Το «trickling down effect» του σομαλικού πειρατικού επιχειρηματικού μοντέλου

Το πειρατικό φαινόμενο της Σομαλίας αποτελεί μια ιδιαιτερότητα και ένα θαύμα. Πρωτίστως οικονομικό, γιαυτό άλλωστε έχει εμπνεύσει κι ένα σωρό βιβλία με ευφάνταστους τίτλους, όπως «The Invisible Hook», παίζοντας προφανώς με το «Invisible Hand», ή το «Pirate Economics: Captain Hook meets Adam Smith», ή άρθρα σαν το «Cutthroat Capitalism». Είχαμε κάνει μια βιβλιογραφική ανασκόπηση, δυόμιση χρόνια πριν ΕΔΩ, για όσους θέλουν να φρεσκάρουν τη μνήμη τους ή απλά να εμβαθύνουν.

Η πειρατεία στα σομαλικά στενά αποτελεί μια επικερδή δραστηριότητα με κόστος γύρω στα 12 δις δολ ετησίως, κάποια από τα οποία καταλήγουν στα χέρια των πειρατών, οι οποίοι, σαν καλοί και προοδευτικοί επιχειρηματίες ανανεώνουν συχνά τον εξοπλισμό τους σε ηλεκτρονικά μέσα, από τα πιο ευαίσθητα που κυκλοφορούν στην αγορά, ώστε να παίρνουν είδηση τα καράβια, πριν ακόμα αποπλέυσουν, που λέει ο λόγος, και σε πλεούμενα, από τα πλέον αξιόπλοα και γοργά. Επίσης, συνεργάζονται με τα καλύτερα γραφεία διαπραγματευτών, - έχουν στη δούλεψή τους νομικούς και λογιστές από το Χάρβαρντ -, καθώς και με τις πλέον εχέμυθες τράπεζες της Ελβετίας.

Δεν μπήκα στον κόπο να ψάξω για το ΑΕΠ της Σομαλίας, άλλωστε δύσκολα θα μπορούσε κανείς να βρει αξιόπιστα στοιχεία, ούτε και για τη σύσταση αυτού, για τον ίδιο επίσης λόγο. Θα περίμενε κανείς οι σομαλοί πειρατές να αποτελούσαν ένα από τα γνωστά εγωιστικά και μονοφαγικά είδη που ευδοκιμούν στις καπιταλιστικές μητροπόλεις, αλλά ένα πρόσφατο άρθρο των FT έρχεται να ανατρέψει τις προκαταλήψεις. Μπορεί το “trickling down effect” να μην έχει ευδοκιμήσει, ας πούμε στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά σύμφωνα με τους FT αυτό το θαύμα έχει κιόλας συντελεσθεί στη Σομαλία.

«Η πειρατεία και τα εξ αυτής λύτρα φαίνεται να οδηγούν σε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη», γράφει η συντάκτρια της έκθεσης, Anja Shortland, οικονομολόγος του πανεπιστημίου Brunel. Ένα μέσο κούρσεμα αποφέρει το αντίστοιχο ποσό από εξαγωγές 1,650 αγελάδων/βοδιών, ενώ η κράτηση και μόνο των ομήρων – 1,016 ήταν μόνο για το 2010 – εξασφαλίζει δουλειά στους τοπικούς μάγειρες, παραγωγούς και εμπόρους, αλλά και στους αντίστοιχους φύλακες των υπό κράτηση πλοίων, τους οποίους υπολογίζει σε 100 ανά πλοίο.

Τα λύτρα, το ύψος των οποίων για πέρσι έφτασε τα 135 εκατ. δολάρια, ήρθαν σαν μάννα εξ ουρανού, βοήθησαν μικροεπαγγελματίες στο να συστήσουν εταιρίες μεταφορών, ενέργεια η οποία βοήθησε στην πτώση των μεταφορικών, (ακούτε το φορτηγατζήδες!), και επομένως στην αναζωπύρωση του εμπορίου και τη μεταφορά βασικών ειδών διατροφής στο νότο, ο οποίος επειδή δεν συμμετέχει στο πειρατικό επιχειρηματικό εγχείρημα αλληλοσφαγιάζεται και λιμοκτονεί.

Επίσης, η αναπάντεχη εισροή τόσο μεγάλων κεφαλαίων ευνόησε τη συναλλαγματική ισοτιμία της σομαλικής δραχμής, μείωσε τον πληθωρισμό και πέτυχε αύξηση των μισθών. Μα το κυριότερο, εξ αιτίας της απουσίας κεντρικής διοίκησης, οι πειρατές εξασφαλίζουν τη διακυβέρνηση των τοπικών κοινοτήτων και συνεπώς τη σταθερότητα.

Μπορεί κάποιο ποσό από τα πειρατικά κέρδη να καταλήγει σε ναρκωτικά, σε Cayenne και μεζονέτες στις σομαλικές ακτές, αλλά το μεγαλύτερο μέρος πέφτει μέσα στην τοπική οικονομία, ώστε, όπως προτείνει η κ. Shortland, εξάλειψη του φαινομένου της πειρατείας, θα βύθιζε στην απόλυτη φτώχεια εκατοντάδες χιλιάδες σομαλικά νοικοκυριά. Αλλά και στο σκοτάδι, όπως μαρτυρούν νυχτερινές δορυφορικές εικόνες, που ελήφθησαν πριν το 2002, χρονιά σταθμός, αφ’ ότου η πειρατεία άρχισε να παίρνει τα πάνω της.

Εν κατακλείδι, το εν λόγω μοντέλο φαίνεται να συγκεντρώνει αρκετές αρετές, τόσο στο μικρο-, όσο και στο μακρο-οικονομικό πεδίο, αλλά και στο πολιτικό. Τώρα ειδικά, που το υπάρχον μεταμοντέρνο καπιταλιστικό μοντέλο της δύσης φαίνεται να χρεοκοπεί, οι οικονομολόγοι ας στρέψουν προς τα κει το ενδιαφέρον τους...