«Η μεγαλύτερη κρίση, που αυτή τη στιγμή περνάει σχεδόν απαρατήρητη, και η οποία θα αποδειχθεί πολύ πιο καταστροφική για το μέλλον της δημοκρατικής αυτο-κυβέρνησης, ακόμα κι από την οικονομική κρίση, είναι η κρίση στην εκπαίδευση». Αυτά γράφει η Martha Nussbaum σε ένα από τα άρθρα της με τίτλο «Εκπαιδεύονται όχι για το Kέρδος, Εκπαιδεύοντας για την Eλευθερία».
Πράγματι, οι ανθρωπιστικές πλευρές της επιστήμης και των κοινωνικών επιστημών, η φαντασία δηλαδή, η δημιουργικότητα και η ακριβής κριτική σκέψη, χάνουν επίσης έδαφος, καθώς τα κράτη προσανατολίζονται στο κυνήγι του βραχυπρόθεσμου κέρδους με την καλλιέργεια χρήσιμων, και εφαρμοσμένων δεξιοτήτων, κατάλληλων για να αποφέρουν κέρδος».
Ένα, από τα τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα που παραθέτει η Nussbaum, αφορά στα κριτήρια αξιολόγησης των πανεπιστημιακών και των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων στα βρετανικά πανεπιστήμια από την επιτροπή RAE ( Research Assessment Exercise). Σύμφωνα με τα νέα κριτήρια, το 25% της βαθμολογία κάθε ερευνητή θα βασίζεται στην «απήχηση» που αυτός έχει προσωπικά, γεγονός το οποίο μεθερμηνεύεται ως η ατομική του συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη και επιτυχία. Έτσι, οι των ανθρωπιστικών επιστημών θα υποχρεωθούν να μετατραπούν σε πωλητές προϊόντων, και τότε μόνο θα μπορούν να δικαιολογούν πόρους και την ίδια τους την ύπαρξη, εφ’ όσον αποδείξουν την βραχυπρόθεσμη οικονομική τους συμβολή. Το αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι ότι από το 2009 που πρωτοεφαρμόστηκε, πολλά τμήματα φιλοσοφίας υποχρεώθηκαν σε λουκέτο. Δεδομένου, ότι κάθε κράτος επιδιώκει την οικονομική του ανάπτυξη, πολύ λίγες ερωτήσεις έχουν τεθεί, τόσο στον αναπτυσσόμενο, όσο και στον αναπτυγμένο κόσμο για την κατεύθυνση της παιδείας και, μαζί μ’ αυτή, της δημοκρατικής κοινωνίας.
Το 1867, ο John Stuart Mill επαινούσε τα σκωτικά πανεπιστήμια για τη δέσμευσή τους στην πλατειά δημοκρατική παιδεία, στην οποία μετείχαν όλοι οι φοιτητές ανεξαρτήτως του ειδικού πεδίου, το οποίο είχαν διαλέξει να σπουδάσουν. «Η διακυβέρνηση και η κοινωνία των πολιτών», έλεγε, «είναι από τα πλέον περίπλοκα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο ανθρώπινος νους. Και αυτός που θα συνδιαλλαγεί μαζί τους σαν στοχαστής και όχι σαν οπαδός, χρειάζεται όχι μόνο μια γενική γνώση των κύριων συνιστωσών της ζωής, αλλά και μια πειθαρχημένη και εξασκημένη κατανόηση αυτών, πάνω στις αρχές και τους κανόνες της υψηλής σκέψης. Και η υψηλή σκέψη κατακτάται με τη μελέτη της λογικής και των φιλοσοφικών επιχειρημάτων».
Και περαιτέρω, ο Mill, εξυμνούσε τον τρόπο με τον οποίον εκλεπτύνονται και καλλιεργούνται η φαντασία και το ηθικό συναίσθημα, μέσα δηλαδή από τη μελέτη της ποίησης και της λογοτεχνίας. Αν επρόκειτο ο Mill να γυρίσει στην Αγγλία, την στενότητα αντίληψης της οποία πάντοτε ελεεινολογούσε, θα ανακάλυπτε ότι η πλατιά παιδεία ποτέ δεν βρήκε εκεί καλή υποδοχή. Αν γιαυτόν ο εχθρός της δημοκρατικής παιδείας ήταν η ελιτίστικη κλασσική εκπαίδευση, που διδασκόταν μηχανιστικά και άψυχα, χωρίς να στοχεύει στον εμπλουτισμό της ψυχής και τη δημιουργία πολιτών, σήμερα ο εχθρός είναι η ανελέητη δίψα των κρατών για οικονομικά οφέλη, η οποία και οδηγεί τις αντίστοιχες εκπαιδευτικές πολιτικές.
Έτσι η κριτική σκέψη, δεν αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της εκπαίδευσης που στοχεύει στην οικονομική μεγέθυνση και ποτέ άλλωστε δεν υπήρξε σε χώρες που την κυνήγησαν ανελέητα, όπως η Σιγκαπούρη και η Κίνα.
" Ο λόγος που κανόνες όπως αυτοί δεν προκαλούν ισχυρή αντίδραση είναι ότι τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες οι ευαισθησίες μας έχουν νεκρωθεί από τον πολλαπλασιασμό της γλώσσας της γραφειοκρατίας, όπως «ικανοποίηση του χρήστη», «οι δυνάμεις της αγοράς», «λογοδοσία», κ.λ.π. Πιθανόν, τ’ αυτιά μας, να μην μπορούν πλέον ν’ ακούσουν πόσο ανόητη και αμφιλεγόμενη είναι η φράση «Πλαίσιο για την Αριστεία στην Έρευνα», ή πόσο γελοία είναι η πρόταση, η ποιότητα μιας έρευνας να αξιολογείται από τον «αριθμό των εξωτερικών χρηστών αυτής», ή από τη γκάμα των «δεικτών απήχησης».
Αντί ν’ αφήνουμε όλη αυτή τη σαχλαμάρα να γίνεται το μοναδικό λεξιλόγιο στη δημόσια συζήτηση, αξίζει να επιμείνουμε ότι αυτό που ονομάζουμε ανθρωπιστικές επιστήμες, είναι μια συλλογή τρόπων συνάντησης της ανθρώπινης δραστηριότητας σε όλον της τον πλούτο και ποικιλία. Το να επιχειρήσουμε να εμβαθύνουμε την κατανόησή μας γιαυτή και την άλλη πλευρά της δραστηριότητας, αποτελεί σκοπό από μόνο του.
Αν δεν ανατραπούν αυτοί οι κανόνες αξιολόγησης, οι καθηγητές στα βρετανικά πανεπιστήμια θα μετατραπούν σε πωλητές, από πόρτα σε πόρτα, εκχυδαϊσμένων εκδόσεων των προϊόντων τους για κατανάλωση στις αγορές".
Υ.Γ. Τις ευχαριστίες μου στον Γιάννη Β. ο οποίος και μού έθεσε υπ' όψιν το άρθρο της Nussbaum.
Αναρτήσεις
16 σχόλια:
Το άρθρο είναι ακριβές όσον αφορά την περιγραφή αλλά και τις επιπτώσεις των ακολουθούμενων πολιτικών στην παιδεία στις αναπτυγμένες κυρίως χώρες. Εκείνο νομίζω πως του διαφεύγει είναι πως τα κράτη, δηλαδή οι άρχουσες τάξεις τους, δεν κάνουν κάποιο «λάθος». Οι πολιτικές αυτές είναι συνειδητές και συνδέονται στενά με τις μεταβολές που συντελέστηκαν στον καπιταλισμό από τη δεκαετία του 1980 και μετά.
Γράφει το άρθρο: « Πράγματι, οι ανθρωπιστικές πλευρές της επιστήμης και των κοινωνικών επιστημών, η φαντασία δηλαδή, η δημιουργικότητα και η ακριβής κριτική σκέψη, χάνουν επίσης έδαφος, καθώς τα κράτη προσανατολίζονται στο κυνήγι του βραχυπρόθεσμου κέρδους με την καλλιέργεια χρήσιμων, και εφαρμοσμένων δεξιοτήτων, κατάλληλων για να αποφέρουν κέρδος».
Εκείνο που διαφεύγει εδώ είναι πως ο ευνουχισμός της φαντασίας και τις γενικής παιδείας θέτει μπουρλότο και στις θετικές επιστήμες. Αυτές μεγαλούργησαν όταν ο Heisenberg μπορούσε να γράφει και έργα όπως το «Η φύση στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία.» ή ο Einstein το «Πως βλέπω τον κόσμο»
Επίσης γράφει: «ή πόσο γελοία είναι η πρόταση, η ποιότητα μιας έρευνας να αξιολογείται από τον «αριθμό των εξωτερικών χρηστών αυτής», ή από τη γκάμα των «δεικτών απήχησης».
Αν ίσχυαν τα παραπάνω την εποχή που ο Newton έγραψε τα principia θεμελιώνοντας τη σύγχρονη φυσική θα είχε πεταχτεί από κάθε πανεπιστήμιο καθώς διαβάστηκαν ελάχιστα και δε βρήκαν καμία αποδοχή. Το ίδιο ισχύει για το ΣΥΝΟΛΟ των μεγάλων θεωριών. Όλοι αυτοί που θεμελίωσαν τη σημερινή επιστήμη δε θα είχαν καμιά θέση στα σημερινά πανεπιστήμια. Τα παραπάνω θα έχουν τελικά βαρύτατες επιπτώσεις και σε ότι αποκαλούμε ανάπτυξη αν με αυτό εννοούμε κάτι πέρα από κάποιους δείκτες.
Ευχαριστώ cynical για την ανάρτηση και τη μετάφραση και ζητώ συγγνώμη για το μέγεθος του σχολίου.
Όσο πιο μεγάλες ανισότητες υπάρχουν τόσο καλύτερα θα πηγαίνει η οικονομία. Η φτώχεια, τα λίγα δικαιώματα και η εκμετάλλευση είναι η καλύτερη βάση κάθε νεοφιλελεύθερης οικονομίας....
Τελικά αποφασιστε
Θέλετε διασφάλιση εργασίας ή γενικές γνώσεις ;
Ανώνυμε,
αυτη ειναι μια πολη καλη ερωτηση και νομιζω οτι χρειαζεται μια πολυ καλη απαντηση. Θα προσπαθησω να το κανω σε αυτονομη αναρτηση, αν και μεχρι τωρα την εχω απαντησει ηδη.
Αυτο ακριβως το διλημμα βρισκεται σε αυτους που ευελπιστουν οτι μια στοχευμενη εκπαιδευση θα τους βγαλει απο την ανεργια.
Οπως εχω γραψει πολλες φορες το προβλημα της ανεργιας δεν συνδεεται με το γνωστικο επιπεδο των αποφοιτων. Αυτο φαινεται σε ολο τον κσμο, αλλα το δειχνουν και οι εκθεσεις βιομηχανων και παραγωγικων ταξεων. Το προβλημα βρισκεται στην μορφη της ποραγωγης και την εξαγωγη της στην Ανατολη.
Αρα, οποιο νομο και να κανει η Διαμαντοπουλου, οι αποφοιτοι δεν θα εχουν δουλεια της προκοπης. Ειναι τοσο εμφανες, που δεν χρειαζεται περαιτερω αναλυση.
Απο την αλλη μερια, στα πιο ειδικα, δεν μιλησε κανεις για γενικες "εγκυκλοπαιδικες γνωσεις", οπως υπονοείς, αλλα για ασκηση του κριτικου πνευματος και εμπεδωση της αποστολης των σχολειων και πανεπιστημιων.
Ειδικα στις τεχνικες σχολες ειναι πολυ εμφανης η ελλειψη αυτη, η οποια εχει αμεση αντανακλαση και στο πώς αντιλαμβανονται το ρολο τους.
Σημερα αυτες οι ανεπαρκειες εχουν φωτιστει αρκετα με δυο παραδειγματα. Το ενα ειναι απο ολα τα υποτιθεται καλα μυαλα στα οικονομικα, τα οποία τιναξαν την παγκοσμια μπανκα στον αερα. Μπορεις να μαθαινεις να λυνεις καποιες εξισωσεις, αλλα δεν ξερεις π΄ως να τις χρησιμοποιησεις. Αυτο μαθαινεται μεσα απο αλλου ειδους εκπαιδευση, η οποια φυσικα δεν αντιστρατευεται την εξασκηση στο να λυνεις εξισωσεις.
Το αλλο παραδιεγμα, το βλεπουμε απο τα παιδακια της Τροικα. Εχουν μαθει καλα το μαθημα τους, προφανως, εχουν παρει αριστα στο πτυχιο τους, και παρα το ο,τι η πραγματικοτητα βοα, αυτοι αδυνατουν να το αντιληφθουν. Κατι που το εχει αντιληφθει και η Ολγα και ο Γιαννης.
Οπως βλεπεις οχι μονο η καλλιεργεια του πνευματος δεν αντστρατευεται τις ειδικες γνωσεις, αλλα τουναντιον, τις υπονομευει...
ep aristera,
η Nussbaum δεν αναφερεται στις θετικες επιστημες, γιατι αν η φωτια εχει μπει ηδη στις ανθρωπιστικες, τι να συζηταμε τωρα για τις θετικες, που ετσι κι αλλιως ειναι πιο νυχτωμενες.
Ειχε κυκλοφορησει προ καιρου ενα e-mail γιατι ο Αινσταιν, δεν θα μπορουσε σημερα να βρει δουλεια σε κανενα πανεπιστημιο. Καθ οσον δεν ικανοποιουσε καμια απο τις κατηγοριες στα φυλλαδια αξιολογησης.
περιττο να αναφερο, οτι αυριο κλεινει η προθεσμια για την υποβολη ερευνητικων προτασεων σε ενα προγραμμα με το ονομα "Αριστεια"...
Rider,
ο συσχετισμος αναμεσα σε αναπτυξη και ανισοτητα δεν ειναι καθαρος. Υπαρχουν πολλες μελετες πανω στο θεμα και θεωρητικα υποδειγματα. Οι οποιες μαλλον συγκλινουν στην αποψη οτι η ανισοτητα ΔΕΝ ευνοει την αναπτυξη.
Το ειχα ψαξει λιγακι παραλληλα με το αντιστροφο ερωτημα, για το κατα ποσον η συγκεκριμενη πάντα, οικονομκη αναπτυξη δημιουργει ανισοτητα. Ως προς αυτο, το συμπερασμα ειναι καθαρο.
Καλες αναλυσεις υπαρχουν στο Παρατηρητηριο ΙΝΕ. Δες για παραδειγμα αυτη του Παπαθεωδωρου.
http://www.ineobservatory.gr/sitefiles/books/pdf/meleti2.pdf
Cynical καλησπέρα. Στο παράδειγμα που με παρέπεμψες με το λινκ εξετάζεται η αντίστροφη σχέση από αυτήν για την οποία εγώ μίλησα.
Δηλαδή οι μελέτες (οι οποίες δεν καταλήγουν πουθενά) μελετάνε αν η οικονομική μεγέθυνση οδηγεί σε μείωση της ανισότητας.
Αυτό όμως το θέμα δεν με απασχολεί.
Εγώ μιλάω για κάτι εντελώς διαφορετικό, για ότι δηλαδή οι ανισότητες οδηγούν σε μεγέθυνση μέσω των ακραία ρατσιστικών, αντιδημοκρατικών και αντικοινωνικών διαδικασιών της νεοφιλελεύθερης οικονομίας.
Είναι σαν να έχουμε μια μηχανή για κιμά που για να λειτουργήσει θα πρέπει να τα κάνει όλα κιμά.
Η μηχανή αυτή θέλει χαμηλά εισοδήματα, μικρά εργασιακά δικαιώματα, καθόλου δημοκρατία. Οι δικτατορίες που εφαρμόζουν τέτοιες συνταγές αναπτύχθηκαν ραγδαία: βλέπε Ν.Κορέα του Στρατηγού Πάρκ, Χιλή του Σάντιέγκο, Κίνα σήμερα.
Δεν θέλει άλλωστε και πολύ προσπάθεια για να καταλάβει κάποιος ότι όσο οι εργαζόμενοι δεν έχουν δικαιώματα τόσο οι βιομήχανοι κερδίζουν περισσότερα...
Οπότε κάποτε πρέπει να επιλέξουμε τη θέλουμε: περισσότερη δημοκρατία ή περισσότερη οικονομική ανάπτυξη;
Και οικονομία για ποιους, για τα αφεντικά με τον λαό να πεινάει ή για τον λαό;
Αυτά είναι αδιανόητα ερωτήματα σε μια κοινωνία που ξυπνάει και κοιμάται με την καραμέλα της ατελείωτης οικονομικής ανάπτυξης.
Αν δεν είμαστε έτοιμοι να ζήσουμε με λιγότερα προϊόντα δεν θα απελευθερωθούμε ποτέ από την εκμετάλλευση που μας γίνεται.
Επίσης να αναφέρω στα πλαίσια της ίδιας προβληματικής του άρθρου ανάλογα δημοσιεύματα για τις επιχειρησιακές σπουδές:
"The Buck Stops (and Starts) at Business Schools",
Απλά αντιστρέφουμε τα κοινωνικά οφέλη του προηγούμενου αιώνα...
Γυρνάμε στο μεσαίωνα και τελειώνει η υπόθεση!
Rider,
και γω για το αντιστροφο εψαχνα. Ειχαν κανει στο ΙΝΕ μια παρουσιαση της βιβλιογραφιας για το ποσον η οικ. ανισοτητα οδηγει στην αναπτυξη, αλλα μαλλον σου εστειλα την αναποδη. Ειχε μαλιστα μεσα και τις συσχετισεις απο τον Stiglitz.
Εριξα μια γρηγορη ματια στο ιντερνετ με βαση τα κλειδια : inequality and economic growth. βρηκα ενα διαγραμμα που συνεκρινε την οικ. αναπτυξη σαν ΑΕΠ/κατοικο με τον δεικτη Gini. Ετσι, για μεν τον αναπτυγμενο κοσμο δεν υπηρξε καποια συσχετιση, ενω για τον αναπτυσσομενο το αποτελεσμα ηταν πολυ καθαρο. Οσο μεγαλυτερη ανισοτητα, τοσο μικροτερη αναπτυξη.
καποιος πρεπει ομως να τα δικαιολογησει αυτα βασει μηχανισμων, γιατι μπορει οι συσχετισεις να ειναι και τυχαιες.
Στην Κινα η αναπτυξη εφερε ανισοτητα. Δεν ειναι ομως σιγουρο οτι αμα συνεχισει να διευρυνεται οτι η αναπτυξη θα συνεχιστει.
πιστευω οτι λειτουργουν δυναμεις αρνητικου feedback που τραβανε πισω την αναπτυξη οταν η ανισοτητα βαθαινει. και αυτο εκ πρωτης οψεως φαινεται λογικο.
Μου φαινεται οτι θα το ψαξω λιγο περισσοτερο το θεμα, γιατι εχει ενδιαφερον.
darthiir,
ετσι βλεπουμε οτι ενω το βελος του χρονου παει παντα μπροστα στον μακροκοσμο, τουλαχιστον μεχρι τα εως τωρα γνωστα, το βελος της προοδου, που δειχνει παντα υποτιθεται μπροστα, το καταλαβαινουμε και στην πραξη οτι αποτελει εναν ωραιο μυθο...
Πολύ ωραίο θέμα. Θεωρώ ότι σχετικό με το δίλημμα που αναφέρατε - αν θα σπουδάσεις κάτι με στόχο το μελλοντικό οικονομικό ή πνευματικό όφελος - είναι μια εύστοχη φράση του Αμερικανού συγγραφέα επιστ/κής φαντασίας Robert Heinlein: "Ο άνθρωπος θα ‘πρεπε να είναι ικανός να σχεδιάζει μια εισβολή, να γράφει μια σονάτα, να σχεδιάζει ένα κτίριο, να κουμαντάρει ένα πλοίο, να κλείνει ένα ισοζύγιο, ν’ αλλάζει ένα μωρό, να παίρνει και να δίνει διαταγές, να παλεύει, να πεθαίνει γενναία. Η εξειδίκευση είναι για τα έντομα."..
Ε, να μην διατηρηθεί μια κάποια αμφίδρομη ισορροπία;
:p
Το άρθρο είναι πολύ καλή τροφή για σκέψη.Από την στιγμή που όλα έχουν στόχο το βραχυπρόθεσμο οικονομικό κέρδος τότε μάλλον και η παιδεία εκεί θα οδηγηθεί.
Να αντιστρέψω την προτεινόμενη λογική με ένα βασικό ερώτημα: Ποιός μπορεί να πει σε ένα άτομο να σπουδάσει/εξειδικευτεί σε κάτι που δεν του αρέσει και ταυτόχρονα να του εξασφαλίσει δουλειά εφ' όρου ζωής??
Απλά κανένας. Όσοι αναφέρουν ότι οι σπουδές πρέπει να συνταχθούν με τις εταιρείες, αγνοούν ότι οι εταιρείες/αγορά δεν πρόκειται ποτέ να ασχοληθoύν με το άτομο όταν θεωρηθεί "άχρηστο".
Τέλος, ο ευνουχισμός του ατόμου από της κλασσικές επιστήμες είναι ότι χειρότερο. συμφωνώ με τον επαριστερα ότι θέτει μπουρλότο και στις θετικές επιστήμες, γιατί θέτει περιορισμούς στην φαντασία του ατόμου. Να κλέψω μία έκφραση του Bernardt Russell "Science may set limits to knowledge, but should not set limits to imagination".
Υ.Γ. Πάντως στην Ελλάδα το θέμα υπεράσπισης του νέου νομοσχεδίου, η κυβέρνηση το έχει αφήσει σε δύο λαμπρά μυαλά , στον κ. Άδωνι και στον κ. Βορίδη. Φαντάζομαι θα έχουν δώσει τρομερούς αγώνες για όσα αναφέρεις στο άρθρο σου και θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά τις απόψεις τους.
http://www.youtube.com/watch?v=EDV0aTYtnls&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=OWxAjdi3l2Q&feature=related
Συγνώμη που στοχοποιώ ανθρώπους αλλά πρέπει να σταματήσουν να μας βιάζουν την λογική..
Υ.Γ. Η απάντηση στο πάνω ερώτημα θα μπορούσε να είναι ο μπαμπας μου ο Βαρδής Βαρδ... που θα μου αφήσει την εταιρεία πετρελαιοειδών :)
Θυμήθηκα ένα άρθρο του Ζίζεκ, όπου έλεγε τα εξής: Μέχρι τώρα το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα ευνοεί την δημοκρατία (έστω, εντός πολλών εισαγωγικών). Τι θα γίνει εάν φανεί πως μεγαλύτεροι ρυθμοί ανάπτυξης επιτυγχάνονται σε χώρες όπως πχ η Κίνα όπου δεν υπάρχει ούτε καν η κατ'επίφαση δημοκρατία της δύσης?
Η κατεύθυνση που παίρνει η Παιδεία μάλλον μας σπρώχνει ακόμη περισσότερο προς την κατάργηση της ουσίας της δημοκρατίας. Δεν υπάρχει ακόμα προοπτική μονοκομματικού καθεστώτος, όμως τρομάζω με το οι δικομματικές κοινοβουλευτικές ολιγαρχίες ελέγχουν όλο και πιο ασφυκτικά την ενημέρωση και την εκπαίδευση, ρυθμίζοντας τα πάντα για τις "ανάγκες της αγοράς". Έβλεπα μεταπτυχιακά προγράμματα φιλοσοφίας να τονίζουν ως κύριο θετικό τους σημείο την προοπτική καριέρας ως σύμβουλος επιχειρήσεων(!) Το ίδιο και στην ψυχολογία. Προσωπικά έχω απελπιστεί από τις αλλαγές και την πίεση για την ικανοποίηση των αναθεματισμένων αναγκών της αγοράς! Τι γίνεται με τις δικές μας ανάγκες??
Robopsychologist ο Ζιζέκ το λέει αυτό; Μπράβο! Ακριβώς το ίδιο σκέφτομαι και εγώ τα τελευταία χρόνια βλέποντας ότι η δημοκρατία οδηγεί σε καλύτερη ζωή και άρα σε πτώση της παραγωγής.
Άρα ο στόχος τους θα είναι η δημοκρατία.
Δημοσίευση σχολίου