Θρησκευτική Πίστη και Μόρφωση

Αν νομίζετε ότι με το που πήγατε στο πανεπιστήμιο και με το που πήρατε, στην πραγματικότητα ερμο-πήρατε, το ερμο-πτυχίο σας, ταυτόχρονα αυξάνετε και τις πιθανότητες να καταντήσετε άθεοι, πλάνην οικτράν πλανάσθε. Και τούτο διότι το αξίωμα που μάς κληροδότησε ο Διαφωτισμός, σύμφωνα με το οποίο «όπου έρχεται η Μόρφωση, ο Θεός αποσύρεται», αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων, δηλαδή εκ της στατιστικής, ψευδές και παραπλανητικό.

Αν και σε μια δημοσκόπηση του World’s Value Survey το 2005, βρέθηκε να υπάρχει μια ελαφριά, τόσο ελαφριά, όσο η πρωινή αύρα, θετική συσχέτιση ανάμεσα στην έλλειψη πίστης και στο επίπεδο μόρφωσης, εν τούτοις η συσχέτιση αυτή άλλαζε πρόσημο όταν επρόκειτο για το βαθμό αθεΐας κατόχων πανεπιστημιακών τίτλων, σε ποσοστό14.8%, έναντι 17.2% μεταξύ αυτών που είχαν περατώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αν και οι διαφορές αυτές είναι όντως μικρές για να θορυβήσουν τους σκεπτικιστές, το ακόλουθο εύρημα είναι σίγουρο ότι θα σηκώσει την τρίχα τους ορθή από έκπληξη και φρίκη: ανάμεσα σε αυτούς που είχαν τελειώσει μόνο τη βασική εκπαίδευση υπήρχε ένα ποσοστό γύρω στο 30% που πίστευαν στην τηλεπάθεια, ενώ μεταξύ των αποφοίτων πανεπιστημίου το ποσοστό αυτό σκαρφάλωνε στο 52%, δηλαδή σχεδόν διπλασιαζόταν!

Κι αν λάβουμε υπ’ όψιν μας τη γενική τάση που λέει ότι οι κοινωνικοί επιστήμονες συγκαταλέγονται ανάμεσα στους πλέον άθεους μέσα στο επιστημονικό σινάφι, αντιλαμβάνεστε ότι η ζυγαριά της πίστης αρχίζει να γέρνει επικίνδυνα προς τη μεριά των θετικών επιστημόνων, δηλαδή προς τη μεριά εκείνη απ’ όπου θα περιμέναμε να πρυτανεύει η λογική παρά η προκατάληψη! Μην βιαστείτε να απορρίψετε τα στατιστικά ευρήματα. Η δική μου εμπειρία από το χώρο αυτό ομολογώ ότι βρίσκεται σε αγαστή συμφωνία με τη στατιστική.

Θέλετε και πιο φρέσκα αποτελέσματα; Από τη Βρετανία αυτή τη φορά και από τοBritish Social Attitudes Survey. Έρευνα που διεξήχθη το 2008 έδειξε με αναμφίβολο τρόπο ότι ο συσχετισμός μεταξύ πίστης και μόρφωσης είναι και παρά είναι θετικός. Παράξενο στ’ αλήθεια αποτέλεσμα. Αν δεν θέλουμε να πειράξουμε και ν’ αμφισβητήσουμε την ποιότητα ης εκπαίδευσης και το τι σκατά τέλος πάντων διδασκόμαστε στα σχολεία, και δεν μιλάμε φυσικά για Ελλάδα, παρά για πιο αξιοσέβαστες χώρες, τότε μπορούμε ν’ αρχίσουμε να εφευρίσκουμε διαφόρων ειδών θεωρίες, ή ν’ αμφισβητούμε μεθοδολογίες και τα νευροφυσιολογικά (τρομάρα τους!) αποτελέσματα για δήθεν εντυπωμένα (hard wired), λόγω φυσικής επιλογής, κυκλώματα πίστης στον εγκέφαλο και άλλα συναφή ευτράπελα.

Προς το παρόν το θέμα τελεί υπό διερεύνηση. Αν μη τι άλλο, οι επικρατούσες απόψεις λένε ότι οι μορφωμένοι λόγω μεγαλύτερης γενικώς αυτοπεποίθησης μπορούν να σταθούν ευκολότερα στην κοινωνία και να υπερασπιστούν δημόσια τις πεποιθήσεις τους, είτε θεϊστικές είναι αυτές είτε αθεϊστικές. Όπως επίσης και ότι, οι ίδιοι, λόγω μόρφωσης και πάλι και συνεπαγόμενου μεγαλύτερου κοινωνικού κύρους, μπορούν ν’ ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή, είτε προς τη μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση.

Άρα δεν είναι, απ’ ότι φαίνεται η μόρφωση αυτή καθ’ αυτή που καθορίζει τη θρησκευτική πίστη, αλλά τα οικογενειακά και τα πολιτισμικά θεϊστικά περιβάλλοντα, τα οποία και διευκολύνονται στην εξάπλωσή τους μέσα από τους πιο μορφωμένους εκπροσώπους τους. Δηλαδή, αυτό που λίγο ως πολύ μάς λένε είναι ότι η θρησκευτικότητα θα αυξάνει με το βαθμό εκπαίδευσης, υπό την προυπόθεση ότι όλοι οι άλλοι παράγοντες που μπορεί να στρέφουν τον άνθρωπο από τα γήινα στα εξωγήινα παραμένουν σταθεροί! Φυσικά το ζήτημα είναι εντελώς ανοιχτό σε ερμηνείες. Η χαρά δηλαδή του κοινωνιολόγου!

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι περισσότερες είναι οι μελέτες που διερευνούν το συσχετισμό μεταξύ θρησκευτικότητας και ευφυΐας. Επειδή είμαι αντίθετη στο όλο concept των IQ tests, δεν σκοπεύω ν’ ασχοληθώ με το κομμάτι αυτό της έρευνας, κι έτσι θα μείνετε με την αγωνία!

Πηγή: Where do atheists come from?