Ελληνική Μετανάστευση σε Δυο Συνέχειες: Δεύτερο Μέρος

3) ΤΡΙΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΚΥΜΑ - ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Η ιδιομορφία του τρίτου αυτού μεταναστευτικού κύματος είναι ότι
α) κατευθύνεται λιγότερο προς ΗΠΑ και περισσότερο προς Ευρώπη και
β) ότι συνοδεύεται από ένα μεγάλο κύμα παλιννόστησης εξ΄ αιτίας της πετρελαϊκής κρίσης του 1973 αλλά και της ανακοπής των μεγάλων μεταπολεμικών ρυθμών ανάπτυξης των δυτικοευρωπαϊκών οικονομιών.

Η Ευρώπη βγαίνει πληγωμένη από τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και αποφασισμένη να ξαναρχίσει. Οι οικονομίες των χωρών αναπτύσσονται με γοργό ρυθμό και χρειάζονται φτηνά εργατικά χέρια. Η Ελλάδα και πάλι στην πρωτοπορία, μαζί με την Ιταλία και Ισπανία, γίνεται ο κύριος αποστολέας μιας ανεκμετάλλευτης και υποαπασχολούμενης εργατικής δύναμης.

Η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που δέχεται Έλληνες να δουλέψουν στ’ ανθρακορυχεία της, είναι το Βέλγιο, το 1954. Ανάμεσα στα 1954-1958 15,000 (γιά άλλους 40,000) έλληνες περνούν τα σύνορα. Η Γερμανία μπαίνει στο παιχνίδι λίγο αργότερα, το 1959 με 2,500 εργάτες. Το 1960, η αύξηση όμως είναι αλματώδης, όπου 23,000 προστίθενται αυτή τη φορά. Το 1961, ακόμη 30,000 , το 1962 47,500, το 1963 58,000 και 65,000 τον επόμενο χρόνο. Έτσι, στο τέλος του 1965 περίπου 200,000 έλληνες βρίσκονται στη Γερμανία να δουλεύουν στη βαριά κυρίως βιομηχανία, ενώ μέχρι το 1976 ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων εργαζομένων στη Δ. Γερμανία ανέρχεται στους 630,000, δηλαδή στο 84% του συνολικού αριθμού των μεταναστών στην Ευρώπη μεταπολεμικά. Οι ρυθμοί αυτοί εξόδου συντηρούνται μέχρι την μεταπολίτευση, οπότε και αρχίζουν σταδιακά να πέφτουν. Το ίδιο χρονικό διάστημα η υπερπόντια μετανάστευση γνωρίζει κάμψη, με ...μόνο 236,000 έλληνες να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα ανάμεσα στα 1946 – 1963.

Τα αίτια του τρίτου αυτού μεταναστευτικού κύματος, πολιτικά και οικονομικά, οφείλονται στις καταστάσεις που δημιουργήθηκαν μετά τον Παγκόσμιο και τον Εμφύλιο πόλεμο. Για παράδειγμα, η αμερικανική κυβέρνηση είχε δώσει 75,000 άδειες εγκατάστασης σε έλληνες που προέρχονταν από περιοχές που πέρασαν σε κομμουνιστικό καθεστώς καθώς και σ’ εκείνους που είχαν δεινοπαθήσει κατά την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Την ίδια δε περίοδο, πολλοί πολιτικοί πρόσφυγες από την ηττημένη Αριστερά ακολουθούν τους δρόμους προς τα Βαλκάνια και την Σοβιετική Ένωση, περίπου 35,000.

Κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου, αλλά και τα κατοπινά χρόνια, με τις ανελέητες διώξεις των αριστερών και δημοκρατικών πολιτών, πολλοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο και να βρούνε καταφύγιο στις μεγαλουπόλεις. Η ανεργία έφτανε σε διψήφια νούμερα, τα χωράφια έμεναν ακαλλιέργητα και η τοπική οικονομία κατέρρεε. Ο εκπατρισμός ήταν και πάλι η μόνη διέξοδος. Η περιοχή δε, που πλήρωσε περισσότερο αυτή τη φορά με εκροή ανθρώπινου δυναμικού ήταν η Βόρεια Ελλάδα, ενώ στην προηγούμενη μεταναστευτική περίοδο, στις αρχές του αιώνα δηλαδή, το ρόλο αυτό τον είχε η Πελοπόννησος.

Η μεταπολεμική μετανάστευση στις ΗΠΑ περιγράφεται στον Πίνακα 2.

Επίσης, ο Πίνακας 3 περιέχει συγκριτικά στοιχεία ανάμεσα στις ΗΠΑ και Γερμανία για την ίδια περίοδο.



Ενώ, η συνολική μεταπολεμική έξοδος αναγράφεται στον Πίνακα 4.


H ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Στα παιδικά μου χρόνια, η Γερμανία ήταν στην ημερήσια διάταξη. Δεν υπήρχε οικογένεια, εκεί στα χωριά της Μακεδονίας όπου μεγάλωσα, που να μην είχε κάποιον δικό της, κάποιον κατάδικό της στα ξένα. Για παιδιά, μιλάω και για γονείς. Το μοτίβο παντού το ίδιο. Η γιαγιά στο χωριό, μεγαλώνει εγγόνια. Παιδιά που λένε τη μάνα, θεία και τη γιαγιά, μαμά. Παιδιά που πηγαινοέρχονται ανάμεσα στο χωριό και τη Γερμανία. Πολλά τέτοια παιδιά, που ονειρεύονται να μεγαλώσουν και να τραβήξουν κι αυτά για τη Γη της Επαγγελίας. Και μετά, η προγραμματισμένη επιστροφή το καλοκαίρι για διακοπές. Έπηζαν οι χωματόδρομοι από ξεχαρβαλωμένες Mercedes, Opel Kadett και Ford Taunus, φορτωμένα ως εκεί πάνω με μπαγκάζια, δώρα κυρίως. Τις πιο πολλές φορές οι κούρσες νοικιασμένες, για τα μάτια του κόσμου. Τεκμήρια επιτυχίας και προκοπής. Καμάρωνε η μπάμπω, δικαιωμένη πια, μπροστά-μπροστά στη Mercedes του γιου της. Σ’ αλλοτινούς καιρούς, ούτε ν’ ονειρευτεί δεν θα μπορούσε τέτοια μεγαλεία! Και μετά έβγαιναν τα νάιλον καλσόν, τα μεγάλα κουτιά με κρέμα Nivea, και οι περίφημες κρέμες προσώπου Marbert. Δώρα που σ’ εκείνους τους καιρούς φάνταζαν εξωτικά. Τα αντίστοιχα της Ελλάδας, δεν πιάνανε μία. Της Γερμανίας ήταν πάντα τα καλλίτερα! Και οι σοκολάτες, καμία σχέση με τις δικές μας!

Σήμα κατατεθέν μιας ολόκληρης εποχής. Καλσόν, Nivea και η Ελλάδα μεσίστια!

Η Γερμανία, όμως, έδωσε ψωμί, το ίδιο και η Αμερική. Τάισε πολύ κόσμο, και μετά τα πρώτα πέτρινα χρόνια, τον ανθρώπεψε. Στα χωριά σιγά-σιγά άρχισαν να ξεφυτρώνουν καλαίσθητα σπιτάκια στην αρχή, σπιταρόνες, σε στιλ δυναστείας, αργότερα. Όλα με λεφτά της Γερμανίας.

4). ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η κατανομή του απόδημου ελληνισμού σήμερα απεικονίζεται στο παρακάτω σχεδιάγραμμα, Πίνακας 5.

Τη μερίδα του λέοντος έχει η Αμερική, έχοντας απορροφήσει το 61% των αποδήμων και ακολουθούν η Ευρώπη με το 23% και η Ωκεανία με το 13%.

Οι δρόμοι της μετανάστευσης παγκοσμίως έχουν αλλάξει. Η Ελλάδα, κυρίως μετά το 1990 δέχεται πια μετανάστες είτε από τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες και τις γειτονικές Βαλκανικές χώρες, είτε, σε λιγότερο βαθμό, από χώρες της Ασίας και της υποσαχάρειας Αφρικής. Το ίδιο, πάνω-κάτω συνέβη και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τους μετανάστες ν’αποτελούν πλέον το 8-10% του συνολικού πληθυσμού τους.

Στην Ελλάδα, ο αριθμός των μεταναστών αντιστοιχεί επισήμως στο 7,0% του πληθυσμού της χώρας, ενώ οι πραγματικοί αριθμοί είναι αρκετά μεγαλύτεροι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2001, στην χώρα μας βρίσκονται 762.191 μετανάστες, 415.552 άνδρες και 346.639 γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των μεταναστών προέρχεται από την Αλβανία 57,5% (438.036 άτομα), ενώ από τις 24 κυριότερες χώρες προέλευσης /αποστολής οι 20 είναι από την Ευρώπη 10 από την Ασία, 2 από την Βόρεια Αμερική και από μία χώρα η Αυστραλία και η Αφρική.

Η κατανομή των αλλοδαπών στην Ελλάδα, ανά χώρα προέλευσης παρουσιάζεται στον Πίνακα 6.

Πέρα λοιπόν, από την αναταραχή που, φυσιολογικά, δημιουργήθηκε τον πρώτο καιρό, οι μετανάστες έχουν σήμερα σε μεγάλο βαθμό ενσωματωθεί στην ελληνική κοινωνία, μιλούν τη γλώσσα, έχουν αποκτήσει κάποια σταθερή δουλειά, διασκεδάζουν, ονειρεύονται, νοσταλγούν και αποταμιεύουν.
Είναι συγκινητικό να βλέπει κανείς ανθρώπους να ξεριζώνονται απ’ τις πατρίδες τους και να διαλέγουν τον τόπο μας για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, σαν τη δική τους Γη της Επαγγελίας.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. «Επισκόπηση της ιστορίας της Νεοελληνικής διασποράς», Ι.Κ. Χασιώτης, εκδ. Βάνιας, 1993.
2. «Παγκόσμιοι Έλληνες», Αφιέρωμα εφημ. Ελευθεροτυπία, 27/11/1999.
3. «Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη», Θανάσης. Βαλτινός, εκδ. Κέδρος.
4. Essays on Greek Migration, Migration Series No 1., Social Sciences Center Athens, 1967.