Σάββατο 10 Μαΐου 2014

Edu-topia: Η εκπαιδευτική δυστοπία της Ν. Κορέας





H τελευταία αξιολόγηση του εκδοτικού οίκου Pearson, με πρωτοβουλία του Economist για τα εκπαιδευτικά συστήματα διαφόρων χωρών πάνω σε βασικές δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής, κατανόησης, μαθηματικών, συνεργασιμότητας κλπ, έφερε την Κορέα στην πρώτη θέση, (τη Νότια για να εξηγούμαστε), γεγονός που προκάλεσε μια ακόμα ταραχή στην κυβέρνηση και τα ΜΜΕ, μιας και η Ελλάδα κατέλαβε την τελευταία, ή σχεδόν την τελευταία.



Για την κυβέρνηση, η οποία τα τελευταία μνημονιακά χρόνια τελεί υπό αξιολογική φρενίδιτα, ανάγοντας τις διαδικασίες αξιολόγησης σε μοχλό αναδιοργάνωσης του κράτους και ανόρθωσης της οικονομίας, το συγκεκριμένο αποτέλεσμα ήταν αρκετά οδυνηρό. Αν η αξιολόγηση αφορούσε τα πανεπιστήμια, το χτύπημα θα ήταν ελαφρύτερο, καθότι η όποια κακή κατάσταση των πανεπιστημίων θα μπορούσε εύκολα ν' αποδοθεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Για την πρωτοβάθμια όμως εκπαίδευση δύσκολα θα μπορούσε να πείσει την κοινή γνώμη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ για χρόνια εκπαίδευε μυστικά, ταξιαρχίες δεκάχρονων σαμποτέρ ενάντια στις κυβερνητικές εκπαιδευτικές πολιτικές.



Για την αξιολόγηση, ως κατ' εξοχήν νεοφιλελεύθερο ιδεολόγημα και για την εφαρμογή της στην κατάταξη των πανεπιστημίων έχουμε ασχοληθεί στο παρελθόν, ουκ ολίγες φορές. Δείτε για παράδειγμα "Το Ιδεολόγηματης Αξιοκρατίας", "Το Ιδεολόγημα της Αξιοκρατίας και η Αναπαραγωγή των Ελίτ", "Το Λυκόφως των Ελίτ", "Αξιολόγηση των Μηχανισμών Αξιολόγησης των Πανεπιστημίων" κ.ά. Επίσης, σε παλιότερα σημειώματα, αναλύοντας τις αιτιακές σχέσεις ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την ποιότητα της εκπαίδευσης, είχαμε επισημάνει ότι η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος και όχι το ανάποδο. Επομένως, όσοι ελπίζουν ότι στην Ελλάδα θα χτυπήσουμε πρωτιές εν μέσω παρατεταμένης και βαθιάς ύφεσης, εν μέσω σήψης και παρακμής, απελπισίας και εθνικής κατάθλιψης, μάλλον δεν ξέρουν τι τους γίνεται.



Για να έρθουμε στην Κορέα, φαντάζομαι ότι πολλοί είναι αυτοί που λιγουρεύονται τις πρωτιές των μαθητών της. Κι άλλοι τόσοι ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους για να δουν από κοντά το θαύμα στη γέννησή του. Θα τους απαλλάξουμε και από τον κόπο και τα έξοδα. Το εκπαιδευτικό σύστημα της Κορέας είναι ένα από τα πιο αμείλικτα, ανταγωνιστικά και εξοντωτικά συστήματα στον κόσμο. Και δεν είναι δικό μου το συμπέρασμα, αλλά μεταξύ άλλων και του Economist, των Financial Times, της Wall Street Journal, κ.ά εφημερίδων, που το έχουν στηλιτεύσει αρκετές φορές μέσα από τις σελίδες τους και με τρόπο ιδιαίτερα αιχμηρό.



Πατάει δε σε δυο πυλώνες, αφ' ενός στην γονεϊκή ιδεοληψία με την ανώτατη εκπαίδευση σε ποσοστό 93%, και αφ΄ετέρου στη μονοπώληση των καλών θέσεων εργασίας από τα chaebol, τις τεράστιες δηλαδή οικογενειακές επιχειρήσεις του τύπου Hyundai, Samsung κ.ά. Τα chaebol προσφέρουν μόνιμες και καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, προστατευτικό περιβάλλον, πολλές επιπλέον παροχές, όπως χρηματοδότηση των πανεπιστημιακών σπουδών των παιδιών των υπαλλήλων, μα πάνω απ' όλα prestige. Για τους παραπάνω λόγους ο ανταγωνισμός για μια τέτοια θέση είναι μεγάλος. Ένα υποψήφιος όμως, θα πρέπει προηγουμένως να έχει επιβιώσει ενός έτερου ανταγωνισμού για την εισαγωγή σε ένα καλό πανεπιστήμιο, η αποφοίτηση από το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για να συμπεριληφθεί στις λίστες επιλογής του υπεύθυνου ανθρώπινου κεφαλαίου κάποιου chaebol.



Έτσι τα παιδιά από μικρές ηλικίες σπρώχνονται από τους φιλόδοξους γονείς τους, κυρίως τις μάνες, σε ένα δωδεκαετές σκληρό ράλι με μόνο στόχο να πετύχουν στις μια-και-έξω πανκορεατικές εξετάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Οι μέρες των εξετάσεων απαιτούν συστράτευση όλων των κορεατών. Για παράδειγμα, ματαιώνονται όλες οι πτήσεις, ώστε να μην αποσπάται η προσοχή όσων μαθητών δίνουν προφορικές εξετάσεις. Επίσης τα οχήματα της τροχαίας και τα ασθενοφόρα βρίσκονται σε επιφυλακή για να μεταφέρουν στα εξεταστικά κέντρα τους αργοπορημένους μαθητές.



Ένας τυπικός μαθητής μένει στο σχολείο από τις 8 το πρωί μέχρι τις 4 το απόγευμα. Οι βιβλιοθήκες μένουν ανοιχτές ως τις 11 το βράδυ και τα δημόσια σχολεία παρέχουν απογευματινή ενισχυτική διδασκαλία. Η μεγάλη πλειοψηφία όμως, μετά το πέρας των κανονικών μαθημάτων καταφεύγει αντί υψηλών διδάκτρων, σε ιδιωτικά σχολεία-φροντιστήρια, τα hagwons τα οποία παίζουν και τον κυριότερο ρόλο. Στην προσπάθειά τους οι κυβερνήσεις να κατεβάσουν τον πυρετό, είχαν απαγορεύσει το 2008 την ιδιωτική εξωσχολική εκπαίδευση, αλλά αυτό που κατάφεραν ήταν να την κάνουν ・μαύρη・ Ένα άλλο μέτρο στο οποίο είχαν καταφύγει ήταν να επιβάλλουν απαγόρευση της κυκλοφορίας των μαθητών μετά τις 10 το βράδυ, άλλα κι αυτό δεν κατέβασε τη θερμοκρασία. Το 2000 με δικαστική απόφαση, η απαγόρευση κηρύχτηκε αντισυνταγματική και τα hagwons ξαναβγήκαν στο φως της μέρας δικαιωμένα. Και ξαναγέμισαν με πιο πολλούς μαθητές αυτή τη φορά. Αν βγάλουμε τις υποχρεωτικές ώρες στο σχολείο και τις απαραίτητες ώρες στο φροντιστήριο μένουν άλλες 10 περίπου ώρες τις οποίες ο μαθητής αφιερώνει στο διάβασμα. Είναι τόσο δε ανταγωνιστική η κοινωνία, που αν ένας μαθητής πιαστεί να διαβάζει 10 ώρες ημερησίως, αυτομάτως το ίδιο θα κάνουν και οι υπόλοιποι για να μη μείνουν πίσω. Επιπλέον, το υπουργείο παιδείας καταστρώνει συμπληρωματικά προγράμματα και παραδόσεις οι οποίες μεταδίδονται από την τηλεόραση, για ακόμα ένα χεράκι ενίσχυσης, αν όλα τα προηγούμενα φανούν ανεπαρκή.

Φυσικό είναι ότι κάτω από τέτοια πίεση οι μαθητές στην Κορέα να παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών στον κόσμο. Σύμφωνα με μια δημοσκόπησα ένας στους τέσσερεις μαθητές σκέφτηκε κάποια στιγμή ν' αυτοκτονήσει. Κατ' άλλη, η αναλογία πέφτει στους ένας στους οκτώ. Αλλά κι αυτό το νούμερο μόνο παρηγοριά δεν φέρνει.

Πώς όμως θ' αξιολογούσε κάποιος σώφρων το εκπαιδευτικό σύστημα της Κορέας πέρα από το μετρίδι των εξετάσεων και των multiple choice tests; Κοινή πεποίθηση είναι ότι οι μαθητές γίνονται ξεφτέρια μεν, αλλά στην παπαγαλία και στη συλλογή βαθμών και πιστοποιητικών. Ό,τι μαθαίνουν, το μαθαίνουν επιδερμικά, δεν εμβαθύνουν, γιατί δεν είναι αυτός ο στόχος, δεν ασχολούνται με οποιαδήποτε άλλη γνώση που δεν μετράει στις εισαγωγικές εξετάσεις, και τελικά δεν αποκτούν δεξιότητες για να ανταγωνιστούν σε μια παγκόσμια αγορά.

Το πρόβλημα, όπως αναφέραμε και στην αρχή είναι η δυστοπική αγορά εργασίας, στην οποία και οφείλεται αυτός ο θανατηφόρος ανταγωνισμός. Πέρα από τα chaebol δεν υπάρχει μια ανταγωνιστική και διευρυμένη αγορά εργασίας για να απορροφήσει τους τεράστιους αριθμούς αυτών που αποφοιτούν από τα πανεπιστήμια. Παρεμπιπτόντως, το 80% περίπου των αποφοίτων της μέσης εκπαίδευσης εισάγεται σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή. Επιπλέον, η κοινωνία εμφανίζεται ιδιαίτερα σκληρή σε όσους επιλέγουν να σπουδάσουν με το δικό τους ρυθμό. Το συγχωροχάρτι έχει ημερομηνία λήξης τα 25. Όσοι βρουν δουλειά μέχρι αυτή την ηλικία, έχει καλώς, διαφορετικά τους τρώει η μαρμάγκα. Κανένα chaebol δεν θα γυρίσει να σε κοιτάξει.

Μια άλλη σοβαρή επίπτωση της φρενίτιδας των κορεατών γονέων με την εκπαίδευση είναι η μείωση των γεννήσεων, για το λόγο ότι η εκπαιδευση κοστίζει ακριβά και το οικογενειακό εισόδημα σπανίως φτάνει για περισσότερατου ενός παιδιά. Έχει βρεθεί ότι η υπογεννητικότητα είναι μεγαλύτερη σε περιοχές όπου οι γονείς ξοδεύουν και τα περισσότερα.

Αν βάλει κάποιος στην άκρη τον εξοντωτικό ανταγωνισμό στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κορέας,το οποίο εν πολλοίς οφείλεται στη διάρθρωση της αγοράς εργασίας και στη ζήτηση από την κοινωνία ορισμένου τύπου απασχόλησης, αντιλαμβάνεται ότι έχει πολλά κοινά με το δικό μας. Κοινή συνισταμένη είναι οι γονικές φιλοδοξίες για κοινωνική ανέλιξη, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, η παραπαιδεία, τα φροντιστήρια, η παπαγαλία, η βαθμοθηρία, οι πανελλαδικές κ.λ.π. Το ερώτημα όμως που γεννάται είναι γιατί τότε τα νοτιοκορεατόπουλα έρχονται πρώτα και τα ελληνόπουλα τελευταία. Μια απάντηση είναι ότι τα νοτιοκορεατόπουλα είναι περισσότερο αφοσιωμένα, στοχοπροσηλωμένα, πειθαρχημένα και απερίσπαστα. Εδώ μεγάλο ρόλο παίζει και η περιρρέουσα ασιατική κουλτούρα που έρχεται σε αντίθεση με την πιο χαλαρή μεσογειακή. Μια άλλη είναι ότι υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός ανάμεσα στα ιδιωτικά φροντιστήρια όσον αφορά το κηνύγι δασκάλων με ιδιαίτερες διδακτικές ικανότητες, τους οποίους και ακριβοπληρώνουν. Για να πάρουμε μια γεύση του τζίρου και της έκτασης της ιδιωτικής παραπαιδείας, αρκεί να αναφέρουμε ότι επενδύσεις στον τομέα αυτό έχουν κάνει η Goldman Sachs, η   A.I.G. και η Carlyle.

Επιπλέον, ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι ότι η αξιολόγηση  μέσω των εν  λόγω διεθνών tests δεν μπορεί να πιάσει τις ποιότητες της εκπαιδευτικής διαδικασίας, οι οποίες είναι και οι μόνες που έχουν και κοινωνικό όφελος. Όλα τ' άλλα είναι πουκάμισα αδειανά...

14 σχόλια:

spiral architect είπε...

Εχω μια γνωστή που εδώ και 15 χρόνια έχει μετοικήσει και δουλεύει σαν ναυπηγός στη Hyundai Heavy Industries, έχοντας επιβεβαιώσει τα γραφόμενά σου που στην παιδεία έχουν ενταθεί ειδικά μέσα στην τελευταία δεκαετία. Η κουλτούρα αυτή δεν είναι ίδια μόνο της Ν. Κορέας αλλά προήλθε απ' την Ιαπωνία, απ' την οποία έχουν επηρεαστεί όλοι οι Κορεάτες από τις εταιρικές διαρθρώσεις ως το εκπαιδευτικό τους σύστημα.

cynical είπε...

@spiral,

αυτο ειναι αληθεια. Το ιδιο pattern ακολουθουν και στην Ιαπωνια. Το ιδιο θα κανουν κι οι κινεζοι οταν αποκτησουν λεφτα. Eiιναι κοινωνιες του zero sum game. Γιαυτο και τον αλλον τον βλεπουν κυριως ως ανταγωνιστη. Μαλλον δυσκολα θα περναει η γνωστη σου στην Κορεα.

spiral architect είπε...

Απ' ότι μου' χει πει όταν έρχεται να δει τη μητέρα της στην Ελλάδα, υπάρχει τρομερός ενδοεταιρικός ανταγωνισμός, αλλά αυτή (και οι λίγες γυναίκες μηχανικοί ανεξαρτήτως εθνικότητας) έχει το "ελαφρυντικό" του φύλου της και οι συνέπειες του σκυλοφαγώματος την παίρνουν ξώφαλτσα. Τις γυναίκες-στελέχη τις βλέπουν γενικά με συστολή και σεβασμό. Έτσι κι αυτή βλέπει τη δουλειά της με την έννοια που είχαμε εμείς κάποτε, της "μονιμότητας του ιδιωτικού τομέα", δηλαδή "έχουμε κάργα δουλειά, φέρτε κι άλλους". Άλλωστε τα μόνα ναυπηγεία μεγάλων και ειδικά ιδιόμορφων πλοίων-εργαλείων βρίσκονται στην Ν. Κορέα.

TNS είπε...

Με παραξενεύει η φράση "δεν υπάρχει μια ανταγωνιστική και διευρυμένη αγορά εργασίας για να απορροφήσει τους τεράστιους αριθμούς αυτών που αποφοιτούν από τα πανεπιστήμια". Και τι κάνουν δηλαδή τόσοι απόφοιτοι? Μένουν άνεργοι ή μεταναστεύουν?

Επιπλέον, η τελική διαπίστωση ότι "η αξιολόγηση μέσω των εν λόγω διεθνών tests δεν μπορεί να πιάσει τις ποιότητες της εκπαιδευτικής διαδικασίας με κοινωνικό όφελος" υπονοεί ότι η χώρα μας έχει τέτοιες αρετές που δεν τις πιάνουν τα ξένα ραντάρ?

cynical είπε...

TNS,
απ' οτι καταλαβαινω στην Κορεα κυριαρχουν οι επιχειρησεις μαμουθ ενω ο τομεας των υπηρεσιων δεν ειναι ανεπτυγμενος. Η ανεργια για τους κατω των 30 ειναι 10%.Και μετα το πτυχιο περιμενουν κατα μεσο ορο 1 χρονο για να βρουν δουλεια. Τωρα αρχιζουν και καταλαβαινουν οτι το κοστος ενος πτυχιου δυσκολα θα μπορεσουν να το αποσβεσουν, οποτε κι αυτοι αρχιζουν να σκεφτονται διαφορετικα και να στρεφονται σε επαγγελματικες σχολες. Αλλά αυτο θεωρειται μεγαλη ηττα και δεν ξερω με ποσα χαρακιρια αντιμετωπιζεται.

Τα "ρανταρ" δεν πιανουν ποιοτητες, με την εννοια της παιδειας και οχι της εκπαιδευσης. Τι να τις κανεις τις πρωτιες αν τελικα φτιαχνεις μια ασφυχτικη κοινωνια τρελλαμενων.

Τα ελληνικα πανεπιστημια ειναι μια χαρα απο αποψη διδασκομενων μαθηματων και ποιοτητας διδακτικου προσωπικου.

Δεν παιρνουν ψηλες θεσεις διοτι τα κριτηρια αξιολογησης ειναι κομμενα και ραμμενα για αγγλοφωνα κυριως πανεπιστημια και γιαυτα που προσελκυουν ξενους φοιτητες.

Τα ελληνικα εκτος των αλλων χανουν και στην αναλογια φοιτητων/διδακτικο προσωπικο. Αυτος ειναι ενας σοβαρος λογος που θελουν να διωξουν τους "αιωνιους" φοιτητες.
Επισης, αλλο κριτηριο ειναι το ποσο γρηγορα βρισκει ενας αποφοιτος δουλεια. Στην Ελλάδα και αποφοιτος του Χαρβαρντ να εισαι δυσκολευεσαι.

Οταν μια χωρα δεν προσφερει αξιοπρεπεις δουλειες σε ενα ευρυ φασμα ειδικοτητων η εκπαιδευση θα χωλαινει. Θα γινεται της Κορεας, δλδ θα υπαρχει ανελεητος ανταγωνισμος για ορισμενες μονο καλες ειδικοτητες.
Στην Ελβετια για παραδειγμα, μονο το 1/3 των αποφοιτων παει πανεπιστημιο.
Οποτε ωφελειται και η Β-βαθμια εκπαιδευση, διοτι φευγει απο τον οριζοντα η πιεση για τις εξετασεις.

TNS είπε...

@cynical
Με μπέρδεψες περισσότερο: το «δεν υπάρχει μια ανταγωνιστική και διευρυμένη αγορά εργασίας για να απορροφήσει τους τεράστιους αριθμούς αποφοίτων» πώς δένει με το «ανεργία 10% κατω των 30»?

Όσο για το ερώτημά μου σχετικά με «τις ποιότητες της εκπαιδευτικής διαδικασίας ΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΟΦΕΛΟΣ», αυτό παραμένει.

Και με τι κριτήρια άραγε λέμε ότι «Τα ελληνικα πανεπιστημια ειναι μια χαρα απο αποψη διδασκομενων μαθηματων και ποιοτητας διδακτικου προσωπικου»?

Η άποψη «Δεν παιρνουν ψηλες θεσεις διοτι τα κριτηρια αξιολογησης ειναι κομμενα και ραμμενα για αγγλοφωνα κυριως πανεπιστημια και γιαυτα που προσελκυουν ξενους φοιτητες» δεν ενισχύεται από το γεγονός ότι υπάρχουν εκατοντάδες πανεπιστήμια σαφώς μη ‘αγγλοσαξωνικά’ (από Γαλλία και Ισπανία έως Ινδονησία και Αργεντινή) που σκοράρουν καλύτερα από τα Ελληνικά.

Φοβάμαι ότι αποφεύγουμε να αναγνωρίσουμε το αυτονόητο: μια χώρα-παράγκα δεν μπορεί παρά να έχει και τα ανάλογα πανεπιστήμια…

cynical είπε...

@TNS

για τη χωρα "παραγκα" το γραφω μεσα στο κειμενο με αλλα λογια. Σε μια διαλυμενη χωρα δεν μπορεις να περιμενεις η εκπαιδευση να πηγαινει καλα.

Πρεπει να διαχωρισουμε την προπανεπιστημιακη απο την πανεπιστημιακη εκπαιδευση. Ο ρολος τους ειναι διαφορετικος.
Τα ελληνικα πανεπιστημια ειναι καλα ως προς αυτα που ανεφερα. Απλως η περιρρεουσα ατμοσφαιρα δεν ειναι η καταλληλη.

κοινωνικο ωφελος σημαινει το σχολειο να βγαζει ανθρωπους και οχι ζωα.

Δες ενα πινακα καταταξης και βρες το ποσοστο των αγγλοφωνων πανεπιστημιων μεσα στις 100 πρωτες θεσεις. Υπαρχει υπερ-εκπροσωπηση.

10% ανεργια θεωρειται υψηλη. Μη κοιτας που συνηθισαμε τα 25αρια.

Ανώνυμος είπε...

Σε μια διαλυμενη χωρα δεν μπορεις να περιμενεις η εκπαιδευση να πηγαινει καλα.

δεν νομιζω να εννοεις την4ετια και οχι την 30τια, γιατι η διαλυση εχει αρχισει απο τοτε

cynical είπε...

δεν μπορω να προσδιορισω την απαρχη της διαλυσης. Σιγουρα παει μακρια προς τα πισω

spiral architect είπε...

Ελλάδα
Ολα τα' χε η Μαριορή η πιστοποίηση της έλειπε!

Ανώνυμος είπε...

"ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΠΛΗΡΩΝΑΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10.000€
Φάμπρικα πανεπιστημιακών εργασιών μέσω Facebook
Μια απίστευτα κερδοφόρα επιχείρηση είχε στήσει μέσω Facebook ένας 47χρονος πωλώντας πανεπιστημιακές και διπλωματικές εργασίες σε φοιτητές έναντι αδράς αμοιβής, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις έφτανε και τις 10.000 ευρώ......"

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64006763

Αφώτιστος Φιλέλλην

cynical είπε...

Aφώτιστε,

ειναι παλια ιστορια, ειχα γραψει γιαυτο τον Οκτωβριο του 2009 εδω http://e-cynical.blogspot.gr/2009/10/cynical-studyhelpgr.html

Δεν ηξερα οτι εχουν παει τοσο ψηλα οι ταριφες...

Ανώνυμος είπε...

Αφου φαινεται να υπαρχει δικτυο ολων των βαθμιδων, εως και PhD-δων που εκοπονει ως και διδακτορικο.
Για τους γιατρους το ηξερα απο την δεκαετια του 80, για την στατιστικη επεξεργασια στοιχειων τουλαχιστον.

Ενας φιλος μου, το 1987 εκανε με 500 £ την εργασια ενος γνωστου του για το Μαστερ.

Αφώτιστος Φιλέλλην

ΥΓ 1. Θελουμε καλυτερη παιδεια κατι σαν ενα επικαιροποιημενο εκπαιδευτικο συστημα Παπανουτσου (1965-1980), θεματα κλιμακωτης δυσκολιας,πολυ λιγοτερες θεσεις στα ΑΕΙ.
Το θεμα ειναι τι γινεται μετα!!
2. Οσο για τις αυτοκτονιες τα διαθεσιμα στοιχεια του 2009 ειναι
πρώτη η Λιθουανία με 31.5/100,000 2η Ν. Κορέα, ενώ η Ιαπωνία έφτασε μόλις στην 5η θέση!!!

To 2012 την περασε η Γροιλανδια.

"Suicide is the most common cause of death for those under 40 in South Korea....In cases of youth suicide, the most common cause is pressure related to the College Scholastic Ability Test."

cynical είπε...

Καλά για την πλειονοτητα των διδακτορικων των γιατρων, ας μη μιλάμε καθολου.

Για τις θεωρητικες επιστημες, το καταλαβαινω επισης. Καλλιστα στο κανει αλλος.
Στις θετικές ειναι σχεδον αδυνατον.

Στην Ελλαδα δεν εχει ανοιξει καμια δημοσια συζητηση για την Παιδεια, ολες οι μεριες οχυρονονται πισω απο τσιτατα. Ειτε τα νεοφιλελευθερα που κρατουν το δισκοποτηρο της ιδιωτικοποιησης ειτε την κασετα της ΟΛΜΕ. Και οι πρωτοι κασετα βαζουν.

Και πρωτα απ' ολα οι φοιτητες ειναι οι λιγοτερο ενδιαφερομενοι.