι αριστερές και ακροδεξιές μειοψηφίες, στο τέλος οι απληροφόρητοι, που είναι και οι περισσότεροι, θα ψηφίσουνε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
[1]. D. Couzin, C. C. Ioannou, G. Demirel, T. Gross, C. J. Torney, A. Hartnett, L. Conradt, S. A. Levin, N. E. Leonard.Uninformed Individuals Promote Democratic Consensus in Animal Groups. Science, 2011; 334 (6062): 1578 DOI: 10.1126/science.1210280।
Tα στερεότυπα αυτά έρχεται να ανατρέψει μια πρόσφατη μελέτη από το εργαστήριο οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας του Princeton, την οποία θα είχα αφήσει να περάσει ασχολίαστη, κυρίως λόγω της μεγάλης καχυποψίας που τρέφω στους διάφορους «εξελικτικούς» και τα αυθαίρετα συμπεράσματά τους, αν δεν ήταν δημοσιευμένη στο εγκυρότατο περιοδικό «Science»[1].
Το ρεζουμέ της ιστορίας είναι ότι υποκείμενα με τη μικρότερη πληροφόρηση και γνώση και με το λιγότερο ενδιαφέρον για ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα μπορούν στην πραγματικότητα να παίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη δημοκρατικής συναίνεσης! Και τούτο, διότι με το να συντάσσονται με την αριθμητική πλειοψηφία, απλά εξασθενίζουν την επιρροή δυναμικών μειοψηφικών φατριών, οι οποίες διαφορετικά θα μπορούσαν να κυριαρχούν.
«Η κλασσική άποψη», λένε οι ερευνητές, «είναι ότι οι αδαείς δίνουν τόπο στις εξτρεμιστικές ιδέες να πολλαπλασιαστούν. Εμείς όμως βρήκαμε το ακριβώς αντίθετο. Ακόμα κι ένας μικρός πληθυσμός αδιάφορων υποκειμένων, μπορεί να δράσει αντισταθμιστικά και να αποκαταστήσει την κυριαρχία της πλειοψηφίας. Παρ’ όλα αυτά, όμως υπάρχουν και όρια. Όταν οι αδαείς γίνουν τόσοι πολλοί, η ομαδοποίησή τους παύει να είναι συνεκτική και τότε αυτό που παρατηρείται είναι λευκός θόρυβος, χωρίς καμιά ομάδα να μπορεί να κυριαρχήσει».
Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από μελέτη της συμπεριφοράς ψαριών, και συγκεκριμένα ενός είδους το οποίο έχει εγγεγραμμένη στο γενετικό του υλικό την προτίμηση για το κίτρινο χρώμα. Οι ερευνητές εκπαίδευσαν ένα μεγάλο κοπάδι από τα εν λόγω ψάρια να έλκεται και να κολυμπά προς ένα μπλε στόχο, εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα και ένα μικρότερο ώστε να κολυμπά προς το φυσικό του χρώμα προτίμησης, το κίτρινο.
Μετά το τέλος της διδασκαλίας στο ψαροσχολείο, και αφού όλα τα ψαράκια είχαν αποφοιτήσει με άριστα, οι ερευνητές αποφάσισαν να ρίξουν στο ενυδρείο κι ένα κοπάδι από ανεκπαίδευτα ψάρια. Ενώ κανείς θα υπέθετε ότι θα κατευθύνονταν προς τον φυσικό τους κίτρινο στόχο, αυτά τον αγνόησαν και προτίμησαν να συνταχθούν με το μεγαλύτερο κοπάδι των «μπλε» ψαριών.
«Το να συντάσσεσαι με την πλειοψηφία, είναι μια απλή και γρήγορη απόφαση, ευεργετική για την επιβίωση, και δείχνει πώς η έλλειψη πληροφόρησης μπορεί να αποτελεί και πλεονέκτημα», λένε οι ερευνητές, χωρίς να λένε όμως και τίποτε το θεμελιακά καινούργιο.
Από την άλλη μεριά ο καθηγητής μαθηματικών και οικονομικών Saari από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Irvine, βρίσκει ότι τα συμπεράσματα αυτά, δηλαδή η μετάβαση από την κυριαρχία ισχυρών μειοψηφικών απόψεων στον πλουραλισμό, μπορούν να εφαρμοστούν και στην περίπτωση των αποφάσεων του εκλογικού σώματος. Στις εκλογικές αναμετρήσεις με μικρή συνολικά συμμετοχή, αλλά με μεγαλύτερη παρουσία δυναμικών μειοψηφικών ομάδων, όπως για παράδειγμα οι προκαταρκτικές και οι ενδιάμεσες, είναι αυτές οι δεύτερες ομάδες οι οποίες κυριαρχούν. Στις προεδρικές όμως εκλογές, όπου η συμμετοχή είναι μεγαλύτερη, όπως και η συμμετοχή λιγότερο πληροφορημένων ψηφοφόρων, οι δυναμικές μειοψηφίες παύουν να ασκούν επιρροή.
Σ’ ένα από τα μοντέλα της, η ομάδα του Princeton θεώρησε δυο ομάδες ζώων, μια πλειοψηφική και μια μειοψηφική από άποψη μελών, αλλά με κάθε μια τους να έχει ισχυρή άποψη για κάποιο σκοπό, ας πούμε για το ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να ακολουθήσει η αγέλη. Ο βαθμός αφοσίωσης κάθε ομάδας στο συγκεκριμένο στόχο καθοριζόταν από μια μεταβλητή παράμετρο, η οποία αντιπροσώπευε όλη τη γκάμα των δεσμεύσεων. Στο τέλος του υπολογιστικού αυτού πειράματος, όλα τα ζώα ακολουθούσαν την ομάδα εκείνη που επεδείκνυε την ισχυρότερη δέσμευση στο στόχο, ανεξάρτητα αν η ομάδα αυτή ήταν η πλειοψηφική ή η μειοψηφική. Η εισαγωγή όμως στο πείραμα μια τρίτης ομάδας ζώων χωρίς καμιά ιδιαίτερη άποψη έδειξε ότι τα προηγούμενα αποτελέσματα μπορούσαν να ανατραπούν. Ακόμα και στην περίπτωση που η μειονοτική ομάδα είχε την ισχυρότερη προβλεπόμενη δέσμευση στο σκοπό, αρκούσαν μόνο 10 «αδέσμευτα» και χωρίς άποψη ζώα, ώστε ο έλεγχος να περιέλθει από τη μειοψηφία στην πλειοψηφία, εξασφαλίζοντας, αυτό που λέμε δημοκρατική συναίνεση.
Το προηγούμενο, αλλά και διάφορα άλλα μαθηματικά μοντέλα της ομάδας του Princeton προσπαθούν να καταδείξουν τις διαδικασίες με τις οποίες οι άνθρωποι επηρεάζουν ο ένας τον άλλον. Οι υπολογισμοί έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της απόφασης τα υποκείμενα τείνουν να ακολουθήσουν αυτό το οποίο θεωρούν ως την κυριαρχούσα άποψη, εκτός από αυτά τα οποία έχουν ήδη μια ισχυρή άποψη, ας πούμε τα δογματικά, τα οποία είναι περισσότερα ανθεκτικά στην κοινωνική πίεση.
Η ύπαρξη των ισχυρών αυτών απόψεων, δίνει την εντύπωση ότι είναι και οι κυριαρχούσες. Τα αδαή όμως υποκείμενα, μη έχοντας συγκεκριμένη άποψη, τείνουν να αναχαιτίσουν αυτή τη διαδικασία διότι ανταποκρίνονται καλύτερα σε αριθμητικές παρά σε σημασιολογικές διαφορές, και με τον τρόπο αυτό χαλιναγωγούν την επιρροή των δογματικών.
Μετά απ' αυτά, τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε για τα καθ' ημάς; Να, ότι όσο και να φωνάζουν οι αριστερές και ακροδεξιές μειοψηφίες, στο τέλος οι απληροφόρητοι, που είναι και οι περισσότεροι, θα ψηφίσουνε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
[1]. D. Couzin, C. C. Ioannou, G. Demirel, T. Gross, C. J. Torney, A. Hartnett, L. Conradt, S. A. Levin, N. E. Leonard.Uninformed Individuals Promote Democratic Consensus in Animal Groups. Science, 2011; 334 (6062): 1578 DOI: 10.1126/science.1210280।
Να λοιπόν που αποδεικνύεται και επιστημονικά το ότι όσο πιο καρτσαπλιάς είναι κάποιος, άλλο τόσο πασοκονεοδημοκράτης είναι. Η αλήθεια είναι βέβαια πως αυτό μπορεί κανείς να το συμπεράνει ακόμα κι αν δεν έχει διδακτορικό, η κοπαδοποίηση άνευ αντιστάσεων είναι ο ανθός κάθε κοινωνικού αυτοματισμού.
ΑπάντησηΔιαγραφήπρος το παρον ..νδ (σαμαρα, φαηλο κλπ ..μπρρρ)
ΑπάντησηΔιαγραφήΜισό τώρα, το ΠΑΣΟΚ είναι το κίτρινο; Γιατί η ΝΔ είναι σίγουρα το μπλέ!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚι αν ένα ποσοστό των ψαριών που πήγαιναν στο κίτρινο είχε αχρωματοψία σε αυτό, και απλά ακολουθούσαν το κοπάδι, δεν αλλοιώνεται το αποτέλεσμα του πειράματος;
Στην ουσία θίγεις ένα μεγάλο θέμα με πάρα πολλές προεκτάσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι το θέμα της πρωτοποριακής μειψηφίας και της μεγάλης μάζας.
Οι σχέσεις και η αλληλοεξάρτηση μεταξύ τους παίρνει πολλές μορφές.
Ας μην πάμε πίσω στην διαμάχη Σωκράτη και Πρωταγόρα για τους επαϊόντες και τους αδαείς, αλλά διέξοδο δίνει η φράση του Λένιν.
Κάνω ένα βήμα μπροστά και κοιτάζω πίσω μου να δουν πόσοι ακολουθούν και να κανονίσω μετά την πορεία μου.
Δυστυχώς ή ευτυχώς ούτε η πρωτοπορεία μπορεί χωρίς την μάζα ούτε και το αντίθετο.
Σε μια κοινωνία με συνείδηση, λογική και συνέχεια όπου οι άνθρωποι δεν είναι καθόλου ανεξάρτητοι αλλά ενταγμένοι σε τάξεις, η πρώτη άγρια δύναμη που έλκει εξαναγκαστικά τη πλειοψηφία της άγνοιας είναι η δύναμη της εξουσίας. Ούτε τα χρώματα, ούτε τα συναισθήματα. Αυτά διαμορφώνονται από την εξουσία για χάρη της.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔύναμη και γνώση δεν είναι αυθαίρετες αξίες ούτε αναγκαστικά αντίθετες. Έχουν πάντα χρώμα, τάξη, συμφέρον και σκοπό. Αδύνατο να παραδεχτώ ότι οι Γερμανοί επιστήμονες του ναζισμού δεν είχαν γνώση. Το θέμα ήταν πάντα τι γνώση είχαν και για ποιόν τη διέθεταν. Το ίδιο και σήμερα οι διάδοχοι του Β. Φ. Μπράουν και του Μπ. Γκέιτς με τις τεχνολογίες που ανακαλύπτουν και θέτουν στη διάθεση του ιμπεριαλισμού σκοπίμως ή απλώς «αντικειμενικά», το ίδιο και οι «σπουδαίες έρευνες» που ανακαλύπτουν ότι οι φτωχοί φταίνε για τη… φτώχεια!
Εκεί όπου η δύναμη και η γνώση συγκρούονται είναι πάντα στα συμφέροντα. Μιλάμε για αντίθετες γνώσεις και αντίθετα συμφέροντα που είναι πακέτο φίλιες μεταξύ τους και πακέτο αντίθετες με τις άλλες. Όταν συγκρούονται τα συμφέροντα τάξεων ή κοινωνικών ομάδων, συγκρούονται και οι γνώσει που τις ακολουθούν.
Ωστόσο ποια γνώση είναι πιο αληθινή και πιο σπουδαία; Του αμόρφωτου εργάτη πχ που λέει κάπως άγαρμπα ότι «Νόμος είναι το δίκαιο του εργάτη» δηλαδή όλος ο πλούτος που παράγουν ανήκει στους παραγωγούς ή του εργοδότη που λέει ότι «Νόμος είναι το δίκαιο του κεφαλαίου» που σημαίνει ότι όλος ο πλούτος που παράγουν οι εργάτες μαζί και αυτός που μετατρέπεται σε κεφάλαιο ανήκουν στον κεφαλαιοκράτη; Ποια γνώση; Την πρώτη υποστηρίζουν ελάχιστοι επιστήμονας, καθηγητές, αναλυτές, δημοσιογράφοι κλπ. Τη δεύτερη ένας απίστευτος αριθμός επιστημόνων, πανεπιστημίων, ινστιτούτων, επιμελητηρίων, ερευνητών, δημοσιογράφων κλπ, πίσω από τους στρατούς, τις αστυνομίες, το πολεμικό οπλοστάσιο, τις τράπεζες, τις πολυεθνικές…
Έτσι οι άνθρωποι της άγνοιας δεν κάνουν καμία ελεύθερη επιλογή αλλά εξαναγκάζονται σε επιλογή που όχι λίγες φορές είναι κόντρα στα πραγματικά και τα ταξικά τους συμφέροντα.
Έτσι «οι απληροφόρητοι, που είναι και οι περισσότεροι, θα ψηφίσουνε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ». Θα το διόρθωνα: «Θα ψηφίσουνε και πάλι κόμμα εξουσίας, όποιο και αν είναι αυτό».
Δεν ξέρω για τα ψάρια αλλά για τους ανθρώπους….
Συγγνώμη, αλλά το άρθρο έχει πολλά κενά. Κατ' αρχήν ας μη συγχέουμε την άγνοια με τη δυναμικότητα ισχυρών μειοψηφιών. Ουσιαστικά η άγνοια είναι απλά η σιωπηρή πλειοψηφία κι όχι οι μη έχοντες γνώση. Βασικό λάθος, επιλογή κακών λέξεων που αναιρεί το μισό πείραμα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό την άλλη, η ισχυρή αλλά σιωπηλή πλειοψηφία είναι λογικό να αναιρεί τις ισχυρές μειοψηφίες, για πολλούς λόγους που δεν τους διάβασα. Έτσι, αποσιωπάται ο ρόλος των ΜΜΕ και όλων των φορέων μαζοποίησης και χειραγώγησης της κοινής γνώμης και η δυναμική/κινηματική επιρροή στο εκλογικό σώμα (Εκκλησία, κόμματα, πόλωση, διακύβευμα ατομικό και συλλογικού φαντασιακού).
Ο δε ρόλος της μαζοποίησης/κομφορμισμού αποσιωπάται εντελώς, αφού ποτέ το άτομο δε διαμορφώνει άποψη και γνώμη εντελώς ελεύθερο, αλλά με΄σα σε ένα δομημένο κοινωνικό κατεστημένο αντιλήψεων και νέων πληροφοριών.
Στο ίδιο πνεύμα, είδα να τονίζεται η συλλογικότητα χωρίς να εξετάζε3ται το άτομο. Δηλαδή, οι επιστήμονες εξέτασαν κομφορμιστικά τη δράση της κοινωνίας, αλλά όχι του ατόμου. Κι όμως η εκλογική στάση είναι καθαρά ατομική, αλλά επειδή θέλουμε μία λογική συμψηφισμών (ενίοτε σωστά, αλλά στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία με εκλογικές περιφέρειες καταντά εύκολα λάθος) ταυτίζουμε τις ατομικές εκλογικές επιλογές και τις αθροίζουμε. Ψηφίζουμε ανά μόνας -χωρίς να παραβλέπουμε κομφορμιστικές λογικές και τακτικές προπαγάνδας-, αλλά στο τέλος εκφραζόμαστε υποτίθεται συλλογικά (καθαρή απάτη).
Θα ήθελα να προστέσω στο σημαντικό αυτό άρθρο και στα ενδιαφέροντα σχόλια των συνομιλητών τα εξης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτις αγελαίες κοινωνίες των ζώων , και στην ανθρώπινη, σημαντικό ρόλο παίζει ο οδηγός.
Η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων δεν θέλει να σκεπτεται.
Ακολουθούν ευχαρίστως και υποτάσσονται εύκολα σε κάποιον οδηγό που νομίζουν κατάλληλο.
Μόνο αν αλλάξουν δραματικά οι συνθήκες διαβίωσης σκέπτονται να αλλάξουν οδηγό και πολύ δύσκολα.
Και η ζωή συνεχίζεται σ΄ αυτό το μοτίβο.
cynical
ΑπάντησηΔιαγραφήθα σε ενδιαφερει η θεωρια ψηφοφοριας, που εχω την εντυπωση περιγραφει πολυ καλυτερα το συστημα απο κοπαδια ψαριων. Ξεκινα ισως απο την δουλεια του Παλφρυ
http://www.hss.caltech.edu/~trp/trp.html
Ευτυχώς ...δεν είμαστε ψάρια!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλά Χριστούγεννα
Συγνώμη ,όμορφη, που ξαναεπανέρχομαι, αλλά μου δίνεις πολλά ερεθίσματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο άρθρο σου, ανιχνεύσεις σαν φυσικός, κατά πόσο νόμοι που ισχύουν στην Φύση , έχουν ισχύ και στην κοινωνία. Και το θέτεις σωστά το ζήτημα, οτι δλδ ισχύουν.
Ερχεσαι βέβαια σε αντίφαση με παλαιότερα άρθρα σου , που ισχυριζόσουν οτι οι κοινωνικές επιστήμες -και η πολιτ. οικονομία- δεν είναι επιστήμες.
μαρκο,
ΑπάντησηΔιαγραφήδεν κανω καμια ανιχνευση. Την περιληψη ενος αρθρου παρουσιαζω που το βρισκω ενδιαφερον, οσον αφορα τα ψαρια. Και αυτο επισης δεν ειναι ουρανοκατεβατο γιατι τα ψαρια συντασσονται σε κοπαδια.
Το να συναγεις νομους για ανθρωπινες κοινωνιες απο την παρατηρηση μπλε και κιτρινων ψαριων παει πολυ. Επισης, δυσκολα βγαζω γενικα συμπερασματα για το οτιδηποτε.
Η συμπεριφορα "αγελης" δεν ειναι ομως κατι καινουργιο, ουτε και στους ανθρωπους. Ισως επανελθω. Ισως το ενδιαφερον ειναι η εξεταση του γιατι καποια ζωα ειναι σε αγελες και καποια αλλα δεν ειναι.
Αγαπητε Μαρκο, νομιζω οτι ολη πια η υφηλιος εχει εμπεδωσει τα της ομορφιας μου. Ας μην την κουραζουμε αλλο με αναλογες προσφωνησεις.
Σαββινα,
ΑπάντησηΔιαγραφήκαλα χριστουγεννα και καλη χρονια και σε σενα!
SG,
ΑπάντησηΔιαγραφήευχαριστω για το λινκ. Θα κοιταξω να βρω κανενα review.