Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011

Το αδιέξοδο της Ευρωζώνης



Η ευρωζώνη υπό την παρούσα της μορφή είναι καταδικασμένη να διαλυθεί. Κανείς πλέον δεν το αμφισβητεί, ακόμα και η ίδια η Μέρκελ, η διαφορά με τους υπόλοιπους, όσον αφορά στην αποτροπή της διάλυσης βρίσκεται απλά στο βηματισμό, στο ρυθμό δηλαδή με τον οποίο θεωρούν οι μεν και η δε ότι πρέπει να προχωρήσουν οι αλλαγές, όπως η μετατροπή της ΕΚΤ σε τελευταίο καταφύγιο δανεισμού και η έκδοση κοινού ευρωομολόγου.

Αλλά και πάλι, ούτε αυτά πρόκειται εντέλει από μόνα τους να τελεσφορήσουν, μιας και γίνεται πλέον ορατό το οξύμωρο του εγχειρήματος, δηλαδή η ύπαρξη κοινού νομίσματος, ορφανού όμως από το κράτος που το εκδίδει. Το τύπωμα χρήματος από την ΕΚΤ και το ευρωομόλογο είναι σε τελευταία ανάλυση κινήσεις που σπρώχνουν τη μπάλα λιγάκι μακρύτερα απ’ ότι οι προηγούμενες αποφάσεις περί EFSF και περί αγοράς περιορισμένης ποσότητας ομολόγων από την ΕΚΤ. Όσον αφορά στο τελευταίο, η λέξη περιορισμένη μάλλον αδικεί την ποσότητα, η οποία στην πραγματικότητα υπερβαίνει τα 400 δις.
πηγή:spiegel
Ουσιαστικά η ΕΚΤ κάνει ήδη στα μουλωχτά αυτό που της ζητείται να κάνει στα φανερά. Να αγοράζει δηλαδή ομόλογα επιτιθέμενων χωρών. Και, θα συνεχίσει να το κάνει ακάθεκτη, μόνο που επειδή πιάστηκε στα πράσα, αυτό συζητείται να γίνεται μέσω ενός άλλου σχήματος πλέον, που θα περιλαμβάνει και το ΔΝΤ, δηλαδή αντί η ΕΚΤ να δανείζει απευθείας, θα στέλνει τα χρήματα με το ένα εισιτήριο στο ΔΝΤ στην άλλη μεριά του ατλαντικού, και με το ίδιο αεροπλάνο αυτά θα επιστρέφουν στη Φρανκφούρτη, τάχατες σαν δανεικά. Βέβαια όλοι γνωρίζουν την κοροϊδία. Ομοίως, και αυτοί που την επινόησαν γνωρίζουν πολύ καλά ότι κι όλοι οι υπόλοιποι γνωρίζουν, αλλά, τι να κάνουμε, αυτό είναι το επίπεδο της πολιτικής σήμερα, πολιτική που ούτε ένα πρόσχημα σοβαροφάνειας δεν μπορεί να κρατήσει.

Η μπάλα σπρώχνεται μεν λίγο μακρύτερα, απέχει όμως πολύ ακόμα από το τέρμα. Για να μπορέσει να διατηρηθεί το μαγαζί ΕΖ, οι ιθύνοντες αντιλαμβάνονται σιγά σιγά ότι το πολυκατάστημα αυτό, από shop-in-shop που είναι τώρα, θα πρέπει να συγχωνευτεί σε ένα ενιαίο megashop, με κοινά βιβλία και κοινό λογιστήριο, δηλαδή κοινό Υπουργείο Οικονομικών και κοινή διακυβέρνηση.

Όλα αυτά εκ των υστέρων φυσικά, ενώ κανονικά, αν μπορούσαν να διαβάζουν το παρελθόν και την ιστορία, η πορεία του εγχειρήματος του κοινού νομίσματος θα μπορούσε να προβλεφτεί εκ των προτέρων. Εκ των πολύ-προτέρων, μάλιστα.

Και τούτο, διότι είχε προϋπάρξει ήδη από το 1979 ο μηχανισμός συναλλαγματικών ισοτιμιών, (Exchange Rate Mechanism), ο οποίος μη καταφέρνοντας να επιβιώσει, διαλύθηκε άδοξα το 1993. Από τον Σεπτέμβριο του 1992 ήδη, η βρετανική λίρα ήταν έξω. Η ιταλική λίρα αποχαιρέτησε τον μηχανισμό τον ίδιο μήνα και τον Νοέμβριο, η ισπανική πεσέτα και το πορτογαλικό εσκούδο τράβηξαν μια υποτίμηση κατά 6%. Τον Ιανουάριο του 1993 η ιρλανδική λίρα υποτιμήθηκε κι αυτή κατά 10%, ενώ τον Μάη πεσέτα και εσκούδο έκαναν το ίδιο. Όπως και τότε, έτσι και τώρα, ήταν οι ίδιες αυτές χώρες που δεν κατάφεραν ν’ αντέξουν τον στενό κορσέ ενός κοινού νομίσματος με τη Γερμανία. Κι όμως στα σαράντα από τον θάνατο του ERM, έβγαινε στον αέρα η συνθήκη του Μάαστριχτ για να κάνει τα ίδια ακριβώς πράγματα και να επαναλάβει τα ίδια ακριβώς λάθη.

Προχωρώντας λοιπόν η Ευρώπη σε ένα δρόμο στρωμένο με λάθη και μεταφυσικές προσδοκίες, ότι κάνοντας τα ίδια μπορεί να προκύψει κάτι το διαφορετικό, φτάνει στη μόνη λύση που θα μπορούσε να τη διασώσει σαν κοινή οντότητα, δηλαδή στη δημιουργία κάποιου μορφώματος, αντίστοιχου των Ην. Πολιτειών της Αμερικής. Είναι αυτό εφικτό; Κατά τη γνώμη μου όχι. Αν ο Τεξανός αισθάνεται πάνω απ’ όλα αμερικανός, ο Γάλλος, ο Γερμανός, ή ο Έλληνας, ποτέ, (τουλάχιστον στο ορατό μέλλον) δεν θα βάλει την ευρωπαϊκή του ταυτότητα πάνω από την εθνική. Ποτέ του δεν θα σταθεί με κατάνυξη κάτω από μια κοινή ευρωπαϊκή σημαία, ούτε οι Βρυξέλλες ποτέ θα γίνουν το αντίστοιχο της Ουάσινγκτον. Δεν χρειάζεται να πάμε μακρύτερα, νομίζω ότι όλοι αντιλαμβανόμαστε το ανέφικτο του εγχειρήματος, μιας και η έννοια ευρωπαϊκή ταυτότητα, αν επινοηθεί θα είναι κάτι το εμβόλιμο και τεχνητό, αποτέλεσμα επιβολής με το στανιό κάποιου πράγματος που δεν υφίσταται. Αυτό που συνέχει την Ευρώπη είναι οι πόλεμοι που διεξήχθησαν στους κόλπους της, παρά τα κοινά της επιτεύγματα. Και για να μετέχεις, για να γίνεις πολίτης ενός ενιαίου κράτους θα πρέπει να το αισθάνεσαι. Να αισθάνεσαι για πρωτεύουσα τις Βρυξέλες, παρά το Παρίσι, τις Βρυξέλες, παρά την Αθήνα ή τη Μαδρίτη. Αλλιώς δεν συναινείς, δεν συμμορφώνεσαι, δεν παραδίδεις κυριαρχία, κι αποχωρείς.

Νομίζω, ότι αυτό που εικάζεται τώρα ότι αποτελεί την τελική λύση για να παραμείνει η ΕΖ ενιαία οντότητα, θα είναι απλά το σημείο διάλυσής της. Όχι αύριο, ούτε μεθαύριο. Αλλά σίγουρα παραμεθαύριο.

12 σχόλια:

Κώστας.Κ είπε...

Θα μου επιτρέψεις να διαφωνήσω Cynical με την ανάλυση σου.
Δεν είναι οι πόλεμοι ή ο φόβος τους που φέρνουν σήμερα τους Ευρωπαίους κοντύτερα σε μία κοινή ευρωπαϊκή πορεία και ταυτότητα. Αυτό ίσχυε στην αρχή της προσπάθειας, τότε που οι Ευρωπαίοι είχαν πιο νωπή την εμπειρία και το βίωμα του πολέμου. Σήμερα, αντίθετα, είναι η αίσθηση του κοινού όφελους - που τη τελευταία χρονιά επλήγη με την κρίση χρεών - που μπορούν να αποκομίσουν από τη συμμετοχή τους σε μία ευρύτερη οικονομική, πολιτισμική και πολιτική κοινότητα με ιστορικές καταβολές.
Δεν ζητά εξάλλου κανείς την διαγραφή της εθνικής ταυτότητας από την ευρωπαϊκή, αλλά την ειρηνική τους συνύπαρξη. Γι' αυτό εξάλλου και η πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών (κυρίως μεταξύ των νέων) παραμένει υπέρ της ΟΝΕ και του ευρώ: το 56% είναι υπέρ (έναντι 58% το 2010), το 37% είναι κατά (35% πέρσι) και το 7% δεν εκφράζει άποψη (βλ Ευρωβαρόμετρο, φθινόπωρο 2011).
Από εκεί και πέρα, η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης προχωρά από τα πάνω (με διοικητικό ας πούμε τρόπο) αλλά προχωρά και είναι λάθος να μιλάς για διάλυση της Ευρώπης. Το σωστό είναι να μιλάει κανείς για μετασχηματισμό της.
Δεν ισχυρίζομαι βεβαίως ότι με τις τελευταίες αποφάσεις περί δημοσιονομικής πειθαρχίας προέκυψε η ενωμένη Ευρώπη, αλλά ότι σε αυτή την κατεύθυνση βαδίζουμε.
Και είναι σημαντικό το ότι οι 26 στις 27 χώρες εγκρίνουν την εξέλιξη αυτή, όπως επίσης σημαντική είναι η αποβολή της Βρετανίας η οποία μαζί με τις ΗΠΑ εδώ και 1,5 χρόνια τορπιλίζουν το ευρώ στο όνομα της σωτηρίας του.

cynical είπε...

Kωστα,
ηρθε η σειρα μου να διαφωνησω κι εγω!

Οι δυο προσφατες αποπειρες pseudo- και real νομισματικης ενοποιησης απετυχαν. Το κοινο τους σημειο ηταν η ανισορροπια των οικονομιων των δυο πολων. Και οι πολοι αυτοι απαρτιζονταν απο τα ιδια ακριβως μελη.

Οι λαοι μπορει να θελουν την ΟΝΕ διοτι θεωρουν οτι μπορει να λειτουργησει οπως λειτουργουσε. Δεν νομιζω οτι εχουν απολυτη συναισθηση των λογων που επηλθε αυτη η ευημερια, οτι ηταν κατα βαση δανεθκη, και οτι τωρα τους ζητουν πισω τα χρεοστουμενα και τους τοκους μαζι.

Αλλα , ας υποθεσουμε οτι το δομικο αυτο προβλημα θα επιδιορθωθει με μια οικονομικη διοικητικη ενοποιηση, η οποια θα περιλαμβανει καποιο κονκλαβιο των Βρυξελλων που θα λυνει και θα δενει ανεξελεγκτο το τι αυξηση θα παρει ο ενας, το τι ο αλλος κλπ.

Οπως γνωριζεις η καταρτηση ενος προυπολογισμου δεν ειναι θεμα τεχνικο, αλλα βαθυτατα πολιτικο. Αρα, μια ενοποιημενη διοικηση ολης της Ευρωπης θα θεσει αμεσα θεματα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.

Αν υποτεθει οτι μάς παραχωρειται το δικαιωμα για να ψηφιζουμε σαν ευρωπαιοι παλι, τους ευρωπαιους υπουργους, εχεις την εντυπωση οτι η δημοκρατια θα ειναι ουσιαστικη;

Και οτι δεν θα ειναι ενα ακομα χειροτερο προσχημα για μια χειροτερη ολιγαρχια;

Κώστας.Κ είπε...

Συμφωνώ μαζί σου Cynical. Δεν περιμένω καμία δημοκρατική ανανέωση σε μία από τα πάνω στημένη ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αντίθετα. Ακριβώς όμως για τον λόγο αυτό, επειδή δηλαδή το Κεφάλαιο δεν μπορεί να προχωρήσει την ενοποίηση σε συνθήκες κρίσης με δημοκρατικό τρόπο, πρέπει η Αριστερά να γίνει Ευρωπαϊκή Αριστερά και να πάρει στα χέρια της τη σημαία της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού.
Για να το κάνει αυτό πρέπει προηγουμένως να στηρίξει κριτικά - προβάλλοντας τις δικές της ανεξάρτητες διεκδικήσεις και προγράμματα - την διαδικασία της ενοποίησης της Ευρώπης που είναι συγχρόνως και η υλική βάση της ενοποίησης των δυνάμεων της εργασίας και της αριστεράς.
Διαφορετικά θα έχει πέσει στην μικροαστική παγίδα της παλινδρόμησης στο σχέδιο ανασύνταξης του εθνικού καπιταλισμού που είναι ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί σήμερα σε συνθήκες διεθνοποίησης των παραγωγικών σχέσεων

cynical είπε...

Eδω δεν εξεταζω το τι πρεπει να κανει η αριστερα, ουτε οι αλλες πολιτικες δυναμεις.
Προφανως και η πολιτικη δραστηριοτητα επηρεαζει τις οποιες οικονομικες αποφασεις.

Αν αλλαξει ο συσχετισμος δυναμεων στην ΕΖ ειτε λογω λαων ειτε λογω ενδο-αντιθεσεων, τοτε η ΕΖ μπορει και να μην διαλυθει. Αυτο ομως παραμενει ο αγνωστος Χ, οπως και το αποτελεσμα που θα επιφερουν οι οποες αλλαγες συσχετισμων.


Η εκτιμηση μου ειναι απο την προσωπικη αναγνωση των σημερινων δεδομενων.

Κώστας.Κ είπε...

Τώρα δεν θα αντέξω στον πειρασμό να σε πειράξω λιγάκι: τι είδους πρόβλεψη, αν όχι μεταφυσική, είναι αυτή που αφαιρεί την ανθρώπινη πολιτική παρέμβαση από τις οικονομικές εξελίξεις ;
Πάντως να ξέρεις ότι ανεξάρτητα, από την πολιτική δράση της αριστεράς, θεωρώ εσφαλμένο ή τουλάχιστον βεβιασμένο το συμπέρασμα σου ότι μία εκ των άνω και μη δημοκρατική τάση για την οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Το ίδιο αδύνατο θεωρούσαν πριν 15-20 χρόνια τον εκ των άνω και με αντιδημοκρατικά μέσα καπιταλιστικό μετασχηματισμό της Κίνας ή την καπιταλιστική ενοποίηση της Γερμανίας τον 19ο αιώνα.

cynical είπε...

Κωστα,

στην προβλεψη μου παταω 1) στην αξιολογηση του παρελθοντος (αποτυχια του ΕRM, εκτιμηση δομικης αστοχιας της ΕΖ) και 2) στην αξιολογηση του παροντος (απουσια πολιτικου αντιβαρου και αποτυχια της ΕΖ ως προς τα υπεσχεθεντα.

Αλλα επειδη οι παρελθουσες αποδοσεις δεν προδικαζουν τις μελλοντικες, διατηρω το δικαιωμα να πέσω μεσα κατα 50%.

Κώστας.Κ είπε...

Cynical δικαίωμα να πέσεις μέσα έχεις 100%.
Όμως αν η 'αποτυχία' του ERM αποτέλεσε τον προθάλαμο δημιουργίας του ευρώ, και εάν οι δομικές ανισορροπίες που προκάλεσε η αρχιτεκτονική του ευρώ οδηγούν στην οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης, τότε για ποιά αποτυχία μιλάμε ; Αυτός δεν ήταν εξαρχής ο στόχος τους ;

cynical είπε...

κωστα αφηνεις απ εξω τις προυποθεσεις της οικ. ενοποιησης οπως δρομολογειται:
καταλυση δημοκρατιας, και καταστροφή ευρεων κοιν στρωματων.

Δεν χρειαζεται να διευκρινιζω καθε φορα ποιους αφορα η αποτυχια. Ειναι δεδομενο ποιοι αποτυγχανουν.

Αλλα επειδη it takes two to tango,σε τελευταια αναλυση, ουτε ο ταξικος εχθρος θα βγει κερδισμενος . Γιατι απλα δεν θα υπαρχει η κρισιμη ζητηση για να αναπαραχθει.

Κώστας.Κ είπε...

Cynical,τι απέγινε το πρωϊνό μου σχόλιο-απάντηση ; Γιατί αν είναι να τα γράφουμε όλα δύο φορές, να κόψουμε φόρα..

cynical είπε...

Κωστα

ειλικρινα δεν εφτασε. Κατι συμβαινει με το δικο σου μειλ. Δεν ειδα αλλες διαμαρτυριες.

Κώστας.Κ είπε...

Από την αρχή λοιπόν. Cynical δεν αφήνω απέξω τις προϋηποθέσεις της οικονομικής ενοποίησης. Γιατί όπως έχω συχνά τονίσει μία ενοποίηση που γίνεται από τα πάνω, σε συνθήκες κρίσης και με όρους του κεφαλαίου δεν μπορεί να είναι δημοκρατική ή να περιλαμβάνει τα μεσαία κοινωνικά στρώμματα.

Και αντίθετα απ' ότι λες για το ότι χρειάζονται δύο για να χορέψουν τάνγκο και πως με την μονόπλευρη λιτότητα που επιχειρείται η ενοποίηση δεν θα κερδίσει ούτε η αστική τάξη, πρέπει να τονίσω πως προϋπόθεση της καπιταλιστικής ενοποίησης είναι η ύφεση και η καταστροφή των μεσοστρωμάτων όπως και ενός μέρους της εγχώριας αστικής τάξης στις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης. Γιατί έτσι ανοίγουν οι αγορές στα ισχυρότερα κεφάλαια και αυξάνει το ποσοστό κέρδους.

Αυτό ακριβώς επιτυγχάνεται με τον μηχανισμό της υπερχρέωσης και όχι μόνον. Πρόκειται για την βασική ιδιότητα του καπιταλισμού να αναπτύσσει την οικονομία μέσω της περιοδικής καταστροφής, της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης των παραγωγικών δυνάμεων.

Οι κεϋνσιανές πολιτικές που ασπάζονται οι 'προοδευτικοί' λειτουργούν αντισταθμιστικά και μόνον ως φρένο στις υπερβολές των αγορών και των νεοφιλελεύθερων πολιτικών (βλ διάλυση κοινωνικού ιστού και πειθαρχίας) που οδηγούν τα μονοπάτια της κρίσης στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση και ενοποίηση.

Από την άποψη αυτή οι κεϋνσιανές /αριστερές πολιτικές 'χρυσώνουν το χάπι' ή είναι το παυσίπονο στις ωδίνες της καπιταλιστικής προσαρμογής (εκμετάλλευσης). Δεν αποτελούν καμία ουσιαστική λύση, αφού το ζητούμενο δεν είναι η τόνωση της ζήτησης όπως λες, αλλά το διαλυτήριο (διαβάζεται και ως δηλητήριο) της ύφεσης.

Συνεπώς, στη παρούσα φάση, η αποτυχία των ασκούμενων πολιτικών για οικονομική ανάπτυξη ισοδυναμεί με την επιτυχία τους όσον αφορά το ξεσκαρτάρισμα των αγορών και την ενοποίηση των ευρωπαϊκών οικονομιών.

ConspiRaki Theologist είπε...

Μια χαρά είχε προβλεφθεί η αποτυχία της ευρωζώνης και για τους σωστούς λόγους και όχι μόνο από διάφορους περιθωριακούς.
Ιδού από ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου, αγνοήστε τα πασοκοεθνικιστικά και κρατήστε το οικονομικό κομμάτι.