Παρασκευή 23 Μαΐου 2008

Aναζητώντας τον Χαμένο Μπιντέ.


Η απόφασή μου να ασχοληθώ με την κοινωνιολογία των ειδών υγιεινής ξεκίνησε μετά από έναν αθώο περίπατο επί της Κηφισίας, όπου μια τυχαία παρατήρηση ορισμένων χαρακτηριστικών της ντουζιέρας, (όπως η διαφάνεια των τοιχωμάτων της) με οδήγησαν, μετά από συνεχείς και ενδελεχείς παρατηρήσεις, να συγγράψω ως επιστέγασμα αυτών των ερευνών και το αντίστοιχο πόνημα. Επειδή όμως στην ερευνητική κοινότητα μια σειρά παρατηρήσεων σπάνια καταλήγει σε ένα και μόνο σύγγραμμα, διότι, μεταξύ άλλων, μαζί με την κύρια παρατήρηση υπάρχουν και αρκετές παράπλευρες σε γειτονικά ας πούμε αντικείμενα, κάπως σαν υποσημειώσεις στις κύριες σημειώσεις, και επειδή η ερευνητική εργασία είναι μια ατέρμονη διαδικασία παραγωγής πονημάτων, (και ουχί αποτελεσμάτων ή συμπερασμάτων, το κόλπο μπορώ να σας το αναλύσω), όπου η μια λεπτομέρεια πυροδοτεί καινούργιους συσχετισμούς και ανοίγει καινούργια πεδία προς διερεύνηση, μετά από όλη αυτή τη λογοδιάρροια, όπως είναι φυσιολογικό επεξέτεινα τις έρευνές μου και σε γειτονικά της ντουζιέρας πεδία όπως η χέστρα και ο μπιντές.

Θα έχετε παρατηρήσει εσχάτως ότι όλο και πιο πολλοί ιστοριογράφοι, η πλειονότητά τους θα έλεγα, στρέφουν τη ματιά τους από τα πεδία των μαχών και τα γιαταγάνια του Νικηταρά, σε πιο ειρηνικές δραστηριότητες και σε καθημερινά αντικείμενα και συμπεριφορές, στην καταγραφή δηλαδή της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας, αντί της προσφιλούς στρατιωτικής, (σχολή Annales). Δείτε για παράδειγμα τη θύελλα αντιδράσεων που ξεσήκωσε το πρόσφατο βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ Δημοτικού εξ αιτίας αυτής ακριβώς της αντίληψης των συγγραφέων του. Μιας και είμαι μια απ’ αυτούς που ασπάζονται τη θέση ότι η ανθρώπινη εμπειρία εγγράφεται περισσότερο στην καθημερινότητά της παρά στα πεδία των μαχών, όπου εκεί εγγράφεται η βούληση των αρχόντων, (νόμιμη και αυτή δεν αντιλέγω), αποφάσισα να ασχοληθώ με την κοινωνιολογία του μπιντέ σαν ενδεικτικό κι αυτό αντικείμενο της εξελικτικής πορείας της ελληνικής κοινωνίας.

Χωρίς να διεκδικώ τον πλούτο και τη διεισδυτικότητα της μελέτης ενός Ηλία Πετρόπουλου, θα αναφέρω ότι ο μπιντές ήταν έργο Παριζιάνων επιπλοποιών της εποχής του Λουδοβίκου ΙΕ (τέλος 17ου, αρχές του 18ου αιώνα), η πρώτη αναφορά σε αυτόν έγινε το 1710 (σώπα!!) και σχετίστηκε με τον αξιότιμο κύριο Christophe Des Rosiers κατασκευαστή μπιντέδων για την βασιλική οικογένεια, (κοινώς χεστήκαμε γι αυτή την πληροφορία). Τον μπιντέ για κάποιο λόγο, (δεν είναι δύσκολο να τον μαντέψετε!), τον οικειοποιήθηκαν αμέσως οι κύριοι και οι κυρίες της αριστοκρατίας, και όταν οι επαναστατημένοι γάλλοι επικράτησαν, πέρασαν από λεπίδι όχι μόνο αυτούς τους ίδιους, αλλά και τους μπιντέδες τους οι οποίοι φαίνεται ότι φάνταζαν στα μάτια τους σαν τα κατ’ εξοχήν σύμβολα της αντεπανάστασης και της οπισθοδρόμησης.

Με την γαλλική επανάσταση αρχίζει δυστυχώς και η σταδιακή παρακμή του είδους, σε τέτοιο βαθμό ώστε να εξοριστεί στα μπουρδέλα και τις παστρικές. Με μια τέτοια πορεία και με τη φήμη που τον συνόδευε, δεν ήταν δυνατόν να κάνει σταδιοδρομία στο εξωτερικό και ειδικά στις ευγενείς χώρες Αγγλία και Αμερική. Εκεί ούτε στα πουριτανικά τους μπουρδέλα δεν υπήρχε περίπτωση να τον δεχτούν. Όπως ακριβώς και σήμερα.


Και τότε, ήμασταν εμείς που τον καλοδεχτήκαμε. Δεν ξέρω πότε ακριβώς έγινε αυτό, ο Πετρόπουλος έχει πεθάνει για να το διερευνήσει, αλλά εκπλήσσομαι που η ντόπια αστική μας τάξη είχε την ευφυΐα να κατανοήσει από τόσο νωρίς τη συνάφειά της με τους οίκους ανοχής και τα λειτουργικά τους αντικείμενα.

Εν πάση περιπτώσει, για να μη μακρηγορήσω υπήρχαν κάποιες εποχές που οι μπιντέδες αποτελούσαν το πρώτο και καλύτερο αξεσουάρ του αστικού, μικροαστικού σπιτιού. Άσχετο, αν κανένας δεν το χρησιμοποιούσε γιατί ήταν πάντα γεμάτος με σφουγγαρόπανα, εσώρουχα και κάλτσες για πλύσιμο, τσιμπιδάκια, μανταλάκια, απορρυπαντικά, κατσαρίδες και τρίχες, άπειρες τρίχες, από κάθε σημείο του σώματος. Σκέτη μπίχλα. Μπορεί το πλυντήριο να μην χώραγε στο μπάνιο και να το θρονιάζαμε ακόμα και στο σαλόνι, αλλά ο μπιντές παρέμενε ασάλευτος στη θέση του. Ιεροσυλία να τον ξηλώσεις, έγκλημα κατά της αξιοπρεπείας του ατόμου να τον απαρνηθείς. Έτσι λοιπόν μεγαλώσαμε, με χαρές και με τραγούδια, με μπιντέδες και φιλιά.


Ώσπου οι μικροαστοί, γίνηκαν νεόπλουτοι. Και τότε τι λογικά θα περίμενε κανείς; Την μετεξέλιξη του «αναλογικού» μπιντέ σε «ηλεκτρονικό», ή την αλά Japan, integration της χέστρας και μπιντέ σε ένα πολυεργαλείο, σε ένα πολυμηχάνημα με ποικίλες και διαφοροποιημένες χρήσεις.


Άντ’ αυτού η νέα τάξη που ακολούθησε την μικροαστική, απετέλεσε και τον νεκροθάφτη του μπιντέ. Ως δια μαγείας ο μπιντές εξαφανίστηκε από τα διαμερισματόσπιτα και πέρασε στο χοντροντούλαπο της ιστορίας παρά τις φιλότιμες προσπάθειες φίλεργων ερευνητών να τον εκσυγχρονίσουν, ακόμα και να τον αυτοματοποιήσουν.


Το ερώτημα αυτό της εκθρόνισης απασχόλησε αρκετά την ευγενή τάξη των κοινωνιολόγων, χωρίς όμως να μπορέσουν να δώσουν ως τα τώρα τελεσίδικη απάντηση. Σίγουρα, δεν ήταν η στενότης χώρου, ούτε η αλλαγή των αντιλήψεων περί σωματικής υγιεινής των νεοελλήνων. Αυτές οι τελευταίες μπορεί και να προόδευσαν με το χρόνο. Και ούτε πιστεύω ότι τα σπίτια παλιότερα ήταν πιο ευρύχωρα από τα σημερινά.


Παρά το γεγονός ότι ο μπιντές τελικά μπορεί να εξορίστηκε από την εισαγωγή νέων λατρευτικών αντικειμένων του μπάνιου, όπως μπανιέρες και ντουζιέρες τζακούζι, home cinemas και αδιάβροχα laptops, εν τούτοις το μυστήριο του χαμένου μπιντέ θα παραμένει αδιευκρίνιστο και θα στοιχειώνει τα βράδια της αϋπνίας μου.


«...Τράβηξα το καζανάκι και μετά πήγα στο παράθυρο ν΄ αναπνεύσω λιγάκι, ν’ ακούσω τον ήχο της πόλης. Από παντού ερχόταν ένας παράξενος θόρυβος. Δεν ήταν ο γνωστός θόρυβος απ’ τ’ αυτοκίνητα. Άλλου είδους αυτός: 'Ένα επίμονο πλατς-πλατς σκέπαζε κάθε άλλη βοή. 'Εστησα το αυτί και κατάλαβα. 'Ολο το λεκανοπέδιο της Αττικής είχε μεταβληθεί σ' ένα απέραντο μπιντέ κι είχαμε καθίσει όλοι επάνω και πλενόμασταν, πλενόμασταν, πλενόμασταν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες καζανάκια χύνοντας καταρράκτες νερού, χαιρετούσαν την πρόοδό μας....»,

έγραφε ο Μάριος Χάκκας στον «Μπιντέ» γύρω στο 1970. Σήμερα, μετά τόσα χρόνια η χώρα δονείται από έναν άλλον θόρυβο, πιο βίαιο και πιο δυναμικό αυτή τη φορά, αυτόν από τον παφλασμό του νερού στο τζακούζι.

23 σχόλια:

nelly είπε...

ο μπιντες στο μπανιο εγινε μετα τζακι στο σαλονι βρε cynical...δεν εξηφανισθη,οπως ισχυριζεσαι,μεταμορφωθηκε σε κατι πιο ζεστο,πιο φιλικο,πιο τρυφερο,πιο φινετσατο...
(εχεις κανει και σχετικη αναρτηση στο παρελθον)

cynical είπε...

Μπράβο ρε συ Νέλλη,καλά που κρατάς μια σειρά σε αυτό το αχούρι. Τζάκια, ντουζιέρες, μπιντέδες, όλα αχταρμά τα έκανα.
Θα μπορούσα επίσης να πω:

"Ο μπιντές φεύγει, το τζακούζι έρχεται".

Ανώνυμος είπε...

εξαιρετικο οπως παντα μπιντεδοπονημα.Το κυριωτερο ειναι οτι παντα εστω και με καθυστερηση ικανοποιειτε και τους ποιο απαιτητικους αναγνωστες σας στις ποιο εκκεντρικες αναζητησεις τους.

Ανώνυμος είπε...

NP:

Ως μικρά παιδιά, εμένα και τις αδελφές μου, οι γονείς μας μας είχαν πείσει ότι ο μπιντές είναι για να πλένουν τα πόδια τους τα παιδιά. Και πράγματι, ειδικά το καλοκαίρι το πλύσιμο των ποδιών (με πολύ λιγότερο νεράκι απ' ότι στην μπανιέρα) ήταν καθημερινή δραστηριότητα υγιεινής. Πως όμως εξαφανίστηκαν αλήθεια οι μπιντέδες? Μήπως ευθύνονται οι αρχιτέκτονες, ή μάλλον οι πολιτκοί μηχανικοί, (γιατί ποιός πλήρωνε αρχιτέκτονα το 60 ?) Μήπως οι μητέρες μας πάτησαν πόδι, και, όταν απο νοικιασμένα σπίτια η Ελληνική μικροαστική οικογένεια μπήκε στο δικό της ιδιόκτητο, απαίτησαν να φύγει ο μπιντές, για να μην μπαίνουν και ιδέες στο σύζυγο (που στο μεταξύ είχε χοντρύνει κι όλας...) ?

Nomad είπε...

Περιμένω τώρα και τη διατριβή σου περί λαβομάνου.

:ΡΡΡ

cynical είπε...

Αγαπητέ κ. ντε Προφούντιε, δεν θα μου ξεφύγετε με γενικούρες και κολακίες. Θέλω εμπεριστατομένη κριτική και ανάλυση όπως και συγκριση με το προηγούμενο.

cynical είπε...

Καλημέρα ΝΠ. Εμένα πάντως η μάνα μου ακόμα τον έχει. Ποτέ της δεν τον ξήλωσε. Λες να;;;
Πάντως θα δεχόμουν ανεπιφύλακτα την εξήγησή σου αν παράλληλα με τον σύζυγο δεν χόντραιναν και οι γυναίκες στους, και αν δεν ήταν αυτές που συνήθως βρίσκονταν (και βρίσκονται) κερατωμένες.

cynical είπε...

Νομάδα καλημέρα, η τριλογία του κώλου, θα συμπληρωθεί με το αντιπροσωπευτικότερο αξεσουάρ της που είναι η Χέστρα...
Το λαβομάνο, τι ποιητικότητα μπορεί να αποπέμψει;

Ανώνυμος είπε...

Βγενόπουλος, Γιούτσος , μπιντές...

κάτι θέλετε να μας πείτε χωρίς να μας τρομάξετε , έ ;

(σημειολογική ανάλυση επι της διατριβής σας μη μου ζητάτε, όταν διαβάζω τη λέξη μπιντές αποσυντονίζομαι)

cynical είπε...

κ. Κ.Κ.Μοίρη, φτάσατε πολύ κοντά στο να πιάσετε το νόημα που υποκρύπτεται στις τελευταίες αναρτήσεις.
(Βγενόπουλος, Γιούτσος, μπιντές) ολοκληρώνονται στη Χαβούζα η οποία και τους περικλείει.

Greek Rider είπε...

Cynical καλημέρα, είμαι υπέρ μιας μελλοντικής εμπεριστατωμένης ανάλυσης που θα τιτλοφορείται: "Το τίμημα του μπιντέ".

cynical είπε...

Γεια σου Greek Rider.
Αν κατάλαβα καλά με το "Τίμημα για τον μπιντέ" εννοείς την κατάσταση της αντιπαροχής και της στρεβλης ανοικοδόμησης γυρω στο '60 με '70 ;; Δηλαδή για τη βίαιη αστικοποίηση;;

Greek Rider είπε...

@cynical, το τίμημα είναι η εκδήλωση της αστικής παρακμής που εκφράζεται μέσω του μπιντέ, τις ντουζιέρες και του χόμ σίνεμα με πολλούς τρόπους.

OnWine είπε...

Επί τέλους! Μετά όλα αυτά τα ελαφρά θέματα περί πυρηνικών κλπ., το ...πολύαναμενόμενο πόνημα του μπιντέ!

Ελπίζω πάντως, η δική μου ...πίεση να συνέβαλλε στην ανάρτησή του!

Γιά τους νεώτερους... ούτε που τον ξέρουν! Γιά εμάς τους πιό... σιτεμένους όμως... ναι... αντιπροσωπεύει την άνοδο της μεσοαστικής τάξης στην Ελλάδα... και χωρίς πλάκα... η σημειολογία του μπιντέ υπάρχει!

Και ως εκ του επαγγέλματός μου... μπορώ να σου πώ ότι μας... έφυγε λόγω της εισβολής των ...χρηστικών συσκευών, και ιδιάιτερα του ...πλυντηρίου ρούχων! Που να χωρέσουν και τα δύο... και μιάς και ο μπιντές ...άχρηστος ήταν, το πλυντήριο υπερίσχυσε!

Οι παιδικές μου μνήμες δύο... και αστείες...
Θυμάμαι... είχα ενα ...χέλι στην μπανιέρα, και όποτε ...μπάνιο, ο μπιντές το ...φιλοξενούσε... ε... μέχρι που το καημένο... μαγειρέυτηκε!
Επίσης... θειά από το χωριό, θεώρησε οτι... άσπρη η λεκάνη... άσπρος και ο μπιντές.. το ίδιο θα είναι! (μήπως είχε ξαναδεί κανένα από τα δύο!)... και τον προτίμησε!!!!

Θυμάμαι τον ...αγώνα της μητέρας μου γιά την ...αποκάθαρση του μπιντέ αλλά και του ...χώρου, και τα γέλια τα δικά μου και των αδερφιών μου...

Αναμένουμε με το ...τέλος της τριλογίας, αν και η λεκάνη σίγουρα υπολείπεται σε ενδιαφέρον...

SUN W KNIGHT είπε...

Cynical, η θεματολογία σου αρχίζει να με προβληματίζει...

Spyros Vlahos είπε...

Πολυγραφότατη κι ευφυέστατη. Το ενδεχόμενο να δημοσιεύσεις τε εξέτασες;

Κλαζoμένιoς είπε...

Τό διάβασα μετά πάσης προσοχής, τό χάρηκα, αλλά μιά κακία δεν βρήκα να πω.

Τί είσαι συ, βρέ παιδί μου;;;

Τόσο πολύ φαρμάκι, που να μού στερεί κάθε έμπνευση !!!

Νά 'σαι καλά όμως που μού θύμισες τον Χάκκα.

Φαρμακοφιλάκια.

cynical είπε...

Καλησπέρα σχολιαστή.
Ειδες που κρατάω τις υποσχέσεις μου; Το σενάριο είναι ότι κάτω από την πίεση τη δική σου, (έχεις τιποτα προηγούμενα με τους μπιντέδες;) αναγκάστηκα να υποσχεθώ, και αφού υποσχέθηκα, δεν μπορούσα μετά (λόγω καλής ανατροφής) να αθετήσω την υπόσχεσή μου. Αυτά για να μάθει ο κοσμος όλο το παρασκήνιο!
Πάντως στο δικό μας σπίτι ο μπιντες επιβίωσε του πλυντηριου το οποιο βρηκε θεση στην κουζινα. Ακομα υπάρχει μπιντες στο πατρικό!
Αυτό που λες για τη θεια από το χωριο το έζησα κι εγώ με τον μπιντέ.
Η λεκάνη μου βγαίνει πιο πολύ προς το νοσταλγικό, παρά προς το σατυρικό. Εκεί έμαθα γεωγραφια, ζωγραφική (θα εξηγησω πως),΄στοχαστηκα εναν καλύτερο ..κοσμο, κ.λ.π. Ειμαι και γω περιεργη να δουμε πως θα βγει..

cynical είπε...

@sun w knight, αυτός ακριβώς είναι ο στοχος αυτού του μπλοκ. Να προβληματιζει και να οξύνει την κριτική σκέψη...

cynical είπε...

Σ' ευχαριστώ Σπύρο. Θα ήθελα να δημοσίευα αλλά δεν ξέρω ούτε τις ...άκρες, ούτε και αν πρέπει να έχω τέτοιες φιλοδοξιες.

cynical είπε...

Γειά σου Κλαζομένιε. Τί χαμπάρια; Τώρα να χτυπάς την αστική τάξη και τον μικροαστισμό με μπατσάκια δεν γίνεται. Θέλει δραστικά δηλητήρια.

OnWine είπε...

Προσεξε Cynical!

Οπως (μάλλον) ξέρεις... η σημειολογία της λεκάνης δεν είναι ...αστείο πράγμα!! Εχουν γραφεί πολλά και σοβαρά! Μέχρι και ...φιλοσοφική ανάλυση από ...μοδάτους φιλοσόφους (Zizek), αλλά και πολλούς αλλους!!!... αναφέρω ενδεικτικά την σημειολογία της Γερμανικής, Γαλλικής και Αμερικανικής λεκάνης ανάλογα με την θέση της ..τρύπας!... και δεν κάνω πλάκα!

Μην πιαστείς... αδιάβαστη!... δεν θα ξεφύγεις με απλά... κατασκευαστικά, προελέυσεις κλπ...

Οσοι Λακανοζιζεκικοι στα blogs που δεν εχουν διαβάσει μόνο ...τσιτάτα, θα το επιβεβαιώσουν!

Το αναμένω με αγωνία!!!!

cynical είπε...

Σχολιαστή, Περιμέμω αναλυτική βιβλιογραφια. Ζιζεκ, Μπαρτ (αν υπάρχει), ο Λακάν (δεν μπορεί κάτι θα είπε κιαυτός...). Στείλτα όλα...