Σαν σήμερα, 7η του Μάη, και πριν από ακριβώς πενήντα χρόνια, το 1959, ο C.P. Snow, βρετανός επιστήμονας και μυθιστοριογράφος συνάμα, έδωσε μια διάλεξη στο Cambridge με τίτλο «The two cultures and the scientific revolution», στην οποία εξέφραζε τη διαπίστωση για την ύπαρξη αγεφύρωτου χάσματος ανάμεσα στους φυσικούς επιστήμονες και τους επιστήμονες των ανθρωπιστικών, λογοτεχνικών σπουδών, στην αδυναμία συνεννόησης των οποίων απέδιδε και την αδυναμία εξεύρεσης λύσης στα προβλήματα του κόσμου. Η διάλεξη αυτή, η οποία προκάλεσε μεγάλη αίσθηση, έγινε στη συνέχεια βιβλίο, το οποίο από κάποιους επαινέθηκε, από άλλους όμως επικρίθηκε σφοδρά για την ασάφεια των ορισμών του περί κουλτούρας και τη ρηχότητα των επιχειρημάτων του. Δεν βαριέσαι όμως, ζήλιες είναι αυτές...
Είτε έτσι όμως, είτε αλλιώς, το βιβλίο επέζησε για να δει αρκετές εκδόσεις και να καταταγεί ανάμεσα στα 100 δημοφιλέστερα της εποχής του, ενώ ακόμα και σήμερα η αρχική του διαπίστωση περί χάσματος, παραμένει άκρως επίκαιρη, προκαλώντας αρκετές θερμές συζητήσεις εντός και εκτός της academia. Μάλιστα, τις προσεχείς ημέρες η Ακαδημία Επιστημών της Νέας Υόρκης διοργανώνει και ημερίδα με τίτλο «The Two Cultures in the 21st Century», με σκοπό την εξέταση της ασυμφωνίας ανάμεσα στις δυο αυτές κουλτούρες και του τρόπου με τον οποίον η επιστήμη διαχέεται στο ευρύ κοινό.
Επικαλούμενη την δική μου εμπειρία, πιστεύω ότι ο δημόσιος χώρος βρίσκεται περισσότερο κάτω από την κηδεμονία των επιστημόνων των κοινωνικών σπουδών παρά κάτω από αυτή των φυσικών επιστημόνων. Δείτε για παράδειγμα, τον αριθμό φιλολογικών και ανθρωπιστικού περιεχομένου περιοδικών και βιβλίων που κυκλοφορούν στη χώρα μας, σε σύγκριση με τα εκλαϊκευμένα επιστημονικά περιοδικά και βιβλία, καθώς και τον χώρο που αφιερώνουν οι εφημερίδες στις επιστήμες, ο οποίος είναι και αυτός δυσανάλογα μικρός. Για να μην πω, ότι και αυτό που εκλαμβάνεται και διαδίδεται από τους δημοσιογράφους εκλαϊκευτές σαν επιστήμη και επιστημονική ανακάλυψη είναι τις περισσότερες φορές ό,τι πιο φαιδρό και αλλόκοτο, (στα όρια συνήθως μεταξύ επιστήμης και φαρσοκωμωδίας), αλιεύουν από τα περιθώρια των επιστημονικών περιοδικών. Δεν πρέπει να έχετε παράπονο, γιατί αρκετά από αυτά τα θέματα, τα έχω σατιρίσει πολλάκις απ’ αυτό το blog.
Για του λόγου το αληθές, αναλογιστείτε την επαγγελματική προέλευση των πολιτικών και διαχειριστών της εξουσίας και λογαριάστε πόσοι από αυτούς είναι δικηγόροι, πολιτικοί επιστήμονες, κοινωνιολόγοι κ.λ.π. και πόσοι προέρχονται από τις φυσικές επιστήμες. Σας αποτρέπω όμως από το να το κάνετε, γιατί μάλλον δεν θα βρείτε κανένα και θα χάσετε άδικα το χρόνο σας.
Ας δούμε όμως και ποιο είναι το σύνηθες περιεχόμενο των συζητήσεων σε φιλικές συναναστροφές. Και πάλι η κουβέντα περιστρέφεται γύρω από τις κοινωνικής επιστήμες, τη λογοτεχνία και την τέχνη και σχεδόν ποτέ γύρω από τις επιστήμες. Επιπλέον, ενώ οι της απέναντι όχθης, (όπως αναφέρει ανεκδοτολογικά ο C. P. Snow), δεν θα αισθανθούν καθόλου άβολα αν πιαστούν να μην γνωρίζουν τον δεύτερο, ας πούμε, νόμο της θερμοδυναμικής, οι τής ημετέρας όχθης θα στιγματιστούν ανεπανόρθωτα αν δεν είναι σε θέση ν’ απαριθμήσουν τρία τουλάχιστον έργα του Σαίξπηρ. Δεν διαβλέπετε εδώ μια τεράστια, υπέρ ημών των φυσικών, αδικία;
Και να τελειώνανε εδώ οι διακρίσεις, ποιος να το ‘λεγε! Δυστυχώς, επεκτείνονται και σε άλλες εκφάνσεις του κοινωνικού βίου, όπως στην ανταλλαγή δώρων. Όσα επιστημονικά, εκλαϊκευτικά φυσικά, βιβλία τολμώ να χαρίσω σε γιορτές, σχεδόν πάντα κάνουν χρήση της κάρτας ανταλλαγής τους. Ενώ, όσα βιβλία μού χαρίζουν, ποτέ δεν προέρχονται από τα ράφια των επιστημών, μιας και οι φίλοι θεωρούν πάντα υποχρέωσή τους να με καταστήσουν κοινωνό των δικών τους γνωστικών πεδίων, ενώ οι ίδιοι ποτέ δεν διανοούνται να καταβάλουν έστω και μια μικρή προσπάθεια για να καταστούν κοινωνοί και του δικού μου. Πείτε μου, δεν αποτελεί αυτή η διάκριση προσβολή;
Βέβαια, κάποιοι στη συνέχεια θα κατηγορήσουν και τους θετικούς επιστήμονες για αλαζονεία, μιας και ένας μαθηματικός θεωρεί δεδομένο ότι ένας φιλόσοφος αδυνατεί να κατανοήσει τα μαγικά σημάδια των εξισώσεών του, ενώ ο ίδιος έχει την εντύπωση ότι μπορεί άκοπα να διεισδύσει στο φιλοσοφικό σύμπαν του άλλου. Η αλήθεια όμως είναι, ότι έχω συναντήσει περισσότερους φυσικούς που προσπαθούν να φιλοσοφήσουν, παρά κοινωνιολόγους που προθυμοποιούνται να σεργιανίσουν λιγάκι και στα δικά μας χωράφια.
Από όσα εξέθεσα στα προηγούμενα γίνονται λοιπόν φανερά δυο πράγματα. Πρώτα, ότι η κοινωνία στέκεται κουμπωμένη στην επιστημονική γνώση και σε απόσταση. Ειδικά τώρα που οι επιστημονικές πρόοδοι θέτουν ανοιχτά ηθικά διλήμματα, τα οποία για να μπορέσει να τα διαπραγματευθεί θα πρέπει να έχει μια κάποια επιστημονική κατάρτιση. Και δεύτερο, ότι η ολοένα και μεγαλύτερη εξειδίκευση στις σπουδές και η στροφή των πανεπιστημίων προς την επαγγελματική κατάρτιση κυρίως, παρά προς την καλλιέργεια, βαθαίνει ακόμα περισσότερο το χάσμα ανάμεσα στις θετικές και τις κοινωνικές επιστήμες.
Τα περισσότερα πανεπιστήμια θετικής κατεύθυνσης έχουν αναγνωρίσει αυτή τη διάσταση, από καιρό, αν και έχω την εντύπωση ότι η εισαγωγή μαθημάτων ανθρωπιστικής κατεύθυνσης γίνεται περισσότερο για τα μάτια και τους τύπους, παρά για την ουσία. Και αυτό φαίνεται από τον τρόπο που τα αντιμετωπίζουν οι φοιτητές, δηλ. τα έχουν κοινώς γραμμένα. Δεν ξέρω αν αντίστοιχες κινήσεις καλής θέλησης, έστω και εικονικώς, γίνονται και από τις ανθρωπιστικές σχολές, διότι
«Η Τέχνη χωρίς την Επιστήμη θα ήταν τόσο ζοφερή, όσο και η Επιστήμη χωρίς την Τέχνη».
Μάλλον όμως ζούμε σε μια εποχή, που είναι αρκετά ζοφερή για να μπορεί ν’ αναγνωρίσει την αξία της παραπάνω πρότασης και να κινηθεί αναλόγως.
Είτε έτσι όμως, είτε αλλιώς, το βιβλίο επέζησε για να δει αρκετές εκδόσεις και να καταταγεί ανάμεσα στα 100 δημοφιλέστερα της εποχής του, ενώ ακόμα και σήμερα η αρχική του διαπίστωση περί χάσματος, παραμένει άκρως επίκαιρη, προκαλώντας αρκετές θερμές συζητήσεις εντός και εκτός της academia. Μάλιστα, τις προσεχείς ημέρες η Ακαδημία Επιστημών της Νέας Υόρκης διοργανώνει και ημερίδα με τίτλο «The Two Cultures in the 21st Century», με σκοπό την εξέταση της ασυμφωνίας ανάμεσα στις δυο αυτές κουλτούρες και του τρόπου με τον οποίον η επιστήμη διαχέεται στο ευρύ κοινό.
Επικαλούμενη την δική μου εμπειρία, πιστεύω ότι ο δημόσιος χώρος βρίσκεται περισσότερο κάτω από την κηδεμονία των επιστημόνων των κοινωνικών σπουδών παρά κάτω από αυτή των φυσικών επιστημόνων. Δείτε για παράδειγμα, τον αριθμό φιλολογικών και ανθρωπιστικού περιεχομένου περιοδικών και βιβλίων που κυκλοφορούν στη χώρα μας, σε σύγκριση με τα εκλαϊκευμένα επιστημονικά περιοδικά και βιβλία, καθώς και τον χώρο που αφιερώνουν οι εφημερίδες στις επιστήμες, ο οποίος είναι και αυτός δυσανάλογα μικρός. Για να μην πω, ότι και αυτό που εκλαμβάνεται και διαδίδεται από τους δημοσιογράφους εκλαϊκευτές σαν επιστήμη και επιστημονική ανακάλυψη είναι τις περισσότερες φορές ό,τι πιο φαιδρό και αλλόκοτο, (στα όρια συνήθως μεταξύ επιστήμης και φαρσοκωμωδίας), αλιεύουν από τα περιθώρια των επιστημονικών περιοδικών. Δεν πρέπει να έχετε παράπονο, γιατί αρκετά από αυτά τα θέματα, τα έχω σατιρίσει πολλάκις απ’ αυτό το blog.
Για του λόγου το αληθές, αναλογιστείτε την επαγγελματική προέλευση των πολιτικών και διαχειριστών της εξουσίας και λογαριάστε πόσοι από αυτούς είναι δικηγόροι, πολιτικοί επιστήμονες, κοινωνιολόγοι κ.λ.π. και πόσοι προέρχονται από τις φυσικές επιστήμες. Σας αποτρέπω όμως από το να το κάνετε, γιατί μάλλον δεν θα βρείτε κανένα και θα χάσετε άδικα το χρόνο σας.
Ας δούμε όμως και ποιο είναι το σύνηθες περιεχόμενο των συζητήσεων σε φιλικές συναναστροφές. Και πάλι η κουβέντα περιστρέφεται γύρω από τις κοινωνικής επιστήμες, τη λογοτεχνία και την τέχνη και σχεδόν ποτέ γύρω από τις επιστήμες. Επιπλέον, ενώ οι της απέναντι όχθης, (όπως αναφέρει ανεκδοτολογικά ο C. P. Snow), δεν θα αισθανθούν καθόλου άβολα αν πιαστούν να μην γνωρίζουν τον δεύτερο, ας πούμε, νόμο της θερμοδυναμικής, οι τής ημετέρας όχθης θα στιγματιστούν ανεπανόρθωτα αν δεν είναι σε θέση ν’ απαριθμήσουν τρία τουλάχιστον έργα του Σαίξπηρ. Δεν διαβλέπετε εδώ μια τεράστια, υπέρ ημών των φυσικών, αδικία;
Και να τελειώνανε εδώ οι διακρίσεις, ποιος να το ‘λεγε! Δυστυχώς, επεκτείνονται και σε άλλες εκφάνσεις του κοινωνικού βίου, όπως στην ανταλλαγή δώρων. Όσα επιστημονικά, εκλαϊκευτικά φυσικά, βιβλία τολμώ να χαρίσω σε γιορτές, σχεδόν πάντα κάνουν χρήση της κάρτας ανταλλαγής τους. Ενώ, όσα βιβλία μού χαρίζουν, ποτέ δεν προέρχονται από τα ράφια των επιστημών, μιας και οι φίλοι θεωρούν πάντα υποχρέωσή τους να με καταστήσουν κοινωνό των δικών τους γνωστικών πεδίων, ενώ οι ίδιοι ποτέ δεν διανοούνται να καταβάλουν έστω και μια μικρή προσπάθεια για να καταστούν κοινωνοί και του δικού μου. Πείτε μου, δεν αποτελεί αυτή η διάκριση προσβολή;
Βέβαια, κάποιοι στη συνέχεια θα κατηγορήσουν και τους θετικούς επιστήμονες για αλαζονεία, μιας και ένας μαθηματικός θεωρεί δεδομένο ότι ένας φιλόσοφος αδυνατεί να κατανοήσει τα μαγικά σημάδια των εξισώσεών του, ενώ ο ίδιος έχει την εντύπωση ότι μπορεί άκοπα να διεισδύσει στο φιλοσοφικό σύμπαν του άλλου. Η αλήθεια όμως είναι, ότι έχω συναντήσει περισσότερους φυσικούς που προσπαθούν να φιλοσοφήσουν, παρά κοινωνιολόγους που προθυμοποιούνται να σεργιανίσουν λιγάκι και στα δικά μας χωράφια.
Από όσα εξέθεσα στα προηγούμενα γίνονται λοιπόν φανερά δυο πράγματα. Πρώτα, ότι η κοινωνία στέκεται κουμπωμένη στην επιστημονική γνώση και σε απόσταση. Ειδικά τώρα που οι επιστημονικές πρόοδοι θέτουν ανοιχτά ηθικά διλήμματα, τα οποία για να μπορέσει να τα διαπραγματευθεί θα πρέπει να έχει μια κάποια επιστημονική κατάρτιση. Και δεύτερο, ότι η ολοένα και μεγαλύτερη εξειδίκευση στις σπουδές και η στροφή των πανεπιστημίων προς την επαγγελματική κατάρτιση κυρίως, παρά προς την καλλιέργεια, βαθαίνει ακόμα περισσότερο το χάσμα ανάμεσα στις θετικές και τις κοινωνικές επιστήμες.
Τα περισσότερα πανεπιστήμια θετικής κατεύθυνσης έχουν αναγνωρίσει αυτή τη διάσταση, από καιρό, αν και έχω την εντύπωση ότι η εισαγωγή μαθημάτων ανθρωπιστικής κατεύθυνσης γίνεται περισσότερο για τα μάτια και τους τύπους, παρά για την ουσία. Και αυτό φαίνεται από τον τρόπο που τα αντιμετωπίζουν οι φοιτητές, δηλ. τα έχουν κοινώς γραμμένα. Δεν ξέρω αν αντίστοιχες κινήσεις καλής θέλησης, έστω και εικονικώς, γίνονται και από τις ανθρωπιστικές σχολές, διότι
«Η Τέχνη χωρίς την Επιστήμη θα ήταν τόσο ζοφερή, όσο και η Επιστήμη χωρίς την Τέχνη».
Μάλλον όμως ζούμε σε μια εποχή, που είναι αρκετά ζοφερή για να μπορεί ν’ αναγνωρίσει την αξία της παραπάνω πρότασης και να κινηθεί αναλόγως.
Αναρτήσεις
24 σχόλια:
Tο όνειρο που ακολουθεί είναι εν μέρει εκτός του θέματος. Αυτό βέβαια σημαίνει, ότι εν μέρει είναι και εντός του θέματος. Είναι εκτός, γιατί δεν σχετίζεται με τις συγκεκριμένες δύο κουλτούρες του post. Και είναι εντός, γιατί όντως σχετίζεται με δύο κουλτούρες. Μην ζητάτε ερμηνεία. Ο Φρόυντ έχει πεθάνει. Ο Λακάν έχει πεθάνει. Κι εγώ, το τελευταίο διάστημα δεν νιώθω και πολύ καλά...
ΟΝΕΙΡΟ…
ΞΗΜΕΡΩΜΑΤΑ ΠΕΜΠΤΗΣ είδα ένα όνειρο. Ήμουνα λέει σε μία τάξη. Μάλλον Λυκείου. Αν κρίνω από τις εικόνες που θυμάμαι, πρέπει να βρισκόμουνα όχι σε κάποιο θρανίο, ούτε στην έδρα του καθηγητή. Πρέπει να ήμουνα μετέωρος, κάπου στο ταβάνι της τάξης και λίγο προς τα πίσω. Στα πίσω θρανία που λέγαμε παλιά.
Ήταν ώρα μαθήματος. Ο καθηγητής ήταν καθισμένος στην έδρα και ξεφύλλιζε ένα μικρό βιβλιαράκι. Πρέπει να ήταν ο κατάλογος και πρέπει να ήταν ώρα εξέτασης (εκ των υστέρων απεδείχθη ότι ήταν σωστή αυτή η πρώτη εντύπωσή μου), γιατί στην τάξη επικρατούσε άκρα ησυχία και στα πρόσωπα των μαθητών μπορούσες, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη παρατηρητικότητα, να διακρίνεις την σοβαρότητα που συνοδεύει συνήθως τον φόβο.
Κάποια στιγμή, ο καθηγητής σήκωσε τα μάτια του από τον κατάλογο και μίλησε. Η φωνή του ακούστηκε σαν πιστολιά:
-Δρακοειδής!
Σηκώθηκε από τα πίσω θρανία ένας μαθητής. Ήμουνα σχετικά κοντά του και μπορούσα να τον δω αρκετά καλά: Ψηλός, αδύνατος, ρούχα καλοβαλμένα αλλά κανα-δυό νούμερα μικρότερα. Φορούσε γυαλιά
-μυωπίας, αν κρίνω από τα μάτια του που τα ‘δειχναν κάπως μικρά- κοκάλινος σκελετός, απ’ τους φτηνούς.
-Μάλιστα κύριε…
-Για πες μας Δρακοειδή, ποιος έχει πει «Διαφωνώ με όσα λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να τα λες»;
Η απάντηση ακούστηκε όχι αμέσως και με μιά μικρή αμφιβολία, υπό τύπον ελαφρού ερωτηματικού:
-Ο Μαρξ, κύριε;…
Ο καθηγητής πετάχτηκε από την θέση του, χτυπώντας κατακόκκινος τα χέρια του στην έδρα. Πρόσεξα, ότι το στυλό του αναπήδησε περίπου 10 πόντους.
-Δρακοειδή είσαι ηλίθιος! Μαρξ και ξερός! Ποιός Μαρξ και πράσιν’ άλογα μας τσαμπουνάς; Αυτά σου λένε οι «καθοδηγητές»; Δεν το ‘χω προσέξει νομίζεις εγώ, ότι όλο στον Περισσό τριγυρνάς τα βράδυα και στην Κουμουνδούρου με τις πουτάνες και τα πρεζόνια και στην Βαλτετσίου με τους πώς τους λένε μύριζα, σύριζα και με τους άλλους, τους Κουκουεμουλούδες και τους Μουλουδοκουκουέδες; Μαλάκα!
Ο μαθητής παρέμενε όρθιος, σαν μαρμαρωμένος. Διέκρινα καθαρά τα πρώτα δάκρυα. Όμως, προσπαθούσε να τα σταματήσει ο φουκαράς, ανοίγοντας όσο μπορούσε τα μικρά, μυωπικά του μάτια. Και –περίεργο- κοιτούσε τον καθηγητή κατευθείαν στο πρόσωπο, κατάματα. Εκείνος συνέχισε αμείλικτος:
-Δρακοειδή βάλε μυαλό, θα φας το κεφάλι σου. Και να σου πω: Σταμάτα και λίγο τη μαλακία, που ‘χεις καταντήσει σαν παλιόγρια απ’ την αδυναμία! Τσακίσου κάτσε κάτω!
Ο μαθητής κάθισε ήσυχα και κάπως αργά. Και ήταν σαν να συγκέντρωνε όλη του την αξιοπρέπεια σ’ αυτή τη βραδύτητα. Τουλάχιστον έτσι μου φάνηκε.
Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά. Οι μαθητές ασάλευτοι στη θέση τους κι ο καθηγητής βαρύς και δύσθυμος. Ξανακάθησε και πήρε πάλι τον κατάλογο στα χέρια του. Το μόνο που ακουγόταν ήταν το θρόϊσμα των φύλλων του καταλόγου. Κάποια στιγμή η φωνή του καθηγητή ακούστηκε και πάλι, αυστηρή και βαριά:
-Αικατερινοπούλου!
-Μάλιστα κύριε…
Αυτή τη φορά είχε σηκωθεί από το πρώτο-πρώτο θρανίο μία μαθήτρια. Ήμουν κάποιος μακριά, όπως έχω εξηγήσει, αλλά το φουστάνι της και τα μαλλιά της, μόνο τυφλός δεν θα τα ‘βλεπε. Φορούσε ένα όμορφο φουστάνι, με δαντελένια ανάγλυφα λουλουδάκια και τα μαλλιά της, ανοιχτόχρωμα κάπως, ήταν πιασμένα σε κοτσιδάκια. Όμορφο κορίτσι, σκέφτηκα μέσα στ’ όνειρό μου. Άραγε πόσοι απ’ τους συμμαθητές της να ήταν ερωτευμένοι μαζί του;
-Για πες μας εσύ Αικατερινοπούλου, συνέχισε ο καθηγητής, ποιος έχει πει «Διαφωνώ με όσα λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να τα λες»;
Η κοριτσίστικη φωνή ακούστηκε αμέσως με εντυπωσιακή σιγουριά:
-Ο Βολταίρος κύριε!
-Μπράβο Αικατερινοπούλου! Μπράβο παιδί μου! Η φωνή του καθηγητή τώρα είχε ένα τόνο θριάμβου. Πες το πιο δυνατά παιδί μου, μπας και τ’ ακούσει κι ο άχρηστος ο Δρακοειδής που μας έλεγε πριν τις αρλούμπες του, ο αστοιχείωτος! Που θα καταλήξει να πουλάει λεμόνια στις λαϊκές έτσι όπως πάει, του το λέω εγώ κι αν θέλει ας τ’ ακούσει!
-Ο Βολταίρος κύριε είπε ξανά η Αικατερινοπούλου, κάπως με καμάρι αυτή τη φορά.
ΕΚΕΙΝΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ακούστηκε το κουδούνι για το διάλειμμα. Από αυτό να ήταν που ξύπνησα; Ποιος ξέρει. Πάντως ξύπνησα. Για κάποιον περίεργο λόγο που δεν μπορώ να εξηγήσω, ξύπνησα με τόσο εύθυμη διάθεση που άρχισα να γελάω τρανταχτά. Τόσο, που ξύπνησε η γυναίκα μου.
-Τι συμβαίνει; με ρώτησε αγριεμένη.
Τίποτα, ένα όνειρο, της κάνω. Και μετά, δεν ξέρω τι μ’ έπιασε ξαφνικά και τη ρωτάω:
-Θυμάσαι ποιος είπε «Διαφωνώ με όσα λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να τα λες»; Ο Βολταίρος ή ο Μαρξ;
-Μα, ηλίθιος είσαι; Με ξυπνάς για να με ρωτήσεις αυτό; Ο Βολταίρος βέβαια, μου λέει περιφρονητικά. Καλά, τίποτα δεν σας μαθαίνουνε σ’ αυτά τα κόμματα που τρέχεις κάθε τόσο;
Και τότε, μέσα στα άγρια χαράματα, η φρικτή αλήθεια της ζωής μου παρουσιάστηκε αφτιασίδωτη μπροστά μου: Είχα λουστεί ό,τι κορόϊδευα. Είχα παντρευτεί -φως φανάρι- μιά μικροαστή!
Ο ηλίθιος!...
αυτό που λείπει από τις ανθρωπιστικές επιστήμες είναι η μεθοδολογία σκέψεις των θετικιστών...
αυτό που λείπει από τις φυσικές επιστήμες είναι η ψυχή
Στο βάθος του διαδρόμου υποβόσκει ο ανταγωνισμός πανεπιστημιακών σχολών, ποσοστά απασχόλησης στο δημόσιο και άλλα πεζά ή μη ζητήματα
Υπάρχει και μία οδός θεωρητικής αναζήτησης μέσω της σύνδεσης της φυσικής ειδικότερα, που εκφράζεται με ελληνικά γράμματα αντί αριθμών και της ελληνικής γλώσσας.
Αντιφατική κατάσταση αλλά όσοι δε τολμήσουν τελματώνουν μαζί με τα βαρίδια
Aγαπητέ Δ. Δρακονάριε,
Πολύ ωραιο το αφήγημά σου. περιμενω ομως και το sequel, που θα περιγράφει τις διαφωνιες.
Θα κανω και γω μια ασχετη παρατηρηση. Νομιζω οτι το αφηγημα παταει στο στερεότυπο ότι οι καλοι μαθητες ειναι πάντα κορίτσια και οτι τα αρσενικα δεν αξιζουν τιποτε παραπανω απο το να πουλουν λεμονια στις λαικες. Τώρα πώς τα πραγματα ερχονται τούμπα στην πραγματικη ζωή, ειναι κατι που με απασχολει.
@Polykarpe καλωςήρθες,
συμφωνώ με την ελλειψη πειθαρχίας, αυστηρότητας, σαφήνειας και αποδεικτικής διαθεσης στη σκεψη αρκετων απο τις κοινωνικες σπουδες
@Tyler,
συμφωνω και με σενα, για την ξεραίλα και τη στενοκεφαλια, τον "ξερολισμό" και τον μηχανιστικο τροπο σκεψης της αλλης πλευρας.
@airgood,
μην το τραβηξουμε τωρα παραπερα και πούμε ότι τα γραμματα της ελληνικης αλφαβητας υποκρυπτουν και φυσικες οντοτητες! Δεν στεκουν.
Ο δυϊσμός διατρέχει την ιστορία. "Κλασσικό", "Πρακτικό". Θετική, θεωρητική κατεύθυνση κλπ. Παλιά υπήρχαν οι "πανεπιστήμονες", Pascal κλπ, που πατούσαν σε δυο βάρκες. Όλοι οι παλιοί γιατροί, έπαιζαν ...βιολί.
Το ΑΡΙΣΤΟΝ τεστ του Κατσανέβα χωρίζει τους χαρακτήρες σε "θετικούς" και ..."καλλιτεχνικούς", που είναι στην ουσία ..τρίτη κουλτούρα.
Πιστεύω ότι μια "ροπή" υπάρχει. Στα ξένα πανεπιστήμια οι "θετικοί" βρίζουν τους καλλιτεχνικούς arty farty. Η σύγχρονη κοινωνία βολεύεται με το διαχωρισμό. Δυστυχώς λείπει απ' τη συλλογιστική το "ρεμπελιό", που αφού κάνεις ό,τι σου αρέσει, ρεμπελεύεις λίγο και προς τις άλλες φωνές, πριν ξεραθείς.
Γι' αυτό η τρίτη κουλτούρα, η καλλιτεχνική, παράγεται από ρέμπελους και όχι από αμφιθέατρα και "μελέτες"
Αγαπητή Cynical,
Ας ξεμπερδέψω πρώτα με τα ονείρατα:
Ευχαριστώ για την ευμενή κριτική. Sequel; Χμ... Οφείλω να ομολογήσω, ότι δεν βλέπω συχνά όνειρα. Αν και εφ' όσον, υπόσχομαι πάντως. Πληροφοριακά: Μολονότι παραγγελιές στα όνειρα δεν επιτρέπονται, τι εννοείς "διαφωνίες";
Στερεότυπα; Αχ τα στερεότυπα... Όσο και να αποπειρώμαι να τα αφήσω πίσω μου, τσουπ, όλο μπροστά μου τα βρίσκω ο πούστης, ακόμα και στα όνειρα! Κι όποτε έρχονται τούμπα, εγώ, πάλι από κάτω βρίσκομαι! Πώς διάολο τα καταφέρνω; Σε πηγάδι κατούρησα;
Μην το πεις, ρητορικό το ερώτημα.
Χαιρετώ (για να επανέλθω αργότερα επί του post).
Σηνικαλ
τις κοινωνικες επιστημες τις προσεγγιζει κανεις εστω και με την εμπειρια του. Κι ενω η καθημερινοτητα βριθει εφαρμογων που σχετιζονται με τη Φυσικη και τα Μαθηματικα, ο ανθρωπος τεινει να εχει εφεση στη φιλοσοφικη διασταση του πραγματος, σε ο,τι δλδ δε μπορει να καθορισθει επακριβως, σε ο,τι αφηνει παντα πισω του αναπαντητα ερωτηματα.
Εδω εγκειται κι η γοητεια των ανθρωπιστικων σπουδων: στο ατελες. Οσο μπορουμε να βαζουμε κατω ενα θεμα και να το παταμε, το κανουμε ευχαριστως.
Στη γιορτή σας θα σας χαρίσω τον Τσελεμεντέ. Ειναι ενα βαθύτατα επιστημόνικό συγγραμμα (χημεία,φυσική κλπ) με κοινωνικότατο και ανθρωπιστικό χαρακτήρα.
@cirut, καλησπερα,
οσο προχωραει η εξειδικευση, τοσο περισσοτερα στεγανα θα δημιουργουνται.
Ριχνω πολύ γελιο οταν οι δικοι μου προσπαθουν να μιλσουν για τεχνη. Μπορει να ξερουν, αλλα λειπει ο αερας, ...
Πάντως από τους φιλοσοφους ξεχωριζω τον Καστοριαδη, που ειχε αρκετες γνωσεις φυσικης και κοσμολογιας.
Αγαπητε Δ. Δρακονάριε,
Εγραψα για διαφωνιες, γιατι όλως παραδοξως δεν τοποθετηθηκες επί της αναρτήσεως.
Παντως τι ωραιες που ηταν οι εποχες όταν η παιδεια περιελαμβανε γευσεις απο ολα τα φρουτα!
Όσο για το ερωτημα, προφανως και ειναι ρητορικο. Πού να βρεις πηγαδι στην Αθήνα σήμερα!
Γεια σου Νελλη,
Συμμεριζομαι την αποψη σου περι γοητειας των κοινωνικων επιστημων. Αλλά θα την απέδιδα στο οτι στοχαζεται πανω στον ανθρωπο και στα κινητρα του, στην πορεια του και τη μοιρα του, στην ιστορια και τα δημιουργήματα του.
Και η μελετη της φυσης ειναι ατελης, με πολλα ακομα μυστικα, αλλα αμα αφησεις τον ανθρωπο απ΄ έξω, χανει τη μαγεια της. Τη βλεπεις σαν μια μηχανη, και σαν κατι ξενο.
Γεια σου de Profundis,
Αρα, την στροφη των καναλιων προς εκπομπες μαγειρικης ολο το 24ωρο, να την εκλαβω σαν μια στροφη προς την επιστημη;
Αγαπητή Cynical,
Τι κατάλαβες που δεν με διαβάζεις προσεκτικά και λες κακίες; Δεν γράφω εγώ φαρδιά-πλατιά στην ακροτελεύτια, χαιρετιστήρια πρότασή μου ότι θα "επανέλθω αργότερα επί του post"; Εγώ το 'γραψα, εγώ το διάβασα! Κάτσε τώρα Παρασκευιάτικα μέσα -αντίο μπαράκια κι αντίο διαλέξεις- με την κακία σου, να κόβει η μία και να ράβει η άλλη! Και μετά, το πολύ-πολύ, παραγγείλτε καμιά πίτσα με Coca Cola και καθήστε να δείτε την Φλέσσα! Χα! (Το "χα" να αναγνωσθεί παρακαλώ, ακριβώς όπως το πρόφερε ο Αλ Πατσίνο στο "Άρωμα γυναίκας").
Λοιπόν, επί του post. Nομίζω ότι οι δύο κουλτούρες είναι γεγονός αυταπόδεικτο. Άρα επ' αυτού δεν έχω να προσθέσω ή να αφαιρέσω τι. Μιά (μικρή) ένσταση: Θα εξαιρούσα την περιοχή της Τέχνης από το "αντίπαλο" των Φυσικών Επιστημών "στρατόπεδο". Πιθανολογώ, ότι θα την κάνεις αποδεκτή. Φεύγουμε κι από 'δω.
Δύο στάσεις (στάσεις, όχι ενστάσεις!) ακόμα. Η πρώτη: Σήμερα τουλάχιστον, δεν πιστεύω ότι υπάρχει αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των δύο επιστημονικών "κόσμων". (Τι λες επ' αυτού; Δεν είναι σαφής η άποψή σου στο post). Και έχω την εντύπωση, ότι τα μεγαλύτερα βήματα βελτίωσης, με την έννοια της αποδοχής μιάς αυστηρότερης πειθαρχίας και κατά συνέπεια του περιορισμού αυθαίρετων και "βολονταριστικών" ερμηνειών και ετυμηγοριών, τα έχουν κάνει οι Κοινωνικές Επιστήμες. Δικαίως: Η αποτυχία του εφαρμοσμένου σοσιαλισμού αλλά και η συνεχιζόμενη δυστυχία ανά τον κόσμο παρά την έλευση του αληθινού φωτός της "Ελευθερίας", έχει υποχρεώσει κατά κάποιο τρόπο τους φίλους μας των Κοινωνικών Επιστημών να περιορίσουν κάπως τα παχιά λόγια...
Η δεύτερη στάση είναι για να κάνω από ένα δώρο στους φίλους μου Επιστήμονες αμφοτέρων των κατηγοριών. Στους Φυσικούς θα προσφέρω το "Φρανκενσταϊν" της Mary Shelley. Και στους Κοινωνικούς το "Σύγχρονος Προμηθέας". Συμπτωματικά της ίδιας συγγραφέως.
Χαιρετώ.
Υ.Γ.1 Για τις αδικίες που υφίστασθε εσείς οι Φυσικοί, δεν θα χύσω ούτε ένα δάκρυ! Τελείωσα το κλασικό τμήμα (καρα)θετικού σχολείου! Παραλείπω τα ευκόλως εννοούμενα...
Υ.Γ.2 Για να σοβαρολογήσω επί του προηγουμένου: Ό,τι συμβαίνει, συμβαίνει κατά φύσιν. Άρα, καλώς συμβαίνει! Έτσι δεν λέτε εσείς οι Φυσικοί;
«Η Τέχνη χωρίς την Επιστήμη θα ήταν τόσο ζοφερή, όσο και η Επιστήμη χωρίς την Τέχνη».
Δηλ.η Κοινωνιολογια ειναι τεχνη; Επιστημη δεν ειναι;
Στο κειμενο σου αναφερθηκες στις φυσικες επιστημες με τον ορο "επιστημες" και μας μπερδεψες, αφου κανεις λογο για φυσικες και κοινωνικες επιστημες και οχι για επιστημες και τεχνη.
Αναφερθηκα στο ποστ σου.
http://blogo-sphera.blogspot.com/2009/05/vs.html
Θα ήθελα να βάλω κάποιες σκέψεις μου εδώ. Οι κουλτούρες είναι τρεις, για μένα.
1. Θετικές επιστήμες (με τη την ξερή σημερινή τους έννοια, επιστήμονες, χρηματιστές, ερευνητές κλπ)
2. Θεωρητικές Humanities, γλωσσικά, νομικά κλπ
3. Καλλιτεχνικές μουσικοί, ζωγράφοι κλπ
Δυστυχώς στην άνυδρη εποχή μας, μέσω των απαιτήσεων καρριέρας και πλουτισμού και της έλλειψης ζωτικού χρόνου -προσωπικής ανάπτυξης- , τα όρια των 3 κατηγοριών καθετοποιούνται και συναντάμε αυτά τα συνήθη μονόχνωτα δίποδα, που επαίρονται για την διαθεματική αμορφωσιά τους. Δε θα δίναν ούτε nsec, σε οτιδήποτε και οποιονδήποτε χωρίς αντάλλαγμα.
Kαλημέρα @blogo και καλώςόρισες!
Εχεις δικαιο για την παρατηρησή σου περί συγχυσης τεχνων και κοινωνικων επιστημων. Δεν γινεται παντως σκοπιμα. Και αλλου μεσα στο κειμενο εχω εντοπισει να χρησιμοποιω τη λεξη "επιστημες" αντί "φυσικες επιστημες". Σε αλλα σημεια ειμαι πιο προσεκτικη και ακριβης.
Ο λογος ειναι απλος. Το συναφι μου οταν αναφερεται στις επιστημες, εννοει αποκλειστικα τις θετικες "σκληρες" επιστημες. Αποτελει δε μεταφραση στα ελληνικα του ορου sciences.
Επίσης, το Τεχνες το χρησιμοποιω εδω με το γενικό του περιεχομενο "Arts", όπου εμπεριεχει και και τις καλες τεχνες και τις κοινωνικες επιστημες. Για παραδειγμα, τα αγγλοσαξονικα πτυχια των κοινωνικών επιστημων λεγονται Βachelor of Arts και Master of Arts, ενω των φυσικων Bachelor of Science και Master of Science.
Πάντως το νοημα δεν αλλάζει ειτε ετσι ειτε αλλιώς στην "επίμαχη" έκφραση.
H αναφορα σε δυο κουλτουρες ειναι μονο χοντρικη και κατα τη γνωμη μου εχει να κανει με το ρολο που παιζει σε καθε μια απο αυτες η πειραματικη επαληθευση και η hard evidence. Φυσικα υπαρχουν πολλες ενδιαμεσες διαβαθμισεις, αλλα αν τις μεγενθυνουμε θα χαθούμε.
Σ' ευχαριστω πολύ για το link στο παρόν ποστ.
Αγαπητε Δρακονάριε,
Παρασκευιάτικα διαλέξεις δεν γίνονται ποτε. Ειναι κατι σαν Νομος των Διαλέξεων! Προτιμω Ψινακη από Φλέσσα. Γιατι ολο θελω να τη χαστουκιζω αυτη τη γυναικα, δεν μπορω να το καταλάβω.
Τα περι Τεχνης ειναι μια παρεξηγηση λογω μεταφρασης. Πλήρες report δινω στον blogo, ακριβως απο πάνω.
Νομίζω και γω οτι γινονται βηματα προσεγγισης ως προς τουτο. Οι κοινων. επιστημονες αρχιζουν να υιοθετουν την αναγκαιοτητα υπαρξης μιας καποιας αντιστοιχιας αυτων που λεγουν με την πραγματικοτητα, οποτε και ειναι πιο προθυμοι να χρησιμοποιησουν επιχειρηματα με στοιχεια σε αυτα που διατεινονται, ενώ, οι θετικοι επιστημονες, αρχιζουν να χαλαρώνουν κατα τι τα κριτηρια του τι συνιστα απόδειξη. Δηλ. είναι γεγονος οτι πολλα φαινομενα σε γκριζες περιοχες παρουσιαζονται σαν εντελώς αποδεδειγμένα και ισχύοντα. Τους λογους, τους εχω εκθεσει αρκετες φορες στο παρελθόν.
Βεβαια εξαρταται ποιους κοιν. επιστημ εχεις στο μυαλο σου. Αν πιασεις τους μεταμοντερνους, εκει η διασταση διευρυνεται επικίνδυνα. Θα εχεις υπ' όψιν σου την περιπτωση Sokal, πριν απο 10 και βαλε χρονια.
Για τα βιβλια που προτεινεις, εγω μαλλον θα πρεπει να τα διαβασω και τα δυο γιατι παταω και στις δυο μεριες, ετεροβαρώς προφανως.
Να ευχεσαι να μην παρουν ποτε την εξουσια οι φυσικοι. Σαν τους ταλιμπαν θα ειναι...
@cirut καλημερα
δεν βλεπω πουθενα τους οικονομολογους. Αυτους πού θα τους κατέτασσες;
Απο την εμπειρια μου λόγω συναναστροφων με τα διαφορα σιναφια, θα ελεγα οτι οι διακρισεις ειναι στη βαση του πόσο διατεθειμενοι ειναι να επεξηγησουν αυτο που λενε.
Παρακολουθώντας διαλεξεις από ολο το πεδιο των κοιν. επιστημών, αισθανομαι πολλές φορές να με δέρνουν αλύπητα κύματα λεκτικών συρμών, το ένα πίσω από το άλλο, χωρίς να παρεμβάλεται κανένα "διότι" ή "επειδή" ανάμεσα.
Κυριολεκτικα ζαλίζομαι.
Αγαπητή Cynical,
Οι διευκρινίσεις προς τον @blogo, υπεραρκετές. Εξ άλλου, δεν είχα αμφιβολία, όπως έγραψα.
Χαίρομαι που και οι φυσικοί επιστήμονες, όπως είσαι σε θέση να ξέρεις, έχουν βάλει κι αυτοί νερό στο κρασί τους.
Όχι, δεν είχα το μεταμοντερνιστικό ρεύμα στο μυαλό μου. Αν και
-παρεμπιπτόντως- πιστεύω, ότι αυτό δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Έχει κάποια στοιχεία που θέλουν διερεύνηση και -ίσως- αξιοποίηση. Ας μην σπεύσει βέβαια κανένας να με εντάξει σε αυτό. Δεν αποδέχομαι καν τον όρο!
Ο Sokal δεν μου είπε τίποτα. Ανέτρεξα στις "Πρώτες Βοήθειες". Και θυμήθηκα. Ου γαρ έρχεται μόνον... Φυσικά, δηλώνω δημοσία συγνώμη για το γεγονός, ότι είχα λησμονήσει το όνομά του. Δεν θα το μάθει ποτέ, αλλά ας καταγραφεί στα πρακτικά...
"Οι Φυσικοί στην Εξουσία"; Χμ, πρέπει να είμαι προσεκτικός. Είδαμε και τους Φαντασιόπληκτους στην Εξουσία... Κι ακόμα, πώς να ξεχάσω το άρθρο του μεγάλου Αλβέρτου (καλή του ώρα όπου κι αν βρίσκεται!) για την αναγκαιότητα του Σοσιαλισμού; Αιδώς Αργείοι "Κοινωνικοί"!...
Χαιρετώ.
Υ.Γ.1 Συμβολικά μίλησα περί "διαλέξεων". Αλλά βέβαια εσύ, όλο τσαντίλα που την έβγαλες με πίτσες, βρήκες αφορμή να με κοπανήσεις!
Υ.Γ.2 Περίεργο! Και κάτι φίλοι μου θέλουν να χαστουκίζουν την Φλέσσα. Αλλά αυτοί θέλουν να το κάνουν όταν [διαγράφονται λέξεις δύο(2)].
Cynical,
αυτό που είναι για μένα ενοχλητικό είναι η οίηση-περιφρόνηση που δείχνουν οι εκπρόσωποι της μιας πλευράς προς τους εκπρόσωπους της άλλης.
οι των ανθρωπιστικών με την τάση τους να χλευάζουν όποιον κάνει γλωσσικά λάθη ή δεν ξέρει.. τρία έργα του σαίξπηρ κάνουν συμπαθείς τους θετικούς επιστήμονες ως μη τσαρλατάνους που πάντα δέχονται ότι 2+2 κάνουν 4. οι των θετικών επιστημονών με τον επιστημονισμό, τη λατρεία της νέας θεότητας και τη θεώρηση ως ηλιθίων όσων ενδιαφέρονται για τη φιλοσοφία, στην έσχατη μοιάζουν με υποψήφιους δικτάτορες που ξέρουν το ορθό και το ηθικό. υπάρχουν και ενδιάμεσες τραγελαφικές περιπτώσεις. ως απόφοιτος πολυτεχνίου έχω ακούσει, σε συζητήσεις, απόφοιτους.. νομικής να σουφρώνουν τη μύτη τους κατά της φιλοσοφίας/ιστορίας (που προσωπικά θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσες) επειδή οι τελευταίες είναι "άχρηστες" και "θεωρητικές" επιστήμες, και η αντίδρασή μου (αφού για μένα και αυτοί ήταν... φαφλατάδες των ανθρωπιστικών επιστημών) κυμάνθηκε μεταξύ αγανάκτησης και γέλιου.
η οίηση είναι κακό πράγμα, ειδικά όταν πας να συγκρίνεις τα λαχανικά με τα καλοριφέρ.
δεν πιστεύω ότι ο κόσμος θα γινόταν καλύτερος ή η κοινωνία δικαιότερη αν οι θετικοί επιστήμονες κυριαρχούσαν, αφού η επιστήμη είναι αξιακά ουδέτερη.
η ίδια η επιστήμη βασίζεται σε ορισμένες κοσμοθεωρήσεις, δηλαδή σε τελική ανάλυση σε φιλοσοφικές προτιμήσεις. μιλώ και για την εγκυρότητα λ.χ. ενός πειράματος ανάλογα με τα μέσα και τους σκοπούς του πειραματιζόμενου (π.χ. η αξία της δίαιτας της τάδε θρησκείας ή τόπου).
Δημοσίευση σχολίου