To Publish or Not to Publish?

Δεν μπορώ να πω, στην οικογένειά μου τιμούσαμε ανέκαθεν τους προγόνους μας, τους σεβόμασταν όσο ήταν ακόμα εν ζωή, αλλά και όταν εξέρχονταν από τον μάταιο τούτο κόσμο, ακόμα κι αν δεν μάς είχαν αφήσει τίποτε πίσω για να τους θυμόμαστε, εμείς χωρίς καμιά διάκριση κάναμε το παν να τους κρατάμε στη μνήμη φρέσκους και ζωντανούς. Τους μακαρίζαμε, πίναμε κανά ποτήρι στην υγειά τους, τούς κάναμε τα μνημόσυνα και όλα τα πρέποντα αγιωτικά, και πάνω απ’ όλα τούς τοποθετούσαμε κορνιζαρισμένους και χαμογελαστούς στην πιο περίοπτη θέση του μπουφέ, στην ίδια παρέα με όλους τους μακαρίτες και μακαρίτισσες, γενιές επί γενεών προς τα πίσω, τόσο πίσω, ως την εποχή της πρώτης νταγκεροτυπίας. Για τους προηγούμενους, που δεν είχαν ευτυχήσει να δούνε τις φάτσες τους στο γυαλί, υπήρχε το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας, που κι εγώ δεν ξέρω πόσο μακριά τρυπούσε το χρόνο.

Κάποια μέρα, όταν είχα πάρει να μεγαλώνω, με πήρε η μάνα μου από το χέρι και με πήγε στο ζωολογικό κήπο. Νάτος, μου λέει, ο μακρινός μας παππούς και μού ‘δειξε έναν τσαχπίνη χιμπατζή: ο παππούς όλων των παππούδων! Γιατί παππούς τώρα, και όχι γιαγιά, δεν μού ‘ρθε εκείνη τη στιγμή να το ρωτήσω, ούτε και για το πώς άντεχε τόσα χρόνια η μάνα μου να βλέπει την τόση αδικία της φύσης, που είχε καταδικάσει αυτόν τον πρωταρχικό μακρινό παππού στο να μην έχει ο ίδιος έναν δικό του, κατάδικο παππού.

Ο αξιαγάπητος αυτός χιμπατζής ήρθε λοιπόν και βρήκε τη θέση του στο Νο. 1 του γενεαλογικού μας δέντρου, αλλά όπως ανακάλυψα σύντομα, ο ίδιος χιμπατζής είχε επίσης στρογγυλοκαθίσει και σε όλα τ’ άλλα γενεαλογικά δέντρα του κόσμου, μιας και ήταν πια κοινό μυστικό ότι ο πιο κοντινός- μακρινός πρόγονος του ανθρώπου δεν ήταν άλλος από τον παππού μου τον χιμπατζή. Ήμουν πολύ χαρούμενη που μπορούσα να αποκαλώ «παππού» αυτό το τρισχαριτωμένο πλάσμα και όχι καμιά ασχημομούρα κατσαρίδα.

Υπήρχαν πολλοί μουστερήδες για την προνομιακή αυτή συγγένεια, στην ουσία όλα τα πλάσματα αυτής της γης αδιακρίτως, δυστυχώς όμως άλλα είχαν εξαφανιστεί μυστηριωδώς από προσώπου γης εντελώς κι αμετακλήτως, αλλονών τους έλλειπε κάτι, κανα χέρι, κανα μάτι, κανα πόδι, αναπηρίες που τους έκοψαν το δρόμο στους αιώνες, παρά ταύτα, όταν με τα πολλά κάποιοι βάλθηκαν να βάλουν σε σειρά τα γονίδια όλων των υποψηφίων προγόνων μου, δεν έμειναν παρά ο χιμπατζής με το 98.4% του DNA του να μοιάζει με το δικό μου, ο γορίλας με το 97.5% και ο ουραγκοτάγκος με μόνο το 96.5%. Αναμφίβολα λοιπόν, η ναυαρχίδα του γενεαλογικού μου δέντρου, καλώς βρισκόταν εκεί που βρισκόταν.

Μέχρι που πριν λίγο καιρό, η επιστήμη, άστατη όπως είναι, μα και αναντικατάστατη, ανακατεύτηκε και άλλαξε τη σειρά. Μια καινούργια δημοσίευση που βγήκε στον αέρα (τα σχετικά δείτε τα σε πρόσφατο τεύχος του New Scientist), ισχυρίστηκε, αμφισβητώντας τον ίδιο τον κορμό της βιολογίας, ότι το ποσοστό ομοιότητας του DNA δύο ειδών δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη συγγενική τους σχέση. Και με βάση μια σειρά επιχειρημάτων που δεν κατανοώ, αλλά και τα οποία δεν κατανοεί και ως εκ τούτου απορρίπτει σύμπασα η γενετική ορθοδοξία, ο πιο κοντινός μας συγγενής δεν είναι ο χιμπατζής, αλλά ο ουραγκοτάγκος!

Σιγά τα ωά, θα πει κανείς. Τι χιμπατζής, τι ουραγκοτάγκος! Για μας τους κοινούς θνητούς δεν έχει και μεγάλη σημασία. Μια μικρή, χωρίς περαιτέρω επιπτώσεις στις επόμενες γενιές, αντικατάσταση της Νο 1 θέσης του γενεαλογικού μου δέντρου, και μια δευτερεύουσα στην προμετωπίδα του παρόντος blog, και η ζημιά θα έχει πλήρως αποκατασταθεί.

Εκεί όμως που πράγματι «σπάσανε αυγά» ήταν το γεγονός αυτής καθ’ αυτής της δημοσίευσης σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό μιας εντελώς αιρετικής άποψης, εν γνώσει φυσικά των εκδοτών που αποφάσισαν να πάρουν την ευθύνη των πράξεών τους και να αντιμετωπίσουν ευθαρσώς (ελπίζω) την διεθνή κατακραυγή. Η απόφαση αυτή ξαναβγάζει στην επιφάνεια το θέμα τού ποιες επιστημονικές εργασίες δημοσιεύονται και ποιες όχι. Η μέχρι τώρα πρακτική, η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει διαφυλάξει και το κύρος της επιστημονικής έρευνας, είναι οι επιστημονικές εργασίες να αξιολογούνται από ανώνυμους κριτές του ιδίου επιστημονικού αντικειμένου και να δημοσιεύονται σε αντίστοιχα περιοδικά με τη σύμφωνη γνώμη αυτών και του εκδότη.

Με την πρακτική όμως αυτή, (peer review), ενώ περνάνε απ’ την κρησάρα των κριτών ως επί το πλείστον τεκμηριωμένες εργασίες, εν τούτοις παραμένουν εκτός κοινής θέας και υπόληψης και κάποιες άλλες οι οποίες πιθανόν να περιέχουν πολύ πρωτοποριακές ιδέες που θα μπορούσαν να δώσουν το έναυσμα για καινούργιες αναζητήσεις. Υπάρχουν βέβαια και οι ακραίες γνώμες (ευτυχώς λίγες) οι οποίες θέτουν επί τάπητος ολόκληρο το θεσμό της αξιολόγησης, αγνοώντας όμως ότι με τον τρόπο αυτό θα προσφέρουν χείρα βοηθείας στους απανταχού παραφυσικούς, δημιουργιστές και μάγους που καιροφυλακτούν στην γωνία, να εφορμήσουν σε νερά που δεν τους ανήκουν και να ματαιώσουν το θεσμό και την αξιοπιστία του