Σάββατο 9 Νοεμβρίου 2013

Fracking: Ο νέος εφιάλτης



Δεν γνωρίζω αν έχουμε φτάσει στο χρονικό σημείο του μέγιστου ρυθμού εξόρυξης πετρελαίου, (peak oil), πέρα από το οποίο η παραγωγή θα αρχίσει να παίρνει την κατιούσα, μέχρι της ολοκληρωτικής εξαφάνισης των αποθεμάτων. Σύμφωνα με κάποιους το έχουμε φτάσει και μάλιστα περάσει, σύμφωνα με κάποιους άλλους, το φτάνουμε οσονούπω. Όποια και να είναι η κατάσταση, το σίγουρο είναι ότι κάποια μέρα, όχι στον πολύ μακρινό μέλλον, τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων θα εξαντληθούν, τώρα μάλιστα που στο παιχνίδι έχουν μπει για τα καλά χώρες ιδιαίτερα ενεργοβόρες όπως Κίνα, Βραζιλία και Ινδία.

Για να προλάβουν το αναπόφευκτο, οι μεγάλες εταιρίες πετρελαίου έχουν αναδυθεί σε αγώνα δρόμου εξεύρεσης νέων πηγών σε όλο και μεγαλύτερα βάθη και σε περιοχές, όπως η Αρκτική, οι οποίες μέχρι πρόσφατα παρέμεναν εκτός εμβέλειας και στη δικαιοδοσία των πάγων μόνο και των ψαριών τους. Αυτά όμως αποτελούν πλέον παρελθόν.

Μόλις πρόσφατα, κι αυτό χάρις στους ακτιβιστές της Greenpeace, που κατέληξαν στις ρωσικές φυλακές αντιμετωπίζοντας βαριές ποινές για πειρατεία, πληροφορηθήκαμε την  ύπαρξη μιας γιγάντιας πλατφόρμας άντλησης πετρελαίου, της πρώτης στο είδος της, που έστησε η Gazprom βαθιά στην Αρκτική σε μια περιοχή μέχρι πρότινος απροσπέλαστη λόγω των πάγων, αλλά πλέον προσπελάσιμη, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η συγκεκριμένη εταιρία σχεδιάζει να ανοίξει στην περιοχή άλλα 40 πηγάδια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ευαίσθητο οικοσύστημα σε περίπτωση ατυχήματος, το οποίο εξ αιτίας των ακραίων καιρικών συνθηκών που επικρατούν εκεί καθίσταται όλο και πιο πιθανό. Αν το ατύχημα της BP στον κόλπο του Μεξικού εν πάση περιπτώσει αντιμετωπίστηκε σε κάποιο βαθμό, σκεφτείτε ποιά θα ήταν τα περιθώρια αντιμετώπισης αν αυτό συνέβαινε κοντά στο Βόρειο Πόλο. Πρακτικά μηδέν, και για το λόγο ότι το πετρέλαιο που θα διέρρεε θα παρέμενε παγιδευμένο κάτω από τους πάγους εσαεί.

Θα ήταν περίεργο αν η Gazprom ήταν η μόνη. Σε παρόμοιες τυχοδιωκτικές ενέργειες στα ανοιχτά των βόρειων ακτών της Αλάσκας έχει επιδοθεί και η Shell με επενδύσεις δισεκατομμυρίων, αλλά και μπόλικα ατυχήματα στο ενεργητικό της, ένεκα των οποίων αναγκάστηκε προσωρινά να αναθεωρήσει.

Πιθανόν, κάτι να έχει πάρει τα’ αυτί σας και για το fracking, (υδραυλική ρωγμάτωση στα ελληνικά) κυρίως από τις εκτεταμένες και επεισοδιακές διαμαρτυρίες των τοπικών κοινωνιών στις ΗΠΑ κυρίως, αλλά και στη Μ. Βρετανία εσχάτως, με την άρση της απαγόρευσης εφαρμογής της μεθόδου αυτής, τη στιγμή που η Βόρεια Θάλασσα αρχίζει να εμφανίζει «σημάδια κόπωσης». Το fracking αποτελεί μέθοδο εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου από μεγάλα βάθη, που φτάνουν μέχρι και τα 3 χμ, με τη διοχέτευση μεγάλων ποσοτήτων νερού σε υψηλή πίεση, πρώτα καθέτως και μετά οριζοντίως σε αποστάσεις επίσης χιλιομέτρων. Το νερό, αναμεμειγμένο με άμμο και επικίνδυνα χημικά δημιουργεί μικροσκοπικές ρωγμές, κάπως όπως μια βόμβα napalm, σ’ όλη την έκταση των σχιστολιθικών πετρωμάτων που περιβάλλουν τους υδρογονάνθρακες, αναγκάζοντάς τους να εισέλθουν στα πηγάδια απ’ όπου και αντλούνται στην επιφάνεια.

Η ραγδαία άνοδος τα τελευταία χρόνια της τιμής του πετρελαίου βοήθησε δραματικά στην εξάπλωση του fracking. Υπολογίζεται ότι μόνο για το 2012 έχουν γίνει περί τα 2.5 εκ. γεωτρήσεις, εκ των οποίων το 1 εκ. στις ΗΠΑ, αυξάνοντας τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα κατά 35% μόνο στη διετία 2006-2008 και κατά συνέπεια κρατώντας τις τιμές χαμηλά.

Καλά όλα αυτά, θα έλεγε κανείς, αλλά με τι κόστος;  Κι εδώ τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Πλήθος επιστημονικών μελετών προειδοποιούν για τους κινδύνους που η τεχνική αυτή συνεπάγεται όχι μόνο για το οικοσύστημα, αλλά και για τους ανθρώπους. Δυστυχώς υπάρχουν κι αυτοί! Οι κίνδυνοι αφορούν στη μόλυνση, ακόμα και στην κένωση, του υδροφόρου ορίζοντα από διαρροές επικίνδυνων τοξικών, στη μόλυνση του αέρα και της επιφάνειας από χημικά, κυρίως μεθάνιο που συμβάλλει κατά 20 φορές περισσότερο απ’ ότι το CO2 στην υπερθέρμανση του πλανήτη, στην αύξηση της σεισμικής δραστηριότητας, στην έκλυση ραδιενεργών υλικών, όπως ραδόνιο, στην αποψίλωση τεράστιων εκτάσεων με αποτέλεσμα την καταστροφή του τοπίου και της βιοποικιλότητας, και όλα αυτά, (εδώ είναι η διαφορά) όχι εντοπισμένα σε κάποιο σημείο τοπικά, αλλά σε τέτοια έκταση, όπου όσο καλοπροαίρετος και να είναι κανείς, τα μέτρα ασφαλείας θα παραμένουν πάντα ανεπαρκή και οι κίνδυνοι ατυχήματος αυξημένοι. Για τους λόγους αυτούς πολλές χώρες έχουν απαγορεύσει στο έδαφός τους το fracking, όπως για παράδειγμα η Γαλλία.

Αυτό λοιπόν, που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια, είναι, ότι εξ αιτίας της πίεσης των μεγάλων εταιριών και της επιρροής που αυτές ασκούν στις κυβερνήσεις, οι τελευταίες συναινούν στην υιοθέτηση μεγάλης έκτασης πρακτικών με γνώμονα μόνο το άμεσο στενό όφελος, παραβλέποντας τα ενάντια πορίσματα των επιστημονικών εκθέσεων και παίζοντας στην ουσία, στα ζάρια τους κινδύνους που αυτές ενέχουν βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Κίνδυνοι, που και μόνο από οικονομική άποψη, δεν είναι χωρίς κόστος, μόνο που αυτό πέφτει στους ώμους των πολιτών και κατ’ ελάχιστον στις εταιρίες που τους προκαλούν. Έτσι, πέρα από το fracking, το ίδιο συμβαίνει και με την εξαγωγή πετρελαίου από πισσούχο άμμο (tar sands oil), αλλά και με την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών, για να μην αναφερθούμε και στην επιπόλαιη αντιμετώπιση των κινδύνων από την αποθήκευση ραδιενεργών καταλοίπων. Σύμφωνα με το επικρατούν δόγμα, τίποτα δεν είναι πλέον χωρίς κίνδυνο: Ας μάθουμε να ζούμε με αυτούς για το καλό πάντα της Προόδου, (των εταιριών, φυσικά).

     

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

πολύ ωραίο άρθρο, μπράβο. Το θέμα είναι από εδώ και πέρα τι κάνουμε.. αρχικά, μπορούμε να καταναλώνουμε λιγότερη ενέργεια ; -σίγουρα θα έπρεπε να προσπαθήσουμε. Επίσης, υπάρχουν εναλλακτικές τεχνολογίες ; - που σίγουρα όταν εφαρμόζονται με τη λογική του υπάρχοντος συστήματος είναι επίσης καταστροφικές (πχ 400 ανεμογεννήτριες μαζεμένες). Νομίζω ότι είμαι υπέρ του λίγο απ' όλα (εκτός της πυρηνικής φυσικά). Δηλαδή αν παίρνεις το ρεύμα σου με λίγο από την κάθε διαθέσιμη τεχνολογία τότε θα έχεις από λίγο τις επιπτώσεις της καθεμιάς κάτι το οποίο νομίζω πως θα είναι πιο εύκολα αφομοιώσιμο από το οικοσύστημα.. χαιρετώ, αλέκος.

spiral architect είπε...

Δεν είμαι ο αρμόδιος να πω αν όντως φτάσαμε ή ξεπεράσαμε το πικ όιλ (και ποιος είναι άραγε;) το σίγουρο όμως είναι ότι, υπάρχει υπερπροσφορά πρωτογενούς ενέργειας σε διάφορες μορφές (κάρβουνο, πετρέλαιο, ΦΑ) ειδικά από το '89 και μετά. Παράδειγμα τα κοιτάσματα ΦΑ στην πρώην ΕΣΣΔ γνωστά στους Σοβιετικούς εδώ και δεκαετίες, που υπήρχαν για καβάτζα (Αζερμπαϊτζάν, Καύκασος, Σιβηρία) προσφέρονται πλέον αφειδώς (με το αντίστοιχο αντίτιμο, χρηματικό και πολιτικό) στην ΕΕ. Η δε ΕΕ για να αποφύγει κατά το δυνατόν την εξάρτησή της απ' τις αρκούδες στρέφεται στο δαπανηρό και λίαν ρυπογόνο φράκινγκ.
_______________
Η υδραυλική ρωγμάτωση, λοιπόν, είναι τεχνολογία που χρησιμοποιείται εδώ και 70-80 χρόνια, τουλάχιστον, με στόχο την ταχύτερη παραγωγή υδρογονανθράκων (ΥΑ: πετρελαίου ή φυσικού αερίου). Η ίδια τεχνολογία εφαρμοσμένη σε πολύ μεγάλη κλίμακα (40-50 κατακόρυφες ρωγμές στο οριζόντιο τμήμα κάθε πηγαδιού ΥΑ) κατάφερε να κάνει δυνατή την παραγωγή (σωστότερα: απόληψη) ΥΑ από σχιστολιθικά πετρώματα (shale gas, shale oil). Ήταν επινόηση του George Mitchell, Έλληνα δεύτερης γενιάς, για τον οποίο είχα γράψει πριν λίγους μήνες μιας και κυριολεκτικά άλλαξε τον κόσμο.

Από τεχνικής πλευράς: Για να φτάσει στο πηγάδι που θα τον οδηγήσει στην επιφάνεια, ο ΥΑ πρέπει πρώτα να περάσει μέσα από τους δαιδαλώδεις πόρους του πετρώματός του – κάτι σαν να θες να βγεις στην εθνική από το κέντρο: φανάρι-φανάρι παίρνει κάποια ώρα. Πιο γρήγορα βγαίνεις στην εθνική από την Αττική Οδό, ή, αν είσαι ΥΑ, ακολουθώντας μια τεχνητή ρωγμή που καταλήγει στο πηγάδι.

Για πολλών ειδών πετρώματα η Αττική Οδός δεν χρειάζεται ή δεν αξίζει τα διόδια. Για σχιστολιθικά πετρώματα, όμως, είναι απαραίτητη, όπως προσπάθησαν να επισημάνουν – αλλά υστέρησαν – οι ειδικοί σε rock formations, Jethro Tull: Thick as a brick είπαν, για να περιγράψουν το αδιαπέραστο – ο σχιστόλιθος, όμως, είναι περίπου 1000 φορές πιο αδιεπάραστος από το τούβλο! Γι’ αυτό, what the frak, ρωγμάτωση!

ΥΓ. Η άμμος, που αναφέρθηκε παραπάνω, χρησιμοποιείται για να εισχωρήσει στις ρωγμές ώστε να μείνουν ανοιχτές όταν αφαιρεθεί το νερό που τις άνοιξε και η πίεση επανέλθει σε χαμηλό επίπεδο.

___________________
(το κείμενο με πλάγια από σχόλιο του Χημ. Μηχ. καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον Μιχάλη Νικολάου από σχόλιό του στο μπλογκ του Σαραντάκου, εδώ)

Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετική ανάρτηση!
Σας επισυνάπτω ορισμένους συνδέσμους, με υλικό που θεωρώ ότι θα σας ενδιαφέρει...
Στους τρείς πρώτους εξ αυτών καταγράφονται οι σχετικές ανησυχίες και επισημάνσεις επιστημόνων, ακτιβιστών και δημοσιογράφων, ενώ στον τέταρτο η αντίθετη άποψη της British Medical Journal.

Σταύρος Κυριαζής

1. Report Confirms Fracking Pollution Sickens Residents in Texas As Regulators Walk Away
http://ecowatch.com/2013/09/19/fracking-pollution-sickens-residents-in-tx/

2. Reckless Endangerment While Fracking the Eagle Ford
GOVERNMENT FAILS, PUBLIC HEALTH SUFFERS AND INDUSTRY PROFITS FROM THE SHALE OIL BOOM
http://www.earthworksaction.org/files/publications/FULL-RecklessEndangerment-sm.pdf

3. PA Public Health Assessment Finds Fracking Makes People Sick
http://ecowatch.com/2013/08/27/finds-fracking-makes-people-sick/

4. Fracking poses little risk to public health, but evidence is limited
http://www.bmj.com/content/347/bmj.f6626

cynical είπε...

SK,
ευχαριστω.
Αλλο κακο ειναι οτι πεφτοντας στο fracking Οι μεγαλες πετρελαικες, εχουν μειωσει το ενδιαφερον και τις επενδυσεις στις ανανεωσιμες, παρα τη μεγαλη πτωση του κοστους.

Stamatis είπε...

Καλησπέρα

Δεν ξέρω εάν το έχεις δει αυτό: http://www.youtube.com/watch?v=CV5zof2jU-E