Μια Ματιά στη Βόρεια Κορέα

Τα πρόσφατα κοινά ναυτικά γυμνάσια αμερικανικών και νοτιοκορεατικών δυνάμεων στις ανατολικές θάλασσες της χερσονήσου, που διεξήχθησαν προς εκφοβισμό της Pyongyang εξ αιτίας της βύθισης, σύμφωνα με ισχυρισμούς των αντιπάλων της, που μπορεί και να μην είναι αληθινοί, ενός νοτιοκορεατικού πολεμικού πλοίου με κόστος, πέραν του πλοίου, και της ζωής 46 ψυχών, με έκαναν να στραφώ και προς αυτή τη μεριά του πλανήτη, την τόσο δυσφημισμένη και αόρατη όχι μόνο από τους δορυφόρους, κατά τη διάρκεια της νύχτας, αλλά, το χειρότερο, και από τους κοινούς θνητούς του υπόλοιπου φωτεινού πλανήτη.

Η Βόρειος Κορέα, η εμμονή και το αγκάθι στο μάτι της Αμερικής, η αιχμή του άξονα του κακού, το βασίλειο του διαβόλου, τυχαίνει να κατοικείται από 23 εκατομμύρια κατοίκους, οι οποίοι όμως είναι άνθρωποι κανονικοί όπως κι εμείς, και φυσικά όχι διάβολοι. Η Βόρειος Κορέα είναι όντως κατασκότεινη τις νύχτες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και ακατοίκητη. Είναι γνωστή η περιπέτεια της χώρας στην προσπάθειά της να αναπτύξει πυρηνική τεχνολογία, την οποία, σύμφωνα με βορειοκορεατικές πηγές θέλει να χρησιμοποιήσει για ειρηνικούς σκοπούς, ώστε τα σπίτια να έχουν φως και τηλεόραση τα βράδια, ώστε οι δρόμοι να είναι φωτεινοί, ώστε οι ανελκυστήρες να μην σταματάνε ξαφνικά στη μέση των ορόφων, ενώ σύμφωνα με νοτιοκορεατικές πηγές την θέλει για πολεμικούς σκοπούς ώστε να καταστρέψει τους μισητούς νότιους εχθρούς και τους άλλους παραπέρα.

Ευρισκόμενη σε εμπορικό αποκλεισμό, εδώ και κάμποσα χρόνια, ύστερα από απόφαση των Ηνωμένων Εθνών, αδυνατεί όχι μόνο να δώσει φως και ενέργεια στους κατοίκους της, αλλά, το κυριότερο, τροφή. Τα παιδιά της Βόρειας Κορέας υποσιτίζονται και μάλιστα λένε ότι η διαφορά στη σωματική διάπλαση είναι εμφανέστατη όταν συγκρίνονται με συνομήλικα της Νότιας. Για το λόγο αυτό, στη χώρα δρουν διάφορες επισιτιστικές ΜΚΟ, οι οποίες μέχρι τώρα βασιζόμενες σε δωρεές πονόψυχων χωρών μπορούσαν να εξασφαλίζουν τροφή για περίπου 6,5 εκατομμύρια ανθρώπους. Σήμερα όμως, εξ αιτίας των πυρηνικών αξιώσεων της χώρας, η βοήθεια αυτή έχει στερέψει κατά πολύ, ώστε οι προμήθειες από το εξωτερικό να φτάνουν μόνο για 2 εκατομμύρια μερίδες και όχι για παραπάνω. Χωρίς το πρόβλημα τροφής να είναι τόσο οξύ, όπως τη δεκαετία του 1990, όπου εκατοντάδες χιλιάδες πέθαιναν αβοήθητοι από την πείνα, εν τούτοις είναι υπαρκτό.

Μοιραία στο μυαλό μου έρχεται η Γάζα και η σύγκριση είναι αναπόφευκτη. Τόσο οι λαοί της Γάζας, όσο και της Βόρειας Κορέας αποκλείονται και τιμωρούνται συλλογικά για τις επιλογές της ηγεσίας τους. Καταδικάζονται στην ανέχεια, στην πείνα, στις στερήσεις από το Ισραήλ στη μια περίπτωση, και εδώ είναι το χειρότερο, από τη διεθνή κοινότητα, στην άλλη. Κι ενώ για τη Γάζα η παγκόσμια αλληλεγγύη των λαών είναι ορατή και δεδηλωμένη, για τη Βόρεια Κορέα είναι σχεδόν ανύπαρκτη, παγιδευμένη δυστυχώς στη δαιμονολογική αφήγηση που εξυφαίνεται από τις πολιτικές επιλογές της υπερδύναμης. Δεν παραγνωρίζω την ύπαρξη πυρηνικών, τα οποία βρίσκονται πέρα από τον έλεγχο της διεθνούς κοινότητας, αλλά σε τελευταία ανάλυση, αυτό δεν αποτελεί επιλογή του λαού για να υφίσταται τις συνέπειες του αποκλεισμού και να βρίσκεται κάτω από συνεχή απειλή εισβολής και πολέμου.

Πέρασα αρκετές ώρες γεμάτη περιέργεια ψάχνοντας φωτογραφίες, βίντεο και αφηγήσεις τουριστών από τη χώρα του «κακού». Ναι, για όσους ενδιαφέρονται, οργανώνονται τουριστικά ταξίδια προς τη Βόρεια Κορέα, με σημείο εκκίνησης το Πεκίνο. Φυσικά χρειάζονται βίζα και clearance, διαδικασίες που παίρνουν αρκετό χρόνο. Χάζευα το υλικό με αρκετή δυσπιστία στην αρχή, η οποία όμως σιγά σιγά μεταμορφώθηκε σε έκπληξη. Είναι αλήθεια ότι δεν περίμενα να δω αυτά που είδα. Οι εντυπώσεις μου ήταν κυρίως από την πρωτεύουσα των δυο εκατομμυρίων κατοίκων, την Pyongyang, η οποία, όπως λένε αποτελεί και τη βιτρίνα της χώρας, τόσο σε έργα, όσο και σε πληθυσμό, μιας και δεν επιτρέπεται στον οποιοδήποτε από τους γηγενείς να πατά τα χώματά της, παρά μόνο σε όσους χαίρουν της εμπιστοσύνης του Dear Leader.

Αν αφήσω στην άκρη τα αγάλματα, τα γλυπτά, και τις φωτογραφίες του Kim Jong-Il, που βρίσκονται σε κάθε βήμα, η πόλη, κτισμένη στις όχθες ενός ποταμού, κατακλύζεται από πολλά υψηλά κτίρια, από ουρανοξύστες, από συγκροτήματα κατοικιών που φαίνονται σε καλή κατάσταση, από τεράστιες, μα άδειες από κυκλοφορία, λεωφόρους, από μεγάλα και άψογα πάρκα, ενώ αυτό που χτυπάει αμέσως στο μάτι είναι η απαστράπτουσα καθαριότητα των δρόμων και των δημόσιων χώρων, η τάξη και η νοικοκυροσύνη.

Εκείνο όμως που με άφησε άφωνη ήταν οι σταθμοί του μετρό, πεντακάθαροι, και με βασιλική πολυτέλεια, όπως θα διαπιστώσετε κι απ’ τις φωτογραφίες. Φυσικά, μπορεί κανείς ν’ αντιτείνει ότι κάποιοι από αυτούς θα αποτελούν τη βιτρίνα, ενώ οι υπόλοιποι θα ρημάζουν. Μπορεί να είναι και έτσι, αν και η συνολική εικόνα που αποκόμισα συνολικά από την πόλη δεν ήταν αυτή της εγκατάλειψης και της φθοράς.

Τα αυτοκίνητα, όπως είπα είναι λίγα στους δρόμους, αλλά δικής τους κατασκευής και μάλιστα ψάρεψα και μια φωτογραφία μεγάλης διαφημιστικής πινακίδας, όπως και ένα βίντεο με διαφημίσεις που τις παίζουν στις τηλεοράσεις τους. Στη χώρα υπάρχει και δίκτυο κινητών τηλεφώνων, το οποίο ξαφνιάστηκα όταν έμαθα ότι το έστησε ο “δικός” μας Αιγύπτιος Naguib Sawiris, ο ίδιος που αγόρασε και το δίκτυο της Wind. Τώρα, για τους περίεργους, πληροφορίες για το πόσα κινητά κυκλοφορούν και για το ποιοι τα κατέχουν, δεν έχω να σάς δώσω. Υποθέτω λίγοι, και όσοι ανήκουν στην ελίτ.

Η χώρα διαθέτει και υπολογιστές στα σχολεία και πανεπιστήμια, συνδεδεμένους μεταξύ τους, αλλά όχι προς το εξωτερικό. Άκουσα ένα φοιτητή, σε άψογα αγγλικά, να λέει σε μια αμερικανίδα δημοσιογράφο ότι για ό,τι προγράμματα και πληροφορίες χρειάζονται έχει μεριμνήσει ο ίδιος ο Dear Leader. Σε κάποιο δε βίντεο πήρε το μάτι μου πως οι οθόνες ήταν Dell. Πώς να έφτασαν άραγε μέχρις εκεί; Από την Κίνα σίγουρα με την οποία διατηρεί εμπορικές σχέσεις. Όταν τον ρώτησε η δημοσιογράφος πώς έμαθε να μιλάει τόσο καλά αγγλικά, της απάντησε ότι εξασκήθηκε παρακολουθώντας αμερικανικά βίντεο. Πριν της πέσουν τα μαλλιά της γυναίκας, ο φοιτητής διευκρίνισε ότι τα βίντεο ήταν το Dancing in the Rain, η Mary Poppins, και κάποια άλλα που δεν συγκράτησα, φαντάζομαι αναλόγου περιεχομένου.

Η χώρα έχει επίσης δική της αεροπορική εταιρία, την Air Koryo, με στόλο από ρωσικά Ιλιούσιν και Τουπόλεφ, τα οποία προσεγγίζουν διάφορα αεροδρόμια της Αφρικής, της Ασίας, του Καναδά και τελευταία και της Ευρώπης, αφού πήρε άδεια μετά τη μερική ανανέωση του στόλου της. Οι ξένοι τουρίστες περιέγραφαν ότι τουλάχιστον στις πτήσεις για Πεκίνο, ήταν γεμάτα από μη προσεγγίσιμους βορειοκορεάτες, αλλά άντε να μάθεις την κοινωνική τους ιεραρχία και το σκοπό του ταξιδιού τους.

Η εικονική μου περιήγηση στο εσωτερικό της χώρας κράτησε μέρες και ώρες, μέσω υλικού που μου παρείχε άφθονο το διαδίκτυο. Μάζεψα φωτογραφίες από εμπορικά κέντρα, από εξωτερικά πλάνα των ιδιωτικών αγορών, τις οποίες αναγκάστηκε η ηγεσία να επιτρέψει για να αντιμετωπίσει την έλλειψη τροφίμων, από διαφημιστικά σποτ, από εσωτερικά ξενοδοχείων, βιβλιοθηκών, σχολείων, παιδικών σταθμών, σπιτιών, και από ό,τι βάζει ο νους σας. Είτε βιτρίνα ήταν αυτά, που μάλλον ήταν, διότι κανείς ξένος δεν επιτρέπεται να κυκλοφορεί ελεύθερα όπου θέλει, παρά μόνο με συνοδεία ξεναγών-οδηγών, ούτε φυσικά επιτρέπεται να αγοράζει ο,τιδήποτε από την αγορά, είτε όχι, η συνολική εικόνα που αποκόμισα δεν μου ήταν δυσάρεστη.

Για να προλάβω τυχόν αντιρρήσεις, δεν θέλησα να κάνω καμιά αναφορά, ούτε να σχολιάσω το καθεστώς, τους περιορισμούς, τις ανελευθερίες κλπ. Ούτε επίσης, να προβώ σε συγκρίσεις με τη Δύση, από άποψη εκμοντερνισμού και ποικιλίας αγαθών και εμπορευμάτων. Ο σκοπός μου ήταν να δω, την όχι και τόσο άγνωστη χώρα τελικά, με όσο το δυνατόν καθαρά και ανεπηρέαστα από πολιτικές συσχετίσεις, μάτια.

Για έκπληξη, άφησα να δείξω στο τέλος τρία βίντεο, το ένα από μια κορεάτικη boutique, το δεύτερο από ένα fast food shop και το τρίτο, να προσπαθεί να δελεάσει για το πόσο ωραία είναι να ζεις στην Pyongyang... Το όλο setting στα δυο τελευταία και η προσπάθεια να μιμηθούν την Αμερική είναι ιδιαίτερα εμφανή.