Λαθροχειρίες στις δημοσκοπήσεις

Οι δημοσκόποι διατείνονται ότι διαθέτουν στα χέρια τους επιστημονικώς έγκυρα εργαλεία για να αποτυπώνουν το "προς τα πού πάει ή θέλει να πάει η κοινωνία", (μεγάλη της η χάρη), μέσα από τη στιγμιαία καταγραφή των "θέλω" ενός πολύ μικρού υποσυνόλου αυτής.

Πιθανολογώ ότι ο τρόπος που διεξάγεται μια δημοσκόπηση, το μέγεθος του δείγματος, η γεωγραφική και κοινωνική διασπορά των ερωτώμενων, οι επιτρεπόμενες αποκλίσεις, το στατιστικό δηλαδή λάθος, το οποίο σημαίνει ότι αν διεξάγονταν ταυτοχρόνως Ν παρόμοιες δημοσκοπήσεις, τα ευρήματά τους δεν θα έπρεπε να βρεθούν να βόσκουν έξω από το μαντρί του στατιστικού λάθους, αυτά και άλλα πολλά αποτελούν κατοχυρωμένες γνώσεις, ώστε να τις λαμβάνουμε σοβαρά υπ' όψιν και να τις πιστεύουμε. Έτσι, θα έπρεπε τουλάχιστον.

Όταν μια δημοσκόπηση αναφέρει μόνο ποσοστά χωρίς να αναφέρει και το ποσοστό λάθους, αυτή δεν είναι δημοσκόπηση, αλλά ματσαραγκιά, και προφανώς ανυπόληπτη, για το λόγο ότι το ποσοστό λάθους μπορεί κάλλιστα να ισούται με το μέσο όρο και να ακυρώνεται η πληροφορία που μεταφέρεται. Και όπως αντιλαμβάνεστε, τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα, δηλαδή χάνεται το νόημα της σύγκρισης, όταν πρόκειται αυτοί οι μέσοι όροι, όπως για παράδειγμα η πρόθεση ψήφου, να συγκριθούν μεταξύ τους.

Φυσικά οι δημοσκοπήσεις δεν πάσχουν μόνο από το αυτό το στραβοπάτημα. Επειδή είναι ουσιαστικά ανεξέλεγκτες μπορούν και κάνουν "μασάζ", κατά τη δημοφιλή έκφραση, στα στοιχεία, πρακτική την οποία αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότεροι.

Ο πιο κοινός και πρωτόγονος τρόπος, αυτός δηλαδή που βγάζει μάτι, είναι όταν η δημοσκοπική εταιρία βγάζει αποτελέσματα τα οποία ευνοούν τον εργοδότη της, κατ' αναλογία με τις εταιρίες αξιολόγησης, οι οποίες φυλάσσουν τις καλές βαθμολογίες για τους καλύτερους πελάτες. Ως ενδεικτικό παράδειγμα θα αναφέρουμε τη σημερινή δημοσίευση από τρεις δημοσκοπικές εταιρίες της πρόθεσης ψήφου, κατά παραγγελία ισάριθμων εφημερίδων. Έτσι, ενώ η διαφορά των προθέσεων ανάμεσα στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ καταγράφεται στο 5.1% και στο 4.8% όταν οι παραγγελίες δίνονται από τις αντικυβερνητικές εφημερίδες Real News και Πρώτο Θέμα αντίστοιχα, η διαφορά αυτή σχεδόν εκμηδενίζεται στο 0.6%, όταν ο παραγγελιοδόχος είναι η φιλοκυβερνητική εφημερίδα το Βήμα.

Ή κάποιος ποντικός έφαγε κάποια στοιχεία και έδωσε λάθος νούμερα, ή κάποιος άλλος έβαλε χέρι και τα διόρθωσε. Αλλά πολύ άγαρμπα. Αν το 0.6 ήταν λιγάκι μεγαλύτερο, και το μήνυμα θα περνούσαν, και η λαθροχειρία θα φαινόταν λιγότερο χοντροκομμένη και ξεδιάντροπη. Κρίμα όμως για την ίδια την ΚΑΠΑ Research, η οποία φτάνει να διακινδυνεύει την αξιοπιστία της για κάποιους παλιοτενεκέδες, ήδη καμμένα χαρτιά...