ΟΙ Έμποροι του Φόβου

Μπορεί η γρίπη που ενέσκηψε, τον τελευταίο καιρό να μην είναι πια το πρώτο θέμα στις ειδήσεις, μπορεί τα θύματα που εγκατέλειψαν τον μάταιο τούτο κόσμο να μην ήταν αντίστοιχα των προσδοκιών των επιδημιολόγων, μπορεί αυτοί που τελικά νόσησαν να μην ξεπέρασαν τους 5000, αλλά παρ’ όλα αυτά, οι μιντιακοί διαχειριστές της επιδημίας και οι ρυθμιστές των κατάλληλων δόσεων πανικού που θα διοχετεύσουν στην κοινωνία, δεν λένε να το βάλουν κάτω.

Μπορεί οι αρχικές τους δηλώσεις, κάτω από το κράτος και τη σιγουριά της ειδημοσύνης τους να ήταν καταιγιστικές, και να συσσώρευαν χωρίς φρένο τα μηδενικά το ένα πίσω απ’ το άλλο, ανεβάζοντας απερίσκεπτα μέρα με τη μέρα τον αριθμό των πιθανών θυμάτων από 2000 ας πούμε στην αρχή, στα 200,000, και μετά ξαφνικά στα 2,000,000 και στα 200,000,000 τελικά, αλλά τώρα που η πραγματικότητα εμφανίζεται αρκετά διαφορετική, δεν λένε πάλι να υποστείλουν τη σημαία του πανικού, μην τυχόν και αισθανθούμε λιγάκι χαλαροί βρε αδερφέ, και συνεχίζουν να προειδοποιούν για καινούργια επικείμενη επιδημία, το φθινόπωρο πιθανόν, από ένα νέο άγνωστο αλλά παρ’ όλα αυτά, φονικό στέλεχος του γνωστού μας πλέον ιού.

Θα θεωρούσα όλη αυτή την εκστρατεία και τα μέτρα εντελώς δικαιολογημένα, αν δεν ήμουν αρκετά καχύποπτη για τον τρόπο που διάφορες κοινωνικές ομάδες, πέρα από τις απανταχού μαμάδες που ήταν και οι πρώτες διδάξασες, χρησιμοποιούν τον φόβο και τον πανικό, σαν όπλα δηλαδή, διαχείρισης του κοινωνικού συναισθήματος με σκοπό την προώθηση ιδίων συμφερόντων. Το φαινόμενο δεν είναι νέο, κι ούτε εντοπίζεται μόνο στην περίπτωση επιδημιών ή θεμάτων που άπτονται της υγείας του πληθυσμού.

Ο Frank Furedi σε πρόσφατο άρθρο του στο spiked online μας ξεναγεί ευχάριστα σε όλες τις γωνιές της σύγχρονης αγοράς του φόβου και μας φέρνει σ’ επαφή με καθ’ έναν από τους εμπόρους της.

1. Το πρώτο μαγαζί που συναντάμε, το κρατούν οι έμποροι της Ηθικής, από τη θρησκευτική όμως σκοπιά, γιατί υπάρχουν και άλλοι. Σύμφωνα με αυτούς, μαζί και μ’ ένα τσούρμο από αυτόκλητους προφήτες και γεροντάδες που σέρνουν από πίσω τους, το κακό παραμονεύει σε κάθε γωνιά, σαν τιμωρία για το ηθικό ξεστράτισμα της κοινωνίας. Έτσι κάθε θεομηνία, σεισμός ή καταποντισμός ερμηνεύεται κάτω από την οπτική της θείας τιμωρίας και τους δίνει την ευκαιρία να βγούνε στο προσκήνιο.
Αγαπημένη τους λέξη: «Αμαρτία».

2. Δίπλα ακριβώς, βρίσκεται το κατάστημα με τους εμπόρους της Ηθικής, αλλά από την κοσμική σκοπιά. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ευυπόληπτους οργανισμούς με σιδερωμένο προφίλ, που έχουν αναλάβει εργολαβία την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για κάθε είδους κακό που μπορεί να εμφιλοχωρήσει στην κοινωνία. Με τη βοήθεια επιστημονικών μεθόδων αποδεικνύουν την επιδείνωση συγκεκριμένων κοινωνικών προβλημάτων, όπως νεανική παραβατικότητα, κατάχρηση του ιντερνέτ, κ.α., τα οποία τοποθετούν στο επίκεντρο των εκστρατειών τους και των οποίων η μη έγκαιρη αντιμετώπιση θα επιφέρει ανεπίστρεπτες κοινωνικές κατακρημνίσεις.
Αγαπημένη τους έκφραση: «Αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου».

3. Τρίτο μαγαζί παρακάτω, ευάερο και ευήλιο στεγάζει το σινάφι των ειδικών, οι οποίοι με την εγκυρότητα της γνώμης τους ανεβάζουν το status της ιδιότυπης αυτής αγοράς. Ειδικοί επί παντός επιστητού, όπως κλιματική αλλαγή, ενεργειακό πρόβλημα, ξεστράτισμα αστεροειδών που απειλούν να διαλύσουν τη Γη, μελανές οπές που εγκαθίστανται στα υπόγεια της Γενεύης, κ.α., προειδοποιούν και αναγορεύουν κάποιους περιφερειακούς και ελάχιστα τεκμηριωμένους κινδύνους σε πρωτεύοντες και αναπότρεπτους. Κατά κανόνα δε, η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης συνοδεύεται και από μια καθαρογραμμένη αίτηση χρηματοδότησης περαιτέρω ερευνών.
Αγαπημένη τους φράση: «Η έρευνα δείχνει ότι...».

4. Οι ακτιβιστές της υγείας και του υγιεινού τρόπου ζωής έχουν στήσει τους πάγκους τους σε πιο κεντρικό σημείο. Δικαιολογημένα, γιατί έχουν και τη μεγαλύτερη και εκλεκτότερη πελατεία. Αυτό που πουλάνε είναι το ενδιαφέρον για τη σωματική και ψυχική μας υγεία. Ψαρεύουν στους υπαρξιακούς φόβους του κόσμου και πλασάρουν το υγιεινό lifestyle. Φυσικά, με marketing το φόβο, που ξεκινάει από τα μικρόβια μέχρι τα κάθε λογής μόρια που τρώμε ή αναπνέουμε. Η ζωή μας συλλαμβάνεται σαν μια διαρκής απειλή και τελικά σαν μια αρρώστια.
Αγαπημένη τους έκφραση: «Αποτελεί κίνδυνο για την υγεία».

5. Οι περιβαντολόγοι έχουν εσχάτως αναβαθμιστεί σε παίχτες πρώτης γραμμής. Παίζουν τα σενάρια καταστροφής στα δάχτυλα, ανεβάζουν κατεβάζουν θερμοκρασίες και στάθμες θαλασσών με μεγάλη ευκολία και πειθώ. Το κλίμα είναι ο πιο σύγχρονος φόβος, τον οποίον δεν τον αφήνουν φυσικά ανεκμετάλλευτο, αλλά τον στρέφουν στην πράσινη κατανάλωση για να εκτονωθεί .
Αγαπημένη λέξη: «τοξικό».

6. Εκεί όμως που γίνεται της τρελής είναι το μαγαζί με τους κάθε λογής θεραπευτές, γκουρού και συμβουλάτορες της ψυχικής μας υγείας. Η ζωή, η παρελθούσα και η παρούσα εκλαμβάνεται σαν μια απειλή, γεμάτη πληγές και τραύματα. Το ίδιο και η οικογένεια, και το στενό περιβάλλον.
Μαγική λέξη: «Αυτοεκτίμηση».

7. Το πιο παλιό μαγαζί ανήκει στους εμπόρους της τρομοκρατίας, της ληστείας, της εγκληματικότητας, της λαθρομετανάστευσης. Είναι εντελώς αναγνωρίσιμοι και από τους πρώτους θαμώνες στα παράθυρα των βραδινών δελτίων.
Αγαπημένη έκφραση: « Υπάρχει αύξηση της εγκληματικότητας».

8. Και τέλος έχουμε τους αληθινούς και καταξιωμένους επαγγελματίες, όπως είναι οι ασφαλιστές, οι προμηθευτές οπλικών συστημάτων, οι πωλητές αντικλεπτικών και χρηματοκιβωτίων, δηλαδή όλοι αυτοί οι οποίοι βγάζουν το ψωμάκι τους από την εξαργύρωση του φόβου σε όλες του τις μορφές.
Αγαπημένη τους φράση: «Πρώτη μας μέριμνα, η ασφάλειά σας».

Όλες οι προηγούμενες κατηγορίες, παρά τα διαφορετικά τους συμφέροντα, ενισχύουν την καταστροφολογία συνολικά, καθώς όλες μαζί συμβάλουν στη δημιουργία ενός κλίματος, όπου η προώθηση της ανησυχίας και του φόβου στην κοινωνία, εκλαμβάνεται σαν μια φυσιολογική επιδίωξη.