Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2012

Η κουλτούρα της βίας στην Αμερική



Τα  δημοσιεύματα και σχόλια του αμερικάνικου τύπου κυρίως, μετά το πρόσφατο μακελειό στο δημοτικό σχολείο του Κονέκτικατ, μοιάζουν σαν ξαναζεσταμένο φαΐ  Δεν λένε τίποτε καινούργιο, παρά επαναλαμβάνουν τα χιλιοειπωμένα, αυτά που έχουμε ήδη ακούσει και διαβάσει μετά από κάθε παρόμοιο περιστατικό, έτσι που να καθίσταται αδύνατον να διακρίνουμε αν αφορούν το Columbine, το Virginia Tech, το σινεμά Aurora, το ναό των Σιχ στο Wisconsin, ή τελευταία το Newtown. Μόνιμη επωδός, τα δάκρυα και οι κοπετοί, οι υποσχέσεις για τον περιορισμό των όπλων, για τον αυστηρότερο έλεγχο στη χορήγηση αδειών, για την ψυχιατρική εξέταση των υποψήφιων αγοραστών, αλλά μιλιά για τυχόν απαγόρευσή τους. Αν είναι δυνατόν να παραβιαστεί το Σύνταγμα, άσχετο αν παραβιάζεται συχνά-πυκνά, αν είναι δυνατόν να τροποποιηθεί, άσχετα αν έχει τροποποιηθεί καμιά τριανταριά φορές ως τα τώρα για άλλους λόγους. 

Η οπλοφορία, κατά την πλειοψηφία των Αμερικανών, αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα για την κατοχύρωση της ελευθερίας, την αυτοπροστασία και την προστασία του πολιτεύματος από επίδοξους ανατροπείς. Αυτά διακηρύσσει η πανίσχυρη Εθνική Ένωση Όπλων, (NRA), η οποία όμως δεν θα τα διακήρυττε σαν ευαγγέλιο, αν δεν εύρισκε ευήκοον ους στην πλειοψηφία των Αμερικανών. Δεν είναι εικασία, είναι γεγονός, ότι μετά από κάθε μαζική δολοφονία αυξάνονται τόσο οι πωλήσεις όπλων, όσο και οι υποστηρικτές της άρσης των όποιων ελάχιστων ελέγχων για την αγορά και κατοχή τους. Το 1990 αποτελούσαν μόνο το 19%, σήμερα αγγίζουν το 60%, και μερικές πολιτείες φτάνουν στο σημείο να προωθούν τη νομιμοποίηση κρυμμένων όπλων ακόμα και στα σχολεία. Το μόνο που βρήκε να πει ο εκτελεστικός διευθυντής της NRA, Larry Pratt μετά το φονικό, ήταν να καταλογίσει ευθύνες στους υποστηρικτές του περιορισμού των όπλων, τους οποίους κατηγόρησε ότι με το να αντιτίθενται στον εξοπλισμό των σχολείων, έβαψαν τα χέρια τους με το αίμα των μικρών παιδιών.

Μπλεγμένη θαρρείς, σε μια ομοιοπαθητική του κακού, η Αμερική κοιτάει να ξορκίσει την κλιμακούμενη βία με όλο και περισσότερες αρματωσιές. Τα γεγονότα όμως δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Παρά την εκτόξευση του αριθμού των όπλων, που εκτιμάται στα 200 εκατομμύρια, τα περιστατικά μαζικών δολοφονιών, από εξαιρετικά σπάνια μέχρι το 1980, κανά δυο δηλαδή τη δεκαετία, από το 2000 και εντεύθεν φτάνουν τα μερικά το χρόνο. Αν τώρα, που ένας στους δυο Αμερικανούς ζει σε σπίτι με ένα τουλάχιστον όπλο, υπάρχει εκτίναξη των δολοφονιών, γιατί η γενίκευση της οπλοκατοχής να τις αποτρέψει; Δεν υπάρχει αμφιβολία. Είναι φανερό ότι η Αμερική έχει πιαστεί σε μια παρανοϊκή παγίδα θανάτου και βίας. 

Είναι όμως μόνο η ευρεία διασπορά των όπλων που οδηγεί κάθε λίγο και λιγάκι σε τραγωδία; Θα έφτανε δηλαδή μια αυστηρότερη νομοθεσία και μια γενίκευση των ψυχιατρικών εξετάσεων; Αν ήταν έτσι, στην Ελβετία, όπου η οπλοφορία των ενηλίκων ανδρών είναι υποχρεωτική, (καθότι όλοι θεωρούνται εν δυνάμει στρατιώτες), θα έπρεπε το χιόνι να είναι μονίμως κόκκινο.  Αλλά δεν είναι. 

Η διαφορά εδώ είναι ότι η βία αποτελεί συστατικό στοιχείο της αμερικάνικης κουλτούρας, πράγμα που δεν συμβαίνει με την ελβετική. Και όπως ένα αεροπορικό ατύχημα προκύπτει από τη συμβολή πολλών ταυτόχρονα παραγόντων, έτσι και η διάχυση της κουλτούρας αυτής προέρχεται από τη συνέργεια παραγόντων για τους οποίους διαχρονικά υπεύθυνο είναι το ίδιο το πολιτικό σύστημα και οι εξαρτήσεις του. 

Αν το Χόλιγουντ είναι η πρώτη εξαγωγική βιομηχανία, η δεύτερη είναι η βία. Η Αμερική είναι ο υπ’ αριθμόν ένα εξαγωγέας όπλων, διεξάγει πολέμους, μόνο για το 2011-2012, σε 9 διαφορετικές χώρες ταυτόχρονα, απασχολεί 400,000 προσωπικό σε περίπου 1,000 στρατιωτικές βάσεις και ευθύνεται για τον θάνατο τουλάχιστον μισού εκατομμυρίων παιδιών μόνο στο Ιράκ, για τα οποία, φυσικά, κανένας δεν έχυσε ούτε μισό δάκρυ. Η πολεμική βιομηχανία δεν συντηρείται φυσικά μόνο από τις εξαγωγές, αλλά και από την εσωτερική αγορά, τη διεύρυνση της οποίας έχουν αναλάβει με μεγάλη επιτυχία αδρά χρηματοδοτούμενα πανίσχυρα λόμπι. 

Βία ξεχειλίζει και από τα media. Ένα παιδί μέχρι τα δώδεκά του, θα έχει παρακολουθήσει στην τηλεόραση πάνω από 8,000 φόνους, και πάνω από 100,000 άλλες πράξεις βίας. Η Αμερική πρωτοπορεί επίσης στις πωλήσεις των πλέον βίαιων βιντεο-παιχνιδιών, καθώς και στη διάδοση πολεμικών παιχνιδιών, τα οποία στις περισσότερες χώρες τελούν υπό απαγόρευση.

Και συνεχίζουμε. Η Αμερική έχει τους περισσότερους ανά κάτοικο φυλακισμένους. Η Αμερική παρουσιάζει μια από τις μεγαλύτερες ανισότητες στην κατανομή του πλούτου. Η μεσαία τάξη βρίσκεται σε καθίζηση, η φτώχεια σε άνοδο, και δεν είναι τυχαίο που η ραγδαία αύξηση των επεισοδίων βίας συμπίπτει με την περίοδο άνθισης του νεοφιλελευθερισμού. Η πίεση που ασκείται στα άτομα μέσα από τη γενικευμένη ανασφάλεια και τη θεοποίηση του ανταγωνισμού, έρχεται τότε και βρίσκει εκτόνωση στους κοινούς μύθους του μοναχικού καβαλάρη που εκεί στην άγρια δύση, δεν έχει τίποτε άλλο, παρά μονάχα τη καραμπίνα του για να προστατευτεί. Επικίνδυνο μείγμα.

5 σχόλια:

raskolikas είπε...

Με προβληματίζει η αναφορά (όχι μόνο από σένα αλλά και από πολλούς διανοούμενους) στην "κουλτούρα της βίας" των ΗΠΑ. Όχι ότι την αμφισβητώ, αλλά δεν είμαι σίγουρος αν κατέχει τα πρωτεία. Αν δηλαδή τα αμερικανάκια έρχονται σε επαφή με τόση βία, τι να πουν τα κορεατάκια ή τα γιαπωνεζάκια - και πιάνω μόνο τον "πολιτισμένο" κόσμο, επειδή η επαφή με τη βία είναι πολύ περισσότερο παραστατική-καταναλωτική απ' ότι βιωματική, όπως π.χ. σε τριτοκοσμικές κοινωνίες. Φοβάμαι ότι οι εξηγήσεις που δίνουμε είναι πολύ επιδερμικές. Ωστόσο δεν έχω να προτείνω απολύτως τίποτα περισσότερο. Μήπως σε ένα βαθμό ο μύθος της "κουλτούρας της βίας", τροφοδοτεί την ίδια αυτή την κουλτούρα (και κυρίως το οικονομικό της υπόστρωμα) λειτουργώντας με τον ίδιο τρόπο που εδώ στα δικά μας λειτουργεί ο μύθος της "ψωροκώσταινας";

cynical είπε...

raskolikas,

απ'όποια σκοπιά και να το δει κανεία, η Αμερική έχει εκ του μακρόθεν τα πρωτεία σε αριθμό δολοφονιών, φυλακισμένων, οπλων κλπ, από οποιοδηποτε μερος του κοσμου. Αρα κάτι συμβαίνει εδώ.

Πιστευω, το γραφω και στο κειμενο, ότι είναι αποτελεσμα πολλών παραγόντων, όχι συγκυριακών, αλλά που έχουν ενσταλαχθεί βαθιά μεσα στο αμερικανικο θυμικο.

Είναι η ψυχολογια των πιονιερων που δαμασαν φυση και ινδιανους, και που επιζει μεσα απο κοινους μυθους;

Ειναι η λατρεια του ατομου, που θέλει να επιβεβαιώνεται το ίδιο, σε αντίθεση με την κοινότητα;

Ειναι η λατρεια του οπλου, ως θεματοφυλακας της ατομικότητας;

Στην Ελλάδα, θα έλεγε κανείς ότι οι κρητικοί έχουν μια ιδιαιτερη σχέση με τα όπλα, που πάει πίσω στο χρόνο, αλλά ποτέ δεν θα βλέπαμε κάτι ανάλογο όπως την αμερική. Αρα παίζουν κι άλλοι παράγοντες, που είναι σε μεγάλο βαθμό (ετσι νομιζω), η βία μέσα από τις απαιτήσεις και τα πρότυπα της εκεί κοινωνίας. Σκέψου μόνο πόσο εύκολος είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα σε winners και loosers, και πώς βιώνεται.

Σχετικά με τα γιαπωνεζάκια, εκει απαγορεύονται τελείως τα οπλα. Αλλά οι ασιατικές είναι άλλου είδους κοινωνίες, λιγότερο ατομιστικές από τις δυτικές. Ίσως αυτό να κάνει τη διαφορά.


Ανώνυμος είπε...

Σκεφθείτε τι έχει να συμβεί στις ΗΠΑ οταν το χάσμα πλουσιων και φτωχών μεγαλώσει ακόμη περισσότερο και οξυνθούν οι ταξικες αντιθέσεις.
Με την κουλτούρα οπλων που έχουν καθε μέρα θα πέfτει πιστολιδι επι δικαίων και αδίκων μέχρι διάλυσης αυτού του κράτους.
markos

BETTY είπε...

Μήπως είναι το χρήμα? άκουσα ότι το Ταμείο των Εκπαιδευτικών έχει το 6% των μετοχών της εταιρείας που κατασκέυασε το οπλοπολυβόλο του δράστη. Φαντάζομαι ότι θα έχουν κάνει παρόμοιες τοποθετήσεις και σε άλλες οπλοβιομηχανίες. Απλά είναι εργαλείο της οικονομίας, αν δεν υπήρχαν τόσοι κάτοχοι όπλων πως θα ανέβαινε η μετοχή στο χρηματιστήριο?

cynical είπε...

Βetty, διολου απίθανο.

Ειδα καπου ενα κειμενο που εφιστουσε την προσοχη στους ασφαλισμενους στις ΗΠΑ και αλλου, να τσεκαρουν πού εχουν επενδυσει τα ταμεια τους.