Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2009

Η Οικονομία των Δώρων


Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που τα δώρα δίνονται αυθόρμητα και από καρδιάς, μόνο δηλαδή για το μερίδιο χαράς που θα πάρουμε μαντεύοντας τη χαρά αυτού στον οποίον τα προσφέρουμε. Και συνήθως τα δώρα αυτά γίνονται έξω από την επετηρίδα των γιορτών, αλλά στα ξεκούδουνα, όποτε η ψυχή το προστάξει. Κι επιπλέον δεν έχουν τιμή, ούτε μπορούν ν’ ανταλλαγούν. Είναι μοναδικά, κι αποτελούν συμπύκνωση μια βαθιάς αγάπης, ή μιας εξ ίσου βαθιάς εκτίμησης που δεν θα έφτανε να εκφραστεί μόνο στα λόγια.


Τα δώρα των γιορτών δεν ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Δίνονται πιο πολύ από συνήθεια, επειδή έτσι το βρήκαμε, επειδή τις πιο πολλές φορές έτσι «πρέπει», κι άλλες φορές από καθαρό οικονομικό υπολογισμό: οι γονείς στα παιδιά για να τα ξεγελάσουν ότι έτσι τα αγαπάνε περισσότερο, άσχετο αν με τα χρόνια δεν υπάρχει πια παιχνίδι στο ράφι που να μην τους το έχουνε πάρει και επιπλέον οι διάολοι δύσκολα πια ξεγελιούνται, απλά εκβιάζουν κι απαιτούν, τα παιδιά στους γονείς, όταν πια έχουνε γεράσει, σαν μια μικρή εξαγορά του χρόνου που δεν τους αφιέρωσαν, και στο κατόπι ο στρατός των νονών προς τα βαφτιστήρια, των θείων προς τ’ ανίψια, των εταιριών προς τους πελάτες, των φιλάνθρωπων προς τους αναξιοπαθούντες.


Αν και η ανταλλαγή δώρων, μπορεί τυπικά ν’ αποτελεί μια πράξη εκτός οικονομίας, μιας και τα δώρα προσφέρονται χωρίς ν’ απαιτείται κάποιο άμεσο χρηματικό αντίτιμο, αν και η αχρήματη αυτή προσφορά δημιουργεί την ψευδαίσθηση συμμετοχής σε μια ανιδιοτελή κοινότητα αγνών συναισθημάτων, εν τούτοις στο πίσω μέρος του μυαλού γίνονται πολλές προασθαφαιρέσεις και κάποιες φορές σκληροί οικονομικοί υπολογισμοί.


Η αγορά δώρων, κάτω από τις προϋποθέσεις αυτές δεν αποτελεί ως αναμένεται μια ευχάριστη και ξένοιαστη δραστηριότητα, ιδίως αν το budget είναι σφιχτό και περιορισμένο. Εδώ ο καθένας καλείται να λύσει ένα πολύπλοκο πολυπαραμετρικό πρόβλημα βελτιστοποίησης με συγκεκριμένες οριακές συνθήκες, οι οποίες καθορίζονται από το συνολικό διαθέσιμο χρηματικό ποσό, από τον αριθμό των ατόμων (συγγενών-φίλων-πελατών) που θα πρέπει να ικανοποιηθούν, και τέλος από τα οφέλη που αναμένονται να εκταμιευτούν στο χρόνο με το πέρας της ανταλλαγής-συναλλαγής. Ο πρώτος πονοκέφαλος έρχεται με την απόφαση που πρέπει να παρθεί σχετικά με τα χρήματα που θα δαπανηθούν για δώρα, ο δεύτερος, με την κατάρτιση του καταλόγου με τα πρόσωπα που θα πρέπει να περιληφθούν και ο τελευταίος που συνοδεύεται και από ένα εγκεφαλικό, για τον τρόπο που θα μοιραστούν τα χρήματα, σύμφωνα με έναν εξατομικευμένο αλγόριθμο κόστους / οφέλους. Όπως καταλαβαίνεται δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά, και μάλιστα μέσα στη σχόλη και τη γιορτή.


Αλλά και ο παραλήπτης του δώρου δεν είναι άμοιρος πονοκεφάλων. Το δώρο μπορεί να μην φέρει επάνω του το καρτελάκι με την τιμή, αλλά όλοι πάνω κάτω γνωρίζουν την κλίμακα εντός της οποία κυμαίνεται. Ένα δώρο μεγάλης αξίας δεν ερμηνεύεται πάντα ότι αποτυπώνει και τις καλύτερες των προθέσεων. Μπορεί παρ’ ελπίδα ν’ αποτελεί ισότιμο δείγμα αγάπης και ευγνωμοσύνης εκ μέρους του δωροδότη, αλλά μπορεί να αποτελεί και δείγμα επιδειξιμανίας και διάθεσης πρόκλησης αισθημάτων κατωτερότητας στον δωρολήπτη αν το δώρο είναι αναντίστοιχο της οικονομικής του κατάστασης και θέσης. Ας μη ξεχνάμε ότι όσο παραμένει ένα υπόλοιπο δώρου το οποίο ο δωρολήπτης αδυνατεί να ανταποδώσει στο ισόποσο, ο δωροδότης θα κατέχει πλεονεκτικότερη θέση στη σχέση.


Από την άλλη μεριά, ένα δώρο μικρής αξίας μπορεί να προκαλέσει αμφιλεγόμενα συναισθήματα: είτε ανακούφιση, μιας και ελαττώνει το οικονομικό βάρος της ανταπόδοσης, είτε δυσαρέσκεια, αν θεωρηθεί κατώτερο των προσδοκιών του δωρολήπτη και ένδειξη υποβάθμισης της αξίας της σχέσης.


Τα δώρα λοιπόν, ας μη γελιόμαστε, πέρα από τη στιγμιαία χαρά, φέρνουν και βάσανα, τα οποία είναι περισσότερο πολύπλοκα από αυτά που γεννά μια ξερή οικονομική πράξη. Στην περίπτωση αυτή, τα πράγματα είναι αρκετά ξεκάθαρα μιας και μετά το πέρας της δεν απαιτείται η διατήρηση κανενός άλλου δεσμού. Πληρώνεις, παίρνεις, φεύγεις. Το δώρο όμως εγείρει κι άλλες βαθύτερες αξιώσεις που σε κάποιες περιπτώσεις μπορούν να σε βάλουν και σε βαθιές σκέψεις κυρίως ως προς τις προθέσεις αυτού που το προσφέρει. Η σκέψη, για παράδειγμα, «του τι να θέλει, τι να περιμένει άραγε από μένα», δεν είναι σπάνια, ειδικά αν ο δωροδότης είναι άγνωστος και αν ο δωρολήπτης κατέχει κάποια θέση εξουσίας ή επιρροής. Η έκφραση «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντες» διατηρεί ακόμα ακέραιη τη σημασία της.


Το να περιορίσουμε τα δώρα μόνο σ’ αυτά τα αυθόρμητα και της καρδιάς, είναι μεγάλη απαίτηση, ειδικά τώρα. Μιας και δεν θα τα αποφύγουμε τουλάχιστον για φέτος, τουλάχιστον ας φροντίσουμε να τα ντύσουμε με τις πιο ειλικρινείς μας προθέσεις.

27 σχόλια:

Sophia είπε...

;-) Συνήθως κάνω δώρα βιβλία, ή στους πολύ κολλητούς, πράγματα που ξέρω ότι θέλουνε πολύ, και όχι τυπικούρες. Και βέβαια, τα αγαπημένα μου, είναι τα custom made που προκύπτουν στους θαρραλέους εκείνους ανθρώπους που κάνω παρέα (χεχεεχεχεχεχε, έχω ΤΡΟΜΕΡΕΣ ιδέες όταν πρόκειται για τέτοια...) είτε σε ανύποπτες χρονικές στιγμές, είτε στις κανονικές τους γιορτές (οι οποίες, σημειωτέον, κρατάνε σαράντα μέρες...). Βέβαια, το καημένο το βαφτιστήρι μου, υποφέρει κάθε φορά που πηγαίνω στην Καβάλα, θύμα και αυτό της βιβλιομανίας και των δημιουργικών παιχνιδιών, νομίζω θα προτιμούσε να της έπαιρνα τα άπαντα της Barbie... Τώρα μάλιστα, που πάει σχολείο και αρχίζει και το ρεπερτόριό μου με τα πειράματα, μάλλον θα με μισήσει και η κουμπάρα μου!! :-ΡΡΡΡΡΡΡ

Greek Rider είπε...

Καλησπέρα cynical, επίσης να αναφέρω ότι η κοινωνία των επι χρήμασι δώρων αποκλείει κατευθείαν όσους δεν μπορούν να είναι "εντάξει" στις κοινωνικές τους "υποχρεώσεις".

Έτσι, οι άγραφοι νόμοι της οικονομίας της αγοράς απομονώνουν όσους δεν είναι τόσο παραγωγικοί ώστε να συμμετέχουν ισότιμα στα κοινωνικά (=οικονομικά) δρώμενα.

athinovio είπε...

καλησπέρα και καλές γιορτές να έχεις, κυρία κυνική

Σχετικά με το θέμα έχω να πω ότι δεν είναι τυχαίο που η βίβλος στην παλαιά διαθήκη και μάλιστα στη γένεση, λέει ότι τα δωρα είναι αμαρτία επειδή δημιουργούν υποχρεώσεις

υγ: δεν είμαι θεούσα, αλλά μερικά πράγματα με κάνουν να αναρωτιέμαι

de profundis είπε...

Ενα είναι σίγουρο ,οτι στην προηγουμενή σας ζωή ΔΕΝ είσαστε ο Αγ.Βασίλης.

Τώρα στην επόμενη ,δεν ξέρω μάλλον για σκρουτζ σας κόβω

NdN είπε...

Καλά κατάλαβα...ούτε φέτα θα φέρεις αν έρθεις στο Λονδίνο!

Καλές γιορτές αγαπητή μου Cynical!

ο δείμος του πολίτη είπε...

Κι όμως τα δώρα πάντα έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίησή μας. Είναι η τιμή (με λάφυρα και αίμα την εξαγόραζαν οι ομηρικοί ήρωες) που μας αποδίδεται, ακόμα κι αν αυτή έχψει ανταλλακτική (χρηματική) αξία. Πάντα έτσι ήταν. Ακόμα και στα παιδιά, εξαγοράζουμε το χαμόγελο ακι την αγκαλιά τους με ένα δώρο.

cynical είπε...

Καλημερα Σοφια,

δηλαδη σε γιορτες που κρατανε 40 μερες, κανεις και 40 δώρα; Μεγαλος μπελάς οι φιλοι σου!

cynical είπε...

Καλημέρα @Rider,

Η αδυναμια προσφορας δώρων είναι μια απο τις αιτιες που στραπατσάρονται υφιστάμενες κοινωνικες σχεσεις. Οι αλλες εχουν να κανουν με την αδυναμια συμμετοχης σε αλλοτε κοινες δραστηριοτητες οπως ταξιδια κλπ.

cynical είπε...

καλημερα @athinovio,

αρκετά κυνικο το κειμενο σημερα!

Η παλια διαθηκη, ηταν πανω απ' όλα κανονες συμβιωσης και συμπεριφορας. Αλλωστε ολες οι θρησκειες τις κωδικοποιουν και σε μεγαλο μερος του κοσμου ακομα και σημερα αποτελουν τη βαση του δικαίου.

Καλες γιορτές και σε σένα!

cynical είπε...

Καλημερα de Profundis.

Δεν ημουν ετσι κι αλλιως! Εχεις δει ποτέ Αγια-Βασίλαινα;;

cynical είπε...

Καλες γιορτές καλέ μου NdN!

Δεν πιστευω να μεινεις Λονδινο! Αλλα πες, μου με τετοιο καιρο μπορείς να φυγεις και να το θελεις;

Δεν θα ηθελα να σε βάζω σε βασανα. Ξερεις πόσο έχει πάει η φέτα σήμερα;

cynical είπε...

καλημέρα @Δείμε,

κι εγώ δεν νομίζω ότι υπήρξε πολιτισμός που να μην τα περιελάμβανε. Επιβιώνει, ίσως γιατί μπορεί και ενσωματώνει πολλές σημασίες, καλύπτει πολλές περιστάσεις και μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως.

Unknown είπε...

Έ ρε βάσανα που ‘χει ο κόσμος…
(Καλά η Σοφία είναι ικανή να στέλνει δώρα στο ξεκούδουνο… τι μου λες τώρα…)
Εγώ πάλι, αφού δε θέλω να πάω κάπου με άδεια χέρια, παίρνω τα κρασιά που θα πιώ και έτσι μ’ ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια!

VAD είπε...

Ελα,βρε,βαρύ θα σου ερχότανε,να μου το παιξεις τώρα Αγιοβασίλισσα και να μου στείλεις ένα μπουκάλι τσίπουρο που μου λείπει;:)))

Καλές γιορτές....

Κούκος είπε...

H ανάρτηση δεν έπρεπε να έχει τίτλο η οικονομία των δώρων. Μερικοί συμβατοί τίτλοι κλεμένοι από το σινεμά:

Ουκ επιθυμίσεις το δωρο του πλησίον σου (Brothers – Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου (Director: Susanne Bier)

Νευρικός δωρολήπτης.(Annie Hall - Νευρικός Εραστής)

Ήρωες με βρόμικα δώρα. (Kelly's Heroes - Ήρωες με βρόμικα χέρια)

Δώρα της συμφοράς. (Meet The Parents - Γαμπρός της Συμφοράς)

Δωροδόκησε γρήγορα (Running Scared - Τρέξε γρήγορα)

Το δώρο της απάτης (Shade - Το καρέ της απάτης)

Ένοχο δώρο (The Bumblebee flies anyway - Ένοχη Μνήμη)

:))))

Καλές γιορτές με πολλά πολλά δώρα!!

Homo Sapiens είπε...

Hello Cyn,

Εδώ μία μικροοικονομική ανάλυση των δώρων.

http://www.economist.com/businessfinance/economicsfocus/displayStory.cfm?story_id=885748&source=hptextfeature

Καλές γιορτές!

athinovio είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
athinovio είπε...

Κοίτα, στη βίβλο ήταν όλα ανήθικα, κανείς όμως δε βλέπω να το λαμβάνει σοβαρά υπόψιν, ούτε νομίζω ότι όλες αυτές οι απαγoρεύσεις να είναι πρακτικά εφαρμόσιμες...

απλά το ανέφερα σαν πηγή:
Όποιος θέλει να μου κάνει δώρο, υπόσχομαι να μην του έχω καμμία υποχρέωση
:)

cynical είπε...

@Darthiir,

εδώ τόσο καιρο έρχεσαι, κι όλο μ' άδεια χέρια...
Για τα χριστουγεννα, κανενα μπουκαλι κρασι για μάς;;

cynical είπε...

@VaD,

για το καλό σου, δεν σου εστειλα τιποτα. ΕΙδα σημερα τη θερμοκρασια και τρομαξα. Μονο δροσερους χυμους. Μακρια από αλκοολ, και προπαντός τσίπουρο..

cynical είπε...

Γεια σου Κούκε,

εσυ φέρνεις το καλύτερο δώρο απ' όλα: την Άνοιξη!!

Οι ταινιες που μνημόνευσες κάνουν μέχρι και φεστιβάλ. Με τη Μόνικα στην κριτική επιτροπή!

Καλές γιορτές και μακάρι το όνειρο να βγει αληθινο!

cynical είπε...

Γεια σου Homo Sapiens

Τα αποτελέσματα της ερευνας όντως απογοητευτικά:

"...on average, a gift was valued by the recipient well below the price paid by the giver..."

Αυτό κι αν ειναι συμφορά! Οι αχάριστοι!

Ευχαριστω για τις ευχές. Καλες γιορτες και σε σένα.

cynical είπε...

@Athinovio,

είχα στο μυαλο μου τις δεκα εντολες, αλλα και τη σαρία, το νομο που συναδει με το κοράνι...

Ασε, κι εγω δηλωσα οτι λαδώνομαι, αλλά τίποτε ακόμα!

Ανώνυμος είπε...

Κάνετε όλοι σας κατάχρηση του κυβρνοχώρου, ρυπαίνοντας τον με πλεονασμούς και φαιδρότητες, έτσι για να θυμηθείτε εσείς οι ίδιοι ότι ΤΙ΄, υπάρχετε ως exceptional creatures of the universe? Να,μιλάτε τώρα για τα δώρα και την οικονομία τους,σαν τιμωρημένες παρθένες που αυτή τη χρονιά δεν θα πάρουν γλυκό...
Τα πράγματα είναι απλά γι¨αυτό και το less is more, είναι κάτι παραπάνω από μια ατάκα. Τα δώρα είναι όμορφα γιατί μας κάνουν και ξέχνάμε προσωρινά την κτηνωδία μας..
Άντε Χρόνια Πολλά σε όλους και σας εύχομαι να είστε ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΟΙ. ΣΕ ΟΛΑ!!
Keep it open..
misslilly

Unknown είπε...

Χοχοχο...
Το σκέφτηκα αλλά άκουσα ότι θα λείπεις!
Οπότε θα στο φέρω την 1/4 που με έχεις καλέσει για γεύμα!

cynical είπε...

@darthiir,

ξεχνα την 1/4. Δεν δεχομαστε τοτε και θα εχω το βλογ κλειστο!
Αν δε θες να φερεις κρασι, φερε παστουρμα, οταν σφαξεις καμια τεμπελικη καμηλα.

Unknown είπε...

Πφφφ
Όλο λόγια είσαι και μου θες και δώρα!