Σταθμίζοντας τις μικρές και τις μεγάλες απάτες

Στο ενδιαφέρον βιβλίο του «The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable», ο trader και οικονομολόγος Nassim Taleb, χωρίζει τα επαγγέλματα σε scalable και non-scalable. Ένα επάγγελμα θεωρείται non-scalable όταν υπάρχει κάποια οροφή στις χρηματικές απολαβές που μπορεί αυτός που το εξασκεί να έχει. Μια πόρνη, ένας γιατρός, ένας οδοντογιατρός κλπ μπορεί ανεξάρτητα του πόσα χρεώνει ανά επίσκεψη, και ανεξάρτητα από τους πόσους πελάτες μπορεί να δέχεται καθημερινά δεν μπορεί να υπερβεί το 24-ωρο. Ο χρονικός αυτός περιορισμός που τίθεται αναγκαστατικά, βάζει και το πάνω όριο στις απολαβές του, οσοδήποτε μεγάλες και αν είναι αυτές.

Αντίθετα, στα scalable επαγγέλματα, όπως αυτό του χρηματιστή, ή του συγγραφέα βιβλίων best-sellers τέτοιο όριο δεν τίθεται. Ο κόπος και ο χρόνος που βάζει κάποιος στη δουλειά του είναι παράμετροι ανεξάρτητες από τις απολαβές. Ένα και μοναδικό βιβλίο που γίνεται best-seller μπορεί να πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ με τον ίδιο κόπο κάποιος άλλος συγγραφέας μπορεί να πουλήσει χίλια. Αναλογικά, το ίδιο γίνεται και με το χρηματιστήριο ή τις αγορές συναλλάγματος και ομολόγων.

Βάσει των ανωτέρω, λοιπόν, ο μιζο-λήπτης είναι ένα scalable επάγγελμα. Δηλαδή στις συναλλαγές μεταξύ μιζαδόρου και μιζολήπτη δεν υπάρχει κάποιο άνω όριο και επιπροσθέτως αν υπήρχε, αυτό θα ήταν αδύνατον κάποιος κοινός θνητός να το φανταστεί, όπως δεν μπορεί να φανταστεί και τα κέρδη κάποιου τυχερού trader στο χρηματιστήριο.

Στο δημόσιο διάλογο περί φοροδιαφυγής συχνά έρχεται και ξανάρχεται το επιχείρημα, το οποίο, παρεμπιπτόντως, πρώτος εμνεύστηκε ο κ. Μανδραβέλλης της «Καθημερινής», ότι αν ανθροίσουμε την όντως εκτεταμένη «μικρή» φοροδιαφυγή, αυτή θα ισούται και ίσως ξεπερνά και τη «μεγάλη» των ολίγων και των εκλεκτών. Το λάθος όμως του κ. Μανδραβέλλη, αν δεν το κάνει σκόπιμα, και εφ’ όσον αδυνατεί εκ των πραγμάτων να παράξει τα νούμερα και το άθροισμα της «μεγάλης» φοροδιαφυγής, είναι ότι του διαφεύγει αυτή η τόσο σημαντική διάκριση μεταξύ του scalable και του non-scalable. Η μικρή φοροδιαφυγή είναι non-scalable, ενώ η μεγάλη, scalable, δηλαδή άπατη.

Τα ΜΜΕ αφιερώνουν δυσανάλογο χρόνο και πάθος όταν αναφέρονται στη μικρή φοροδιαφυγή και στη μικρο-απάτη, φυσικά όχι ανυστερόβουλα. Οι τυφλοί της Ζακύνθου και οι κουτσοί του Μαυρονησίου με τις τόσες καθημερινές αναφορές είναι σίγουρο ότι θα εγκατασταθούν στα μελλοντικά βιβλία της ιστορίας, κυρίως λόγω του άφθονου υλικού που θα έχει στη διάθεσή του ο μελλοντικός ιστοριοδίφης. Τα 15,000 ευρώ, για παράδειγμα του τάδε τυφλού και τα 10,000 του δείνα κουτσού είναι μεν μεγάλα ποσά για την πλειονότητα των νεόπτωχων ελλήνων, αλλά εντός του βεληνεκούς της φαντασίας τους. Για τους 150,000 συνταξιούχους του ΙΚΑ που δεν έχουν ακόμα απογραφεί, αφήνεται αυτές τις μέρες να αιωρείται σκοπίμως η υποψία από τα κανάλια ότι πρόκειται για  μια ακόμα απάτη ολκής των "μικρών". Ακόμα κι αν δεχτούμε αυτή την εκδοχή, ότι δηλαδή 150,000 συνταξιούχοι του ΙΚΑ εισέπραξαν παρανόμως την περασμένη χρονιά κατά μέσο όρο 10,000 ευρώ ο καθένας, το τελικό νούμερο δίνει ένα ταπεινό 1,5 δις.  (Στην πραγματικότητα οι συνταξιούχοι δεν απογράφησαν γιατί δεν μπορούσαν να φανταστούν τον παραλογισμό μιας δεύτερης απογραφής σε διάστημα δυο ετών).

Η μεγαλο-απάτη όμως βρίσκεται αγκυροβολημένη εκτός. Αν δεν έβγαιναν στο φως τα (προς το παρόν) 10 δις ξέπλυμα των κ.κ. Μειμαράκη-Λιάπη-Βουλγαράκη, τα περίπου 2 δις του κ. Τσοχατζόπουλου (που βγαίνουν στράτα-στρατούλα και σιγά-σιγά), ο μέσος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να φανταστεί αυτά τα ποσά. Επομένως στις αθροίσεις που θα έκανε στο μυαλό του για τα πόσα έφαγαν οι «μεγάλοι», το νούμερο που θα έβγαζε θα υπολοιπόταν εντελώς της πραγματικότητας και έτσι θα συμορφωνόταν, όπως και συνέβη, με την επίσημη ντιρεκτίβα περί της διάχυσης και ισομερισμού της ενοχής.

Οι προαναφερθείσες περιπτώσεις δεν είναι φυσικά οι μοναδικές. Οι μίζες που δόθηκαν στο κυρίαρχο ελληνικό πολιτικό σύστημα είναι scalable. Χρήματα που φυσικά δεν φάνηκαν στον ισολογισμό κάποιας εταιρίας ή στο πόθεν έσχες κάποιου πολιτικού προσώπου. Όπως γράφαμε και στο προηγούμενο ποστ «Ο Καπιταλισμός είναι ένα Υπέροχο Σύστημα...», οι δρόμοι ξεπλύματος είναι πάμπολοι και νόμιμοι. Παρά την επικρατούσα άποψη ότι δεν αφήνουν ίχνη, η πραγματικότητα είναι ότι αφήνουν και παραφήνουν. Μια εταιρία real-state που βρίσκεται ξαφνικά με δεκαπλάσια ακίνητα, μια εταιρία που εμφανίζει τζίρο εικοσαπλάσιο αυτού που είχε πριν από λίγα χρόνια, ή ένας πλοικτήτης που μέσα σε δυο-τρια χρόνια προσθέτει πενήντα καράβια στο στόλο του είναι ίχνη και μάλιστα βαθιά.

Ας ελπίσουμε ότι το μυαλό των δικαστών μετά τις περικοπές που θα υποστούν στους μισθούς τους, θα καθαρίσει αρκετά ώστε να μπορέσουν να τα εντοπίσουν.