ΠΟΛΙΤΙΚΗ: μερικοί ορισμοί στην ξεπέτα

Από το αμέσως προηγούμενο άρθρο μου με τίτλο «Ατομική Καλυτέρευση / Κοινωνική Αλλαγή;», καθώς επίσης και από τα σχόλια που κάνατε και για τα οποία σας ευχαριστώ, νομίζω ότι έμειναν κάπως ξεκρέμαστα δυο κυρίως πράγματα: Πρώτον, το τί εστί Πολιτική και δεύτερον, το τί σημαίνει Καλυτέρευση γενικώς». Λέω «κάπως ξεκρέμαστα» διότι έδωσα έναν ορισμό της Πολιτικής, λίγο πολύ στο πόδι είναι αλήθεια, τον οποίον στη συνέχεια επεξέτεινα σε κάποιο σχόλιο, επίσης στο πόδι. Έλεγα λοιπόν στο κείμενο ότι Πολιτική είναι «Η συλλογική δράση με στόχο την αλλαγή ή βελτίωση των θεσμών» και στο σχόλιο ότι Πολιτική είναι κάτι σαν διαπραγμάτευση με διάφορους κοινωνικούς εταίρους.

Τέλος υπάρχει και ένα τρίτο θεωρητικό ζήτημα, αυτό της συνάρθρωσης του Ιδιωτικού με το Δημόσιο και το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και ένα τέταρτο σχετικά με τη συνάρθρωση Ηθικής και Πολιτικής, αλλά θα τα αφήσω για το μέλλον, γιατί αλλιώς θα πάει μακριά η βαλίτσα.

Μιας και μου αρέσουν οι παστρικές δουλειές, αποφάσισα να συμβουλευτώ κάποιον πιο έγκυρο και κατατοπισμένο από μένα και συγκεκριμένα τον κ. Andrew Heywood καθηγητή πολιτικής επιστήμης στο Orpington College και συγγραφέα του ογκώδους βιβλίου «Εισαγωγή στην Πολιτική», εκδ. ΠΟΛΙΣ, 2006. Ολόκληρο το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην εξέταση του «Τί είναι Πολιτική» και η ανάλυση καταλαμβάνει γύρω στις 26 σελίδες, πολλές για να τις αναπαράγω, επομένως θα τσιμπολογήσω ό,τι νομίζω ότι είναι πιο διαφωτιστικό.

Η πρώτη-πρώτη πρόταση αρχίζει με το ότι «η Πολιτική είναι συναρπαστική επειδή οι άνθρωποι διαφωνούν» για το πώς πρέπει να ζουν, για το ποιος πρέπει να παίρνει τις αποφάσεις, για το ποιος παίρνει τι, για το πώς πρέπει να διανέμεται η εξουσία, για το αν η κοινωνία πρέπει να βασίζεται στην σύγκρουση ή τη συνεργασία, για το πόσο επιρροή δικαιούται να έχει ένα άτομο, για το πώς πρέπει να επιλύονται ζητήματα διαφωνίας, και άλλα πολλά.

Πολιτική είναι η δραστηριότητα εκείνη μέσω της οποίας τα ανθρώπινα όντα προσπαθούν να βελτιώσουν τη ζωή τους και να δημιουργήσουν την αγαθή κοινωνία, (κατά Αριστοτέλη).

Η πολιτική είναι «συντονισμένη δράση» (κατά Hannah Arendt), διότι για να επηρεάσουν κάποιες μερίδες τους κανόνες του παιχνιδιού ή να εξασφαλίσουν την ισχύ τους πρέπει να ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΟΥΝ. Πολιτική είναι συνεπώς η διαδικασία διευθέτησης των συγκρούσεων σε μια κοινωνία με πολλές αντιτιθέμενες απόψεις, επιθυμίες και ανάγκες.

Ο ορισμός δε που προτείνει ο συγγραφέας για το τι είναι πολιτική είναι αρκετά ευρύς και αναφέρεται στον «ορισμό, τήρηση και τροποποίηση των γενικών κοινωνικών κανόνων. Αν συγκρίνεται τον δικό μου ορισμό με όσα ελέχθησαν μέχρις εδώ, πέφτω κάπου ανάμεσα στην Arendt και τον Heywood. Not bad για αρχάρια!!

Κατόπιν εξετάζονται και αναλύονται τέσσερις διαφορετικές απόψεις περί πολιτικής, τις οποίες θα παρουσιάσω μόνον επιγραμματικά, για να πάρουμε μια μυρωδιά μόνο, οι εξής:

Η πολιτική ως η τέχνη του κυβερνάν
Η πολιτική ως η ενασχόληση με τα κοινά
Η πολιτική ως συμβιβασμός και συναίνεση
Η πολιτική ως εξουσία και διανομή πόρων.

Σχετικά τώρα με το πεδίο εφαρμογής της πολιτικής γίνεται αρκετός λόγος. Η συμβατική άποψη θέλει την πολιτική στενά εννοούμενη να περικλείει θεσμούς και δρώντες που ενεργούν σε μια δημόσια σφαίρα ασχολούμενη με την συλλογική οργάνωση της κοινωνικής ζωής. Όταν όμως η πολιτική γίνεται κατανοητή με όρους εξουσιαστικά δομημένων σχέσεων, μπορεί να θεωρηθεί ότι επενεργεί εξ ίσου και στην ιδιωτική σφαίρα.

Ερωτήματα που θέτει ο συγγραφέας και τα οποία βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα.

• Αν η πολιτική είναι κοινωνική δραστηριότητα γιατί δεν είναι όλες οι κοινωνικές δραστηριότητες πολιτικές;


• Είναι η πολιτική αναπόφευκτη; Θα μπορούσε να φτάσει σε κάποιο τέλος; (Αμάν αυτοί οι τελισμοί τέλος πάντων!)


• Είναι δυνατόν να μελετήσει κανείς την πολιτική αντικειμενικά και χωρίς προκαταλήψεις;

Μέχρις εδώ ασχοληθήκαμε επί τροχάδην με την έννοια της πολιτικής. Το επόμενο θέμα που πρέπει να ξεκαθαρίσω είναι σχετικά με το τι εννοώ λέγοντας "καλυτέρευση της κοινωνικής ζωής". Φυσικά, για να είναι καλύτερη η συμβίωση με τους άλλους θα πρέπει να έχουν την πρέπουσα «κοινωνική συμπεριφορά» που να βασίζεται στην ατομική υπευθυνότητα και την αναγνώριση των ορίων της ελευθερίας και δράσης του καθενός από εμάς, όπως πολύ σωστά θίχτηκε στα σχόλια. Παρά ταύτα, καλυτέρευση της κοινωνίας για μένα σημαίνει άλλα πράγματα, όπως μείωση εισοδηματικών ανισοτήτων, δικαιότερη διανομή του πλούτου, εξασφάλιση εργασίας και κοινωνικών παροχών σε όλους, και άλλα πολλά που είναι γνωστά. Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν τον ορισμό νομίζω ότι μια μόνο διέξοδος υπάρχει, αυτή της πολιτικής συλλογικής δράσης.