ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ; (Μερικοί γενικοί και εύκολοι ορισμοί)
Είναι μία κοσμοαντίληψη, ένα συστηματοποιημένο σύνολο ιδεών, κρίσεων και επιχειρημάτων, μύθων, συμβόλων, δογμάτων και αναπαραστάσεων που παρέχει ολιστικές ερμηνείες για την κατανόηση και προσδιορισμό των πολιτικών, κοινωνικών ή πολιτιστικών τεκταινομένων, καθώς επίσης και αρχές και κατευθύνσεις συμπεριφοράς, έτσι ώστε η Ιδεολογία να καθίσταται η συνεκτική ύλη μίας ομάδας ατόμων, ή μιας κοινωνίας. Π.χ. τόσο η θρησκεία, όσο και η πολιτική σαν επί μέρους ιδεολογίες αποτελούν μεν πλάνη, παρέχουν δε σε μεγάλα σύνολα ανθρώπων θετικά κίνητρα δράσης, κανονιστικά πλαίσια συμπεριφοράς και συμβάλλουν στην ενίσχυση του κοινωνικού ιστού.
Επίσης η Ιδεολογία μπορεί να ειδωθεί σαν ένα σύστημα επιβολής κυριαρχίας για να υπερασπίσει τα συμφέροντα μιας ομάδας, να υποστηρίξει τα μέλη της και να διασφαλίσει την περαιτέρω ανάπτυξή τους.
Η Ιδεολογική ερμηνεία του κόσμου προέρχεται κατ’αρχήν από το γεγονός ότι δεν είναι δυνατόν να οριστεί μια ερμηνεία καθολικά αποδεκτή λόγω της μεγάλης πολυπλοκότητας των φυσικών και κοινωνικών συστημάτων. Αυτό έχει σαν συνέπεια να διατυπώνονται διάφορες θεωρίες προς την κατεύθυνση αναζήτησης της αλήθειας, σύμφωνα πάντα με συγκεκριμένους κανόνες ώστε να θεωρηθεί μια θεωρία δομικά έγκυρη. Όταν όμως οι θεωρίες αρχίζουν να διεκδικούν αξιωματικά τα πρωτεία και το αλάθητο, να φετιχοποιούνται, και να επεκτείνουν το πεδίο εφαρμογής τους επί παντός επιστητού, τότε υποβιβάζονται σε Ιδεολογίες.
ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ: Η Ιδεολογία στο Στόχαστρο
Η Ιδεολογία αποτελεί το αντίθετο της Αλήθειας και το αντίθετο της Επιστήμης.
Είναι η μετατροπή μιας Θεωρίας σε –ισμό.
Η Ιδεολογία οδηγεί στην πράξη, σε αντίθεση με τη Θεωρία.
Είναι προϊόν κατανάλωσης για τις μεγάλες μάζες.
Οι ιδέες που εμπεριέχει λειτουργούν γενικευτικά και κατηχητικά. Οι Ιδεολογίες είναι πάντα εύκολες, απλές και διαφημιστικές.
Αποκτούν τον χαρακτήρα Πίστης. Δεν είναι διαλογισμός, παρά μια ψευδαίσθηση.
Σε αντίθεση με την Επιστήμη, η οποία βρίσκεται σ’ενα διαρκές γίγνεσθαι προς αντικειμενικά όρια, οι Ιδεολογίες τείνουν να αποκρυσταλλωθούν, και σε μερικές περιπτώσεις να συνυφασθούν με τις υπάρχουσες πολιτιστικές και εθνικές παραδόσεις, ο διαχωρισμός από τις οποίες καθίσταται εξαιρετικά δύσκολος, μιας και η απάρνηση μιας ιδεολογίας θα συνεπαγόταν αυτόματα και την απάρνηση, ας πούμε μιας ταυτότητας.
Οι Ιδεολογίες στο αποκορύφωμά τους είναι εκλαϊκευμένα δόγματα. Οι Ιδεολογίες εμμένουν σε μερικά σχήματα και τείνουν να διατηρηθούν ανέπαφες και μ’ αυτή την έννοια είναι συντηρητικές. Οι ιδεολογικές πολώσεις αντέχουν ακόμα και όταν οι πραγματικότητες που τις ανέδειξαν έχουν περάσει.
Η Ιδεολογία είναι μια φιλοσοφία εκλαϊκευμένη, απλοποιημένη, γενικευμένη, δραματοποιημένη, εξαγνισμένη μια ψευδοϊδέα, ένας λόγος γελοιοποιημένος και διεφθαρμένος από μια έντονη προσπάθεια μαζοποίησης.
Οι Ιδεολογίες έχουν άκαμπτο και ολοκληρωτικό χαρακτήρα. Σε αντίθεση με τον επιστημονικό στοχασμό, δεν έχουν την επιθυμία να βρουν την αλήθεια, αλλά να χειραγωγήσουν, να ενσωματώσουν και να εξουσιάσουν, στοιχεία τα οποία αποτελούν κεντρικά χαρακτηριστικά της Πολεμικής Φύσης της Ιδεολογίας.
Στην επόμενη ανάρτηση θα παρουσιάσω δύο κεντρικές πολιτικές προσεγγίσεις του Ιδεολογικού φαινομένου, την Μαρξιστική, που κρατάει αρνητική στάση, και αυτή του L. Althousser, που είναι ουδέτερη.
Αναρτήσεις
19 σχόλια:
Και η επιστήμη όμως στην προσπάθειά της να δημιούργηση θεωρίες και να τις εξηγησει πέφτει πολλές φορές στην παγίδα(θελημένα η αθέλητα)της εξυπηρέτησης ιδεολογιών.
Δεν είναι λοιπόν ούτε αυτή ξεκομένη απο τις ιδεολόγίες.
@de Profundis, καλημέρα και καλή σου εβδομάδα. Μπορείς να γίνεις λιγο πιο σαφής σχετικά με το πώς μια επιστημονική θεωρία μπορεί να ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ιδεολογίες;
Σε προηγούμενο άρθρο μου "ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ" αναφέρθηκα στο θέμα και με παραδείγματα από την σκοπιά
[....ότι η εκλογή
α) των αρχικών υποθέσεων που θα χρησιμοποιηθούν για να οικοδομηθεί μια φυσική ή κοινωνική θεωρία (και οι οποίες υποθέσεις βρίσκονται εκτός του σώματος της θεωρίας και των στοιχειωδών κανόνων δόμησής της), καθώς επίσης
β) και των συγκεκριμένων φαινομένων που θα θεωρηθούν σαν υποψήφια για εξέταση και ερμηνεία, περιέχουν σε μεγάλο βαθμό το στοιχείο της υποκειμενικότητας και ως εκ τούτου οι ερευνητικές κατευθύνσεις και μερικές φορές τα συμπεράσματα φέρουν το πρόσημο της εποχής και του τρέχοντος ιδεολογικού προσανατολισμού της κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι η κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί ένας ερευνητής για να θεμελιώσει τη θεωρία που προτείνει, εξαρτάται κυρίως από τις προσωπικές του πεποιθήσεις οι οποίες τις περισσότερες φορές είναι και οι πεποιθήσεις (Ιδεολογία) από τις οποίες εμφορείται το υποσύνολο της κοινωνίας στο οποίο ανήκει τη δεδομένη ιστορική στιγμή.....]
Αυτό εννοείς ή υπάρχει κάτι άλλο που μου διαφεύγει;
πολύ σωστά συμφωνώ
megoulina
Ωστόσο, αρκεί μόνο η θεωρία ή η κοσμοθεώρηση που παρέλειψες (μιλάω για την "φυσική δόση" ιδεολογίας που έχουν όλες οι συλλογικότητες);
Αυτό που λέμε "στόχος" δεν τίθεται μέσω ιδεολογικών διεργασιών;
Ακριβώς αυτό εννοώ.
Καλημέρα και σε σας.
@Ανώνυμε (megoulina??), καλημέρα.
Δεν καταλαβαίνω καλά τι θέλεις να πεις με τη μεσαία πρόταση, (αυτή με την αναγκαία ιδεολογική δόση που χρειάζονται οι συλλογικότητες για να συγκροτηθουν).
Θέλεις μήπως να πεις ότι για τη συγκρότητση αυτή των συλλογικοτήτων δεν χρειάζεται μόνο ιδεολογία αλλά και άλλα πράγματα;; και ποια είναι αυτά;;
Για το τελευταίο που θίγεις περί στόχου κ.λ.π., (πάλι είσαι ελλειπτικός/η στο τι θέλεις να πεις). Υποθέτω ότι εννοείς το στόχο περί κοινωνικής/πολιτικής αλλαγής; Δεν προηγείται ο στόχος της ιδεολογίας που υποτίθεται ότι τον εξυπηρετεί;
μου εξηγεις γιατι εν 2008 οι παντος τυπου ιδεολογιες ζουν και βασιλευουν?
χθες ακουσα δυο παρουσιαστες στο ραδιοφωνο να γκρινιαζουν γιατι η νεολαια δεν κρεμα σημαιες στα μπαλκονια για την εθνικη επετειο...και φυσικα αλλαξα σταθμο!
Αρα δε μπαινουν στο στοχαστρο οι ιδεες και οι αρχες αλλα οι αυθαιρετες και δογματικες εμμονες,φανταζομαι.
@nelly, καλημέρα.
Σύμφωνα με τον Αλτουσέρ, τις απόψεις του οποίου περί ιδεολογίας θα παρουσιάσω στο κατόπιν, ποτέ δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από τις ιδεολογίες, γιατί όπως και να το κάνουμε με τις αφηγήσεις τους συσπειρώνονται οι ομάδες και επί πλέον προσδίδουν και στα άτομα ταυτότητα.
Σύμφωνα με τον Μαρξ πάλι οι κοινωνικές τάξεις διατρέχονται από την ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης, πράγμα που συμβαίνει ακριβώς και σήμερα. Ο λόγος και η σκέψη είναι παντελώς μολυσμένοι από τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία.
Αυτό που άκουσες χθες είναι ο παραδοσιακός λόγος της νεο-συντηρητικής δεξιάς, που πάει χέρι-χέρι με τον παγκοσμιοποιημένο νεοφιλελευθερισμό. Παράδοξο, αλλά έτσι είναι.
Οι αυθαίρετες εμμονές που ονομάζεις δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Είναι η ιδεολογία της νεας τάξης πραγμάτων. Παντού στον κόσμο. Ακόμα και οι Γερμανοί υψώσανε σημαίες με το Μούντιαλ, πράγμα που δεν είχαν κάνει από το 1945.
Οι ιδέες έχουν φρεσκάδα και λάμψη. Όταν γίνουν ιδεολογία μαραίνονται και σαπίζουν.
Πάντως δεν ξέρω πως θα ήταν ο κόσμος χωρίς αυτές.., Αν ποτέ υπήρξε.
ΥΓ. Πάντως, παρ' όλο που θελεις να μας περάσεις την ιδέα ότι είσαι ένα πολύ κακό κορίτσι, οι φωτογραφίες που διαλέγεις για να σε αντιπροσωπεύουν παραπέμπουν στο εντελώς αντίθετο. Εδώ, παρ' όλο που θα ήθελες να μας πεις πόσο κακό "γουρούνι" είσαι, τελικά αντί για γουρούνι διάλεξες ένα μικρό τρυφερό ζωάκι, και αντί για λάσπη, διάλεξες ένα χαριτωμένο λιβαδάκι. Δεν μας πείθετε κ. Νέλλη μας! ¨ο,τι και να κάνενετε, στο τέλος θα πάτε στον παράδεισο μαζί με μας.
Πρωτον) Δεν ισχυριστηκα ποτε οτι ειμαι κακια.Στριμμενο αντερο και δυσκολος ανθρωπος λεω οτι ειμαι.Κακια οχι.
Δευτερον) Διαλεξα το γουρουνακι γιατι το συγκεκριμενο την εχει ξαπλαρει και ειναι τεμπελικο.Η ξαπλα και η τεμπελια αρεσουν και σε μενα πολυ.Το συγκεκριμενο το διαλεξα καθαρα επειδη παραπεμπει σε αραλικι και νωθρωτητα.
Τριτον) Αυτο με τον παραδεισο πρεπει να το ξεπερασεις.THERE ARE NO SUCH THINGS...
Νέλλη, θα με τρελλάνεις! Καλέ, δεν γράφεις στο προφίλ σου ότι ...Νέλλη είναι μια κακιά ηρωίδα...
Δεν γράφεις ότι "...Νέλλη είναι μια τεμπέλα κι ένα στριμμένο άντερο...". Αυτό είδα κι εγώ κα έβγαλα το συμπέρασμα, πόσο κακός άνθρωπος θα είσαι για να το λες!!!
Και άλλα ζωάκια ξαπλάρουν, όπως γατάκια (πολύ περισσότερο από τα γουρουνάκια), σκυλάκια...Λέμε τεμπελόσκυλο, όχι τεμπελο-γούρουνο.
Ακόμα και να μην θελεις να πας στον Παράδεισο, αφού έρχεσαι σε αυτό το blog, θα πας αυτόματα, θες δε θες. Έχω αγοράσει τα δικαιώματα για όλους τους φίλους μου, για να μην είμαι μόνη εκεί πέρα όταν θα πάω.
Προφανώς και σε πειράζω! Ωραίο το γουρουνάκι!
παιδι μου η κακια ηρωιδα που δε λεγοταν Νελλυ δεν εχει να κανει με το δικο μου χαρακτηρα ουτε ειχα ταυτιστει μαζι της.Απλα με εντυπωσιαζε η διαφορετικοτητα της.Τωρα γιατι εγω την αποκαλουσα ετσι...ο θεος κι η ψυχη μου!(Εξαλλου...η κακια της ηταν επικτητη και αρα αναστρεψιμη).
οι γατες μου τη σπανε.Τα σκυλια τα συμπαθω αλλα επ ουδενι δε μοιαζω.(λεμε επισης:δουλευει σα σκυλος!Ε?)Εχω την αναισθησια του γουρουνιου.Πιστεψε με εψαξα σε ολο το ζωικο βασιλειο για να βρω το κοντινοτερο μου ειδος.Μετα το γουρουνι θα διαλεγα ευχαριστως μουλαρι ή γαιδουρι.
(πειραζε με:και δεν παρεξηγιεμαι και το απολαμβανω)
την πάτησες με τη nelly γιατι εχεις αδυναμία στις πηγές και τις αποδείξεις σαν τον Ευαγγελάτο...
@AEROSTATIC Το πιο εύστοχο σχόλιο που γράφτηκε ποτέ για τούτο δω το blog.
Καλή μου cynical είσαι ιδεολόγος...
Καλημέρα cynical,
Θα περιμένω τα επόμενα 2 ποστ για την Μαρξιστική θεωρία, και αυτή του L. Althousser για να διαμορφωσω άποψη. Ωστόσο θα συμφωνήσω και εγώ στο ότι ο κόσμος θα ήταν χειρότερος χωρίς ιδεολογίες.
@ndn καλησπέρα. Θα ανεβάσω post με Μαρξ και Αλτουσερ μαζί, δύο στη συσκευασία του ενός! Ως αύριο.
@sun and Knight, στο ίδιο μετερίζι είμεθα. Ο καθένας με τον τρόπο του. Τόσο το σπαθί οσο και ο λόγος μπορούν να σκοτώσουν.
Oπως θα ανεβάζετε μαζί Μαρξ κι Αλτουσερ, προσέξτε μην αρχίζουν να παραγκωνίζονται.
:)
Χαίρομαι που σας βρήκα.
@nomad, καλησπέρα. Με το να τους βάλλω δίπλα-δίπλα είναι σίγουρο ποιανού άστρο θα λάμψει.
Και γω χάρηκα που πέρασες από' δω.
@nomad Μαρξ vs Αλτουσερ
Κολιός και Κολιός και απ το ιδιο βαρέλι.
Οπως λέμε και στό νησί μου
Δημοσίευση σχολίου