Η Αβάσταχτη Ανοησία του Μεταμοντέρνου: Υπόθεση Sokal (revisited)

Η Υπόθεση Sokal είναι πάνω από δέκα χρόνια παλιά, αλλά ο τρόπος σκέψης που παρώδησε ακόμα ζει και βασιλεύει στα κοινωνικά πολιτισμικά πράγματα. Για το λόγο αυτό θεωρώ ότι είναι παραπάνω από ποτέ επίκαιρη και με χαρά την επαναφέρω στο προσκήνιο.

ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ

Το 1996, ο καθηγητής θεωρητικής φυσικής του πολιτειακού πανεπιστημίου της Ν. Υόρκης, Alan Sokal υπέβαλε προς δημοσίευση στους εκδότες του αριστερών αποχρώσεων εγκυρότατου πολιτισμικού/φιλοσοφικού περιοδικού «Social Text», με τον πολύ κ. Fredric Jameson (Το Μεταμοντέρνο, εκδ. Νέφέλη ) στο editorial board, (τότε), άρθρο-παρωδία με τίτλο “Transgressing the Boundaries-Towards a Transformative Hermeneutics of Quantum Gravity”, (Παραβιάζοντας τα όρια - Προς μια Μετασχηματιστική Ερμηνευτική της Κβαντικής Βαρύτητας), το οποίο πέρασε απαρατήρητο από τους εκδότες και εγκρίθηκε προς δημοσίευση. Το άρθρο ήταν σκοπίμως γραμμένο με τρόπο ώστε να κολακεύει τις ιδεολογικές προκαταλήψεις των εκδοτών και πασπαλισμένο με το ειδικό μεταμοντέρνο λεξιλόγιο των πολιτισμικών σπουδών, μια γεύση του οποίου πήρατε ήδη στο άρθρο «Η Πραγματικότητα της Ανοησίας».

Ο Sokal ύστερα από λίγο καιρό αποκάλυψε με άρθρο του στο περιοδικό "Lingua Franca" τους λόγους που τον ώθησαν να το κάνει, τα επίμαχα σημεία του αρχικού άρθρου και ότι το κείμενο δεν ήταν παρά μια παρωδία σχεδιασμένη να αποκαλύψει την χρεοκοπία των μεταμοντέρνων ιδεών. Η αποκάλυψη αυτή σήκωσε θύελλα αντιδράσεων σε ολόκληρο τον κόσμο και καλύφτηκε από τα μεγαλύτερα περιοδικά και εφημερίδες της Αμερικής αλλά και της Ευρώπης.

ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ

«...Ο κύριος στόχος είναι οι σύγχρονοί μου αυτοί, οι οποίοι από ευσεβείς πόθους και μόνον έχουν οικειοποιηθεί συμπεράσματα της φιλοσοφίας της επιστήμης θέτοντάς τα στην υπηρεσία κοινωνικών και πολιτικών θεμάτων όπου, δυστυχώς, τα συμπεράσματα αυτά δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν. Ένας εσμός περίεργων όπως φεμινίστριες, θρησκευόμενοι απολογητές και άλλοι έχουν βρει αρκετό πρωτογενές υλικό στην κατ’ ομολογία αδυναμία σύγκρισης των φυσικών με τις κοινωνικές επιστήμες. Ο παραμερισμός της αντίληψης ότι αυτά που μετράνε είναι τα γεγονότα και τα αποδεικτικά στοιχεία τα ίδια, από την ιδέα ότι όλα ανάγονται σε υποκειμενικά συμφέροντα και προοπτικές, είναι η πλέον φανερή ένδειξη του αντι-διανοουμενισμού του καιρού μας...».

«....Δεν έγραψα αυτό το άρθρο παρωδία», λέει ο Sokal, « για τους λόγους που νομίζετε. Ο σκοπός μου δεν ήταν να προστατεύσω την επιστήμη από τις βαρβαρικές ορδές των λογοτεχνικών κριτικών ή της κοινωνιολογίας. Γνωρίζω πολύ καλά ότι οι κυριότεροι εχθροί της επιστήμης σήμερα είναι οι πολιτικοί και οι εταιρίες που κάνουν περικοπές στη χρηματοδότηση και όχι μια χούφτα μεταμοντέρνων ακαδημαϊκών. Ο σκοπός μου μάλλον, ήταν να υπερασπιστώ αυτό που μπορεί να ονομαστεί επιστημονική κοσμοθεώρηση, δηλαδή το σεβασμό για τα αποδεικτικά στοιχεία και τη λογική, και για την αδιάκοπη σύγκριση των θεωριών με τον πραγματικό κόσμο: εν ολίγοις για το λογικό επιχείρημα έναντι των ευσεβών πόθων, έναντια στη δεισιδαιμονία και τη δημαγωγία. Όπως επίσης, και για την προσπάθειά μου να υπερασπιστώ τη θέση μου ότι αυτές οι παλιές καλές ιδέες είναι κατά κύριο λόγο πολιτικές.

Είμαι πραγματικά ανήσυχος για τη τάση της αμερικανικής αριστεράς, ιδιαίτερα εδώ στην academia, να απομακρύνεται από την διατύπωση μιας προοδευτικής κοινωνικής κριτικής και να οδηγεί έξυπνους και αφοσιωμένους ανθρώπους σε κενού περιεχομένου διανοητικές μόδες. Να υπονομεύει ακόμα και τις προοπτικές για μια τέτοια κριτική και να προωθεί τον υποκειμενισμό και τις σχετικιστικές φιλοσοφίες που κατά τη γνώμη μου δεν συνάδουν με μια ρεαλιστική ανάλυση της κοινωνίας....».

«...Η έγνοια μου είναι η διάδοση του ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ τρόπου σκέψης στην διανοητική και πολιτική ζωή. Ό,τι με προβληματίζει είναι η εξάπλωση, όχι της ίδιας της ανοησίας και του ακατάστατου τρόπου σκέψης per se, αλλά αυτό το ιδιαίτερο είδος ανοησίας, αυτής που αρνείται την ύπαρξη ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ πραγματικοτήτων. Υπάρχει πραγματικός κόσμος, οι ιδιότητές του δεν είναι κοινωνικές κατασκευές, τα γεγονότα και τα αποδεικτικά στοιχεία πραγματικά μετράνε. Αρκετή από τη σημερινή ακαδημαϊκή θεωρία προσπαθεί να συσκοτίσει αυτές τις αυτονόητες αλήθειες. Με το να δημοσιεύσουν το άρθρο μου, οι εκδότες επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι η μεταμοντέρνα φιλολογική θεωρία έχει φτάσει σε ένα λογικό εξτρεμισμό.

Η ακατανοησία μετατρέπεται σε αρετή, οι υπαινιγμοί οι μεταφορές και τα λογοπαίγνια αντικαθιστούν την ανάγκη για απόδειξη και τη λογική. Πολιτικά, είμαι θυμωμένος γιατί όλη αυτή η ανοησία πηγάζει από την επονομαζόμενη Αριστερά, η οποία στο παρελθόν είχε ταυτιστεί με την Επιστήμη και ήταν εναντίον του σκοταδισμού. ..»

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ

Ήδη, στην πρώτη-πρώτη παράγραφο ο Sokal αναφέρεται απαξιωτικά στο «ΔΟΓΜΑ» του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ που λίγο-πολύ κάθισε σαν κατάρα πάνω στα διανοητικά μας πράγματα με το να μας επιβάλλει «ΣΚΟΤΑΔΙΣΤΙΚΕΣ» αντιλήψεις του τύπου:

1. «..ότι υπάρχει εκεί έξω ένας αντικειμενικός κόσμος του οποίου οι ιδιότητες είναι ανεξάρτητες από τον άνθρωπο, ότι οι ιδιότητες αυτές είναι εγγεγραμμένες σε αιώνιους φυσικούς νόμους και ότι τα ανθρώπινα όντα μπορούν να γνωρίσουν. Έστω και ατελώς αυτούς τους νόμους με το να καταφεύγουν σε δήθεν αντικειμενικές μεθόδους που ονομάζονται, αδίκως, επιστημονικές..».

Οι κ.κ. κριτές λοιπόν με τη δημοσίευση του άρθρου αυτού, φαίνεται να εγκρίνουν και να επαυξάνουν την ύπαρξη ενός μη αντικειμενικού κόσμου.

Συνεχίζοντας ο Sokal, στη δεύτερη παράγραφο υπογραμμίζει χωρίς να προβάλλει το ελαχιστότατο επιχείρημα ότι:

2. «...η φυσική πραγματικότητα είναι μια κοινωνική και ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ..»

3. «...ότι οι ψυχοαναλυτικές μέθοδοι του Lacan έχουν επιβεβαιωθεί από πρόσφατες εργασίες της Κβαντικής Βαρύτητας...»

4. «...ότι το αξίωμα της ισότητας στη μαθηματική θεωρία συνόλων είναι κατά κάποιο τρόπο ανάλογο με την ομώνυμη αρχή της φεμινιστικής πολιτικής.

Πέρα από το διασκεδαστικό αυτό απάνθισμα που παρουσιάσαμε, η κεντρική θέση που θέλει να προβάλει και να υποστηρίξει ο συγγραφέας είναι ότι η κβαντική βαρύτητα σε μια απειροστή περιοχή της τάξης του 10^(-43) για παράδειγμα, έχει σημαντικές πολιτικο-κοινωνικές συνέπειες, οι οποίες προφανώς είναι και προοδευτικές.
Όλο το υπόλοιπο άρθρο κινείται προς την κατεύθυνση υποστήριξης της θέσης αυτής , η οποία είναι ακόμα πιο παράλογη από αυτές που γεννάει ένας random post-modern text generator.

Ακόμα ένα πιο νόστιμο:
5. «...Η Κβαντική Φυσική είναι εντελώς σύμφωνη με την μεταμοντέρνα επιστημολογία...»

Κατόπιν ανακατεύει Ντεριντά και Γενική Σχετικότητα, Λακάν και Τοπολογία, όλα αυτά συνδεδεμένα μεταξύ του με πομπώδεις εκφράσεις περί μη-γραμμικότητας, ενδο-συνδετότητας, ροής κ.λ.π. για να καταλήξει στην ύπαρξη μιας «Μεταμοντέρνας Επιστήμης».

6. «.. Η επιστήμη για να δράσει απελευθερωτικά, πρέπει να υποταχθεί στις πολιτικές στρατηγικές...», και « ...ότι για τον σκοπό αυτό πρέπει να αλλάξει ο κανόνας των μαθηματικών..»

Μιλαάει κατόπιν για τα «χειραφετητικά μαθηματικά» προσθέτοντας ότι «η catastrophe theory, (που όντως υπάρχει), με τη διαλεκτική της έμφαση στην συνέχεια/ασυνέχεια, και μεταμόρφωση/ξεδίπλωμα θα παίξει σημαντικό ρόλο στα μαθηματικά του μέλλοντος...».

Τελειώνοντας, θεωρώ περιττό να κάνω οποιοδήποτε άλλο σχόλιο, μιας και η προφάνεια της ασυναρτησίας είναι αντιληπτή και από τον πιο άσχετο στα μαθηματικά και τη φυσική.