Παρασκευή 3 Μαΐου 2013

Αλλαγή σκηνικού στην Ισλανδία



Η Ισλανδία είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα, αν και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ευρωζώνης, η οποία χειρίστηκε την οικονομική κρίση του 2008 με το δικό της, διαφορετικό, και εν τέλει περισσότερο επιτυχημένο τρόπο. Εν συντομία, αντί να υποστεί τις συνέπειες ενός κολοσσιαίου δανεισμού όπως έκανε η Ιρλανδία και η Ελλάδα, άφησε τις τέσσερις μεγαλύτερες ιδιωτικές της τράπεζες να καταρρεύσουν, τις κρατικοποίησε για ένα διάστημα μέχρι να τις ξαναπουλήσει σε ιδιώτες, και μετά από δυο επιτυχημένα δημοψηφίσματα αρνήθηκε να εγγυηθεί τα δάνεια των τραπεζών και τις καταθέσεις των αλλοδαπών καταθετών. Η κίνηση αυτή γλύτωσε τους πολίτες από ένα βάρος ίσο με εννιά φορές το ισλανδικό ΑΕΠ (τόσα ήταν τα χρέη των τραπεζών) και από περίπου 4 δις ευρώ, που ήταν συνολικά το κούρεμα των κατά κύριο λόγο Βρετανών και Ολλανδών καταθετών. Επιπλέον έφτιαξε καινούργιο Σύνταγμα με τη συμμετοχή όλων των πολιτών και έστειλε τον προηγούμενο Πρωθυπουργό και αρκετούς τραπεζίτες να λογοδοτήσουν στα δικαστήρια, άσχετο αν στο τέλος ξέφυγαν με κατηγορίες για δευτερεύοντα ζητήματα.

Η κατάρρευση των τραπεζών, κυριολεκτικά μέσα σε μια βδομάδα, προκάλεσε την κατάρρευση του νομίσματος, φούντωσε τον πληθωρισμό και εκτόξευσε την ανεργία στο 10% από περίπου 2% που ήταν πριν το 2008, αναγκάζοντας την τότε κυβέρνηση να στραφεί για δανεικά στο ΔΝΤ με $2.1 δις δολάρια και τις σκανδιναβικές χώρες, με άλλα $2.4 δις.

Η κεντροαριστερή κυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές της 25ης Απριλίου του 2009 κατόρθωσε να υποστρέψει την κατάσταση, υιοθετώντας σύντομα κεϋνσιανές πολιτικές, όπως αυστηρά περιοριστικά μέτρα στην κίνηση των κεφαλαίων, μέτρο το οποίο βρίσκεται ακόμα σε ισχύ, και υποτίμηση της ισλανδικής κορώνας κατά 50% περίπου. Πέντε χρόνια μετά η ισλανδική κορώνα εξακολουθεί να είναι υποτιμημένη κατά 25%-35%. Τα αποτελέσματα φάνηκαν γρήγορα και ήταν αρκετά ενθαρρυντικά. Η ανεργία υποχώρησε σταδιακά στο 5.5% όπου βρίσκεται σήμερα, η οικονομία άρχισε ήδη από το 2011 να κινείται ανοδικά με ρυθμούς της τάξης του 2%-3%, το έλλειμμα κατέβηκε από το 10% το 2009-2010 στο 3.4% το 2012, οι εξαγωγές άρχισαν να αυξάνουν, ενώ από τις αρχές του 2012 η Ισλανδία ήταν πίσω ξανά στις αγορές. Όσο για τα εξωτερικά χρέη αυτά πληρώνονταν στην ώρα τους και κάποιες φορές, μάλιστα, πριν απ’ αυτήν.

Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι όλα έβαιναν καλώς στο τολμηρό αυτό νησί. Το ότι δεν ήταν έτσι ακριβώς φάνηκε στις προχθεσινές εκλογές της 27ης Απριλίου, όπου οι ψηφοφόροι καταπόντισαν τον κυβερνητικό συνασπισμό των σοσιαλδημοκρατών, οι οποίοι έχασαν τις 11 από τις 20 έδρες, και ξανάφεραν πίσω με υψηλά ποσοστά τον προηγούμενο κεντρο-δεξιό συνασπισμό, δηλαδή, το κόμμα της Ανεξαρτησίας και το Προοδευτικό κόμμα με 19 έδρες έκαστο, αυτόν ακριβώς που τους είχε φέρει σ’ αυτή την κατάντια. Ήταν από αχαριστία και αγνωμοσύνη προς την κυβέρνηση; Όχι ακριβώς.

Μπορεί οι δείκτες της χώρα να είχαν πάρει την ανιούσα, δε συνέβη όμως το ίδιο και με τους κατοίκους, οι οποίοι όλο αυτό το διάστημα είδαν τα εισοδήματά τους να μειώνονται ως και το μισό, (19% από το 2007 σε ισλανδικές κορώνες, και 50% σε δολάρια), τις τιμές των εισαγόμενων κυρίως προϊόντων λόγω υποτίμησης της κορώνας και του πληθωρισμού να αυξάνονται αναλόγως, τους φόρους να πολλαπλασιάζονται, (ως και 100 καινούργιοι φόροι επιβλήθηκαν), τις κοινωνικές δαπάνες να μειώνονται, (προαπαιτούμενα του ΔΝΤ λόγω του δανείου), και τις δόσεις των δανείων τους, κατά κύριο λόγο οικιστικών, να εκτοξεύονται, οδηγώντας ως και το 40% των νοικοκυριών σε αδυναμία πληρωμών. Ο λόγος είναι ότι οι περισσότεροι Ισλανδοί είχαν δανειστεί είτε σε ξένο νόμισμα, είτε με επιτόκια συνδεδεμένα με τον πληθωρισμό, επιλογές που αποδείχτηκαν μοιραίες μιας και ο πληθωρισμός ανέβαινε και η κορώνα σε σχέση με τα ξένα νομίσματα έχανε την αξία της σε σημαντικό βαθμό.

Τα δυο κεντρο-δεξιά κόμματα, που τελικά επικράτησαν, κατέβηκαν στις εκλογές με αρκετές υποσχέσεις και με δώρα ιδιαίτερα ελκυστικά, όπως τερματισμό των περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων, μείωση των φόρων, αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, διαγραφή του 20% των οικιστικών δανείων, περισσότερες επενδύσεις από το εξωτερικό και προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης.

Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Μέρος της εκλογικής τους επιτυχίας σίγουρα αποδίδεται και στον ισχυρό ευρωσκεπτικισμό τους, ο οποίος ήρθε και συντονίστηκε με τις διαθέσεις και της πλειοψηφίας των Ισλανδών, οι οποίοι σε ποσοστό 75% δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν να συσφίξουν περαιτέρω τις σχέσεις τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως προσπάθησε να κάνει η προηγούμενη κυβέρνηση, όταν ξεκίνησε το 2009 τις ενταξιακές συνομιλίες. Ειδικά για το Προοδευτικό κόμμα, η εκλογική του εκτόξευση, από τις 9 στις 19 έδρες, οφείλεται στη σθεναρή στάση που κράτησε στα δικαστήρια όταν εναντιώθηκε στην αποζημίωση των ξένων καταθετών της Icesave, σε αντίθεση με την απερχόμενη κυβέρνηση που είχε φανεί διατεθειμένη να διαπραγματευθεί και να υπαναχωρήσει.

Οutsider των εκλογών αποδείχτηκε το κόμμα των πειρατών το οποίο ξεπέρασε το όριο του 5% και από τη νέα σύνοδο θα εκπροσωπείται στη βουλή με 3 νέους βουλευτές.

8 σχόλια:

ionnoi είπε...

Μπράβο! Παρακολουθούσα , όσο μπορούσα, τις εκλογές και απλά αναφέρεις τι έγινε.

Γιατί κάποιοι δημοσιογράφοι προοδευτικών μέσων αποφάσισαν, ως συνήθως, να πουν την μισή αλήθεια. Το χειρότερο βέβαια είναι τα σχόλια όπου φανερώνουν κόσμο έτοιμο να την πέσει σε οτιδήποτε διαφορετικό χωρίς να ασχοληθεί ουσιαστικά...
TVXS Speaking

spiral architect είπε...

Μήπως έχει να κάνει και με την αστικοποίηση (και με τις δύο έννοιες) των πρώην ψαράδων-κτηνοτρόφων Ισλανδών, που από ένα σημείο και μετά, τους έκανε να βλέπουν με μισό μάτι τις όποιες επαναστατικές λύσεις;

Υ.Γ.: Οσο για το άρθρο της Αγγ. Σπανού στο tvxs περιμένεις κάτι διαφορετικό από πρώην Ρηγαδοβουπανελλαδικοεκσυχρονιστοδημαρίτες;

spiral architect είπε...

... Καλή Ανάσταση!
(σίγουρα η επανάσταση δεν θα γίνει απ' τη γενιά μας)

cynical είπε...

Απο τα οικονομικα στοιχεια και μονο και απο καποιες μαρτυριες ισλανδων στα ξενα μεσα, εχω την εντυπωση οτι ο δρομος που ακολουθησε η Ισλανδια ηταν αρκετα επιτυχημενος μεχρι τωρα. Παντα φυσικα, σε συγκριση με αλλες χωρες που βρεθηκαν στην ιδια μοιρα.

Ομως τοσο η πτωση της ανεργιας ολα αυτα τα χρονια, οσο και ο ρυθμος αναπτυξης δεν ειχαν θεαματικη βελτιωση παρα μοναχα τον πρωτο καιρο, και αυτο ειναι φυσιολογικο να εχει κουρασει τον κοσμο και να θελει να δοκιμασει κατι αλλο, μηπως και βελτιωθει η κατασταση με ταχυτερους ρυθμους. Ειναι πιθανο, οπως εξ ισου πιθανο ειναι το όποιο καλο προκυψει απο δω και περα να οφειλεται στον μεχρι τωρα χειρισμο της κρισης που εφερε την Ισλανδια σε ενα καλυτερο σχετικα επιπεδο.

Πιστευω οτι δεν υπαρχουν προκατ συνταγες που δουλευουν το ιδιο για καθε χωρα και για καθε οικονομια το ιδιο. Ομως, απο οσα παραδειγματα εχω δει μεχρι σημερα, με κυριο αυτο της Αργεντινης, αρχιζω να πιστευω οτι η νομισματικη υποτιμηση δουλευει πολυ πιο αποτελεσματικα και ταχυτερα απο ό,τι η εσωτερικη υποτιμηση.

Αλλα, εσωτερικο κοστος υπαρχει σε καθε περιπτωση.

Ενα ενδιαφερον αρθρο εχει ο martin Wolf σημερα στο euro2day για τη Λετονια.

Ο μύθος για το μοντέλο της Βαλτικής

cynical είπε...

spiral,

δεν νομιζω οτι εκαναν λιγα οι Ισλανδοι μετα την κριση. Σκεψου το Συνταγμα, τα δημοψηφισματα, τις δικες τραπεζιτων. Πού αλλου εγινε εστω το ενα απο αυτα; Πουθενα.

μετα απο αυτα ισως η νεα κυβερνηση να ειναι περισσοτερο υπολογη στον κοσμο, απ' οτι οι προηγουμενες.

Για το τι αλλες επιλογες θα ειχαν, ειλικρινα δεν ξερω. Παντως, ιστορικα να το δει κανεις, ο αγροτικος κοσμος τις πιο πολλες φορες ηταν πισω απο συντηρητικα και φιλοβασιλικα κομματα.

Αλλα ας περιμενουμε.

Οι Δημαριτες γενικα εχουν πολυ πλακα κυριως οταν αυτοθαυμαζονται ως ορθολογιστες και υπευθυνοι.

παραδειγμα τα κοιτασματα της Κυπρου. Οσο η Κυπρος ταλαντευόταν για το Μνημονιο, οι Δημαριτες τα εβγαζαν λιγοστα κι αναξια λογου, προφανως για να δικαιολογησουν την αντιπαθεια τους για καθε αυτονομη κινηση του νησιου, εξω απο μνημονια. Τωρα που η Κυπρος επεσε το ποσο ειναι τα ενεργειακα αποθεματα περασε στη ληθη.


cynical είπε...

καλη Ανασταση. Κυριως ομως καλα μπανια και μακρια περπατηματα στις ολανθιστες και μυροβλητες εξοχες!

spiral architect είπε...

Μαγικές λύσεις μέσα στον καπιταλισμό (ατυχώς για πολλούς) δεν υπάρχουν. Και να υπάρξουν, θα δουλέψουν για ένα χρονικό διάστημα (βλέπε το διάστημα από το τέλος του Β'ΠΠ ως την κατάρρευση της ΕΣΣΔ όπου στην Ευρώπη εφαρμόστηκε ο κεϋνσιανισμός) και έπειτα όταν το σύστημα κολλήσει (είναι και το άτιμο το bug της υπεραξίας!) θα βρει άλλη λύση (π.χ. χρηματοπιστωτική επέκταση) και όταν κολλήσει κι αυτή, θα βρει μια άλλη, που κάποτε δεν την έπιανε στο στόμα του και στο τέλος και αναπόφευκτα θα έλθει ο μπαμπάς ο πόλεμος.
Από την άλλη οι νησίδες διαφορετικότητας (αρέσουν, δεν μας αρέσουν τα καθεστώτα τους) σε ένα παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα πολεμιούνται ανηλεώς και με κάθε μέσον, πολεμικές απειλές, προπαγάνδα, "έξυπνοι" πολιτικοί αντίπαλοι. Βλέπε:
- Β. Κορέα
- Ιράν
- Λιβύη (του Καντάφι και του νομίσματος του πετρελαίου)
- Κούβα, Βενεζουέλα, Βολιβία
- Ισλανδία (που έβγαλε γλώσσα και μετά την κατάπιε)
γιατί χαλούν τη σερμαγιά.

Αλήθεια πιστεύεις ότι θα γίνει πόλεμος;

cynical είπε...

Μεχρι εκει που γνωριζω, δεν εχω αντιληφθει τα mainstream ξενα εντυπα να συζητουν την πιθανοτητα ενος γενικευμενου πολεμου σαν απορροια της κρισης. Μαλλον δεν τους απασχολει.

Εχω την εντυπωση πως αν θα παμε προς τα κει, θα εχει ως επικεντρο τις κινεζο-αμερικανικες σχεσεις.

Η Γερμανια ειναι πολυ ασημαντη στη διεθνη σκακιερα για να προκαλεσει πολεμο σ αυτη τη φαση. Και δεν βλεπω ποιοι θα ηταν οι συμμαχοι της.

Το κεφαλαιο εχει πολλα περιθωρια για να κανει μπιζνες. Τα χρηματιστηρια κανουν ραλι. Οι Κινεζοι επενδυουν. Η Αφρικη ανεβαινει και προσελκυει. Και τωρα με την Ιαπωνια να κοβει τρελο χρημα, τα κεφαλαια στρεφονται και προς τα κει.