Παιδεία Εμπόρευμα

Τον τελευταίο καιρό γίνεται αρκετή κουβέντα στη Βρετανία γύρω από την εισήγηση του 2/3 του σώματος των πρυτάνεων για αύξηση των διδάκτρων των πανεπιστημίων από τις 3,000 λίρες που είναι σήμερα η ανώτατη τιμή για ένα έτος σπουδών, στις 5,000 ή ακόμα και στις 7,000 λίρες, μια τερατώδη δηλαδή αύξηση η οποία θα αποθαρρύνει ακόμα περισσότερο τα παιδιά των κατώτερων και μεσαίων τάξεων από το να επιχειρήσουν να σπουδάσουν.

Τα δίδακτρα εισήχθησαν για πρώτη φορά από τους «Νέους Εργατικούς» το 1998 και ανέρχονταν στις 1,000 λίρες. Δεν πέρασαν δε μερικά χρόνια και το 2004 εκτοξεύθηκαν στα σημερινά νούμερα, αύξηση δηλαδή κατά 300%, προκαλώντας την μήνι της κοινής γνώμης και των φοιτητών, αλλά και επισφραγίζοντας τον εμπορευματικό χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης, χωρίς ταυτόχρονα να έχει επέλθει και βελτίωση του επιπέδου σπουδών, όπως επισημάνθηκε σε παλαιότερες αναρτήσεις μας. Τουναντίον, τα Βρετανικά πανεπιστήμια βρέθηκαν να χάνουν την πρωτοκαθεδρία τους από τις ανταγωνιστικές «εκπαιδευτικές αγορές» της Γερμανίας, της Ελβετίας και των Σκανδιναβικών χωρών, οι οποίες χρεώνουν μάλιστα μηδενικά δίδακτρα. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε εδώ και για την πολιτική της Σκοτίας, η οποία καλύπτει η ίδια τα δίδακτρα των φοιτητών (εκτός των Άγγλων φυσικά!), και έχει δυο από τα πανεπιστήμιά της, του Εδιμβούργου και του St. Andrews, ανάμεσα στα καλύτερα του κόσμου.

Η χρέωση διδάκτρων συνάδει με μια ωφελιμιστική πρόσληψη της παιδείας και με την μετατροπή της από δημόσιο αγαθό σε εμπόρευμα, το οποίο οφείλει κανείς να πληρώσει για να το αγοράσει, όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα εμπορεύματα, και το οποίο εμπόρευμα προσδοκά, μετά το τέλος των σπουδών, να μεταπωλήσει σε υψηλότερη τιμή από αυτήν που αρχικά κατέβαλε, ώστε η επένδυση να αποβεί επωφελής. Αυτή είναι η μόνη και ψυχρή λογική, την οποία επιβάλλει ο οικονομικός ορθολογισμός της εποχής μας. Έτσι, η εικόνα του φοιτητή από αυτή του κοπρόσκυλου και του χασομέρη που ήταν στην προ-επιβολής διδάκτρων εποχή, αναβαθμίζεται σε αυτή του σκληρά εργαζόμενου νέου που παλεύει να σπουδάσει για να ξεπληρώσει το χρέος του, καθ’ ότι δεν νοείται σήμερα κάποιος να αποτελεί υπεύθυνο μέλος μιας κοινωνίας, χωρίς να κουβαλάει και κάποιο χρέος στην πλάτη του. Και μάλιστα τόσο πιο υπεύθυνος και πειθαρχημένος λογίζεται, όσο μεγαλύτερο το χρέος, προς θεού, όχι προς την κοινωνία, αλλά προς τη τράπεζα.

Για όσους ήταν μικροί και δεν θυμούνται, η Παιδεία μέχρι και πρόσφατα, δεν ήταν πάντοτε εμπόρευμα και ο φοιτητής δεν ήταν πελάτης-καταναλωτής, που χρεωνόταν για ν’ αγοράσει «δεξιότητες». Τα πανεπιστήμια δεν ήταν χώροι-προθάλαμοι της αγοράς που μόνο σκοπό είχαν να εκπαιδεύσουν επαγγελματίες με τα κατάλληλα προσόντα για να επανδρώσουν τις επιχειρήσεις και τις εταιρίες. Τα πανεπιστήμια δεν σφράγιζαν τα τμήματα που δεν εξυπηρετούσαν τα τρέχοντα βίτσια ή τα μελλοντικά της αγοράς, ούτε έστηναν καινούργια τμήματα ανάλογα με τα βίτσια των χορηγών, ούτε περισσότερο αποτελούσαν τους ουραγούς της κοινωνίας, αλλά έμπαιναν μπροστά δίνοντας το τέμπο και διαμορφώνοντας τα ήθη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εκπαίδευαν σωστά. Πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε, όπως έχω επισημάνει πολλές φορές, ότι αυτό το μοντέλο που προτείνεται σήμερα μέσω συνεχούς προπαγάνδας και κατασυκοφάντησης των άλλων προσεγγίσεων, δεν αποτελεί τη ΜΟΝΗ λύση για την εκπαίδευση, αλλά τη ΜΟΝΗ λύση για το συγκεκριμένο μοντέλο της κοινωνίας που έχει επιβληθεί από την αγορά, και από το οποίο η κοινωνία κάθε άλλο παρά ωφελημένη βγαίνει.

Το πανεπιστήμιο είναι χώρος που από τη φύση του τάσσεται υπέρ της διάδοσης της παγκόσμιας γνώσης και της διερεύνησης της αλήθειας, οριοθετεί δε εξ ορισμού, το χώρο εκτός των επιχειρήσεων, της αγοράς και του κέρδους, με τις δικές του αξίες και ήθη. Τα πανεπιστήμια οφείλουν να μένουν εκτός αυτής της λογικής και η μόνη μεγιστοποίηση που θα έπρεπε να επιδιώκουν θα ήταν αυτή της γνώσης και της κοινωνικής ωφέλειας από τη διάχυσή της. Η Παιδεία αποτελεί αγαθό από μόνο του, και δεν θα έπρεπε να προσλαμβάνεται εργαλειακά με στόχους έξω και πέρα από αυτήν, εξυπηρετώντας την οικονομία, για παράδειγμα. Ούτε θα πρέπει να συγχέεται με την περίφημη «Κοινωνία της Γνώσης», όπου στην περίπτωση αυτή η «Γνώση» δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά πακέτο συγκεκριμένων δεξιοτήτων προς εφαρμογή σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα επιχειρήσεων, έτοιμων όμως ν’ απαξιωθούν ανά πάσα στιγμή, όταν οι λεγάμενοι στο τιμόνι των επιχειρήσεων αποφασίσουν να στραφούν στο πρώτο μπιχλιμπίδι που θα τους γυαλίσει και θα τους υποσχεθεί μεγαλύτερο κέρδος.

Πηγή: http://www.spiked-online.com/index.php?/site/article/6369/