Άνθρωποι-Προϊόντα

Όταν ήμασταν μικροί τα μόνα πράγματα που ξέραμε ότι μπαίνανε στις βιτρίνες ήταν τα τυριά, τα σαλάμια, τα ρούχα, τα υφάσματα, τα παπούτσια, τα βιβλία, και για να μην τα πολυλογώ κάθε τι που άκουγε στο όνομα εμπόρευμα. Α! Ήταν φυσικά και οι γυναίκες στην πουτανογειτονιά DeWallen του Άμστερνταμ, που όπως ακούγαμε τότε, νοίκιαζαν κι από μια βιτρίνα για να στήνονται και να επιδεικνύουν τα κάλλη τους, κυρίως, έλεγα εγώ, για να προφυλάσσονται απ’ τον χιονιά, κι από το ξεροβόρι των καναλιών, κάτι που δεν είχαν ανάγκη να κάνουν οι συναδέλφισσές τους των νοτίων χωρών που την έβγαζαν άνετα στα πεζοδρόμια μ’ ένα σάλι ή μιαν εσάρπα ριγμένη στους ώμους, κι αυτό σπανίως.

Το ότι οι γυναίκες αποφάσισαν κάποια στιγμή να εργάζονται από τις βιτρίνες και όχι από τα πεζοδρόμια, επιλογή που χάνεται στα βάθη της ιστορίας, απετέλεσε την μεγαλύτερη καινοτομία του επαγγέλματος, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό του τουριστικού συναλλάγματος της Ολλανδίας να οφείλεται στη συγκεκριμένη αυτή σύλληψη. Έτσι το θέαμα «πουτάνες στη βιτρίνα» απετέλεσε, μετά τις τουλίπες και τους ανεμόμυλους κάτι σαν το σήμα κατατεθέν της Ολλανδίας, λίγο πολύ όπως ο Πάπας στη Ρώμη, οι τσολιάδες στην Αθήνα και οι φρουροί του Μπάκινχαμ στο Λονδίνο. Τίποτε παραπάνω που να ξεσηκώσει μια παν-ολλανδική φεμινιστική θύελλα. Άλλωστε εκείνες τις εποχές δεν νοιάζονταν και πολύ για την προστασία της τιμής και της αξιοπρέπειας αυτών των γυναικών, που έτσι κι αλλιώς λόγω επαγγέλματος ήταν ήδη ξεγραμμένες.

Κάποια στιγμή κάποιος ευφάνταστος έμπορας στη γενέθλια πόλη μου αποφάσισε να στήσει στη βιτρίνα μια ολόδροση κοπέλα με μαγιό, από τις καθωσπρέπει και όχι από τις παστρικιές, αλλά το εγχείρημα δεν κράτησε πάνω από μια μέρα λόγω της εχθρικής υποδοχής του από το καταναλωτικό κοινό, που μπορούσε ακόμα να διακρίνει ότι οι βιτρίνες ήταν για τα εμπορεύματα και όχι για τους ανθρώπους. Και ότι ανάμεσα σ’ αυτά τα δυο υπήρχαν ακόμα ανυπέρβλητες διαφορές.

Όταν με τα χρόνια οι διαχωριστικές αυτές γραμμές άρχισαν σιγά σιγά να αμβλύνονται και να επεκτείνονται και στο γενικό πληθυσμό, παρατήρησα ότι κατά μήκος της τουριστικής Ιστικλάλ, και κατ΄ αναλογίαν με την De Wallen του Άμστερνταμ, αρκετά κεντρικά εστιατόρια της Κωνσταντινούπολης, μιας και δεν μπορούσαν να στήσουν λόγω copyright πουτάνες, έστηναν σε βιτρίνες με βουκολικό περιεχόμενο μαντιλοδεμένες ροδομάγουλες χωριατοπούλες οι οποίες δασκαλεμένες να κοιτούνε τη δουλειά τους και όχι τους πελάτες απ’ έξω που τις περιεργάζονταν, άνοιγαν με δεξιοτεχνία διάφανα φύλλα που στη συνέχεια μετέτρεπαν σε λαχταριστές πίτες.

Η Αθήνα δεν θα μπορούσε να μένει πίσω. Με συγκριτικά μεγάλη χρονική καθυστέρηση, αλλοδαπή αλυσίδα ζαχαροπλαστείων έρχεται και πλειοδοτεί. Μεταφέρει το εργαστήριό της από τα υπόγεια, ή από τα πίσω δωμάτια όπου συνήθως βρίσκεται, μπροστά μπροστά και στην πρώτη γραμμή, το κάνει βιτρίνα το ίδιο, και καθιστά τους εργαζόμενους τεχνίτες, γιους και παραγιούς διαφανείς στα περίεργα μάτια των περαστικών και πρώτης τάξεως θέαμα.

Αν ο,τιδήποτε μπαίνει σε μια βιτρίνα σηματοδοτεί τη μετατροπή του σε εμπόρευμα, τότε γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι να σηματοδοτούνε κάτι άλλο;