Διαπλοκή Γιατρών, Πανεπιστημίων και Φαρμακοβιομηχανιών

Η πρόσφατη είδηση ότι στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας η θνησιμότητα στην εντατική είναι κατά πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με το γενικώς αποδεκτό, γεγονός που αποδίδεται στην μειωμένη ανταπόκριση του οργανισμού του ασθενούς στα αντιβιοτικά, έρχεται ακριβώς στην ώρα που η κυβέρνηση έχει, ορθώς, ξεκινήσει εκστρατεία πληροφόρησης για τους κινδύνους από την άλογη και άσκοπη χρήση τους.

Αν θελήσουμε να ρωτήσουμε, γιατί βρε παιδί μου, η χρήση των αντιβιοτικών είναι τόσο διαδεδομένη στη χώρα μας, και αν αποφασίσουμε, λόγω αλληλεγγύης, να απαλλάξουμε τις μαμάδες που πιέζουν τους γιατρούς, από την ενοχή, τότε δεν μπορεί παρά να την αναζητήσουμε στο άλλος σκέλος της υπευθυνότητας, που είναι οι γιατροί. Και εδώ, υπάρχουν σοβαρότατες υπόνοιες ότι η επιλογή μας αυτή είναι και η μόνη ορθή.

Για τη ληστεία των ταμείων και τη σύμπραξη των γιατρών με τις φαρμακοβιομηχανίες στην Ελλάδα υπάρχει στην Ελευθεροτυπία της 29/11/2008 το πρόσφατο αποκαλυπτικό άρθρο του Ι. Παπαδόπουλου, τ. αναπληρωτή καθηγητή Ιατρικής. Και μόνο από την εξωφρενική αύξηση την τελευταία οκταετία, της κατανάλωσης φαρμάκων για δερματικές παθήσεις κατά 416%, για καρδιολογικά προβλήματα κατά 236%, και για αντικαταθλιπτικά κατά 515% μπορεί κανείς να καταλάβει το μέγεθος της σύμπραξης και της διαφθοράς.

Το θέμα μου όμως δεν είναι η Ελλάδα, αλλά η Αμερική και συγκεκριμένα η εκτεταμένη review “Drug Companies and Doctors: A Story of Corruption”, της Marcia Angell, η οποία δημοσιεύτηκε στους New York Review of Books, στις 15 Ιανουαρίου 2009. Η συγγραφέας, γιατρός και η ίδια, παρουσιάζει τρία βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στην Αμερική και τα οποία πραγματεύονται, με πληθώρα στοιχείων από υποθέσεις που έφτασαν στη δικαιοσύνη, τους οικονομικούς δεσμούς ανάμεσα στις φαρμακοβιομηχανίες και τους γιατρούς, όχι αυτούς της γειτονιάς μας, αλλά τους ακαδημαϊκούς γιατρούς, τους καθηγητές και διευθυντές ιατρικών σχολών μεγάλων και ευυπόληπτων πανεπιστημίων, όπως Harvard, Stanford, Brown, Emory κ.α.

Σε τι συνίστανται οι δοσοληψίες;

Είναι γνωστό ότι, όπως και εδώ, τα έξοδα εκπαίδευσης και ενημέρωσης των γιατρών, μέσω κυρίως συνεδρίων, τα αναλαμβάνουν οι φαρμακοβιομηχανίες, οι οποίες όπως ορίζει ο νόμος δεν επιτρέπεται να ζητούν ανταλλάγματα από τους ευνοηθέντες για τις υπηρεσίες που τους παρασχέθηκαν. Επειδή όμως οι φαρμακοβιομηχανίες δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα, ουδείς περιμένει οι νόμοι αυτοί να τηρούνται. Το πιο κοινό από τα ανταλλάγματα είναι η ευνοϊκή διάθεση που αναμένεται να δείξουν οι γιατροί κατά τη συνταγογράφηση προς τα φαρμακευτικά προϊόντα της συγκεκριμένης φιλεύσπλαχνης εταιρίας. Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι γιατροί παίρνουν δώρα ή και χρήματα (υπάρχει συγκεκριμένος τιμοκατάλογος για τα ποσοστά που δικαιούται κάθε γιατρός ανάλογα με τον αριθμό των συνταγογραφήσεων), προσλαμβάνονται σαν σύμβουλοι, δίνουν διαλέξεις όχι με το αζημίωτο σε συνέδρια που οργανώνουν οι ίδιες οι εταιρίες, ή μπαίνουν σαν συγγραφείς σε επιστημονικά άρθρα που γράφουν οι φαρμακευτικές εταιρίες-πάτρωνες, ενώ στην πραγματικότητα η μόνη τους συμβολή είναι να παρέχουν τους ασθενείς στους οποίους και θα γίνουν οι δοκιμές των νέων φαρμάκων.

Αυτό είναι το ένα σκέλος το οποίο είναι και το αμέσως κατανοητό. Υπάρχουν όμως άλλα, πολύ σημαντικότερα διακυβεύματα και πολύ χειρότερα παρασκήνια.

Τέτοια παραδείγματα είναι:
1. οι κλινικές δοκιμές που απαιτούνται πριν ένα καινούργιο φάρμακο πάρει άδεια να κυκλοφορήσει στην αγορά,

2. η χρηματοδότηση ερευνών που σχετίζονται με συγκεκριμένα φάρμακα μιας φαρμακοβιομηχανίας σε πανεπιστημιακά τμήματα,

3. η προώθηση ενός καινούργιου φαρμάκου και το άνοιγμα «καινούργιων αγορών».

Σε όλες τις προηγούμενες λειτουργίες υπάρχει ισχυρή διαμεσολάβηση από πανεπιστήμια τα οποία εξαργυρώνουν το κύρος τους έναντι αδράς αμοιβής. Μέρος της αμοιβής αυτής αποδίδεται «νόμιμα» στο πανεπιστήμιο, το μεγαλύτερο δε κομμάτι της πηγαίνει στις τσέπες των επικεφαλής κυρίως των ερευνητικών προγραμμάτων.

Οι όποιες δωρεές ή εξυπηρετήσεις κάνουν οι φαρμακοβιομηχανίες στα πανεπιστήμια δεν γίνονται φυσικά με το αζημίωτο. Ανάμεσα στις δωρεές μπορεί να είναι ακόμα και η ίδρυση και χρηματοδότηση νέων τμημάτων σε ιατρικές σχολές. Το ύψος δε των χρηματοδοτήσεων της φαρμακοβιομηχανίας, βασικά των εννέα μεγαλυτέρων, στους γιατρούς συνολικά της Αμερικής εκτιμάται ότι ανέρχεται κατ’ έτος σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια! Με τα χρήματα αυτά, όπως είναι φυσικό, ο κλάδος έχει αποκτήσει αρκετό έλεγχο στον τρόπο που τα πανεπιστήμια και οι γιατροί χειρίζονται τα προϊόντα του.

Πριν από μερικές δεκαετίες το αλισβερίσι με τις ιατρικές σχολές ήταν αρκετά περιορισμένο. Σήμερα όμως, με την κατάρρευση κάθε ηθικής αντίστασης, εκτιμάται ότι τα 2/3 των πανεπιστημιακών ιατρών κατέχουν μετοχές σε φαρμακοβιομηχανίες για λογαριασμό των οποίων διενεργούν έρευνες σε φάρμακα, ότι τα 2/3 επίσης λαμβάνουν χρηματικές αμοιβές από το πανεπιστήμιο για έρευνές τους που αφορούν φαρμακοβιομηχανίες, ενώ ένα 3/5 λαμβάνει απευθείας προσωπική αμοιβή. Επειδή, όποιος έχει το γένι έχει και το χτένι, οι φαρμακοβιομηχανίες, σαν χρηματοδότες των ιατρικών σχολών, αποκτούν κάθε δικαίωμα να επιβάλλουν τους δικούς τους όρους στον τρόπο που διεξάγονται οι έρευνες. Με τον τρόπο αυτό μπορούν εύκολα να κατευθύνουν τα αποτελέσματα ώστε τα προϊόντα τους να φαίνονται καλύτερα και πιο ασφαλή απ’ ότι πραγματικά είναι.

Ένα φάρμακο παίρνει άδεια κυκλοφορίας εφ’ όσον περάσει τέσσερα στάδια κλινικών δοκιμών με εθελοντές ασθενείς τους οποίους παρέχουν οι εμπλεκόμενες ιατρικές σχολές, στην πραγματικότητα όμως αρκούν μόνο δύο.

Τι γίνεται όμως με τις κλινικές δοκιμές και πόσο αξιόπιστες είναι τελικά;

Ένα από τα αρνητικά της ιστορίας, είναι ότι τα αποτελέσματά τους από το υπό εξέταση φάρμακο συγκρίνονται με placebo και όχι με άλλα ομοειδή φάρμακα που ήδη κυκλοφορούν στο εμπόριο. Έτσι, ουδείς γνωρίζει αν όντως είναι καλύτερα από τα παλαιά. Μια έρευνα ανάμεσα σε αρνητικά αδημοσίευτα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών, απέδειξε ότι τα πιο δημοφιλή αντικαταθλιπτικά της Αμερικής, Prozac, Paxil, Zoloft, Celexa, Serzone και Effexor, δεν ήταν πολύ περισσότερο αποτελεσματικά απ’ ότι ένα placebo. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, το Prozac κυκλοφορεί με άλλη ονομασία, νομίζω Ladoze.

Επίσης, στις δημοσιεύσεις που προκύπτουν από τις κλινικές δοκιμές αναγράφονται μόνο τα θετικά αποτελέσματα, ενώ αποκρύπτονται οι αποτυχίες τους, που μπορεί να είναι σοβαρότερες και περισσότερες. Από την άλλη μεριά δεν είναι ασυνήθιστο στα σχετικά άρθρα να δίνεται βάρος σε ένα δευτερεύον καλό αποτέλεσμα και να μετατίθεται το κέντρο βάρους μακριά από την πάθηση για την οποία υποτίθεται ότι το φάρμακο αυτό έχει σχεδιαστεί.

Σαν παράδειγμα αναφέρεται η ιστορία του πώς ο βρετανικός γίγαντας Glaxo Smith Kline έθαψε όλες τις έρευνες που αποδείκνυαν ότι το πολύ διαδεδομένο αντικαταθλιπτικό Paxil, ήταν αναποτελεσματικό και πιθανόν επιζήμιο σε παιδιά και εφήβους. Η υπόθεση έφτασε στα δικαστήρια με κύριους κατηγορούμενους ανάμεσα στους άλλους και το πανεπιστήμιο Brown, (της Ivy League παρακαλώ), του οποίου ο πρύτανης είχε λάβει το 1998 αμοιβή 500,000 δολάρια για συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η υπόθεση διευθετήθηκε τελικά με την Glaxo Smith Kline να υποχρεωθεί να πληρώσει πρόστιμο γύρω στα 2.5 εκατομμύρια δολάρια, ποσό μηδαμινό μπροστά στα κέρδη που αποκόμισε από την πώληση του εν λόγω φαρμάκου και τα οποία ανέρχονταν σε αρκετά δισεκατομμύρια.

Είναι αρκετά συνηθισμένο τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών να «πειράζονται» με τέτοιο τρόπο, ώστε να ευνοούν το φάρμακο του χρηματοδότη. Κι αυτό γίνεται έμμεσα με διάφορους τρόπους. Φερ’ ειπείν φάρμακο που προορίζεται για παθήσεις μεγάλων ηλικιών, να δίνεται σε εθελοντές μικρότερης ηλικίας, στους οποίους αναμένεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα και λιγότερες παρενέργειες. Ή να αλλάζει η δοσολογία σε σχέση με αυτή που τελικά θα κυκλοφορήσει.

Επίσης, εκτός από τα πανεπιστήμια ούτε και το FDA (Food and Drug Administration) ο κατ’ εξοχήν κρατικός θεσμός για την αδειοδότηση νέων φαρμάκων, κατόρθωσε να παραμείνει εκτός διαπλοκής. Έρευνα έδειξε ότι το 1/3 από μέλη ανάλογων συμβουλίων είχαν άμεση οικονομική σχέση με φαρμακοβιομηχανίες. Επίσης το 2004 συστάθηκε εθνική επιτροπή με στόχο την καταπολέμηση της υψηλής χοληστερίνης. Αποδείχθηκε ότι τα 8 στα 9 μέλη είχαν οικονομικές δοσοληψίες με τις φαρμακοβιομηχανίες που παρασκεύαζαν τα ανάλογα φάρμακα.

Επέκταση της Αγοράς ειδικά αυτής των ψυχικών παθήσεων.

Κάποτε, το 1952 το βιβλίο όπου αναγράφονταν οι ψυχικές παθήσεις, (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) (DSM-I) είχε κάποιες λίγες σελίδες. Σήμερα, στην τελευταία του έκδοση (DSM-IV) αριθμεί 943 σελίδες, αποτέλεσμα της καταχώρησης όλο και περισσότερων κανονικών ψυχικών διαθέσεων ως διαταραχών. Και αυτό δεν είναι τόσο ανώδυνο μιας και το εν λόγω βιβλίο αποτελεί αναφορά για δικαστήρια, σχολεία, ασφαλιστικές εταιρίες, γιατρούς κ.λ.π. Η δε διόγκωσή του είναι αποτέλεσμα περίπλοκων σχέσεων μεταξύ ακαδημαϊκών και φαρμακοβιομηχανίας, οι οποίες με τον τρόπο αυτό διευρύνουν παλαιές αλλά και δημιουργούν νέες αγορές. Οι δε ακαδημαϊκοί με το κύρος που διαθέτουν μπορούν εύκολα να εφευρίσκουν και να επικυρώνουν νέες ασθένειες, δίνοντάς τους μάλιστα και βαρύγδουπα ονόματα. Και τι πιο πρόσφορο από τις ψυχικές παθήσεις, στις οποίες η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην πάθηση και την κανονικότητα δεν είναι και με τόση μεγάλη σαφήνεια χαραγμένη.

Λαμβάνοντας λοιπόν, υπ’ όψιν μας αυτά που συμβαίνουν σήμερα στο χώρο της ψυχιατρικής, δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι αντί να βρίσκονται φάρμακα για μια πάθηση, το πιο πιθανό είναι να εφευρίσκονται παθήσεις για φάρμακα που έχουν ήδη παρασκευαστεί.

Με όλα αυτά και με κείνα και με όσα ακόμα δεν έχουμε πει, θα θέλαμε να κλείσουμε αυτό το κείμενο, παραθέτοντας το παράπονο του Christopher Lane, εκδότη για μια εικοσαετία του ιατρικού περιοδικού The New England Journal of Medicine, ότι δυστυχώς δεν είναι πια δυνατόν να δίνουμε μεγάλη πίστη στα αποτελέσματα των κλινικών ερευνών, ούτε μπορούμε να εμπιστευόμαστε την κρίση γιατρών και δη μεγαλογιατρών, ή τις παραινέσεις ιατρικών οδηγιών.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η κακή ή ιδιοτελής άσκηση της ιατρικής, με την εκτεταμένη συνταγογράφηση και την προώθηση νέων και πανάκριβων, αμφιβόλου όμως αποτελεσματικότητας φαρμάκων, έχει στρέψει πολύ κόσμο σε εναλλακτικές πρακτικές, όπου εκεί αντί για διαφθορά κυριαρχεί ο τσαρλατανισμός.

Αλλά για τα εναλλακτικά, σε άλλο σημείωμα.

Υ.Γ. Οι τίτλοι των τριών βιβλίων, τα οποία και έδωσαν το υλικό για τη review της Marcia Angell, δίνονται παρακάτω:

1. Side Effects: A Prosecutor, a Whistleblower, and a Bestselling Antidepressant on Trial
by Alison Bass
Algonquin Books of Chapel Hill, 260 pp., $24.95

2. Our Daily Meds: How the Pharmaceutical Companies Transformed Themselves into Slick Marketing Machines and Hooked the Nation on Prescription Drugs
by Melody Petersen
Sarah Crichton/Farrar, Straus and Giroux, 432 pp., $26.00

3. Shyness: How Normal Behavior Became a Sickness
by Christopher Lane
Yale University Press, 263 pp., $27.50; $18.00 (paper)

Η Ακαδημία Αθηνών και τα Πράσινα Πυρηνικά

Τι βλέπω πάλι εδώ;

Ότι ανακινείται το θέμα της πράσινης Πυρηνικής Ενέργειας στη χώρα μας; Και μάλιστα βάζοντας μπροστά το βαρύ πυροβολικό, την ίδια την Ακαδημία Αθηνών, για να τραβήξει την κοινή γνώμη στην αγκάλη της με το κύρος και την αξιοπιστία που διαθέτει; Όσο για το κύρος και αξιοπιστία, ένα αστείο είπαμε, μη βαράτε!

Μόλις πέρσι το Μάιο είχε διοργανωθεί στην Αθήνα ημερίδα, στην οποία συμμετείχαν πυρηνικοί επιστήμονες, στην πλειονότητά τους έλληνες του εξωτερικού, με στόχο την παρουσίαση οικονομοτεχνικών στοιχείων σχετικών με την δυνατότητα εγκατάστασης πυρηνικού αντιδραστήρα στη χώρα μας. Δείτε σχετικό ...ρεπορτάζ στην ανάρτηση «Η Πυρηνικοποίηση της Χώρας».

Έκτοτε το θέμα πέρασε σε ύπνωση, ή έτσι νομίζαμε, για να ξανάρθει όμως αυτή τη φορά στην επιφάνεια μέσω μιας πρόσκλησης σε δημόσιο διάλογο, από την 15μελή επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών, σχετικά με την ένταξη ή μη της πυρηνικής ενέργειας στον ελληνικό χώρο.

Και δεν είναι μόνο αυτό, διότι η επιτροπή εισηγείται μάλιστα και συγκεκριμένες δράσεις που θα στοχεύουν στην «υπεύθυνη ενημέρωση» των πολιτών για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της πυρηνικής τεχνολογίας, προτείνει μέτρα δημιουργίας ενδογενούς ανθρώπινου δυναμικού με μακροπρόθεσμη εθνική επένδυση στον τομέα της εκπαίδευσης, και συστήνει την προετοιμασία των αναγκαίων μελετών, νομοθεσιών και υποδομών, ώστε η χώρα να είναι, «εν δυνάμει», έτοιμη για την όποια επιλογή.

Και για το τέλος :
Ενώ στο πόρισμα της η εν λόγω επιτροπή, υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αναζήτησης εναλλακτικών πηγών, σαν τέτοιες αναγνωρίζει (α) τις εισαγωγές μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας, (β) τον εισαγόμενο λιθάνθρακα, και (γ) την πυρηνική ενέργεια.

Καλά η περισπούδαστη Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών, δεν ήξερε δεν ρώταγε; Δεν έμαθε τίποτε για την αιολική ενέργεια, τα φωτοβολταικά, τα ΑΠΕ γενικά; Τόσος ντόρος γίνεται εκεί έξω.

Εγώ δεν θα βγάλω αμέσως το συμπέρασμα ότι η Επιτροπή κινείται δολίως. Όχι. Θα πω απλώς ότι κοιμάται, κι ότι αν κάνουμε λίγη φασαρία μπορεί και να ξυπνήσει.

ΥΓ. Η πληροφορία σχετικα με τις προθέσεις της Επιτροπής είναι από το Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Ανεργία των Νέων (Συγκριτικά Στατιστικά Στοιχεία)

Πολύς λόγος γίνεται την τελευταία χρονιά, και όχι αδίκως, για την ανεργία των νέων ανθρώπων και για τις χαμηλές τους απολαβές. Αυτό που ακούγεται από παντού είναι ότι το ποσοστό ανεργίας που χαρακτηρίζει τη γενιά αυτή στη χώρα μας αγγίζει το 25%, ποσοστό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αρκετά υψηλό.

Πρόθεσή μου είναι να εξετάσω το βαθμό που η προηγούμενη εικόνα αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Για το λόγο αυτό ανέτρεξα στις στατιστικές μετρήσεις του ΟΟΣΑ για το έτος 2007.

Στους εν λόγω στατιστικούς πίνακες του ΟΟΣΑ η ανεργία ανά ηλικιακή ομάδα υπολογίζεται με δυο τρόπους. Είτε σε σχέση με τον συνολικό αριθμό ανέργων, (share of unemployment by age), είτε εντός του στενά δικού της ηλικιακού group, (unemployment rate by age).

Για την παρούσα ανάλυση επέλεξα τα στοιχεία εκείνα τα οποία αναφέρονται στην ηλικιακή ομάδα 25-29, την οποία θεωρώ ότι αντιπροσωπεύει καλύτερα τους πρωτο-εργαζόμενους νέους. Η μικρότερη ηλικιακή ομάδα 15-24 απαρτίζεται στη συντριπτική της πλειονότητα από μαθητές και σπουδαστές οι οποίοι κατά κανόνα, λόγω πολιτισμικών παραγόντων δεν συνηθίζουν να εργάζονται ταυτόχρονα με τις σπουδές τους, όπως είθισται στις αγγλοσαξονικές κυρίως χώρες.


Α. Θεωρώντας κατ’ αρχάς το ποσοστό συμμετοχής τού ως άνω ηλικιακού group στο συνολικό αριθμό ανέργων, (share of unemployment by age), διαπιστώνουμε ότι αυτό όντως ανέρχεται στο 24.1%. Δηλαδή σε σύνολο 100 ανέργων, οι 24.1, δηλαδή το ¼ περίπου αυτών, είναι νέοι ηλικίας 25-29 ετών. Ενώ, στο επόμενο ηλικιακό group, 30-34, το ποσοστό αυτό πέφτει στο 16.1%.

Τα νούμερα αυτά είναι όντως πολύ υψηλά, ακόμα και συγκρινόμενα με αυτά άλλων ευρωπαϊκών χωρών, στις οποίες η ανεργία των νέων αποτελεί επίσης ενδημικό φαινόμενο. Για παράδειγμα, το μερίδιο ανεργίας της ηλικιακής ομάδας 25-29 στην Ιταλία είναι 18.2%, στο Βέλγιο 17.1%, στην Ιρλανδία 16.4%, στη Γαλλία 15.8%, στην Ισπανία 15.7%, στη Νορβηγία 12%, στη Γερμανία 11%, ενώ στην Αγγλία είναι 9.7%. Δηλαδή, πουθενά στον κόσμο τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας.

Στην πραγματικότητα όμως, το ποσοστό συμμετοχής μιας ηλικιακής κατηγορίας στη συνολική ανεργία μιας χώρας εξαρτάται από την ανεργία και των υπολοίπων ηλικιακών ομάδων. Στην ακραία περίπτωση που η ανεργία στις άλλες ομάδες είναι μηδενική, τότε το share of unemployment της υπό εξέταση ηλικιακής ομάδας δεν θα είναι 24.1 % αλλά 100%, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι, κατ’ απόλυτον τιμή, και περισσότεροι νέοι θα βρίσκονται εκτός εργασίας. Το παρατηρούμενο λοιπόν, μεγάλο ποσοστό μπορεί να οφείλεται, είτε στο γεγονός ότι η ανεργία των μεγαλύτερης ηλικίας ομάδων, ας πούμε από 35 έως 55 χρονών, είναι αρκετά μικρή, όπως είναι το φυσιολογικό να συμβαίνει, είτε στο ότι οι νέοι αποτελούν μεγάλο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού ικανού προς εργασία. Γιαυτό το τελευταίο, αν, για παράδειγμα, οι νέοι 25-29 χρονών αποτελούσαν το μισό του πληθυσμού, τότε θα είχαν πολύ μεγαλύτερη συμμετοχή στην ανεργία και το παρατηρούμενο 24.1% θα ήταν πολύ μεγαλύτερο.


Β. Αν, όμως εξετάσουμε την ανεργία εντός του ίδιου ηλικιακού group, (unemployment rate by age), παρατηρούμε ότι είναι αρκετά μικρότερη και ίση με 14.3% ενώ, σύμφωνα με την ίδια πηγή, η ανεργία σε όλο τον ενεργό πληθυσμό, δηλαδή μεταξύ 15 και 64, ανέρχεται στο 8.2%. Δηλαδή, σε ένα group 100 ατόμων ηλικίας 25-29 ετών μόνο οι 14.3 είναι άνεργοι, που συμβαίνει να είναι κατά 1.7 φορές περισσότεροι αυτών που θα προέκυπταν με βάση το γενικό δείκτη ανεργίας. Στην καλύτερη περίπτωση, αν η ανεργία της ομάδας αυτής ήταν ίδια με το γενικό ποσοστό ανεργίας, τότε δεν θα είχε νόημα να συζητάμε και να ψάχνουμε τους ιδιαίτερους παράγοντες που την διογκώνουν. Η ισοκατανομή της ανεργίας σε όλες τις ενεργές ηλικιακές ομάδες θα ήταν μια ιδεατή κατάσταση.

Απ’ όσο μπορώ να κρίνω, ο δεύτερος αυτός δείκτης δεν είναι σχετικός όπως ο προηγούμενος, δεν ορίζεται δηλαδή σε σχέση με το τι συμβαίνει στο γενικό πληθυσμό, αλλά αναφέρεται στην απασχόληση μόνο των νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας, και σε σχέση μόνο με τους ομοίους τους. Δηλαδή ένας νέος 25-29 ετών γνωρίζει ότι από τους 100 ομοίους του, οι 85.7 θα εργάζονται, ανεξάρτητα του τι κάνει ο υπόλοιπος πληθυσμός.

Ας δούμε, όμως στον παρακάτω πίνακα τι γίνεται στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης, με σκοπό να εκτιμήσουμε το μέγεθος του ελληνικού προβλήματος:

Η πρώτη στήλη δείχνει την ανεργία του ηλικιακού group 25-29, η δεύτερη του γενικού πληθυσμού 15-64, ενώ η τρίτη το λόγο των δυο προηγούμενων αριθμών, που είναι και το μέτρο της σχέσης της ανεργίας των νέων με αυτή του γενικού πληθυσμού.

Ιταλία 10.4 (6.2) 1.7
Βέλγιο 10.1 (7.7) 1.3
Γαλλία 10.2 (8.0) 1.3
Σουηδία 7.0 (6.2) 1.1

Ισπανία 9.2 (8.3) 1.1
Φιλανδία 6.8 (6.9) 1.0

Αγγλία 4.9 (5.3) less than 1

Γερμανία 9.9 (8.7) 1.1

Ιρλανδία 4.6 (4.9) less than 1

Από τον πίνακα αυτό διαπιστώνουμε ότι στην Ιταλία τα πράγματα είναι όμοια με την Ελλάδα, ενώ στο Βέλγιο και την Γαλλία η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη, αλλά όχι και πολύ καλή. Στις υπόλοιπες χώρες που παραθέτω η κατάσταση δεν απέχει πολύ από την ιδανική, με τους νέους να έχουν την ίδια περίπου πρόσβαση/αποκλεισμό στην αγορά εργασίας, όπως και ο γενικός πληθυσμός. Στην Αγγλία δε και Ιρλανδία φαίνεται ότι οι νέοι ευνοούνται μάλλον, παρά αποκλείονται σε σχέση με τους μεγαλύτερους!

Επομένως, με βάση αυτά τα στοιχεία θεωρώ ότι το πρόβλημα της ανεργίας των νέων είναι όντως υπαρκτό, αλλά όχι τόσο οξύ, όσο τουλάχιστον παρουσιάζεται. Επίσης για πρακτικούς λόγους ο δείκτης που έχει περισσότερο νόημα είναι αυτός που αναφέρεται στο δείκτη ανεργίας μιας συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας, η δεύτερη περίπτωση δηλαδή απ' αυτές που εξετάσαμε.

A Treatise on Sexo-Economics

Δεν ξέρω πως, μπορεί να κάνω και λάθος, αλλά μου φαίνεται ότι η ανθρωπότητα ανέκαθεν είχε με το χρήμα μια σχέση έρωτα, μίσους και διαστροφής. Δηλαδή, από την μια μεριά έτρωγε τα λυσσακά της για να το αποκτήσει, κι από την άλλη το έβαζε τελευταίο, για να μην πω και καθόλου, στη λίστα των αξιών της. Άσε και που ντρεπόταν να το πει ανοιχτά, ούτε ότι το επιθυμούσε, ούτε όταν το αποκτούσε.

Το χρήμα είναι μια περίεργη και αμφιλεγόμενη υπόθεση. Είναι «στίγμα» όταν το έχεις. Και στίγμα ακόμα πιο μεγάλο, όταν σου λείπει. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση ο καθένας για δικούς του διαφορετικούς λόγους, δείχνει να επιθυμεί να το κρύψει, με το να επιστρατεύει ιδιότητες δανεισμένες από άλλα αξιακά στρατόπεδα. Για παράδειγμα, αυτός που το στερείται, για να τ’ αναπληρώσει θα πρέπει να αναδείξει ας πούμε, την καλή του την καρδιά, την τιμιότητά του και αξιοπρέπεια, αυτός δε, που το φυσάει θα πρέπει να το αντισταθμίζει με φιλανθρωπία, απλότητα και καταδεχτικότητα. Η νεοσύστατη δε κατηγορία των νεόπλουτων, η οποία φέρεται να είναι απαλλαγμένη από τις ενοχές της κραυγαλέας επίδειξης, δεν βρίσκεται και πολύ ψηλά στην εκτίμηση των συμπολιτών της, ούτε μάλιστα και μεταξύ των ομοίων της.

Το χρήμα δεν είναι παρά πρόσφατο στην ιστορία του ανθρώπου, παρ’ όλα αυτά η χρήση του πρόλαβε και συνοδεύτηκε από ποικίλα ταμπού. Δεν μπορείς για παράδειγμα να ρωτήσεις νέτα σκέτα κάποιον πόσα λεφτά κερδίζει, δεν μπορείς να βγάλεις εύκολα το μάτσο από την τσέπη και να πληρώσεις ένα φίλο για κάποια εξυπηρέτηση που σου έκανε, δεν μπορείς να δώσεις εύκολα φακελάκι, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της προσβολής και της διατάραξης των κοινωνικών σχέσεων, ούτε επίσης μπορείς να βγάλεις χρήματα και να πληρώσεις hard cash το έτερόν σου ήμισυ για τις ιδιαίτερα θερμές περιπτύξεις της προηγούμενης νύχτας. Ειδικά για το τελευταίο, πάντα βρίσκεται κάποιος άλλος τρόπος, περισσότερο μάλιστα κομψός.

Σαν το μεγαλύτερο όμως, απ’ όλα τα εγκλήματα, λογίζεται η υιοθέτηση μιας κλίμακας ανταλλαγής ανάμεσα σε χρήμα και αισθήματα, και ειδικά με αυτό του έρωτα, πράγμα που θεωρείται ότι υποβιβάζει το κορυφαίο αυτό συναίσθημα σε μια απλή μετρήσιμη και άρα χρηματικά ανταλλάξιμη ποσότητα.

Δεν είναι λίγα τα μυθιστορήματα και οι ταινίες, όπου ο κεντρικός ήρωας, που τυχαίνει να είναι και πλούσιος σκαρφίζεται ένα σωρό ψέματα και μπλέκεται σε ένα σωρό περιπέτειες μόνο και μόνο για να σιγουρευτεί ότι η αγαπημένη του τον θέλει για τα ωραία του μάτια και την τρυφερή του καρδιά μόνο, κι όχι για τα καράβια και τ’ αεροπλάνα του. Συνήθως βέβαια η εν λόγω κόρη τα γνωρίζει αυτά πριν από μας, για μάς και τον δουλεύει, αλλά αυτό δεν έχει καμιά πρακτική σημασία. Το δίδαγμα είναι ότι ο έρωτας και τα λεφτά είναι δυο εντελώς αποκλίνουσες οντότητες, δεν πρέπει να έρχονται καθόλου σε επαφή και ότι τα δεύτερα επ’ ουδενί λόγο πρέπει να μαγαρίζουν τον πρώτο.

«... Θα τα κάψω τα ρημάδια τα λεφτά μου για να δω αν την καρδιά μου ή το χρήμα αγαπάς...» λέει το λαϊκό άσμα και μαζί του συντονίζεται άμα λάχει, σύμπασα η ανθρωπότης. Βέβαια, όπως πάντα, άλλο πράγμα το τι χορεύει, κι άλλο το τι κάνει στην πράξη, η ανθρωπότης. Γιατί, μπορεί μεν μεγαλόφωνα να διακηρύττει ότι βάζει τον έρωτα στα πάνω πάνω, κορώνα στο κεφάλι της που λέμε δηλαδή, αλλά ενδόμυχα και ποτέ στα φανερά, καλεί και τη λογιστική να πει τον τελευταίο λόγο. Η συλλογική εμπειρία λέει ότι ένας έρωτας έχει περισσότερες πιθανότητες ν’ ανθίσει σ’ ένα πλούσιο χρηματικό περιβάλλον, παρά σ’ ένα ισχνό. Κι αυτό, γιατί για ν’ ανοίξει η καρδιά θέλει ευρυχωρία, πράγμα, που όπως είναι λογικό, επιτυγχάνεται σε χώρους ανάλογους, κι όχι σε στενόκαρδα κι ανήλιαγα δυάρια. Άρα το χρήμα παίζει και παραπαίζει το ρόλο του, άσχετο αν κανένας δεν τολμάει να το παραδεχτεί ευθαρσώς και στ’ ανοιχτά.

Έχει σχέση το σεξ με το χρήμα; Πολύ μεγάλη, θα σου απαντήσουν, έως και οι γάτες. Όποιος έχει χρήματα μπορεί να έχει τον καλύτερο ή την καλύτερη. Βέβαια, σύμφωνα με την τελευταία ηθική παραχώρηση της σεμνότυφης πλειοψηφίας, δεν μπορεί παρά να τον/την έχει τύποις μόνο και όχι ολόψυχα, το κορμί του/της μόνο κι όχι την ψυχή, αλλά απ’ ότι φαίνεται η σεμνότυφη πλειοψηφία για ακόμα μια φορά πιάνεται στον ύπνο. Η πλειοψηφία μεν υπνώττει, η Επιστήμη όμως καιροφυλακτεί, επανορθώνει και απελευθερώνει!

Χάρις λοιπόν, στις τελευταίες επιστημονικές μελέτες του πανεπιστημίου του Newcastle που διεξήχθησαν σε σύνολο N τιμίων γυναικών, που για καλό και για κακό και για να διαφυλαχτεί η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων, πέρασαν πρώτα από ορό αληθείας, μάθαμε επί τέλους την αλήθεια, ότι το καλύτερο σεξ γίνεται με τα γεμάτα παρά με τα άδεια πορτοφόλια. Και όταν λέμε καλό σεξ εννοούμε όχι σεξ γιαλαντζί, αλλά πιστοποιημένο, μετά πολλαπλών και veritable παρακαλώ οργασμών, με pedigree, ISO και με τη βούλα της αστυνομίας, για καπάκι.

Καινοφανές και ανατρεπτικό το επιστημονικό αυτό αποτέλεσμα, και μάλιστα ενάντια στη κοινή πεποίθηση που θέλει το σεξ με τη μεγάλη τσέπη να είναι ιδιοτελές, ιμιτασιόν και υποβαθμισμένο. Το χρήμα λοιπόν, και με τη έγκυρη σφραγίδα της επιστήμης, αποδεικνύεται το μέγιστο των αφροδισιακών, καθώς εκτός των άλλων, μπορεί να κινητοποιεί και τους ορμονικούς υποδοχείς των γυναικών, γεμίζοντάς τους με ανείπωτες ηδονές. Έτσι, το τρίπτυχο έρωτας-σεξ-χρήμα μπορεί κάλλιστα πλέον να απενοχοποιηθεί, μιας και η ερωτική διέγερση από τους τραπεζικούς λογαριασμούς του παρτενέρ, δεν μπορεί παρά ν’ αποδοθεί σε δαρβινικές αφετηρίες φυσικής επιλογής του τύπου «γερό πορτοφόλι-γερά παιδιά» και ν’ αποδώσει.

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι η φύση τράβαγε προς την κατεύθυνση της ρώμης, της τόλμης, του σφρίγους, της προσαρμοστικότητας κ.λ.π., χαρακτηριστικά με τη βοήθεια των οποίων οι άνθρωποι επιβίωσαν και πολλαπλασιάστηκαν. Η συγκεκριμένη όμως μελέτη, για πρώτη φορά στην ιστορία, περιλαμβάνει και το χρήμα μέσα στους εξελικτικούς παράγοντες, επιτυγχάνοντας, παρά τα τόσα λίγα χρόνια που πέρασαν από την εφεύρεσή του, τη φυσικοποίησή του και την ανάδειξη του σε κεντρικό παράγοντα της ανάπτυξης και της ισορροπίας του οικοσυστήματος!

Αν λοιπόν μέχρι τώρα, το χρήμα μπορούσε ν΄ αγοράσει τα περισσότερα, εκτός από τα ολίγα, για τα οποία, όπως έλεγαν, δεν υπήρχε καν τιμή, τώρα θα μπορεί πλέον να το κάνει μέσα από μια εντελώς τίμια και άκρως συμφέρουσα για το μέλλον του είδους μας, συναλλαγή...

Μια Στιχομυθία

Κατεβήκαμε στην ίδια στάση του μετρό και έτυχε να βγούμε από την ίδια έξοδο. Φαίνεται ότι πάμε προς την ίδια κατεύθυνση. Είναι δυο κι έρχονται από πίσω μου. Με την άκρη του ματιού μου τους κόβω κάτω από τριάντα. Νέοι, από την ίδια φάρα, μελαψοί. Μάλλον Πακιστανοί, ή από το Μπαγκλαντές, ή από κάπου εκεί κοντά. Δεν μιλάνε πάντως αραβικά. Συζητάνε απορροφημένοι στη γλώσσα τους, που ο αέρας τη φέρνει κατά κύματα στ’ αυτιά μου.

Δεν θα πρόσεχα παραπάνω, αν κάποια στιγμή ανάκατα, μέσα στους δικούς τους ήχους δεν έπιανα και μια λέξη γνωστή: ακούστηκε κάτι σαν «Επιτροπή». Κοντοστάθηκα λιγάκι, και τέντωσα κάπως τ’ αυτί για να βεβαιωθώ καλύτερα, μην και γελάστηκα. Συμβαίνει, να μην είναι πάντα εύκολο να εντοπίσεις κάτι γνώριμο μέσα σε μια θάλασσα ήχων που ακούγονται πιο πολύ σαν θόρυβος, ή κάποια εικόνα επιμελώς κρυμμένη μέσα σ’ ένα δαίδαλο από μπερδεμένες γραμμές και σχήματα.

Τα παιδιά έρχονταν πάντα από πίσω, η κουβέντα συνεχιζόταν, κι εκεί που πήγαινα να ξεχαστώ, νάσου πάλι ένα «ντιν» στ’ αυτί, τούτη τη φορά πολύ καθαρότερο από πριν, που χωρίς αμφιβολία ερχόταν από την ίδια λέξη, «Επιτροπή». Η γλώσσα φαίνεται είχε λυθεί και όσο προχωρούσε η συνομιλία, τόσο και περισσότερες ελληνικές λέξεις διέκρινα να σπρώχνουν και να εκτοπίζουν τις δικές τους, και δεν ήταν μόνο λέξεις εδώ κι εκεί σκόρπιες, αλλά και ολόκληρες προτάσεις καθαρές, συντεταγμένες και σωστές. Μετά πάλι γυρνούσαν στα δικά τους, κι ύστερα, άντε πίσω πάλι στα δικά μας, σ’ όποια γλώσσα βρίσκανε τέλος πάντων, πιο βολική για ν’ ακουμπήσουν αυτά που θέλανε.

Δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί συγκινούμαι κάθε φορά που ακούω κάποιον ξένο να μιλάει τη γλώσσα μου. Τώρα λιγότερο πια. Σίγουρα, θα είναι κατάλοιπο από παλιότερες εποχές που ελληνικά μιλούσανε μόνο οι έλληνες, ίσως και κάποιοι γραφικοί αρχαιολάτρες ή ακαδημαϊκοί που με ξαφνιάζανε. Και σήμερα, πώς θα μπορούσα τότε να το φανταστώ, πως θάναι δε θάναι κανένα εκατομμύριο αυτοί που τη μιλάνε, και μόνο στη χώρα μου.

Και θα μου πεις και τι μ’ αυτό; Κι όμως, μεγάλος, ο πρώτος μπούσουλας σε μια ξένη χώρα, η γλώσσα. Δύσκολα κάποιος που την κατέχει θα χαθεί. Με τη γλώσσα θα κάνει προκοπή, και θα στεριώσει. Δεν ξέρω, αλλά φεύγοντας ήθελα να χτυπήσω στην πλάτη τα παιδιά και να τους ευχηθώ καλή τύχη. Αν και με τη γλώσσα και τη ζωντάνια τους, ήμουν σίγουρη ότι θα την είχαν όλη δική τους!

Ο Ιός της Ευτυχίας

Σήμερα θ’ ασχοληθώ με ένα θέμα βαρύ. Βαρύ κι ασήκωτο. Για την Ευτυχία, και πώς μπορεί ν’ αποκτηθεί. Για το αιώνιο ζητούμενο και το αιωνίως διαφεύγον.

Τι είναι η Ευτυχία λοιπόν; Μια γεμάτη αγκαλιά από το αγαπημένο έτερον; Ένα σπιτάκι φτωχικό στην αμμουδιά; Το αμπαζούρ το θαλασσί, αγκαλιά εγώ και συ; Μια στρωμένη οικογένεια με μεζονέτα, εξοχικό, σκύλο και δυο αυτοκίνητα; Μια μέρα για ψώνια στου Βερόπουλου; Μια αιώρα ανάμεσα σε δυο κοκκοφοίνικες σε παραλία στις Μπαχάμες; Ή ένα σαλέ στην Ελβετία, με το Φιούρι το άλογο δεμένο απ’ έξω και τον Μπραντ Πητ δεμένο από μέσα; Μια καλή κληρονομιά και με μηδέν φορολογία από πάνω;

Με αυτά τα λίγα παραδείγματα που παρέθεσα εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε ότι τα είδη ευτυχίας είναι δυο, αυτή που επιτυγχάνεται με την εκπλήρωση ευγενών συναισθημάτων και αυτή που πραγματώνεται με την εκπλήρωση υλικών απαιτήσεων. Έτσι, τα μεν πρώτα εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της Ψυχολογίας, τα δε δεύτερα στη δικαιοδοσία της Οικονομικής/Εφορίας. Αμφότερες λοιπόν οι επιστήμες με τη μεθοδολογία και τα συστήματα που έχουν αναπτύξει είναι επιφορτισμένες με την εξασφάλιση της ευτυχίας μας. Παρά τα εντατικά όμως μαθήματα συνεχίζουμε τα έρμα να ψοφάμε και να βουλιάζουμε στο πηγάδι της δυστυχίας. Κάποιοι αποδίδουν το αίτιο της δυστυχίας μας στον Καπιταλισμό, άλλοι αντίθετα στον Κομμουνισμό, τον πολυαναμενόμενο και πολυπαινεμένο που μας εγκάστρωσε περιμένοντάς τον για αιώνες στη γωνιά. Άλλοι, στις λάθος θεωρίες, άλλοι στις λανθασμένες εφαρμογές τους. Και πάει λέγοντας, με το αποτέλεσμα να παραμένει απογοητευτικά πενιχρό.

Η Ευτυχία είναι μια έωλη μορφή, δεν μετριέται, δεν οριοθετείται, δεν διδάσκεται. Είναι όπως σου κάτσει, όπως σου έρθει, όταν πας να την πιάσεις σου φεύγει, όταν πας να την περιγράψεις οι λέξεις βλέπεις δεν φτάνουν, αποδεικνύονται φτωχές και κατώτερες, όταν σου έρχεται δεν το καταλαβαίνεις, το παίρνεις πρέφα μονάχα όταν σου φύγει. Η ευτυχία ποτέ δεν είναι του παρόντος, εκπληρώνεται είτε σε κάποιο παρελθόν που αναπολούμε, είτε σε κάποιο μέλλον που φαντασιωνόμαστε. Χαμένη από χέρι δηλαδή, έτσι σε δουλειά να βρισκόμαστε.

Κι όμως, όχι, βροντοφωνάζει η Επιστήμη. Όχι, όσο υπάρχουν φίλοι! Και ποιοι είναι αυτοί οι φίλοι; Όχι φυσικά οι μουρτζούφληδες, οι καρμίρηδες, οι κακομοιριασμένοι, οι μαγκούφηδες και οι μίζεροι, αλλά οι ευδιάθετοι, οι θετικοί, οι κεφάτοι, οι αισιόδοξοι, και προπαντός οι ευτυχισμένοι. Η Ευτυχία δεν είναι κάτι που όπως λανθασμένα μάθαμε, αποκτάται ή κατακτάται ατομικά, αλλά είναι αρρώστια, καλή όμως αρρώστια, που αν είσαι τυχερός τηνε κολλάς και σώνεσαι. Είναι ιός, όπως όλοι οι άλλοι οι ιοί, μόνο που δεν μεταδίδεται ατάκτως και αδιακρίτως, αλλά διακριτά και επιλεκτικά μέσα από δίκτυα φίλων και δη φίλων επιστήθιων.

Ο καινούργιος αυτός ιός έχει μερικές πολύ αξιοσημείωτες ιδιότητες, μπορεί για παράδειγμα να διακρίνει και να ιεραρχεί τις σχέσεις ανάλογα με την ισχύ του δεσμού φιλίας που εμπεριέχουν, και εξ αυτού να δρα αναλόγως, με το να γίνεται δηλαδή, πιο επιθετικός όταν διαβλέπει σχέση βαθιάς φιλίας και να αδρανεί διακόπτοντας τα δίκτυα, όταν αντί για φιλία υποπτεύεται λυκοφιλία, στερώντας με τον τρόπο αυτό, τους ιδιοτελείς από τις ευεργεσίες της καλής αυτής αρρώστιας.

Και όπως ένας κοινός ιός μπορεί κάποια στιγμή ξεκινώντας από την Κίνα με συνεχή στραβοπατήματα να φτάσει ως εμάς, το ίδιο ακριβώς μπορεί να συμβεί και με τον εν λόγω καλο-ιό. Δηλαδή, δεν είναι μόνο οι κολλητοί μας φίλοι που μπορεί να μας μολύνουν, αλλά όπως καταλαβαίνεται, είναι και οι φίλοι των φίλων μας και οι φίλοι των φίλων των φίλων μας, μια ατέλειωτη αλυσίδα δηλαδή, που δεν υπάρχει κανένας λόγος να μη μπορεί στο τέλος να φέρνει βόλτα όλη τη Γη. Μπορεί να τύχει δηλαδή τη μέρα που νοιώθουμε να πλημμυρίζουμε από αισθήματα υψιπετή και ευφρόσυνα, την προέλευση των οποίων αδυνατούμε να μαντέψουμε, να βρίσκεται κάπου, κάποιος μακρινός Ευτυχισμένος, που να ένοιωσε τα ίδια ακριβώς υπέροχα συναισθήματα με μας και να κατάφερε, αρχής γενομένης από αυτόν, να μας τα μεταδώσει μέσα από μια σπάνια και ευτυχή συγκυρία ταυτόχρονης σύνδεσης των πολλαπλών δικτύων των φίλων.

Η Ευτυχία λοιπόν είναι κολλητική, και οι ευτυχισμένοι είναι μια νέα κατηγορία τυχερών που ευνοήθηκαν απλά και μόνο, όχι γιατί διάλεξαν οι φίλοι τους να είναι ευτυχισμένοι, αλλά, και εδώ είναι η διαφορά, γιατί τους διάλεξε ο ιός και τους εμόλυνε. Οι ευτυχισμένοι, λέει η επιστήμη, δεν είναι σκορποχώρι, αλλά συνομαδώνονται, όπως, άλλωστε και κάθε κατηγορία προνομιούχων, σιγά μην περιμέναμε από την επιστήμη να μάς το πει, που έχουν κάτι πολύτιμο να μοιραστούν και να διαφυλάξουν.

Σαν νοήμονες όμως αναγνώστες, θα θέλατε να μάθετε πώς στο καλό συμβαίνει και μπορούμε να κολλάμε ευτυχία, όπως ας πούμε ιλαρά. Τίποτε πιο εύκολο. Με μια απλή μίμηση ενός διπλανού ευτυχισμένου και τελειώσαμε: αρκεί να αντιγράψουμε τις κινήσεις του, τις εκφράσεις του, τη γλώσσα του σώματός του, τις γκριμάτσες του, τόσο απλά, όπως συμβαίνει και μ’ ένα χασμουρητό. Ένας Βέγγος αρκεί, καθώς και μια αρμαθιά γεροί μιμητικοί νευρώνες (mirror neurons) στον εγκέφαλο του καθ’ ενός μας!

Και επειδή οι σύγχρονες έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο ιός της ευτυχίας μπορεί να μετεξελιχθεί και διαπερνώντας τα δίκτυα και τα διαδίκτυα να πάρει και ηλεκτρονική μορφή, από σήμερα κι από το φόβο μην και στερηθώ την εύνοιά του, σκοπεύω να απαγορεύσω δια ροπάλου τους μουρτζούφληδες, καρμίρηδες, κακομοιριασμένους, μαγκούφηδες και μίζερους να εισέρχονται εις το blog μου!

Einverstanden?

Πόσος Είναι Τέλος Πάντων ο Δημόσιος Τομέας;

Έχω επισημάνει αρκετές φορές, την τάση που έχει ο δημόσιος λόγος να διακινεί και να αναπαράγει στερεότυπα, τα οποία, προτού τα διασπείρει, δεν μπαίνει καν στον κόπο να διασταυρώσει και τα οποία εν πολλοίς βασίζονται σε λανθασμένες αρχικές πληροφορίες από αδήλωτες ή ανύπαρκτες συχνά πηγές.

Συγκεκριμένα, σχετικά με την απαξίωση του εκπαιδευτικού έργου του ελληνικού πανεπιστημίου και την απόδοση της δυσκολίας των νέων αποφοίτων να εισέλθουν στην αγορά εργασίας, στις ελλειμματικές σπουδές, δείξαμε με τη δημοσίευση αποσπασμάτων έκθεσης του ΙΟΒΕ ότι ο κύριος λόγος της παρατηρούμενης ανεργίας είναι η παραγωγική διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και η έλλειψη χαρακτηριστικών απασχολησιμότητας των αποφοίτων που δεν έχουν να κάνουν με αυτές καθ’ αυτές τις τεχνικές δεξιότητες. Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και τα συμπεράσματα της έκθεσης της καθ. Μ. Καραμεσίνη.

Ένα άλλο αρκετά διαδεδομένο στερεότυπο, το οποίο σχετίζεται ευθέως με την εργασιακή ηθική του έλληνα και τη ροπή του προς τη «λούφα», είναι και η συνεχής απαξίωσή του αναφορικά με την ιδιοτελή προτίμηση που τάχατες δείχνει προς τον δημόσιο, σε σχέση με τον ευγενή και αγνό, αλλά φευ, απαιτητικό ιδιωτικό τομέα. Πριν όμως συγκρίνουμε τη μέση αμοιβή στον δημόσιο, σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, την εργασιακή ασφάλεια και τα benefits στον ένα, σε σχέση με τον άλλον, σύγκριση που a priori θα δικαιολογούσε μια τέτοια προτίμηση, ας κάνουμε τον κόπο να δούμε από κοντά πόσο είναι το ποσοστό των εργαζομένων στους δυο αυτούς τομείς της οικονομίας.

Τα στοιχεία που παραθέτω είναι από τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (International Labor Organization).

Για το έτος 2006, το οποίο είναι το τελευταίο για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την Ελλάδα, σε συνολικό αριθμό απασχολούμενων (σε χιλιάδες) 4452.8, οι 3447.9 , δηλαδή το 77%, απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα, ενώ οι υπόλοιποι 1004.9, (το 23%) στον Δημόσιο. Σαν Δημόσιο δε, λογίζονται η Κυβέρνηση, οι ΜΚΟ και οι Δημόσιες Επιχειρήσεις.

Παραθέτοντας στοιχεία και από άλλες χώρες της Ευρωζώνης βλέπουμε ότι:

Γαλλία, (2004): Δημόσιος 30% , Ιδιωτικός 70%

Φιλανδία (2006): Δημόσιος 27%, Ιδιωτικός 73%

Γερμανία (2005): Δημόσιος 14%, Ιδιωτικός 86%

Ιταλία (2006): Δημόσιος 15%, Ιδιωτικός 85%

Ολλανδία (2005): Δημόσιος 27%, Ιδιωτικός 73%

Σουηδία (2006): Δημόσιος 34%, Ιδιωτικός 66%

Μ. Βρετανία (2006): Δημόσιος 20%, Ιδιωτικός 80%

ΕΛΛΑΔΑ (2006): Δημόσιος 23%, Ιδιωτικός 77%

Επομένως, αντιλήψεις περί ενός διογκωμένου δημόσιου τομέα, μάλλον δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική πραγματικότητα! Αντ’ αυτού δικαιούμαστε να κατηγορούμε μ' όλη μας τη ψυχή τους τεμπέληδες Σουηδούς , να μην πω και τους Γάλλους!

Επικαιροποιημενο ποστ ΕΔΩ

Περί Μηδενικού Διαλόγου, το Ανάγνωσμα Σήμερον

Περί «Παιδείας» ο λόγος λοιπόν, κι αυτό εν όψει της επικείμενης έναρξης, ξανά μανά, του διαλόγου για τη θεραπεία της. Έχω την εντύπωση ότι, όπως η σύσταση μιας Εξεταστικής Επιτροπής είναι το βολικότερο άλλοθι για να μην βγει κανένα πόρισμα, για να μην επιμεριστούν σε κανέναν οι ευθύνες και για να μην ληφθεί καμιά ενιαία και υλοποιήσιμη απόφαση, έτσι και η διεξαγωγή ενός ατέρμονος και επί παντός επιστητού διαλόγου, χωρίς μάλιστα να υπάρχει και καμιά ατζέντα στο τραπέζι για ν’ αποτελέσει τη βάση του, είναι καταδικασμένη να γίνει για τις εντυπώσεις και μόνον, για να δώσει το άλλοθι της συμμετοχής στους διάφορους κοινωνικούς εταίρους, και για να διευκολύνει τη μετάθεση από τον έναν στον άλλον των ευθυνών για την προδιαγεγραμμένη αποτυχία του.

Όλη η προηγούμενη εμπειρία έχει δείξει ότι οι «διάλογοι» σ’ αυτή τη χώρα στήνονται στο όνομα μιας κατ’ επίφασιν δημοκρατικότητας, μιάς και όλοι οι συμμετέχοντες, χωρίς να έχουν καμιά ουσιαστική πρόθεση, αλλά και ικανότητα να διαλεχτούν, προσέρχονται οχυρωμένοι, στην καλύτερη περίπτωση στις θέσεις τους, στην χειρότερη δε, που είναι και η συνηθέστερη, στην απουσία θέσεων και επεξεργασμένου προγράμματος. Η πρωτοτυπία της πρόσφατης πρόσκλησης σε διάλογο επί μηδενικής βάσεως, είναι τουλάχιστον μια ειλικρινής ομολογία παραδοχής του γεγονότος ότι κάθε διάλογος στη χώρα μας που βασίζεται σε θέσεις είναι προορισμένος de facto να αποτύχει, εγκαινιάζοντας με αυτό τον τρόπο ένα νέο είδος διαλόγου, τον διάλογο εν κενώ, όπου στην πραγματικότητα τίποτε δεν θα συζητηθεί, αφού ο οποιοσδήποτε θα μπορεί να θέτει προς συζήτηση το ο,τιδήποτε, έχοντας την ευχέρεια να παρεκκλίνει κατά το δοκούν και να αερολογεί.

Δεν μπορώ να εξηγήσω αλλιώς το γεγονός, πώς συμβαίνει δεκαετίες επί δεκαετιών το θέμα της Παιδείας να βρίσκεται πάντοτε στο προσκήνιο, να καταναλώνονται από κάθε πλευρά τόνοι επί τόνων μελάνης και φαιάς ουσίας και στο τέλος όλα να ξεκινούν πάλι από την αρχή και το μηδέν. «Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, όλη μέρα κοσκινίζει», λέει μια παροιμία και νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουμε τι θέλει να πει.

Βασικές προϋποθέσεις του διαλόγου είναι αυτοί που προσέρχονται, να είναι προετοιμασμένοι να ελιχθούν, να συναινέσουν ακόμα και να υποχωρήσουν αν χρειαστεί. Να ακούσουν προσεχτικά και απροκατάληπτα τις θέσεις των άλλων, να τις σκεφτούν, να τις υποβάλλουν στη βάσανο της λογικής εξέτασης και να τις υιοθετήσουν ή να τις απορρίψουν, πάντα κάτω από μια αυστηρή αιτιολόγηση και επιχειρηματολογία. Για να γίνει δε αυτό, τόσο οι προτάσεις όσο και τα επιχειρήματα θα πρέπει να είναι εστιασμένα, αναλυτικά και λεπτομερώς διατυπωμένα.

Τι απ’ όλα αυτά συμβαίνει σήμερα σ’ ένα ελληνικό τραπέζι διαλόγου, πέρα από την αφοριστική και ανόητη γενικολογία, τη στενοκεφαλιά, τις άναρθρες κορώνες εντυπωσιασμού και την εξυπηρέτηση μικρο- και ενδοκομματικών σκοπιμοτήτων; Είχε ποτέ κανείς σ’ αυτή τη χώρα το θάρρος ν’ αναγνωρίσει έστω και ένα σωστό που να έχει ειπωθεί από άλλο κόμμα; Είχε ποτέ κανείς το θάρρος να σκεφτεί κατ’ ελάχιστον αυτόνομα και να κρίνει με μόνη τη λογική το συλλογικό και όχι το μικροκομματικό, και κατ’ αναλογίαν το ίδιον συμφέρον; Είναι δυνατόν ποτέ, και ποιος λογικός άνθρωπος θα το αποδεχόταν αυτό, ότι ο,τιδήποτε λέγεται από την όποια άλλη πλευρά να είναι πάντοτε λάθος και ο,τιδήποτε από την ημετέρα, πάντοτε σωστό; Πώς λοιπόν τολμούν να λένε ότι προσέρχονται σε διάλογο, όταν καμιά από τις προηγούμενες προϋποθέσεις δεν πρόκειται να τηρηθεί;

Τους βαρέθηκα πια όλους αυτούς, με τους ανόητους τακτικισμούς τους, τις κωλυσιεργίες τους, τις προφάσεις τους, τις παιδαριώδεις ευθιξίες τους, τα κόλπα τους, τη μυωπία τους και τον ναρκισσισμό τους, τον φανφαρονισμό και την υποκρισία τους, την ανευθυνότητα και ασυνειδησία τους, την εγκληματική τους άγνοια, τη χοντροκεφαλιά και τη δειλία τους να κοιτάξουν κατάματα και τα προβλήματα και τους συνομιλητές τους.

Υ.Γ. Δείτε και την πολύ καλή ανάρτηση του Homo Sapiens για το ίδιο θέμα ΕΔΩ.

Ιεράρχηση των ΑΠΕ

Έχουμε ασχοληθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, στη γωνιά αυτή, για τις εναλλακτικής πηγές ενέργειας, (ΕΔΩ, ΕΔΩ και ΕΔΩ) για το λόγο ότι η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με αυτές, αφ’ ενός θα ανακουφίσει το σπίτι μας από τα ανεπιθύμητα αέρια του θερμοκηπίου, αφ’ ετέρου, είναι πολύ πιθανό να γεννήσει νέες μορφές κοινωνικής οργάνωσης και πιο συνετούς τρόπους ζωής.

Αναφερθήκαμε επίσης και στις διάφορες μορφές των ανανεώσιμων πηγών, (ΑΠΕ), αλλά δεν κατέστη δυνατόν να ιεραρχήσουμε την κάθε μια απ’ αυτές, όχι μόνο με βάση το οικονομικό κόστος, αλλά και με βάση το οικολογικό τους ίχνος και την ωφέλεια στην ανθρώπινη υγεία γενικώς.

Τη δουλειά αυτή της ιεράρχησης διαφόρων τύπων ΑΠΕ, την έκανε πρόσφατα σε αναλυτική μελέτη ο Marc Jacobson, Professor of Civil and Environmental Engineering στο Πανεπιστήμιο του Stanford. Σύμφωνα με αυτή, οι πλέον υποσχόμενες ενεργειακές πηγές κατά σειρά ωφέλειας είναι οι εξής:

Αιολική

Ηλιακή (αλλά με συγκεντρωτικούς φακούς)

Γεωθερμική

Παλίρροιες

Φωτοβολταϊκά

Κύματα

Υδροηλεκτρικά φράγματα

Τα βιοκαύσιμα από καλαμπόκι και άλλα φυτά βρέθηκαν στον πάτο της λίστας, μαζί με την πυρηνική ενέργεια και το «καθαρό» κάρβουνο.

Τα κριτήρια που χρησιμοποίησε για την αξιολόγηση των εναλλακτικών καυσίμων ήταν όχι μόνο η ποσότητα των εκπεμπόμενων αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και η επίδρασή τους στο οικοσύστημα, από την άποψη της χρήσης καλλιεργήσιμης γης και μόλυνσης των υδάτων, όπως επίσης και από την άποψη της επίδρασής τους στην ανθρώπινη υγεία. Για παράδειγμα, βιοκαύσιμα βασισμένα στην αιθανόλη, προβλέπεται να προξενήσουν πολλαπλάσιες βλάβες στην υγεία και το οικοσύστημα, απ’ ότι τα συμβατικά στερεά καύσιμα.

Σχετικά με την πυρηνική ενέργεια, η οποία τελευταία άρχισε να ξεμυτίζει και να εμφανίζεται σαν το εναλλακτικό πράσινο αδερφάκι των ΑΠΕ, η χρήση της προσθέτει στην ατμόσφαιρα 25 φορές περισσότερο CO2 απ’ ότι η αιολική ενέργεια. Το ήμισυ των εκπομπών αυτών, σύμφωνα με τον καθ. Jacobson, εκλύεται κατά τη διάρκεια ανέγερσης του πυρηνικού αντιδραστήρα.

Ενώ, αυτό που ονομάζουν «καθαρό» κάρβουνο, η διαδικασία, δηλαδή, συλλογής του εκπεμπόμενου CO2 και η αποθήκευσή του κάτω από το έδαφος, είναι επίσης μια βρώμικη λύση, καθ΄ ότι σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, η ανέγερση και χρήση των ανάλογων εργοστασίων θ’ απελευθέρωνε στην ατμόσφαιρα 110 φορές περισσότερο CO2, απ’ ότι η αιολική ενέργεια.

Υ.Γ. Το σχετικό δημοσίευμα βρίσκεται στην ιστοσελίδα του NewScientist στο σημείο ΑΥΤΟ.

Το «ΣΦΑΓΕΙΟ» και ο Άραβας στο Ισραηλινό Θέατρο

Α.

Κάπου στη Δυτική Όχθη, σ’ ένα παλαιστινιακό χωριό, σ’ ένα σφαγείο της κακιάς ώρας, με το τσιγκέλι σαν αγχόνη να κρέμεται στο ύψος των ματιών, απειλητικό στη μέση του δωματίου, και με καμιά δεκαριά άλλα καρφωμένα στους τοίχους γύρω-γύρω, με το αίμα φρέσκο και ξερό, ανάκατο με χώμα και σκουριά να καλύπτει το πάτωμα, τα ρούχα και τους τοίχους, κάπου στα χρόνια της πρώτης Ιντιφάντα, τρία αδέρφια, τρία νέα παιδιά τα φέρνει η μοίρα να ξεσκίζονται από ακραία διλήμματα και να εξωθούνται σε θανάσιμες συγκρούσεις. Και στο βάθος, ανάγλυφη και παρούσα η άλλη μεγάλη σφαγή, ο μεγάλος εφιάλτης, το μεγάλο μπλέξιμο, το μεγάλο αδιέξοδο του παλαιστινιακού λαού.

Ένα κουβάρι, εβραίοι και παλαιστίνιοι, σε καθημερινή θανάσιμη διαμάχη, ζωές που τελούν υπό αίρεση, ψυχές που μάχονται, ψυχές που κιοτεύουν, ψυχές που φοβούνται, ψυχές που θέλουν μια κανονική ζωή, χαφιέδες και σπιούνοι ανάκατοι σε μια γενικευμένη καχυποψία, παιδιά που μείνανε ανάπηρα, γυναίκες που συνεχίζουν να φέρνουν στον κόσμο μωρά, μα που θα ‘θελαν εν τέλει να 'τανε η ζωή τους άλλη, ένας ορίζοντας σφραγισμένος και ερμητικά κλειστός.

Αυτό είναι το έργο, «Το Σφαγείο», του Ισραηλινού θεατρικού συγγραφέα Ιλάν Χατσόρ, που σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου άρχισε να παίζεται από την Τρίτη 13/1, στο θέατρο του Νέου Κόσμου.

«... Το έργο το έγραψα το 1990 όταν ήμουν στο πρώτο έτος των θεατρικών μου σπουδών στο πανεπιστήμιο του Τελ-Αβίβ. Η πρώτη Ιντιφάντα είχε ξεσπάσει τρία χρόνια πριν κι αυτά τα βίαια φαινόμενα που κατέστρεφαν τις ζωές Παλαιστινίων και Ισραηλινών δεν είχαν βρει κάποια θέση στο Ισραηλινό θέατρο. Ένιωσα ότι δίπλα στα σπίτια μας ξετυλίγονταν μεγάλα δράματα, με διλήμματα και αποφάσεις ζωής και θανάτου και είχα την ανάγκη να γράψω γι’ αυτά.
Επέλεξα να διηγηθώ αυτή την ιστορία από την πλευρά των τριών Παλαιστινίων αδερφών, ώστε το ισραηλινό κοινό να γνωρίσει το εχθρό από τη δύναμη του θεάτρου. Ήταν μια οπτική διαφορετική από αυτήν που είχαν συνηθίσει – οι Παλαιστίνιοι όχι σαν ανθρωπόμορφα τέρατα αλλά σαν ανθρώπινα όντα που εξωθούνται σε ακραία διλήμματα και συγκρούσεις ...»

(Απόσπασμα από το σημείωμα του συγγραφέα στο πρόγραμμα της παράστασης).

Το έργο είχε προγραμματιστεί να ανεβεί πολύ καιρό πριν, ένα χρόνο σχεδόν, και είναι εντελώς τυχαίο, που αυτό συνέβη τούτη την περίοδο. Είχε ανέβει επίσης, τόσο στην Αμερική (Ν. Υόρκη) και Ευρώπη, όσο και στο Ισραήλ σε εβδομήντα και πλέον παραστάσεις.

Δεν συνηθίζω να κάνω κριτικές παραστάσεων, ούτε να παροτρύνω τον κόσμο να τις παρακολουθεί, αυτή τη φορά όμως το κείμενο ήταν τόσο δυνατό, τόσο άρτιο, τόσο ανθρώπινο, τόσο γεμάτο ανατροπές και διλήμματα, τόσο πραγματικό, που ήρθε και μ’ έπιασε σα τανάλια σφιχτά απ’ το λαιμό και μ’ έλιωσε. Αξίζει τον κόπο να το δείτε!

Β.

Όπως γράφει ο Dan Urian* για την φιγούρα του Άραβα στο Ισραηλινό θέατρο, σε άρθρο του που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα, η Ισραηλινή τέχνη δεν έμεινε αμέτοχη στην Αραβοισραηλινή σύγκρουση. Στα πρώτα χρόνια ύπαρξης του Ισραήλ τα προβλήματα που ανέκυπταν επί σκηνής συνήθως κατέληγαν σε λύση. Από το ’80 και μετά αυτό αλλάζει, με το εβραϊκό θέατρο να παρουσιάζει ενοχλητικά θέματα, διαφωνίες και συγκρούσεις οι οποίες στο τέλος παραμένουν άλυτες.

Πριν το 1985, γράφει, δεν παρουσιάζονταν χαρακτήρες Αράβων στις κεντρικές σκηνές, και όπου αυτό συνέβαινε οι Άραβες εμφανίζονταν ως κωμικές φιγούρες με σπασμένα εβραϊκά και χαμηλή μόρφωση. Στις επόμενες δεκαετίες αναβαθμίστηκαν από περιθωριακά σε κεντρικά πρόσωπα της δραματουργίας και οι ρόλοι άρχισαν να δίνονται σε σημαίνοντες αραβοισραηλινούς ηθοποιούς. Τα τελευταία δε χρόνια, η περισσότερο ρεαλιστική απεικόνιση του Άραβα αντανακλά τη μετάβαση από μια προσέγγιση εθνοκεντρική και στερεοτυπική σε μια νέα που επιτέλους αναγνωρίζει τον «Άλλον» και προσπαθεί να αποδεχτεί την ανθρώπινη φύση του. Επιπλέον προσπαθεί να διασκεδάσει τους φόβους μέσα από μια συμπαθή απεικόνιση των Αράβων. Παρά την επιθυμία όμως, που εκφράζουν για να γαληνέψουν τα πράγματα, λίγα έργα θεωρούν πως κάτι τέτοιο είναι εφικτό και η έκβασή τους μένει ανοιχτή ή δείχνει προς το αδιέξοδο και το εντελώς απαισιόδοξο.

Ενώ, τα τελευταία χρόνια, όπως φαίνεται κι από μελέτες, αναδεικνύεται μια ολοένα και μεγαλύτερη αποξένωση και εχθρότητα ανάμεσα στις δυο εθνότητες, στο θέατρο συναντούμε μια συχνότερη απεικόνιση του Άραβα, ο οποίος εμφανίζεται σε περισσότερα από 100 θεατρικά έργα. Στα έργα της δεκαετίας του ’90 το πολιτικό μήνυμα των συγγραφέων είναι ακόμα πιο ξεκάθαρο, γράφει ο Dan Urian. Υποδεικνύουν στους πολιτικούς να διαπραγματευθούν με τους Άραβες. Και επί πλέον υπάρχει και ένα ισραηλινό κοινό το οποίο διάκειται ευνοϊκά προς αυτούς και το πρόβλημά τους.

Για μένα είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρο ότι μέσα στο Ισραήλ υπάρχουν τέτοιες φωνές οι οποίες συσπειρώνοντας τον κόσμο, ίσως να καταφέρουν να ασκήσουν μέσω της τέχνης τους πίεση, ώστε ν’ αρχίσει η δύσκολη διαδικασία συμφιλίωσης με τους Παλαιστίνιους.

*Καθηγητής θεατρικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Τελ-Αβίβ. Το κείμενο είναι από το Palestine-Israel Journal Vol. 10, (2), 2003.

Πανεπιστήμιο και Ανεργία των Νέων

Κατά καιρούς έχουν γραφτεί διάφορα άρθρα για τις αιτίες που δυσχεραίνουν την πρόσβαση των νέων στην αγορά εργασίας, και αντιστοίχως, πολλά έχουν επίσης λεχθεί και για τις ανεπάρκειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος και δη της τρίτης βαθμίδας.

Συγκεκριμένα, η ανεργία των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για το 2006 ανερχόταν στο 7.2%, κοντά στο ποσοστό ανεργίας δηλαδή της χώρας, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ25 ήταν γύρω στο 4.5%. Συγκεκριμένα, για την ηλικιακή κατηγορία 25-39 ο δείκτης ανεργίας αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ήταν 9.9%, όσο και ο δείκτης ανεργίας νέων με εκπαιδευτικό επίπεδο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ενώ, οι πτυχιούχοι ανωτάτων σχολών ηλικίας κάτω των 30 ετών ανέρχονται (σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το 2001) σε περίπου 182,000. [Τέρμα τα νούμερα!]. Το ποσοστό δε αυτό, αποδίδεται συνήθως στην αναντιστοιχία μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας.

Τολμώ να ομολογήσω ότι ο προαναφερθείς λόγος δεν με βρίσκει εντελώς σύμφωνη, για το λόγο ότι τα διδασκόμενα μαθήματα στα πανεπιστήμια και πολλά σε αριθμό είναι και εντελώς σύγχρονα, το δε επιστημονικό και ακαδημαϊκό προσωπικό στην πλειοψηφία του και αρκετά ενεργό είναι, και σε στενή επικοινωνία με ομάδες και εργαστήρια του εξωτερικού. Από την άλλη μεριά όμως, πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι το ερευνητικό έργο είναι εντελώς ξέχωρο από το εκπαιδευτικό, καθώς με διάφορους τρόπους μπορεί να ποσοτικοποιηθεί, να μετρηθεί και κατά συνέπεια να αξιολογηθεί. Το διδακτικό όμως έργο δεν επιδέχεται τέτοιου είδους ποσοτικοποίηση και αναγκαστικά μένει παραγκωνισμένο και ενίοτε δυσφημείται. Για παράδειγμα, ένας καλός ερευνητής δεν σημαίνει ότι είναι και καλός δάσκαλος, ούτε ότι αφιερώνει τον προσήκοντα χρόνο στη διδασκαλία. Αντιθέτως, έχω γνωρίσει άριστους πανεπιστημιακούς δασκάλους, οι οποίοι φευ!, είχαν ελάχιστο ερευνητικό έργο. Άλλα, είναι κατά τη γνώμη μου τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το πανεπιστήμιο, και τα οποία ως ένα βαθμό δεν είναι ξέχωρα και από τη νοοτροπία των φοιτητών.

Αλλά, ας δούμε τα πράγματα από πιο κοντά.

Όταν λέμε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι προσανατολισμένο προς τις ειδικότητες που χρειάζεται η αγορά, τι ακριβώς εννοούμε; Ποιες είναι λοιπόν αυτές οι περίφημες ανάγκες της αγοράς εργασίας τις οποίες αδυνατούν να ικανοποιήσουν τα ελληνικά πανεπιστήμια;

Κατά τη γνώμη μου, η διαπιστωμένη ανεργία ανάμεσα στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών μπορεί να οφείλεται είτε σε εξειδίκευση χαμηλής ποιότητας, είτε σε υψηλή εξειδίκευση που δεν ανταποκρίνεται όμως στο είδος των υψηλής εξειδίκευσης ειδικοτήτων που απαιτεί η αγορά εργασίας, είτε στο γεγονός ότι η αγορά εργασίας είναι προσανατολισμένη σε τέτοιες δραστηριότητες, οι οποίες δεν απαιτούν καν άτομα υψηλής ειδίκευσης, αλλά μπορούν να διεκπεραιωθούν και από αποφοίτους πρωτοβάθμιας/δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Μετά από τη σύντομη αυτή εισαγωγή, θα ήθελα να παρουσιάσω την γνώμη των καθ’ ύλην αρμοδίων για την γνωστική επάρκεια και καταλληλότητα των αποφοίτων των πανεπιστημίων μας, δηλαδή των επιχειρηματιών των ιδίων. Τα στοιχεία είναι από την επιστημονικά τεκμηριωμένη έκθεση του ΙΟΒΕ, την οποία μπορείτε να βρείτε ολόκληρη ΕΔΩ, και τα οποία καταδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή η ανεργία των πτυχιούχων δεν είναι θέμα ανεπάρκειας του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά διάρθρωσης της παραγωγικής οικονομίας.

Τα συμπεράσματα της έκθεσης είναι συγκλονιστικά και συνιστώ να την διαβάσετε με προσοχή και ολόκληρη. Η έρευνα στηρίχτηκε σε δείγμα 200 επιχειρήσεων τόσο υψηλής τεχνολογίας, όσο και παραδοσιακών τομέων, με συνολικό αριθμό εργαζομένων ίσο με 50,000 και σε δείγμα 500 εργαζομένων στις εν λόγω επιχειρήσεις. Αναγκαστικά, θα παραθέσω μικρά μόνο αποσπάσματα.

Συγκεκριμένα:

Στη σελ 2,

«... Τα υπάρχοντα δεδομένα, [ωστόσο], συνηγορούν στη διαπίστωση ότι το πρόβλημα δεν οφείλεται τόσο στην αδυναμία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες απαιτήσεις, όσο στην καθυστέρηση και το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης σημαντικού μέρους του παραγωγικού τομέα της οικονομίας, που οδηγεί σε μειωμένη ζήτηση για εργασία υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου, σε αντίθεση με μια συνεχώς αυξανόμενη προσφορά ανθρώπινου δυναμικού υψηλών τυπικών προσόντων (υψηλών βαθμίδων εκπαίδευσης) ...»

Λίγο παρακάτω:

«... το σημαντικότερο μέρος της ζήτησης εργατικού δυναμικού καταλαμβάνουν επαγγέλματα χαμηλού εκπαιδευτικού επιπέδου. Ειδικότερα, σε πολλούς νομούς και περιφέρειες της χώρας η ζήτηση ατόμων με ειδικότητες για τις οποίες κατά κανόνα επαρκεί η υποχρεωτική εκπαίδευση, ξεπερνά το 80% της συνολικής ζήτησης. Αυτό σημαίνει ότι οι κυριότεροι λόγοι της ανεργίας των νέων πτυχιούχων δεν πρέπει να αναζητηθούν καταρχήν στο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά μάλλον στις συνθήκες της οικονομίας ...»

Όπου δε παρατηρείται έλλειμμα ικανοτήτων-δεξιοτήτων ανάμεσα στους αποφοίτους, αυτό «... δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στις ελλείψεις του εκπαιδευτικού συστήματος αλλά και σε άλλης μορφής ανεπάρκειες που προσδιορίζουν την απασχολησιμότητα ...»

Στη σελ. 5,

«... Τα 2/3 των επιχειρήσεων και των δύο τομέων της οικονομίας δηλώνουν ότι το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη συγκεκριμένης επαγγελματικής εμπειρίας. Με άλλα λόγια, οι επιχειρήσεις αναζητούν εργαζόμενους για τους οποίους δεν θα χρειαστεί να επενδύσουν ιδιαίτερα στην εξοικείωση τους με το περιβάλλον και τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης εργασίας.......Σημαντικός επίσης λόγος είναι η ανεπάρκεια συμπεριφοράς και προσωπικότητας των υποψηφίων. Αντίθετα με τις ευρέως διαδεδομένες απόψεις για την ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος, πολλοί εργοδότες τονίζουν ότι, τόσο το εργατικό δυναμικό τους όσο και οι υποψήφιοι εργαζόμενοι, χαρακτηρίζονται από σημαντικές ανεπάρκειες ως προς τα κίνητρα και τη συμπεριφορά τους ...»

Ως προς τα προσόντα απασχολησιμότητας

Στη σελ. 6,

«... Η μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων (70-80%), όπως προαναφέρθηκε, θεωρούν ότι τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Εξ αυτών τις πρώτες θέσεις κατέχουν η ευσυνειδησία, το πνεύμα συνεργασίας και η προσαρμοστικότητα. Στη δεύτερη θέση, κατά σειρά συχνότητας απαντήσεων και βαθμού σημαντικότητας που του αποδίδεται, είναι χαρακτηριστικά που αφορούν βασικές γνώσεις χρήσης σύγχρονου λογισμικού γραφείου και στις ξένες γλώσσες, στις βασικές ικανότητες, όπως χειρισμού διαδικασιών, κριτικής σκέψης, ενεργού μάθησης καθώς και στις κοινωνικές δεξιότητες (παρατηρητικότητα, πειθώ, ικανότητα διαπραγμάτευσης), επίλυσης σύνθετων προβλημάτων, διαχείρισης πόρων και τις τεχνικές δεξιότητες ...»

Ενώ το σημαντικότερο:

Στη σελ 7,

«... Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το εύρημα ότι το έλλειμμα [προσόντων απασχολησιμότητας] ήταν 2,5 φορές μεγαλύτερο για τους αποφοίτους ιδρυμάτων του εσωτερικού και, παράλληλα, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού κάλυψαν σχεδόν το σύνολο του ελλείμματος σε δεξιότητες και ικανότητες των αποφοίτων τους [επαγγελματική εμπειρία, ικανότητες διαχείρισης πόρων, βασικές γνώσεις πληροφορικής και κοινωνικές δεξιότητες] ενώ τα ιδρύματα του εσωτερικού υπολείπονται ακόμα σε σημαντικό βαθμό από τον στόχο αυτό ...»

ΜΕΡΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ της ΕΚΘΕΣΗΣ

Σταχυολογώ:

1. Η όξυνση της ανεργίας των νέων πτυχιούχων εντείνεται από την μείωση του ρυθμού απορρόφησης εργατικού δυναμικού και ειδικότερα πτυχιούχων από τον δημόσιο τομέα της οικονομίας.

2. Η ζήτηση για ανώτατη εκπαίδευση από την πλευρά των νέων αυξάνεται. Το γεγονός αυτό πιθανότατα σχετίζεται με τα ακόμα υψηλότερα επίπεδα ανεργίας των αποφοίτων του δευτεροβάθμιου επιπέδου εκπαίδευσης, γεγονός που καθιστά την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ως μια αναγκαστική στρατηγική περιορισμού του κινδύνου ανεργίας των νέων.

3. Ο εκσυγχρονισμός των ελληνικών επιχειρήσεων είναι όρος sine qua non για ουσιαστική αύξηση της απασχόλησης πτυχιούχων ΑΕΙ-ΤΕΙ.

4. Οι θεωρητικές και τεχνικές γνώσεις που αποκτώνται από το εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι πάντοτε είτε το κύριο είτε και το μοναδικό κριτήριο πρόσληψης πτυχιούχων. ΄Ενα μεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων προτάσσουν ικανότητες και δεξιότητες που μάλλον σχετίζονται με τη γενικότερη μόρφωση (παιδεία) και ορισμένες βασικές ικανότητες των πτυχιούχων.

5. Τέλος, όπως οι ίδιοι οι εργαζόμενοι (πτυχιούχοι) εκτιμούν, εμφανίζονται μεν ελλείμματα ικανοτήτων-δεξιοτήτων (απασχολησιμότητας), αλλά οι σπουδές τους ήταν χρήσιμες και φαίνεται ότι τους παρέχουν απαραίτητα εφόδια, για να βρουν θέση σχετικά συναφή με το αντικείμενο των σπουδών τους.

Η απορία μου είναι, αν τις διαβάζουν αυτές τις εκθέσεις οι εκάστοτε Υπουργοί Παιδείας ή τραβάνε στα κουτουρού; Τώρα, γιατί υποψιάζομαι ότι είναι το δεύτερο;

Ο Δρόμος του Νερού και το Παλαιστινιακό Πρόβλημα

Ενώ τα μάτια όλων, ή έστω των περισσοτέρων είναι στραμμένα στο πετρέλαιο, σαν μια από τις κυρίαρχες συνιστώσες της Αραβο-Ισραηλινής διένεξης, η υπερσυγκέντρωση αυτή του βλέμματος πιθανόν να εμποδίζει να φανεί ότι κάτι απλούστερο από το πετρέλαιο, ίσως για παράδειγμα το νερό, θα μπορούσε να παίζει ακόμα σπουδαιότερο και ζωτικότερο ρόλο. Είναι όμως στην πραγματικότητα έτσι;

Δεν χρειάζεται πολύ φιλοσοφία για να αντιληφθεί κανείς ότι όχι μόνο στη διαφιλονικούμενη περιοχή, αλλά και στην ευρύτερη ζώνη, που περιλαμβάνει το Λίβανο, τη Συρία και την Ιορδανία το νερό λόγω γεωλογικών και κλιματολογικών συνθηκών είναι αγαθό σε σπάνη, και ότι επί πλέον χρόνο με το χρόνο γίνεται ακόμα σπανιότερο εξ αιτίας της πληθυσμιακής αύξησης, της υπερεκμετάλλευσης και της αυξανόμενης μόλυνσης των υδάτινων πόρων. Για να έχουμε μια ιδέα της κατάστασης δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το 80-85% της Ιορδανίας θεωρείται άνυδρη περιοχή, καθώς επίσης το 50-65% της Συρίας και το 60% του Ισραήλ.

Στην παρούσα ανάρτηση, για λόγους οικονομίας χώρου θα παραμείνουμε εντός της περιοχής του Ισραήλ και των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών μόνο, και θα προσπαθήσουμε να δούμε αναλυτικά κατά πόσον το πρόβλημα νερό για το Ισραήλ είναι όντως σημαντικό, αν όχι το κυρίαρχο. Διάφοροι υπολογισμοί παροχής και κατανάλωσης νερού δείχνουν ότι η περιοχή είναι όντως σε κρίση, εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον, με την παροχή μόλις και μετά βίας να μπορεί να καλύψει τη συνολική ζήτηση. Για το λόγο αυτό θα εξετάσουμε:

1. Τους βασικούς υδροφορείς (aquifers) της περιοχής και την χωρητικότητα καθ’ ενός εξ αυτών,

2. Το ποσοστό του νερού που βρίσκεται εντός του κράτους του Ισραήλ και εντός των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών,

3. Την κατανάλωση νερού των Ισραηλινών και Παλαιστινίων αντιστοίχως, και


4. Την τελική σούμα, η οποία ελπίζουμε να μας διαφωτίσει για το κατά πόσον το πρόβλημα του νερού αποτελεί σημαντικό ή όχι όρο της διένεξης.

Για να έχουμε όμως μια καλύτερη εικόνα του διακυβεύματος, που είναι οι βασικοί υπόγειοι υδάτινοι δρόμοι, χρειαζόμαστε επειγόντως έναν υδρολογικό χάρτη της περιοχής.

Στην παραπάνω εικόνα, η κόκκινη γραμμή βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός του κράτους του Ισραήλ και αποτελεί τον κύριο αγωγό νερού που προέρχεται από τη θάλασσα της Γαλιλαίας στο βορρά. Το Ισραήλ υδρεύεται επίσης και από ένα κύριο παράκτιο υδροφορέα (Coastal Aquifer) πλησίον της Μεσογείου, καθώς επίσης και από δευτερεύοντα υπόγεια ύδατα, τα οποία σημειώνονται στο χάρτη με μπλε βέλη.

Η διακεκομμένη μπλε γραμμή αναπαριστά την διαχωριστική γραμμή, (Mountain Aquifer), που μοιάζει με το γράμμα Υ, ανάμεσα στον βόρειο, ανατολικό και δυτικό υδροφορέα, οι οποίοι βρίσκονται εντός της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. Άπό αυτούς, ο βόρειος και ο δυτικός υδροφορέας παρέχουν νερό καλής ποιότητας σε αντίθεση με τον ανατολικό.

Σχετικά τώρα, με τον βόρειο και ανατολικό υδροφορέα, τόσο η λεκάνη συσσώρευσης, όσο και η λεκάνη αποθήκευσης των υδάτων βρίσκονται εξ ολοκλήρου εντός της Δυτικής Όχθης. Παρά ταύτα το Ισραήλ αντλεί για δική του χρήση το 70% του βόρειου υδροφορέα ενώ το 37% του ανατολικού καταναλώνεται κυρίως από τους ισραηλινούς έποικους.

Το πρόβλημα είναι με τον δυτικό, υπό την έννοια ότι ενώ ο υδροφορέας βρίσκεται εντός των κατεχομένων εδαφών, η λεκάνη αποθήκευσης του νερού βρίσκεται εντός του ισραηλινού εδάφους. Με την προσωρινή συμφωνία του Όσλο ΙΙ, η Παλαιστίνη υποχρεούται να δίνει στο Ισραήλ γύρω στο 70% του νερού του δυτικού υδροφορέα, στην πραγματικότητα όμως το Ισραήλ αντλεί γύρω στο 95% της διαθέσιμης ποσότητας.

Στη συνέχεια παραθέτω ορισμένα νούμερα σχετικά με το ισοζύγιο του νερού, εξετάζοντας την παροχή και τη ζήτηση.

Η ΠΑΡΟΧΗ νερού σε εκατομμύρια κυβικά μέτρα (MCM) το χρόνο, καθ’ ενός εξ αυτών φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Ο παράκτιος υδροφορέας (εντός του Ισραήλ) δίνει: 310
Ο ορεινός υδροφορέας (εντός της Δ. Όχθης): 610
Η θάλασσα της Γαλιλαίας (εντός του Ισραήλ): 500
Διάφορες τοπικές πηγές: 330-380
Άρα, ο συνολικός όγκος ύδατος: 1,750-1,800

Διευκρινίζουμε ότι το κάτω τμήμα του Ιορδάνη ποταμού που καθορίζει και τα ανατολικά σύνορα της Δ. Όχθης με την Ιορδανία, εκτός από τα υψηλά επίπεδα μόλυνσης, έχει και μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι και κατά συνέπεια δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς να υποστεί αφαλάτωση. Οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν πρόσβαση στο νερό του ποταμού, ενώ ένα 30% αυτού χρησιμοποιείται μόνο από Ισραηλινούς.

Η ΖΗΤΗΣΗ νερού, με στοιχεία του 1995, δείχνει ότι:

Το Ισραήλ καταναλώνει για
Οικιακή χρήση: 541
Βιομηχανική χρήση: 110
Γεωργία: 863
Συνολική κατανάλωση από Ισραήλ: 1514

Οι Παλαιστίνιοι στη Δυτική Όχθη καταναλώνουν για
Οικιακή χρήση και Βιομηχανία: 47
Γεωργία: 87

Ενώ,
Οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα για
Οικιακή χρήση και Βιομηχανία: 46
Γεωργία: 89
Συνολική κατανάλωση από Παλαιστίνιους: 270


Από τους πίνακες αυτούς συνάγεται ότι :

1. Το Ισραήλ καταναλώνει γύρω στα 1500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (MCM) το χρόνο, ενώ οι Παλαιστίνιοι μόλις και μετά βίας 270 MCM, δηλαδή το 1/5 χοντρικά των Ισραηλινών.

2. Το συνολικό υδάτινο δυναμικό της περιοχής, ίσο με 1800 MCM, μόλις και μετά βίας καλύπτει τη συνολική ζήτηση, κι αυτή με στοιχεία του 1995.

3. Ο μεγαλύτερος όγκος νερού (610 MCM) βρίσκεται εντός της Δυτικής Όχθης, από τον οποίο το Ισραήλ, με βάση τη συμφωνία του Οσλο ΙΙ, αποσπά γύρω στα 400 MCM το χρόνο για δική του χρήση, δηλαδή το ένα τέταρτο περίπου των συνολικών αναγκών του. (Στην πραγματικότητα όμως περισσότερο).

4. Δεδομένης όμως, της γεωλογικής ιδιομορφίας των υπογείων υδάτων του δυτικού υδροφορέα της Δυτικής Όχθης, κατά την οποία ο μεν υδροφορέας βρίσκεται εντός των παλαιστινιακών εδαφών, η δε λεκάνη συσσώρευσης εντός του εδάφους του Ισραήλ, τόσο το Ισραήλ, όσο και ένα μελλοντικό Παλαιστινιακό κράτος πιστεύω ότι θα δικαιούνταν άντληση και χρήση των κοινών υδάτων με ποσοστά που θα καθοριστούν μέσω διαπραγματεύσεων και συμφωνιών.

5. Στα πλαίσια μιας μελλοντικής διευθέτησης, αυτό το 400 MCM που αποσπά σήμερα το Ισραήλ για να καλύπτει τις δικές του ανάγκες όσο και των Ισραηλινών εποίκων, (με ένα επιπλέον 100 MCM), είναι πολύ πιθανόν ότι θα μειωθεί αρκετά, όχι όμως τόσο ώστε το Ισραήλ να βρεθεί σε μεγάλο αδιέξοδο.

6. Εν κατακλείδι, το πρόβλημα του νερού μπορεί να είναι μια σημαντική συνιστώσα της Ισραηλινο-Παλαιστινιακής διένεξης, αλλά δεν θα την θεωρούσα και την κύρια. Άλλωστε κανένας από τους τόσους πολέμους που διεξήχθησαν στην περιοχή δεν είχε σαν κίνητρο το νερό.


Υ.Γ. Η παρούσα ανάρτηση βασίστηκε κατά κύριο λόγο σε στοιχεία από το εκτεταμένο, αλλά και πλήρως τεκμηριωμένο άρθρο «Water Disputes in the Jordan Basin Region and their Role in the Resolution of the Arab-Israeli Conflict» by Stephan Libiszewski, 1995, εκ μέρους του Swiss Peace Foundation και σε μικρότερο βαθμό σε στοιχεία από το Palestine Monitor.

Παλαιστίνιοι Κρατούμενοι στο Ισραήλ

Σε προηγούμενη ανάρτηση είχα παρουσιάσει, υπό μορφή γραφημάτων κάποια στατιστικά στοιχεία για το προφίλ της Ισραηλινο-Παλαιστινιακής διένεξης. Ένα από αυτά αναφερόταν και στον αριθμό των Παλαιστινίων φυλακισμένων από το 2000 έως την περίοδο πριν την έναρξη των πρόσφατων επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας. Μου έκανε εντύπωση ο μεγάλος αριθμός κρατουμένων, γύρω στους 11,000 και εξ αιτίας αυτού του γεγονότος αποφάσισα να κοιτάξω το θέμα από πιο κοντά.

Στην προσπάθειά μου αυτή, και επειδή στερούμαι πρόσβασης σε οποιαδήποτε προνομιακή πηγή πληροφόρησης, στράφηκα στο Internet, επιστρατεύοντας επί πλέον και την υπομονή μου για να ξετρυπώσω και να ξεδιαλέξω χρήσιμα στοιχεία. Για να αποφύγω δε, τις παγίδες κακής και κατευθυνόμενης πληροφόρησης, που δεδομένων των συνθηκών, είναι φυσικό να υπάρχουν απευθύνθηκα σε πληροφοριακό υλικό τόσο διεθνών οργανισμών, όπως το site της Διεθνούς Αμνηστίας [1] και το site του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού [2], όσο και επισήμων παλαιστινιακών αρχών, όπως το al Zaytouna Center for Studies and Consultations in the Ministry of Prisoners’ Affairs [3], το PLO Negotiations Affairs Dept., [4], και το Palestine Monitor [5], ομάδα πληροφόρησης αποτελούμενη από παλαιστινίους εγκατεστημένους στη Ραμάλα.

Παρά τις προσπάθειές μου να αντλήσω στατιστικά στοιχεία από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, το μόνο σχετικό που κατάφερα να βρω ήταν το Newsletter “Focus on Detention” [2], του 2004, σχετικά με τους σκοπούς και τις πολύ σημαντικές δραστηριότητες του Οργανισμού, τόσο στο Ισραήλ, όσο και στις κατεχόμενες παλαιστινιακές περιοχές, κυρίως όμως στις φυλακές και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Ισραήλ, με ελάχιστα, όμως συγκεντρωτικά στοιχεία.

Συγκεκριμένα στην έκθεση [2], αναφέρεται ότι μέχρι το Σεπτέμβριο του 2004, εκρατούντο από τις Ισραηλινές Αρχές 10,575 παλαιστίνιοι, εκ των οποίων 7,787 ήταν πολιτικοί κρατούμενοι για λόγους ασφαλείας, “security detainees” και 871 ανήκαν στην κατηγορία των “administrative detainees”. Οι υπόλοιποι ήταν παλαιστίνιοι του κοινού ποινικού δικαίου. Επίσης στις φυλακές βρίσκονταν 119 γυναίκες και 466 παιδιά.

Αντίστοιχα, στις φυλακές της Εθνικής Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Όχθη, βρίσκονταν την ίδια περίοδο 1,125 παλαιστίνιοι, [2].

Ένα από τα πλέον σημαντικά έργα του Ερυθρού Σταυρού στην περιοχή είναι και η πλήρης καταγραφή των φυλακισμένων παλαιστινίων, και η παρακολούθησή τους στις μετακινήσεις τους από φυλακή σε φυλακή, ώστε να αποφεύγονται τυχόν μυστηριώδεις εξαφανίσεις, καθώς επίσης και η διευθέτηση των επισκέψεων των συγγενών, κυρίως των μητέρων και παιδιών. Ενδεικτικά για το 2004, πάνω από 62,000 άτομα από τα κατεχόμενα μπόρεσαν να επισκεφτούν τους συγγενείς τους σε φυλακές του Ισραήλ.

Διευκρινιστικά, σαν “security detainees” ορίζονται όσοι κατηγορούνται για παραβιάσεις των στρατιωτικών οδηγιών-εντολών ασφαλείας που εκδίδονται κατά καιρούς από τις ισραηλινές στρατιωτικές αρχές ξεχωριστά για τη Δυτική Όχθη και ξεχωριστά για τη Λωρίδα της Γάζας. Μέχρι σήμερα υπάρχουν πάνω από 1500 τέτοιες οδηγίες για τη Δυτική Όχθη και άλλες τόσες περίπου για τη Γάζα, [5]. Στην πραγματικότητα, οι οδηγίες αυτές υπόκεινται σε συχνές αλλαγές, τις οποίες οι κάτοικοι των κατεχομένων, στις περισσότερες των περιπτώσεων αδυνατούν να παρακολουθήσουν και όπως συμβαίνει συχνά τις παραβαίνουν για το λόγο και μόνο ότι τις αγνοούν, αλλά και διότι η έννοια της ασφάλειας την οποία οι παραπάνω οδηγίες προτίθενται να εξασφαλίσουν, είναι τόσο ελαστική, ώστε να μπορεί να περιλαμβάνει το ο,τιδήποτε. Για παράδειγμα, υπάρχουν στρατιωτικές εντολές οι οποίες απαγορεύουν τη συγκέντρωση πλήθους άνω των 10 ατόμων, απαγορεύουν τις διαδηλώσεις και τις πορείες, την πολιτική έκφραση, τη διανομή πολιτικών άρθρων, κ.α. [4]. Οι κρατούμενοι της κατηγορίας αυτής μπορεί να κρατηθούν χωρίς δίκη για 90 ημέρες, ενώ μπορεί να περάσει και μήνας χωρίς να έλθουν σε επαφή με το δικηγόρο τους. Επί πλέον, επειδή δικάζονται από στρατιωτικά δικαστήρια, δεν τους επιτρέπεται να ασκήσουν έφεση.

Οι “administrative detainees” αναφέρονται σε κρατούμενους στους οποίους δεν έχει απαγγελθεί κατηγορία, οπότε και δεν πρόκειται να περάσουν από δίκη, και των οποίων η κράτηση γίνεται για προληπτικούς και μόνο λόγους. Ενώ το ανώτατο όριο κράτησής τους έχει ορισθεί στους 6 μήνες, συχνά η προθεσμία καταστρατηγείται και η εντολή ανανεώνεται αυθαίρετα και επ’ αόριστον, [4]. Κάτω από τις συνθήκες αυτές οι κρατούμενοι δεν γνωρίζουν τους λόγους της κράτησής τους, αλλά ακόμα και αν παραπεμφθούν σε δίκη, δεν θα μπορέσουν να συγκεντρώσουν στοιχεία για να ανασκευάσουν τις κατηγορίες που τους βαραίνουν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παλαιστινιακής Αρχής, [4], από το 1967 και εντεύθεν έχουν φυλακιστεί γύρω στους 700,000 Παλαιστινίους, ποσοστό που αγγίζει το 20% του σημερινού γενικού πληθυσμού και το 40% του ανδρικού. Η εκτίμησή τους για το συνολικό αριθμό κρατουμένων και ειδικά, για τον αριθμό των πολιτικών κρατουμένων, (9,000), συμπίπτει με αυτή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, [2].

Από την αρχή της δεύτερης Ιντιφάντα, (29 Σεπτεμβρίου 2000) μέχρι σήμερα, έχουν συλληφθεί περισσότερες από 500 γυναίκες και 5000 παιδιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης [3], ο αριθμός των γυναικών και παιδιών που εκτίουν σήμερα ποινές σε ισραηλινές φυλακές είναι ο ίδιος με αυτόν που έχει δώσει και ο Ερυθρός Σταυρός, μετά από πλήρη και αναλυτική καταγραφή. Φυσικά οι συνθήκες κράτησης των παιδιών δεν είναι αυτές που υπαγορεύουν οι διεθνείς νόμοι και συνθήκες. Η πλειοψηφία των παιδιών αυτών υφίσταται σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια που καταλήγουν σε μόνιμες και σοβαρές σκελετικές βλάβες. Στο site του Ειδικού Παρατηρητηρίου Παιδιών μπορείτε να βρείτε πολλές περισσότερες πληροφορίες, [7].

Το Ισραήλ επίσης έχει υπό κράτηση 36 παλαιστίνιους βουλευτές και 4 υπουργούς, [3].

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει παλαιστινιακή οικογένεια που κάποια στιγμή να μην είχε κάποιο μέλος της σε φυλακή. Σε άλλες περιπτώσεις, γυναίκες νέες και ηλικιωμένες συλλαμβάνονται μόνο και μόνο σαν μέσο πίεσης προς τους άρρενες συγγενείς τους και προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι κατεδαφίσεις σπιτιών. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που συλλαμβάνονται γείτονες ή φίλοι με το μόνο λόγο ότι είναι απλώς γείτονες ή φίλοι, [3].

Συλλήψεις μπορεί να συμβούν οπουδήποτε. Στο σπίτι, στο δρόμο, ή στα ισραηλινά φυλάκια ελέγχου. Στις περισσότερες των περιπτώσεων ισραηλινοί στρατιώτες εφορμούν σε σπίτια παλαιστινίων, συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας, χωρίς λόγο ή ένταλμα. Συνήθως ανοίγουν πυρ και χρησιμοποιούν συγγενείς σαν ασπίδα προστασίας, [5].

Δεν είναι μυστικό ότι το Ισραήλ χρησιμοποιεί τους φυλακισμένους και ως διαπραγματευτικό χαρτί, είτε για να πετύχει πολιτικούς στόχους είτε για να τους ανταλλάξει με δικούς του κρατουμένους. Για παράδειγμα στις 25 Αυγούστου του 2008, απελευθέρωσε 198 φυλακισμένους υποστηρικτές του Προέδρου Abbas, με σκοπό να πετύχει διάλογο με την μετριοπαθή παλαιστινιακή πτέρυγα, [5]. Παρά ταύτα, την ίδια περίοδο συνέλαβε άλλους 338 Παλαιστίνιους. Άλλο παράδειγμα: ο 2005, το Ισραήλ απελευθέρωσε γύρω στους 900 φυλακισμένους, αλλά τον ίδιο χρόνο συνέλαβε άλλους 1000, [5]. Τα στοιχεία αυτά είναι βασισμένα σε εκθέσεις των Ηνωμένων Εθνών.

Το 85% των φυλακισμένων παλαιστινίων προέρχεται από τη Δυτική Όχθη, το 8% από τη Γάζα, το 5% από την Ιερουσαλήμ, ένα 1.4% από το ίδιο το Ισραήλ και το 0.5% είναι Άραβες διαφορετικής εθνικότητας, από Συρία, Ιορδανία και Λίβανο, [3]. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κρατουμένων εκτίει ποινές από 1-10 χρόνια (64%), ενώ υπάρχει και ένα σημαντικό ποσοστό (12%) με επιβληθείσες ποινές μεγαλύτερες των 50 χρόνων, [3]. Το 69% δε αυτών δεν είναι παντρεμένοι.

Σήμερα στο Ισραήλ υπάρχουν 30 κέντρα κρατουμένων, συγκεκριμένα, 21 φυλακές, 5 στρατόπεδα, 5 ανακριτικά κέντρα, εκ των οποίων το ένα μυστικό και αρκετοί αστυνομικοί σταθμοί, [5].

Τα στοιχεία που δίνουν επίσημες Ισραηλινές πηγές, [5,6] κάνουν λόγο (2006), για 9,500 παλαιστινίους φυλακισμένους σε ισραηλινές φυλακές, εκ των οποίων οι 750 είναι υπό το καθεστώς του “administrative” κρατούμενου, 350 είναι παιδιά και 75 γυναίκες. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι τα τρία τέταρτα των κρατουμένων έχουν βάψει τα χέρια τους με αίμα. Σχετικά με την πολιτική τους ταυτότητα, ένα 44% ανήκει στη Φατάχ, ένα 26% στη Χαμάς, ένα 14% στην Ισλαμική Τζιχάντ, το 5% στο Λαϊκό Μέτωπο και το 1% στο Δημοκρατικό Μέτωπο.

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να τονίσω ότι οι ισραηλινές στατιστικές δεν έχουν μεγάλη απόκλιση από τις παλαιστινιακές σχετικά με τον αριθμό των φυλακισμένων.

Πάρα την απαγόρευση των βασανιστηρίων διεθνώς, η πρακτική αυτή συνεχίζει να εφαρμόζεται στις ισραηλινές φυλακές πολλές φορές με νομικό κάλυμμα. Σύμφωνα με την έκθεση [3], οι κρατούμενοι μαστιγώνονται, αναγκάζονται να στέκονται όρθιοι στο ίδιο σημείο για πολλή ώρα, τους βάζουν μέσα σε ψυγεία, τους στερούν τον ύπνο και την τροφή, τους χτυπούν σε ήδη πληγωμένα σημεία και στα γεννητικά όργανα, συλλαμβάνουν συγγενείς και τους βασανίζουν ενώπιον των κρατουμένων και πολλά άλλα. Δεκάδες δε εξ αυτών έχουν πεθάνει κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων, από απ’ ευθείας δολοφονία μετά τη σύλληψη, ή από ελλιπή ιατρική φροντίδα. Συνολικά 183 ψυχές. Ενώ, άλλοι τόσοι έχουν πεθάνει μετά τη απελευθέρωσή τους λόγω σοβαρού κλονισμού της υγείας τους.

Επίσης, διαβάστε και την πολύ αναλυτική έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας με πάρα πολλές προσωπικές μαρτυρίες σχετικά με τον τρόπο σύλληψής τους, για τις συνθήκες κράτησης και τα βασανιστήρια που υπέστησαν και η οποία έκθεση πιάνει τα γεγονότα από τη δεύτερη Ιντιφάντα μέχρι τον Μάιο του 2002, [1].


[1] Διεθνής Αμνηστία:

http://www.unhcr.org/refworld/docid/3cedff143.html

[2] Διεθνής Ερυθρός Σταυρός
http://www.icrc.org/Web/eng/siteeng0.nsf/htmlall/68EDZ9/$File/NEWSLETTER%20nov.pdf

[3] Al Zaytouna Center, Palestinian Ministry of Prisoners’ Affaires. (Η πιο αναλυτική καταγραφή των παλαιστινίων κρατουμένων, μέχρι τον Οκτώβριο του 2006).
http://www.alzaytouna.net/data/attachments/2007/report_Palestinian_Prisoners%20Israel.pdf

[4] PLO Negotiations Affairs Dept.: www.nad-plo.org

[5] Palestine Monitor:

http://www.palestinemonitor.org/spip/IMG/pdf/Prisoners.pdf

[6] Israeli Prison Service:

http://www.ips.gov.il/NR/rdonlyres/CD985B51-45D2-4FE8-9638-0C7EF008316A/0/Shabas_Id_Eng_08.pdf

[7] Defence for Children International, Palestine Section:

http://www.dci-pal.org/english/home.cfm