Όταν στα νιάτα μας, πριν από κάποια χρόνια διαβάζαμε περί αλλοτριωμένης εργασίας δεν είχαμε και πολύ συναίσθηση για τη βαθύτερη σημασία της λέξης αυτής. Φοιτητές όντες, δεν είχαμε προσωπικά καμιά εργασιακή εμπειρία ακόμη, οι περισσότεροι τουλάχιστον, πόσο μάλλον ήμασταν σε θέση να εκφέρουμε γνώμη για τις συνέπειές της. Αλλά δεν υπήρχε ούτε ένας πολιτικοποιημένος νέος που να μην έπαιρνε όρκο ότι όταν θ’ άλλαζαν τα πράγματα, με τον καπιταλισμό να μπαίνει στο χοντροντούλαπο της ιστορίας και την επανάσταση να εγκαθιστά επί της γης την κομουνιστική ουτοπία, η αλλοτρίωση θα ήταν η πρώτη λέξη που θα διαγραφόταν από τα λεξικά του κόσμου τούτου.
Εν τω μεταξύ πέρασαν χρόνια, μεγαλώσαμε, βγήκαμε στην αγορά, πουλήσαμε και πουληθήκαμε, αλλάξαμε δουλειές και κάποια στιγμή διαπιστώσαμε ότι πράγματι την αλλοτρίωση σαν λέξη, όλο και λιγότερο την συναντούσαμε στον καθημερινό λόγο και στους στόχους και τα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων, σαν να είχε πια ξεπεραστεί σαν έννοια, όπως συμβαίνει με κάποιες λέξεις που δεν μιλάει πια κανείς γιαυτές, όταν το αντικείμενο ή η συμπεριφορά στα οποία αναφέρονταν έχουν τελειώσει τον ιστορικό τους κύκλο και έχουν σβήσει.
Η αλήθεια όμως είναι ότι η αλλοτρίωση σαν λέξη εξέπνευσε μεν, το περιεχόμενό της όμως παρέμεινε να αιωρείται ανώνυμο και γιαυτόν ακριβώς το λόγο απειλητικό, όπως συμβαίνει με μια αρρώστια που δεν την εντοπίσανε ακόμα, που δεν την περιγράψανε, που δεν της δώσανε όνομα, ώστε ν’ αρχίσουν να ψάχνουν και για τη γιατρειά της.
Όταν η εργασία θεοποιείται, αλλά ταυτόχρονα γίνεται και σπάνια, κανείς πια δεν τολμάει να μιλήσει για αλλοτρίωση.
Μπορεί να μην μιλάει, την οσμίζεται όμως όπως πλανάται στον αέρα, κι αγριεύει απ’ την οσμή, όπως το κυνηγημένο ζώο που δεν μπορεί να δει, αλλά αισθάνεται ότι κάπου κοντά είναι ο εχθρός που με τα νύχια έξω παραμονεύει στο σκοτάδι.
Συχνά, συναντώ ανθρώπους με κάμποσα χρόνια εργασίας στην πλάτη, μπουχτισμένους, αηδιασμένους και εξαντλημένους, που ασφυκτιούν στον μολυσμένο αέρα της μισθωτής εργασίας και ειδικά της μισθωτής εργασίας στην Επιχείρηση. Και δεν είναι μόνο τα βαριά ωράρια, οι ευθύνες, το κυνήγι των στόχων, το στρίμωγμα, το άγχος, το στρες αυτά που δεν αντέχονται, αλλά η ανοησία και η ματαιότητα του αντικειμένου τους, η αποξένωση από το προϊόν που παράγουν, η έλλειψη ουσιαστικού στόχου, η αχρηστεία που αισθάνονται, η σπατάλη δυνάμεων, στην καλύτερη περίπτωση σε σκοπούς ηλίθιους, αν όχι δυνητικά καταστροφικούς. Και αυτό το βάρος δεν αντέχεται. Και μάλιστα σε καθημερινή βάση. Χρειάζεται μεγάλο κουράγιο να παίρνεις τα πόδια σου κάθε πρωί για να υπηρετήσεις μια ανοησία, να διεκπεραιώσεις ένα πλάνο, που όταν μπορείς να το αναλογιστείς, βγαίνοντας λιγάκι απ’ έξω, με νηφαλιότητα και ευθυκρισία, φαντάζει το λιγότερο κωμικό και άχρηστο.
Πόσο εύκολα και με τι ενθουσιασμό θα επιστρατεύσει κάποιος τις γνώσεις και τις δημιουργικές του δυνάμεις για να σχεδιάσει ή να πουλήσει ένα άλλο προϊόν, στο βαθμό που η αγορά είναι γεμάτη από χιλιάδες άλλα ομοειδή, πολλά εκ των οποίων είναι και εκ προοιμίου άχρηστα; Ποιο το νόημα όλης αυτής της σπατάλης, όλης αυτής της παπαρολογίας και ψευδολογίας, της παραπλάνησης και λογοκοπίας, της χειραγώγησης και κινδυνολογίας, που πρέπει να επιστρατευτούν για να καταστούν στις συνειδήσεις των ανθρώπων χρήσιμα και απαραίτητα; Πόσο πρέπει να στραγγίξεις τον εαυτό σου για να πείσεις ότι αυτό το trendy πουκάμισο, για παράδειγμα, είναι καλύτερο από τα χιλιάδες άλλα; Και ποιος λογικός άνθρωπος στο τέλος της ημέρας αντλεί ευχαρίστηση, αισθάνεται πλήρης και δικαιωμένος αν κατορθώσει να πουλήσει μερικές δεκάδες ή έστω χιλιάδες απ’ αυτά στην αγορά; Μα, αν συνέβαιναν όλα αυτά δεν θα χρειάζονταν οι χιλιάδες θεραπευτές, ψυχοθεραπευτές, τα θέρετρα ανάκαμψης και οι αναρίθμητες τεχνικές χαλάρωσης, (μασκαρεμένα αντιεμετικά), που επιστρατεύονται σωρηδόν για να επισκευάζουν προσωρινά τις μάζες των εργαζομένων πριν ριχτούν ξανά και ξανά μέχρι τελικής απόσυρσης στο λάκκο με τα φίδια.
Είναι όμως η αλλοτρίωση της εργασίας θέμα ψυχολογικό και προσωπικό του καθενός;
Εν τω μεταξύ πέρασαν χρόνια, μεγαλώσαμε, βγήκαμε στην αγορά, πουλήσαμε και πουληθήκαμε, αλλάξαμε δουλειές και κάποια στιγμή διαπιστώσαμε ότι πράγματι την αλλοτρίωση σαν λέξη, όλο και λιγότερο την συναντούσαμε στον καθημερινό λόγο και στους στόχους και τα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων, σαν να είχε πια ξεπεραστεί σαν έννοια, όπως συμβαίνει με κάποιες λέξεις που δεν μιλάει πια κανείς γιαυτές, όταν το αντικείμενο ή η συμπεριφορά στα οποία αναφέρονταν έχουν τελειώσει τον ιστορικό τους κύκλο και έχουν σβήσει.
Η αλήθεια όμως είναι ότι η αλλοτρίωση σαν λέξη εξέπνευσε μεν, το περιεχόμενό της όμως παρέμεινε να αιωρείται ανώνυμο και γιαυτόν ακριβώς το λόγο απειλητικό, όπως συμβαίνει με μια αρρώστια που δεν την εντοπίσανε ακόμα, που δεν την περιγράψανε, που δεν της δώσανε όνομα, ώστε ν’ αρχίσουν να ψάχνουν και για τη γιατρειά της.
Όταν η εργασία θεοποιείται, αλλά ταυτόχρονα γίνεται και σπάνια, κανείς πια δεν τολμάει να μιλήσει για αλλοτρίωση.
Μπορεί να μην μιλάει, την οσμίζεται όμως όπως πλανάται στον αέρα, κι αγριεύει απ’ την οσμή, όπως το κυνηγημένο ζώο που δεν μπορεί να δει, αλλά αισθάνεται ότι κάπου κοντά είναι ο εχθρός που με τα νύχια έξω παραμονεύει στο σκοτάδι.
Συχνά, συναντώ ανθρώπους με κάμποσα χρόνια εργασίας στην πλάτη, μπουχτισμένους, αηδιασμένους και εξαντλημένους, που ασφυκτιούν στον μολυσμένο αέρα της μισθωτής εργασίας και ειδικά της μισθωτής εργασίας στην Επιχείρηση. Και δεν είναι μόνο τα βαριά ωράρια, οι ευθύνες, το κυνήγι των στόχων, το στρίμωγμα, το άγχος, το στρες αυτά που δεν αντέχονται, αλλά η ανοησία και η ματαιότητα του αντικειμένου τους, η αποξένωση από το προϊόν που παράγουν, η έλλειψη ουσιαστικού στόχου, η αχρηστεία που αισθάνονται, η σπατάλη δυνάμεων, στην καλύτερη περίπτωση σε σκοπούς ηλίθιους, αν όχι δυνητικά καταστροφικούς. Και αυτό το βάρος δεν αντέχεται. Και μάλιστα σε καθημερινή βάση. Χρειάζεται μεγάλο κουράγιο να παίρνεις τα πόδια σου κάθε πρωί για να υπηρετήσεις μια ανοησία, να διεκπεραιώσεις ένα πλάνο, που όταν μπορείς να το αναλογιστείς, βγαίνοντας λιγάκι απ’ έξω, με νηφαλιότητα και ευθυκρισία, φαντάζει το λιγότερο κωμικό και άχρηστο.
Πόσο εύκολα και με τι ενθουσιασμό θα επιστρατεύσει κάποιος τις γνώσεις και τις δημιουργικές του δυνάμεις για να σχεδιάσει ή να πουλήσει ένα άλλο προϊόν, στο βαθμό που η αγορά είναι γεμάτη από χιλιάδες άλλα ομοειδή, πολλά εκ των οποίων είναι και εκ προοιμίου άχρηστα; Ποιο το νόημα όλης αυτής της σπατάλης, όλης αυτής της παπαρολογίας και ψευδολογίας, της παραπλάνησης και λογοκοπίας, της χειραγώγησης και κινδυνολογίας, που πρέπει να επιστρατευτούν για να καταστούν στις συνειδήσεις των ανθρώπων χρήσιμα και απαραίτητα; Πόσο πρέπει να στραγγίξεις τον εαυτό σου για να πείσεις ότι αυτό το trendy πουκάμισο, για παράδειγμα, είναι καλύτερο από τα χιλιάδες άλλα; Και ποιος λογικός άνθρωπος στο τέλος της ημέρας αντλεί ευχαρίστηση, αισθάνεται πλήρης και δικαιωμένος αν κατορθώσει να πουλήσει μερικές δεκάδες ή έστω χιλιάδες απ’ αυτά στην αγορά; Μα, αν συνέβαιναν όλα αυτά δεν θα χρειάζονταν οι χιλιάδες θεραπευτές, ψυχοθεραπευτές, τα θέρετρα ανάκαμψης και οι αναρίθμητες τεχνικές χαλάρωσης, (μασκαρεμένα αντιεμετικά), που επιστρατεύονται σωρηδόν για να επισκευάζουν προσωρινά τις μάζες των εργαζομένων πριν ριχτούν ξανά και ξανά μέχρι τελικής απόσυρσης στο λάκκο με τα φίδια.
Είναι όμως η αλλοτρίωση της εργασίας θέμα ψυχολογικό και προσωπικό του καθενός;
Όχι φυσικά, είναι αποτέλεσμα της Οικονομίας, της συγκεκριμένης όμως οικονομίας. Και της Ανάπτυξη, της συγκεκριμένης όμως ανάπτυξης.
Ποιος αντέχει να ζει καθημερινά μέσα σ’ αυτή την ψευτιά, σε ένα τόσο ψυχοφθόρο περιβάλλον; Τι μεγάλη στ’ αλήθεια διαστροφή! Και πόσο πιέστηκαν για να τη συνηθίσουν!
Οι περισσότεροι πια γνωρίζουν ότι το ΑΕΠ δεν λέει και πολλά πράγματα για την ευημερία μιας χώρας, Είναι ένας ανόητος δείκτης ο οποίος, όπως και τα παιδιά της πρώτης, γνωρίζει μόνο πρόσθεση. Τα καλά μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι με τα κακά, στο βαθμό που μια μεγάλης κλίμακας καταστροφή, η οποία θα θέσει όμως σε κίνηση την οικονομία της Υγείας για παράδειγμα, να λαμβάνει θετικό πρόσημο ως προς την ανάπτυξη και η χρονιά αυτή να θεωρείται μια πολύ τυχερή εν γένει χρονιά. Και η Οικονομία στηρίζεται πολύ στο ΑΕΠ και σε άλλους εξ ίσου ηλίθιους δείκτες, το οποίο δεν θα ήταν και τόσο κακό, αν δεν ήταν άνθρωποι αυτοί οι οποίοι θα έπρεπε να τους ικανοποιούν, αν δεν ήταν άνθρωποι αυτοί που θα έπρεπε να τρέχουν σαν ντοπαρισμένοι από τη μια μεγέθυνση στην επόμενη.
Μεγέθυνση, Ανάπτυξη, λέξεις φετίχ, που κανείς δεν διανοείται να αμφισβητήσει και ν’ αναρωτηθεί για το περιεχόμενο και τα όριά τους. Φαντάζομαι ότι στις σημερινές συνθήκες, αυτός που θα τολμήσει να διατυπώσει τη θέση ότι «μπορούμε να ζήσουμε και με μικρότερη ανάπτυξη και με μικρότερο εισόδημα, αρκεί να αυξήσουμε τον ελεύθερο χρόνο και να μειώσουμε την εργασιακή πίεση» θα θεωρηθεί τόσο βέβηλος και ανατρεπτικός, όσο ο κομουνιστής στην Αμερική τον καιρό του Μακάρθυ. Το ίδιο και αυτός που θα θελήσει να πει ότι μπορούμε να ζήσουμε και με λιγότερα προϊόντα και με μικρότερη κατανάλωση, αρκεί να κρατήσουμε ζωντανό τον πλανήτη, την ανθρωπιά μας και τους ανθρώπους που αγαπάμε. Κι όμως σαν ένα μικρό, ελάχιστο παράδειγμα θ’ αναφερθώ στη Γαλλία και στην συναίνεση των Γάλλων να μειώσουν τις ώρες εργασίας με κόστος ένα μικρότερο εισόδημα.
Δεν μπορεί. Αυτή η μορφή οικονομίας και αυτή η οργάνωση της κοινωνίας δεν αποτελούν και τη μοναδική επιλογή. Δεν μπορεί να συνεχίσουμε να εθελοτυφλούμε και να σερνόμαστε πίσω από ένα σύστημα το οποίο δεδηλωμένα για να επιζήσει πρέπει να στηρίζεται στην όλο και μεγαλύτερη, στην όλο και με ταχύτερους ρυθμούς κατανάλωση και αφαίμαξη φυσικών και ανθρώπινων πόρων αντίστοιχα. Μα, είναι ηλίου φαεινότερο ότι αν τα φάμε όλα, στο τέλος δεν θα μένει παρά να φάμε και το κεφάλι μας.
Μα είμαστε σοβαροί τέλος πάντων;
Αναρτήσεις
28 σχόλια:
@cynical καλημέρα, το γνωρίζεις βέβαια ότι το σημερινό σου πόστ με εκφράζει απόλυτα.
Για να βρεις ενδιαφέρον στη δουλειά σου (για την μεγάλη πλειοψηφία των εργασιών και εργαζομένων) θα πρέπει να μετατραπείς σε ένα ανθρωποειδές που δεν έχει καμία ανθρωπιστική αξία και οι μόνες του ηθικές αρχές είναι το κέρδος.
Μόνο αν το κέρδος γίνει η εμμονή σου μπορείς να βρεις ενδιαφέρον στη δουλειά σου αλλά και τότε θα έχεις χάσει το ενδιαφέρον για τη ζωή..
Αυτά που περιγράφεις κατατρώνε μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που δεν βλέπει εναλλακτικές λύσεις.
Και το σημαντικότερο όλων: Σιγά, σιγά ο άνθρωπος χάνει τη ζωτική του ενέργεια και μετατρέπεται σε πραγματικό ζόμπι, νεκρός εν ζωή, με το ένα πόδι μέσα στον τάφο.
Καλημέρα @greek rider. Ετσι ειναι οπως τα λες. Μονο που για να επιβιώσει δεν χρειαζεται να κυταει μονο το κερδος. Μπορει καλλιστα να θεωρησει ότι το κερδος του άλλου ειναι και δικη του υπόθεση! Τρεχει για την υποθεση καποιου αλλου. Και σιγα σιγα στερευει..
Αλλοτρίωση της εργασίας η καλύτερα φετιχισμός του εμπορεύματος ,περισσότερα αφήνω να γράψει ο εν blog σύντροφος Στέργιος, κάτι μου λεει ότι το κατέχει το θέμα.
Ασφαλώς cynical και δεν είναι ψυχολογικό το θέμα αλλά σύμπτωμα η μάλλον αποτέλεσμα του συγκεκριμένου οικονομικοκοινωνικού συστήματος που βιώνουμε.
Επιτέλους βλέπω ότι γύρισες, όχι μόνο από τις διακοπές σου αλλά και πίσω στα ουσιαστικά ζητήματα της κοινωνίας αφήνοντας πίσω σου τις και τους παραλίες των περιφερειακών ΤΕΙ.
εύγε cynical !
θα το τυπώσω κι αυτό, να το διαβαζω κάθε Δευτέρα πρωί (πλην αργιών-εθνικών επαιτείων, ημέρες κατά τις οποίες δεν κατατρέχομαι απο τα εργασιοψυχολογικά μου)
NP
Γειά σου Φίλη μου Cynical,
όπως ξέρεις το σημερινό σου θέμα είναι αιτία μιας γερής κρίσης που περνάω τον τελευταίο καιρο.
Χιλιάδες, εκατομύρια ώρες άχρηστης εργασίας. Τελείως άχρηστης για την κοινωνία. Μερικές φορές άχρηστης ακόμη και για την εταιρεία. Όποιος έχει δουλέψει σε μεγάλη πολυεθνική το ξέρει: Εκατοντάδες Managers σε κάθε μεγάλη εταιρεία έχουν κάνει δουλειά τους τον πολλαπλασιασμό της δουλειάς των "απο κάτω", για να παραστήσουν ότι, πράγματα που θα γίνονταν έτσι κι αλλιώς, γίνανε απο τη δική τους πρωτοβουλία. Διότι βασικά, αυτοί που κάνουν τη δουλειά είναι οι τελευταίοι στην εργασιακή πυραμίδα. Τα 4/5 των πιο πάνω θα μπορούσαν να λείπουν.
Αυτό το καταλαβαίνεις γρήγορα.
Τι κανεις λοιπόν ?
Α) Το μαλάκα (αλλοτρίωση Α βαθμού, αυτή που έχουν και οι δημόσιοι υπάλληλοι)
Β) Φτιάχνεις έναν μύθο που προσπαθείς να τον πουλήσεις στον εαυτό σου και στους άλλους, ότι απο εσένα εξαρτάται η πρόοδος τςη εταιρείας (αλλοτρίωση Β βαθμού. Μόνο τα στελέχη των επιχειρήσεων μπορούν να φτάσουν σε αυτό το βαθμό αλλοτρίωσης !!!).
Καλωσήρθατε κοσμογυρισμένη! Μην ανησυχείτε, προς το παρόν τρώμε τον κόλο μας! Και λόγω της ελληνικής ιδιομορφίας του συνήθως μεγάλου τέτοιου, έχουμε καιρό ακόμη για να φτάσουμε στο κεφάλι. Όταν όμως φτάσουμε, δεν θα μας καθυστερήσει, γιατί είναι κενό περιεχομένου, like an asshole.
Κοίτα να δεις. Έχω εργαστεί περιστασιακά στις σπουδές μου. Στο προπτυχιακό δούλευα 2,5 χρόνια κανονικά, ενώ και σήμερα δουλεύω ψιλό part-time. Δεν ξέρω τι είναι αυτό που σαφώς αλλοτριώνει την εργασία. Είναι η επανάληψη, η ρουτίνα, το σύστημα; Μπορεί και όλα μαζί.
Όσα λες είναι σωστά. Γι'αυτό δεν πρέπει να παίρνουμε και τόσο πολύ στα σοβαρά τα Οικονομικά. Αλλά μην ξεχνάμε ότι ακόμα και το ΑΕΠ δείχνει και προσφέρει κάτι.
κ. @K.K.Mοίρη, προσοχή μόνον μη το δει το αφεντικό το χαρτί και σας απαλλωτριώσει!
Kαλώς σας βρήκα κε. Προφούντιε!Ειναι αλήθεια οτι το καλοκαιρι τα σημαντικα προβληματα της κοινωνιας μεινανε λιγακι πισω. Ελπιζω η κοινωνια να μην το καταλαβε, καθως θα ηταν κι αυτη απασχολημενη στις παραλιες. Μικρο το κακό.
Καλημέρα ΝΠ. Σε ειχα στα υπ 'όψιν οταν το εγραφα. Και αρκετους αλλους ομοιοπαθεις, που οταν τους ρωτούσα τί κανετε στη δουλεια μου απαντούσαν, λες και ηταν συνεννοημένοι "μαλακίες". Επίσης ήρθε κι έκατσε και το βιβλίο "καλημέρα τεμπελιά" σχετικά με την ανοησια στον κοσμο των επιχειρησεων, που μου συνεστησε ενας φιλος, και το πραγμα ήρθε και έδεσε.
Το βιβλίο προτείνει τη λούφα σαν λύση και την αρνηση ανάληψης ευθυνων και αρμοδιοτητων. Τελος παντως το προβλημα ειναι "δομικο" και δεν λυνεται με συνταγες ουτε και με τη λούφα. Δεν μπορεις να ζεις ετσι για καμια 35 χρονια.
Πολύ παραστατική η κανιβαλλική περιγραφή σας, ακριτικέ @swell. Γιατι ομως, αντι να τρωμε τις δικές μας, να μην δοκιμασουμε και τις σαρκες των αλλων που μπορεί να ειναι και πιο νοστιμες;
Γεια σου VK. Σε περιπου 10 χρονια πιστευω, οτι θα εχεις σχηματισει μια πιο ακριβη αποψη για το περιεχομενο της μισθωτης εργασιας την σημερον ημεραν.
Αλλο να φτιαχνεις κατι εσυ ο ιδιος και να λες, αυτο το πραγμα ειναι πολύ ωραιο και σιγουρα χρησιμο. Ας το φτιαξω λοιπον καλυτερο και ειμαι σιγουρος οτι οσοι το αποκτησουν θα χαρουν πραγματικά, όσο και γω που το έφτιαξα. Αυτος ειναι αλλος τυπος εργασιας, με νόημα. Ξερω γω, καπως ετσι την φανταζομαι την "καλή εργασία".
Τωρα για το ΑΕΠ, εχουν μιλησει πολλοί πιο εγκυροι ανθρωποι απο μενα. Θα γνωριζεις φυσικα τα σχετικά.
Εσυ εισαι στη φωτο? Ετσι εξηγουνται οι ανεξαντλητες γνωσεις, η δοκιμη γραφη, η επιστημονικη καταρτιση!
Λοιπον,αυτη,ειναι απο τις καλυτερες και πιο ευστοχες αναρτησεις σου.Φτανεις στο μεδουλι.Στο δικο μου δηλαδη μεδουλι εφτασες.Γιατι εγω,ενα πραγμα νιωθω για την εργασια μου:ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ.
Διάβασα την ανάλυσή σου, δεν ξέρω πολλά από επιχειρήσεις, εργασιακές σχέσεις, νομοθεσία. Ξέρω όμως πολλά γιά την δουλειά, και γράφω παρακινούμενους από κάποιους που δηλώνουν ότι μισούν τη δουλειά που κάνουν.
Κάνω μιά επικίνδυνη δουλειά. Μιά δουλειά που έχει περισσότερα θύματα το χρόνο από όσα οι ελληνικοί αυτοκινητόδρομοι τα εορταστικά Σαββατοκύριακα. Την διάλεξα, τη λατρεύω, δεν θα την άλλαζα με τίποτα. Ρισκάρω κάθε μέρα, κινδυνεύω κάθε στιγμή... αλλά αυτό είναι το ρίσκο που πήρα γιά να κάνω τη δουλειά που ήθελα, τη δουλειά που δεν με άφησε να βαρεθώ ούτε μιά μέρα...
Κάποιος εδώ έγραψε "Μόνο αν το κέρδος γίνει η εμμονή σου μπορείς να βρεις ενδιαφέρον στη δουλειά σου αλλά και τότε θα έχεις χάσει το ενδιαφέρον για τη ζωή"... δεν είναι έτσι, αντίθετα, μόνο αν βρείς ενδιαφέρον στη δουλειά σου δεν θα χάσεις το ενδιαφέρον στη ζωή.
Γειά σου Νέλλη.
Βασικά είμαι πολύ πιο ωραία από τη φωτογραφια, πιο ψηλή, πιο λεπτή, πιο ξανθιά, πιο... τέλος πάντων. Και πού να δεις τις σοφίες που θα γραψω αμα διαβασω όλα αυτά τα χαρτιά που βλέπεις.
Χαιρομαι που και συ τάσεσσαι στο μετωπο κατα του καπιταλισμού. Άλλες τέτοιες αναρτήσεις και τον φάγαμε!!
Γειά σου de la Mettrie. Κυριως αναφερομαι στους γραφειοπόντικες και τους μισθωτούς. Εσύ εισαι εκτος συναγωνισμού και κάνεις κατι που πολλοί θα το ζήλευαν. Και χρήσιμο. Κι αν έλλειπαν οι σφαιρες, φαντάζομαι ότι θα ήταν πολύ περισσότεροι οι ζηλιάρηδες.
Οι προηγούμενοι σχολιαστές νομίζω ότι αναφέρονται στην απώλεια της πραγματικής ζωής που συμβαινει όταν αναγκαζεσαι να πεισειες τον εαυτο σου (για λογους επιβίωσης) για τη σπουδαιοτητα και χρησιμοτητα αυτου που κανεις. Και οταν δεν τη βρισκεις, λες τουλάχιστον ας βγαλω χρηματα για να το αντισταθμίσω, πραγμα που φυσικα δεν αντισταθμιζεται.
Φυσικά το ζητούμενο ειναι μια χρησιμη και δημιουργικη δουλεια, οπου οι εννοιες χρησιμος , μη αλλοτριωμένος κ.λ.π. χρηζουν βαθιάς διερεύνησης.
Αλλοτρίωση και συνέπειες
Καλή συνεχεία στις διακοπές όσων…όσων. Απαγορεύεται ο «καλός Χειμώνας»!
Ευχαριστώ για τη «πάσα» de profundis αλλά νομίζω ότι εδώ όλοι συμβάλουν εξ ίσου με πολύ θετικό τρόπο στη κατανόηση του θέματος.
Θυμήθηκα ένα περιστατικό. Το 1976 ο αείμνηστος φίλος Κωστής Μοσκώφ με ρώτησε όπως πίναμε ουζάκι στο Καπάνι (Θεσσαλονίκη για όσους δεν ξέρουν) πότε θα εξαλειφθεί η αλλοτρίωση. Του είπα λίγο αυθόρμητα, όταν οι παραγωγοί γίνουν ιδιοκτήτες. «Να μου λέει πόσο εύκολα απαντά ο άνθρωπος της πιάτσας». Αυτός μόλις είχε έρθει από Παρίσι γεμάτος θεωρητικές γνώσεις και επηρεασμένος από τον Αλτουσέρ που διύλιζε τον κώνωπα. Μετά χρειάστηκε χρόνος να καταλάβω και εγώ καλά τη θεωρία της αλλοτρίωσης και τις άπειρες διαστάσεις της στη προσωπική, οικονομική και κοινωνική ζωή.
Η αλλοτρίωση πήρε πολλές φιλοσοφικές διαστάσεις αλλά πρακτικά ήταν σημείο κλειδί της κατανόησης της ταξικής θέσης των εργαζομένων και της εργατικής τάξης. Χωρίς αυτή δε κάνει βήμα η αυτογνωσία της. Και σήμερα ακούμε πολλά για δήθεν εξαφάνιση της Ε.Τ. με τεχνική ανάγνωση των χαρακτηριστικών των εργαζομένων όπως πχ ο σχεδιαστής σε Υ/Η δεν είναι εργάτης ούτε προλεταριάτο, ο ερευνητής, ο διαφημιστής δεν είναι… τι είναι δηλαδή, είναι μια άγραφη ακατάτακτη κατηγορία που κανένα κριτήριο κατάταξης δεν έχει;
Τώρα χρειάζεται η έννοια της αλλοτρίωσης για να κατανοήσουμε τα νέα φαινόμενα στην εργατική τάξη. Και το καυτό ερώτημα είναι: σε ποιόν ανήκει ιδιοκτησιακά το προϊόν που παράγει; Ταυτίζονται ιδιοκτήτης και παραγωγός; Από τον μάνατζερ μέχρι τη δακτυλογράφο και τον ανεξάρτητο δημοσιογράφο των… ανεξάρτητων Μέσων κάντε έρευνα και θα το δείτε. Αφού ξεσκίζονται στη δουλειά στη βάση των εντολών αλλά το αποτέλεσμα της δουλειάς είναι ιδιοκτησία των ιδιοκτητών της εταιρείας, τότε έχουμε πλήρη απαλλοτρίωση του προϊόντος και αλλοτρίωση του παραγωγού. Ή πιο σωστά απαλλοτρίωση των δικαιωμάτων των παραγωγών. Ο εργαζόμενος είναι ξένος από το προϊόν τη χρήση και την αξία του, ξένος και από το κέρδος του ιδιοκτήτη, ξένος από την ιδιοκτησία της εταιρείας, ξένος από την ίδια την εταιρεία η οποία θα τον απολύσει μόλις πετύχει τους στόχους που του έβαλε και τον εξάντλησε (κατανάλωσε) ως παραγωγικό ον κλπ, κλπ. Ξένοι σκοποί για ξένη εταιρεία σε ξένη ιδιοκτησία =ολοκληρωτική αποξένωση.
Έρχονται μετά οι πολιτικοί και οι ψυχολόγοι που ανακαλύπτοντας τους κινδύνους της αποξένωσης και της αλλοτρίωσης για το σύστημα αρχίζουν τα γιατροσόφια και δίνουν μετοχές και μπόνους στους εργαζόμενους για να νοιώθουν την εταιρεία «δική τους», τους δίνουν χώρο «συμμετοχής στους σχεδιασμούς» της μεγαλύτερης εκμετάλλευσής τους, κάνουν «κύκλους παραγωγής», τάζουν κοινωνικές παροχές, τάζουν σταθερή απασχόληση, βάζουν υλικούς και ηθικούς στόχους….
Και μόλις το σύστημα νοιώσει και πάλι ισχυρό τα παίρνει όλα πίσω. Βάζει μερική απασχόληση, ωρομίσθιο, ποινές αργοπορίας, αύξηση των ωρών εργασίας με τη… θέληση των εργαζομένων (Γαλλία, Γερμανία) διαφορετικά θα απολυθούν, μείωση μισθών , συντάξεων, αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης κλπ κλπ που όλοι σήμερα που ακριβώς είμαστε σε τέτοια φάση τα ζούμε.
Τότε η αλλοτρίωση γιγαντώνει σε σημείο να προκαλεί το κοινό αίσθημα και να καταλήγει για τον εργαζόμενο πάντα στο ίδιο: «γιατί να εργασθώ αφού θα χειροτερέψει η θέση μου»; Και η απειλή της απόλυσης που ως ένα σημείο λειτουργούσε εκβιαστικά ως κίνητρο τώρα λειτουργεί ανασταλτικά. Η αλλοτρίωση δεσμεύει τις παραγωγικές δυνάμεις της εργασίας και το κεφάλαιο βρίσκεται σε αδιέξοδη κρίση εσωτερικού (ταξικού-κοινωνικού) χαρακτήρα. Οι αλλοτριωμένοι απεργούν «λευκά» χωρίς να το καταλαβαίνουν.
Ο Μαρξ έλυσε το πρόβλημα θεωρητικά. Όταν ο παραγωγός θα ξαναενωθεί με το προϊόν που παράγει και θα είναι ταυτόχρονα παραγωγός και ιδιοκτήτης τότε θα εξαφανισθεί η αλλοτρίωση. Μόνο που στο μετακαπιταλιστικό στάδιο ανάπτυξης (σοσιαλισμός – κομμουνισμός) με υψηλή κοινωνικοποίηση της παραγωγής παραγωγός και ιδιοκτήτης μπορεί να είναι μόνο συλλογικός (η εργατική τάξη) γιατί δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στην μικρή ατομική εμπορευματική παραγωγή που ο ιδιοκτήτης κρατούσε στα χέρια το προϊόν του. Μεσολαβούσε όμως μια πολιτική – κοινωνική επανάσταση για να γίνει αυτό που έλεγε ο Μαρξ.
Ο Λένιν (κάνοντας την Επανάσταση) προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα πρακτικά με την απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών (κεφαλαιοκρατών) στο δίπτυχο «κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων και των αποτελεσμάτων της παραγωγής – κοινωνική (δημοκρατική) διεύθυνση των παραγωγικών δυνάμεων». Δεν πρόλαβε. Ο Στάλιν κράτησε το γράμμα και άλλαξε την ουσία σε «κρατική ιδιοκτησία – κομματικοκρατικη διεύθυνση» με αποτέλεσμα να αποξενωθούν (αλλοτριωθούν)και πάλι οι εργαζόμενοι και να μη νοιώθουν ιδιοκτήτες του προϊόντος που παράγουν ούτε της επιχείρησης που δουλεύουν. Ο Κορμπατσώφ και οι συν αυτώ «έλυσαν» το πρόβλημα τσαλακώνοντας τον Λένιν με τα εργαλεία του Στάλιν και μετέτρεψαν τους διευθυντές σε ιδιοκτήτες ώστε η αλλοτρίωση να είναι κανονική και με το νόμο. Έτσι αποκαταστάθηκε ξανά η τάξη της αλλοτρίωσης!!! Αν κανένας απορεί γιατί οι εργάτες τάχα ιδιοκτήτες των κοινωνικής ιδιοκτησίας εργοστασίων της ΕΣΣΔ δεν κουνήθηκαν όταν τους έπαιρναν τα εργοστάσια για 1 (ένα) δολάριο ας το ψάξει στην αλλοτρίωση που είχε προηγηθεί. Δεν θα υπεράσπιζαν κάτι που δεν ήταν ή δεν ένοιωθαν δικό τους.
Τα ίδια και χειρότερα γίνονται στη πολιτική με την αλλοτρίωση. Άλλο πρόγραμμα ψηφίζεις άλλο εφαρμόζεται. Σε άλλη τάξη ανήκεις άλλης τάξης συμφερόντων κόμμα ψηφίζεις κ.οκ. Μετά απογοητεύεσαι και αποξενώνεσαι «από τη πολιτική». Όσο πιο πολύ αποξενώνεσαι τόσο περισσότερο η πολιτική εφαρμόζεται σε βάρος σου. Το κόμμα που νοιώθεις δικό σου γίνεται ο βρικόλακας της καθημερινής σου ζωής.
Αυτά τα ουκ ολίγα
Στέργιος
Τα καλώς ήρθες τα είπαμε και αλλού.
Τα μην ξαναφύγεις...επίσης. Αλλά δεν πειράζει, η επανάληψη είναι μήτηρ μαθήσεως...
Δεν διαφωνώ καθόλου με την επιχειρηματολογία της ανάρτησης.
Απλά να βάλω και μια άλλη παράμετρο, που μπορεί (μπορεί λέω, μην φωνάζετε) να ισχύει για κάποιους ...
Η εργασία λοιπόν, πολλές φορές, ιδιαίτερα όταν έχει ΕΠΙΦΑΣΗ (με κεφαλαία) δημιουργικότητας, επικοινωνίας, καινοτομίας, είναι ένα παρά πολύ καλό σκηνικό ζωής.
Καρατσεκαρισμένο, που θα έλεγε και η συχωρεμένη η Μαλβίνα, η εργασία σου δίνει την ψευδαίσθηση της επιτυχίας - καλά άμα είσαι και επιρρεπής στα ναρκωτικά - και της ευτυχίας ακόμα.
Καλύπτει γρήγορα, εύκολα, επιτυχημένα, κερδοφόρα, τα κενά της προσωπικής ζωής.
Η εργασία, ενίοτε είναι πολύ χρήσιμη, όχι για το κοινωνικό σύνολο, όχι για την επιστημονική κοινότητα, όχι για τον Δ/ντα Συμβουλο, όχι για τους μέτοχους, όχι για τον κάθε είδους επονομαζόμενο....manager, αλλά ...για να νομίζεις ότι ζεις.
@Στέργιο Αυτά περίμενα να γράψεις και γι αυτό έδωσα πάσα.Εγκρίνω και επαυξάνω (τρομάρα μου).
Επειδή το θέμα το συζήτησα και πρόσφατα με κάποιους φίλους σου μεταφέρω την παρατήρηση τους (που δεν αλλάζει τίποτε επί της ουσίας. Ο Μαρξ χρησιμοποίησε μόνο μία φορά τον όρο αλλοτρίωση της εργασίας (νομίζω στα τετράδια) σε ολόκληρο το Κεφάλαιο χρησιμοποιεί τον όρο φετιχισμός του εμπορεύματος.
Φετιχισμός αλλοτρίωση
Σίγουρα εδώ δεν μπορούμε να λύσουμε όλα τα θέματα της πολιτικής οικονομίας. Η αλλοτρίωση είναι ένα ευρύτερο κοινωνικό φαινόμενο από το φετιχισμό του εμπορεύματος και προηγήθηκε από αυτόν. Προσπάθησα να δώσω απλά τη πηγαία αιτία της σύγχρονης αλλοτρίωσης. Γιατί αλλοτρίωση υπάρχει από τη στιγμή που ο άνθρωπος έχασε τον έλεγχο των κοινωνικών και παραγωγικών διαδικασιών και αυτές μετατράπηκαν σε δύναμη (τέρας) καταπίεσή του με διάφορες μορφές θρησκευτικές, πολιτικές, ιδεολογικές, κρατικές…
Αλλοτρίωση και φετιχισμός συμβαδίζουν αλλά δεν ταυτίζονται. Οι φόροι πχ είναι βασικό εργαλείο της αλλοτρίωσης αλλά δεν είναι εμπόρευμα. Θα παρομοίαζα ανατριχιαστικά την αλλοτρίωση σαν το βρικόλακα που γιγαντώνει με το αίμα του εργάτη και τον καταπιέζει όσο ποιο πολύ πίνει και το φετιχισμό του εμπορεύματος σαν το μεταφορικό μέσο του βρικόλακα. Στη σύγχρονη εποχή δεν νοείται εύκολα αλλοτρίωση χωρίς το φετιχισμό του εμπορεύματος. Το αντίθετο μάλιστα. Τα πάντα σιγά σιγά μετατρέπονται σε εμπόρευμα ή σε εμπορευματικές αξίες προς σύγκριση και ισοπέδωση (ισοδύναμα). Σε φετίχ. Σε κέρδος. Σε θεό! Για το φετιχισμό ίσως μια άλλη φορά δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε γιατί είναι πολύ επίκαιρο θέμα σήμερα που και η θεία λειτουργία εμπορευματοποιήθηκε στο σύνολό της με τη χυδαία έννοια.
Η αλλοτρίωση αφορά τα πάντα στη ζωή του ανθρώπου που έχασε τη πρώτη μάχη της κατοχής του προϊόντος της εργασίας του. Του ανθρώπου που ο καταμερισμός και η κοινωνικοιοποίηση της εργασίας τον τεμάχισε και αυτό δεν αναπληρώθηκε από ελεγχόμενες από αυτόν διαδικασίες εξουσίας αλλά μετατράπηκε σε ξένη καταπιεστική εξουσία.
Δεν έχει σημασία πού αναφέρει ο Μαρξ την αλλοτρίωση, Χειρόγραφα, Γερμανική Ιδεολογία ή Κεφάλαιο (νομίζω μια φορά και στο 1ο τόμο του Κεφαλαίου - δεν τον έχω εδώ να το δω) αλλά ότι σε όλο το πρώτο τόμο του Κεφαλαίου θεμελιώνει ακριβώς την αλλοτρίωση του εργάτη δια μέσου της εμπορευματοποίησης, της εκμετάλλευσης, της υπεραξίας κλπ. Η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και στην ατομική - κεφαλαιοκρατική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της παραγωγής είναι η βασική αιτία της αλλοτρίωσης και ο Μαρξ αυτό ακριβώς δείχνει.
Για μας τους σύγχρονους σημασία έχει τι είναι και πως λειτουργεί η αλλοτρίωση στο σύγχρονο καπιταλισμό γιατί δεν έχει νόημα να κρυφτούμε πίσω από την Μαρξ. Ο Μαρξ και όλοι ο κλασσικοί είναι για μας μια κεφαλαιοποιημένη αξία (πνευματική κληρονομιά – πλούτος) άρα είναι αδύνατο να μείνουμε εκεί.
Νομίζω πως τα σχόλια και η ανάρτηση αποτυπώνουν τη σημερινή τάση και είναι σχετικά αντιπροσωπευτικές καταθέσεις, άξιες της εποχής μας καλές ή κακές. Για μένα είναι πολύ καλές, ακουμπάνε το πρόβλημα, δεν πουλάνε θεωρίες και φύκια για μεταξωτές κορδέλες όπως κάποτε έκαναν οι τσιτατολόγοι στα νεανικά πολιτικά πηγαδάκια που τα κατάντησαν στείρες τρύπες. Από αυτά και άλλα παρόμοια σχόλια και έρευνες ένας καλός μελετητής μπορεί να κάνει ότι έκανε ο Μαρξ (και οι κλασσικοί που θεωρούμε σήμερα) στην εποχή του γιατί πρέπει να ξέρουμε ότι για την εποχή του έγραφε και σε προβλήματα της εποχής του απαντούσε γι’ αυτό ήταν μεγάλος. Απλά αυτά που έγραφε ξεπερνούσαν την εποχή του και ήταν διαχρονικά. Σήμερα μεγάλος θα είναι όποιος απαντήσει αντί του Μαρξ στη σύγχρονη εποχή μας. Και δεν αποκλείεται να πει και αυτός πράγματα μεγάλα και διαχρονικά. Εδώ σε θέλω κάβουρα… λέει ο λαός μας.
Στέργιος
Η εργασία είναι κύριο χαρακτηριστικό της ανελευθερίας...
Ισως να μην είναι καθόλου τυχαίο που στην σύχρονη Ελληνική γλώσσα σπάνια λέμε εργασία αλλά δουλειά=δουλεία ,απλά εχουμε αλλάξει τον τονισμό.
Καλημέρα Στέργιο. Παρα πολύ κατατοπιστική και ουσιαστική η ανάλυσή σου. Τη χαρηκα διαβαζοντάς την. Και εβαλα καποια πραγματα στη θεση τους.
Δεν ξέρω αν η αποστροφή και αηδια προς την εργασία εχει να κανει μονο με την μαρξική εκδοχή της αλλοτρίωσης. Αυτο που ηθελα να εκφρασω είναι οτι ενα μεγαλο μερος της παραγωγης σημερα ειναι σε προιοντα αχρηστα και περιττα που δεν δικαιολογουν τον κοπο και το δοσιμο που χρειαζεται να βαλεις για να τα παράξεις. Θα ηθελα να πιστευω πως οταν υπαρχει νοημα σε αυτο που προσφερεται ή παράγεται τοτε οι εργαζομενοι δεν θα αισθανονται αυτη την κόπωση και την αηδια. Νομιζω σημερα εαυτο το συναισθημα ειναι περισσοτερο διαχυτο απο προηγουμενες δεκαετιες. Οι μισθωτοι ειχαν διαφορετικη αντιληψη για την εργασια τους. Πιθανον να βρισκανε περισσοτερο νοημα πριν, αν και τοτε οι γενεσιουργες αιτιες της αλλοτρίωσης ηταν επισης παρουσες.
Ποιος ειναι λοιπον σημερα αυτός/αυτή/αυτοι/ που θα πιασουν τον σφυγμο;
Καλημέρα Κατερίνα. Δυστυχως ήλθον, είδον και ..θα ξαναεπέλθω συντομα. Φανταζομαι μετα να παλουκωθώ για καμποσο καιρο στην ωραια μας πόλη.
Σχετικά με την επίφαση που αναφερεις. Συμφωνώ μαζι σου. Ακόμα και η ερευνα, που θα θεωρούνταν σαν ο ορισμος της δημιουργικοτητας κατανταει μπακάλικο και μια ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΦΑΣΗ έρευνας, για λογους επιβιωσης και πάλι. Εδω να δεις παπαρολογιες και ψευτιες και ερευνα για την ερευνα μόνο και ερευνα της τριχοτομησης της τριχας και του καραγκιοζ-μπερντέ.
Μόνο που έτσι γίνεται φαυλος κύκλος. Καλύπτει τα κενα, ναι ετσι συμβαινει, αλλά το άγχος της καλυψης των κενών δεν σου αφήνει περιθωρια να τα δεις αυτα τα κενα, οπότε παγιδευεσαι. Και οπως πολύ σωστα λες φτιαχνεις ενα ωραιο σκηνικο για να επιβιωσεις το οποιο φορτωνεις και με ωραιες λέξεις και "αξιες" που δηθεν υπηρετεις.
de profundis, ειναι να μην προκαλεσεις τον Στέργιο. Κατεβαινει με πολυβόλα και αρματαγωγά..
Στα αγγλικά υπάρχουν διαφορες λεξεις για την εργασια. Το Labor, εχει πιο κοντινη σχεση με την δουλεία. Αλλά υπάρχουν και άλλες λέξεις (προτεσταντικης προελευσης) όπως vocation και call που ετυμολογικα προερχονται απο την "κλήση" και "αγγελία".
Το ιδιο και το γερμανικο beruf. Εχει μεσα του το θέμα ruf από το ρημα rufen που σημαινει φωναζω καλώ. Αλλά και το ελληνικο εαγγελμα εχει την ιδια ριζα της "αγγελιας" μεσα του. Περιεργο δεν ειναι;
Ταδε έφη Weber.
Γειά σου Sun w Knight. Τι θα πούμε όμως σε όσους ψαχνουν μεσα απο την εργασια την απελευθέρωσή τους; Εμεις οι γυναικες λυσσαξαμε να βγουμε στην παραγωγή για να απελευθερωθούμε. λες να καναμε λάθος;
Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί κανείς να προκαλέσει και πολύ περισσότερο να αμφισβήτηση τον ερευνητικό σας τάλαντο. Εύχομαι κάποτε να βρείτε και αυτό που ζητάτε.
Καλημέρα de Profundis. Θα ηθελα να σας ευχαριστησω για την παρατήρηση σας, γιατι ετσι μου δωσατε την ευκαιρια να πω αυτά που χρονια εψαχνα να βρω ευκαιρια να τα ξεστομισω. Εως τωρα ειχα την αισθηση οτι ο κόπος που εβαλα για να διαβασω το "Πνευμα του Καπιταλισμού" θα πήγαινε αναξιοποίητος και στο βρόντο!
Και πάλι ευχαριστώ.
Δημοσίευση σχολίου