Ο Ουμανισμός του Ιρανικού Κινηματογράφου

Πολλές φορές όταν αισθάνομαι να πλησιάζει η ώρα που θα πρέπει ν’ αρχίσω να σκέφτομαι για το τι θα γράψω, συνήθως βρίσκομαι παγιδευμένη ανάμεσα σ’ ένα μάτσο από πιθανά θέματα. Να γράψω γι αυτό, να γράψω για κείνο, να γράψω για το άλλο, ανήμπορη για κάμποση ώρα ν’ αποφασίσω και να στρωθώ. Αν σταθώ όμως για μια στιγμή συγκεντρωμένη και με αφουγκραστώ προσεχτικά, κάποιες φορές καταφέρνω να εντοπίσω και ν’ ανασύρω απ’ το σωρό ένα αδύναμο, μα επίμονο σήμα, που μπορεί απλά να είναι ένα ασαφές συναίσθημα ή μια ασχημάτιστη και θολή ιδέα, όπως ένας αδιόρατος ας πούμε, πόνος που έρχεται και ξανάρχεται και που όμως δεν περνά.

Χωρίς ποτέ να γίνεται τυραννικός, η επίμονη παρουσία του μού υπενθυμίζει ότι δεν θα μπορέσω ποτέ ν’ απαλλαγώ απ’ αυτόν, παρά μόνο αν κάποια στιγμή καθίσω κι ασχοληθώ μαζί του, αν του δώσω επιτέλους σημασία, αν του δώσω τελικά διέξοδο και μορφή.

Ένας τέτοιος αδύναμος, μα επίμονος ψίθυρος που με τριγυρίζει πολύ καιρό τώρα έχει όνομα και λέγεται Ιράν και ειδικά Τεχεράνη. Δεν είναι τόσο η αλλόκοτη, αλλά όχι και τόσο αλλόκοτη τελικά καθημερινότητα που με ελκύει να την εξερευνήσω, δεν είναι τόσο τα σαγηνευτικά μάτια των γυναικών και τα διαπεραστικά βλέμματα των ανδρών που θα ήθελα κάποτε να διασταυρωνόμουν μαζί τους, δεν είναι τόσο τα ροδόχρωμα περσικά κοσμήματα, σε κάποιο ψηλό όροφο του μουσείου ισλαμικής τέχνης που με εντυπωσιάζουν με τις γήινες χαρές που αποτυπώνουν, δεν είναι το θεόρατο ηφαίστειο Ντάμαβαντ με τα 5600 μέτρα που σα σκιά απλώνεται πάνω απ’ την πόλη, δεν είναι τόσο αυτό το κράμα ανατολής-δύσης που με αποσυντονίζει, όσο η εικόνα του ανθρώπου όπως αναδύεται από τον ανυπέρβλητα ποιητικό, αισθητικό, χαμηλόφωνο, διεισδυτικό και ιδιαίτερα ουμανιστικό ιρανικό κινηματογράφο. Και είναι αυτές οι εικόνες που μου φουσκώνουν τα μυαλά και με τραβάνε κατά κείνα τα μέρη.

Με αφορμή την πρόσφατη (2009) ταινία του ιρανού Asghar Farhadi, «Τί απέγινε η Έλι» που παίζεται αυτές τις μέρες στις αίθουσες, γύρισα προς τα πίσω και ξαναέφερα στο νου κάποιες παλιότερες ιρανικές ταινίες, που ακόμα και σήμερα, ανακαλώντας τες μου προξενούν βαθιά συγκίνηση.


Πρωτόμαθα για τον περσικό σινεμά από τον Abbas Kiarostami. Απ’ αυτόν κράτησα στο στόμα την πικρή «Γεύση των Κερασιών» βραβευμένη ταινία με τον Χρυσό Φοίνικα των Καννών το 1997 .


Ο Majid Majidi, με μάγεψε κανονικά με τις τρεις απανωτές ταινίες του «Τα Παιδιά του Παραδείσου» το 1997, «Το χρώμα του Παραδείσου» το 2000, και την φανταστική «Βροχή» (Baran) το 2001.


Θυμάμαι ακόμα τον Jafar Panahi και το κοριτσάκι του με «Το Άσπρο Μπαλόνι», βραβευμένη κι αυτή στις Κάνες το 1995.


Πολλές απ’ αυτές τις ταινίες τις είδα και τις ξαναείδα κι άλλες φορές. Άλλες, που παίχτηκαν στις αίθουσες τις έχασα παρά τη θέλησή μου. Πιστεύω, όχι για πάντα. Και αυτές που 'ναι να 'ρθουν στο μέλλον είμαι σίγουρη ότι δεν θα με προδώσουν, παρά θα συνεχίσουν να με καταβυθίζουν στις πιο ακροτελεύτειες γωνιές της ανθρώπινης ψυχής.

Και το ταξίδι στη Τεχεράνη, όλο και περισσότερο μου καρφώνεται στο μυαλό.