Οδηγός Οικοπεδοφαγίας για Ατζαμήδες

Η προηγούμενη ανάρτηση-καταγραφή των οικοδομικών συνεταιρισμών της Αττικής θα έμενε λειψή, αν δεν συμπληρωνόταν από μια άλλη, πολύ πιο ενδιαφέρουσα, για το πώς στήνονται βρε παιδί μου αυτοί οι περιώνυμοι συνεταιρισμοί, για το ποιες διαδικασίες θα έπρεπε να είχαμε ακολουθήσει εμείς ή κάποιος πρόγονός μας αν είχε κουκούτσι μυαλό, αλλά και τσαγανό να μάς φροντίσει και αν υπάρχει ακόμα καιρός και έδαφος για να αρχίσουμε να δραστηριοποιούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μερικές πρακτικές και χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις διάφορες τακτικές που έχουν επιτυχώς εφαρμοστεί στο παρελθόν. Μιλάμε πάντα για οικοδομικό συνεταιρισμό σε δασικές περιοχές ή επί του αιγιαλού, όπου το Σύνταγμα απαγορεύει ρητώς πάσα οικοδομική δραστηριότητα. Και επειδή, δεν γνωρίζω από πρώτο χέρι, θα δανειστώ ένα κομμάτι από το άρθρο «Πώς στήνεται το μεγάλο οικοπεδο-φαγοπότι», της Παναγιώτας Μπίτσικα στο ΤΟ ΒΗΜΑ της 29/7/2007.


«...Κάποιος που εκπροσωπεί - ή δεν εκπροσωπεί - μια ομάδα επαγγελματική, επιστημονική ή κοινωνική, βρίσκει έναν που κατέχει νόμιμα ή παράνομα ένα δάσος ή μια δασική έκταση. Συνήθως ο εμφανιζόμενος ως ιδιοκτήτης έχει χαρτιά μειωμένης αξίας που λένε ότι έχει περιορισμένο δικαίωμα ρητίνευσης ή ότι υπάρχει κατάτμηση του δάσους ή είναι κάποιο μοναστήρι που έχει αμφισβητούμενους τίτλους ή μη νόμιμους - π.χ., η Μονή Πεντέλης δεν είχε ιδιοκτησία στην Πεντέλη αλλά μόνο διακατοχικά δικαιώματα (σ.σ.: διακατεχόμενο είναι δάσος που μπορεί να κατέχει ιδιώτης αλλά η κυριότητα ανήκει στο Δημόσιο μέχρις ότου ο διεκδικητής αποδείξει ότι έχει δικαιώματα επί της έκτασης.). Οι δύο πλευρές κάνουν προσύμφωνα με μειωμένα δικαιώματα ιδιοκτησίας και συστήνεται οικοδομικός συνεταιρισμός για να αγοραστεί η έκταση. Γίνεται ένα τοπογραφικό, χωρίζονται παράνομα οι εκτάσεις σε οικόπεδα, μπαίνει το σχέδιο των "οικοπέδων" πάνω από το γραφείο του προέδρου του οικοδομικού συνεταιρισμού και μετά ακολουθεί η κλήρωση, όπου ο καθένας "παίρνει" το οικόπεδό του.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται από το διοικητικό συμβούλιο τα προβλήματα για το χτίσιμο της έκτασης και αρχίζει η προσπάθεια για να γίνουν τα οριστικά συμβόλαια και να μπει στο σχέδιο πόλεως. Παλαιότερα, τη δεκαετία '60-'70, έγιναν εντάξεις σε ένα πάσχον σχέδιο πόλεως με παράνομο τρόπο - με βασιλικά διατάγματα ή προεδρικά διατάγματα της χούντας τα οποία στην πλειονότητά τους δεν έχουν υπογραφή του υπουργού Γεωργίας, μιας και πάντα απαγορευόταν η ένταξη δασών και δασικών εκτάσεων σε σχέδια πόλεως. Τα μέλη του συνεταιρισμού πληρώνουν τις δόσεις τους και ταυτόχρονα αρχίζουν τις προσπάθειες κατάτμησης, συνήθως με ένα σχέδιο αντιπυρικής προστασίας, όπου ζητούνται να γίνουν δρόμοι εκεί που προβλέπει και το παράνομο ρυμοτομικό σχέδιο, και προσπαθούν να πείσουν τους συνεταίρους ότι ξεκίνησε η υλοποίηση των σχεδίων. Συνήθως η κατάσταση μένει εκεί και μετά αρχίζει η κοινωνική πίεση για να αλλάξει το Σύνταγμα και η δασική νομοθεσία, ώστε να γίνει με κάποιο τρόπο δυνατόν αυτοί να επέμβουν στο δάσος και στη δασική έκταση.
Σε μερικές περιπτώσεις προσπαθούν να λύσουν αυτό το θέμα με ανταλλαγή εκτάσεων [Ωχ!] ή με άλλον πιο νομιμοφανή τρόπο. Τις πιο πολλές φορές υπάρχει κοροϊδία από την πολιτεία, και γιατί δεν επιτρέπει το Σύνταγμα και γιατί δεν έχουν άμεσα εκτάσεις για ανταλλαγή. Και πάντα οι αρμόδιοι δίνουν υποσχέσεις ότι θα τα λύσει η επόμενη κυβέρνηση. Επίσης πολλοί οικοδομικοί συνεταιρισμοί έχουν ως διακεκριμένα μέλη πρόσωπα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής (βουλευτές ή δικαστικούς) στα οποία μάλιστα δίνουν και "οικόπεδα", περιμένοντας ότι θα βοηθήσουν στην επίλυση του ζητήματος. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως μετά τη φωτιά στην Πεντέλη, έκταση περίπου 3.000 στρεμμάτων υψηλού δάσους που διεκδικούνταν από τον οικοδομικό συνεταιρισμό του Αγ. Σπυρίδωνα εξαιρέθηκε της αναδάσωσης και άρχισε να χτίζεται».

Έχω την εντύπωση ότι πολλοί από τους γνωστούς και περιώνυμους οικισμούς της Β.Α. Αττικής είναι ημι-παράνομοι έως παράνομοι, δηλαδή εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης μονομερώς από το ΥΠΕΧΩΔΕ, χωρίς προσυπογραφή του Διατάγματος από τους τότε υπουργούς Γεωργίας και χωρίς επίλυση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος έναντι του Δημοσίου. Αυτό που μού μένει σαν απορία είναι πώς γίνονται τότε οι αγοροπωλησίες γης, πώς είναι δυνατόν τα συμβόλαια να είναι νόμιμα και πώς είναι δυνατόν να υπάρχει κόσμος που να τολμά να δεσμεύει τεράστια ποσά σε γη επί της οποίας η κυριότητα παραμένει αμφιλεγόμενη. Για να το κάνει όμως δεν μπορεί, κάπου γερά θα πατάει!

Και εκεί που πατάει είναι ότι οι παράνομες οικοπεδοποιήσεις με τα χρόνια καταφέρνουν και νομιμοποιούνται εκμεταλλευόμενες στην καλύτερη των περιπτώσεων το αλαλούμ στις υπηρεσίες όπου άλλα ορίζει η δασική υπηρεσία και άλλα η πολεοδομία. Ουσιαστικά το ΥΠΕΧΩΔΕ (δηλ. η πολεοδομία) συνεχίζει να εκδίδει οικοδομικές άδειες με παράνομα διατάγματα κατά παράβαση της δασικής νομοθεσίας και γνωρίζοντας ότι οι εκτάσεις αυτές κατά τεκμήριο ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο.

Θα δώσω ένα καραμπινάτο παράδειγμα από το τελευταίο (Απρίλιος του 2009) Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής το οποίο εντάσσει στο σχέδιο πόλης 150,000 στρέμματα σε 26 περιοχές της ΒΑ. Αττικής και μέρη του οποίου παραθέτει ο Ikor. Συγκεκριμένα σε σχετικό πίνακα αναφέρεται για τον Αγ. Στέφανο ότι «...έχει δημιουργηθεί πρόβλημα για 500 σπίτια για τα οποία εκδόθηκαν άδειες από λάθος της πολεοδομίας σε χαρακτηρισμένη από το 1982 αναδασωτέα περιοχή...». Ούτε ένα, ούτε δυο τα «λάθη» της πολεοδομίας. Τι να περνάει άραγε απ’ το μυαλό μας;

Η τελευταία μαζική νομιμοποίηση αυθαιρέτων έγινε το 1983 στο πλαίσιο της περίφημης εκστρατείας Τρίτση, με σύνθημα «δήλωσέ το και σώσε το». Παρά ταύτα, η πολιτεία φροντίζει κατά καιρούς να δίνει έμμεσες ελπίδες στους εκατοντάδες χιλιάδες ενδιαφερόμενους: για παράδειγμα, το 1994 η τότε κυβέρνηση έδωσε δικαίωμα ηλεκτροδότησης σε αυθαίρετα για κοινωνικούς λόγους. Αποτέλεσμα βέβαια ήταν οι μισοί αυθαιρετούντες να παρουσιαστούν στα χαρτιά... ως διαβητικοί, καρδιοπαθείς, καρκινοπαθείς και νεφροπαθείς. Περίπου 30.000-40.000 αυθαίρετα ηλεκτροδοτήθηκαν εκείνη την περίοδο. Η τελευταία ρύθμιση ήρθε στα τέλη του 2003 από την τότε υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Βάσω Παπανδρέου, η οποία έδωσε υπό προϋποθέσεις δικαίωμα ηλεκτροδότησης σε όσα αυθαίρετα είχαν χτιστεί έως τα τέλη εκείνου του έτους. Παρόλο που η προθεσμία έληξε μετά μερικούς μήνες, πολλοί δήμαρχοι περιοχών με αυθαίρετα εξακολουθούν να ανακαλύπτουν(!) φακέλους με δηλώσεις αυθαιρέτων και να τους υποβάλλουν με προχρονολογημένους αριθμούς πρωτοκόλλου στις πολεοδομίες προκειμένου να τύχουν χαμηλότερων προστίμων ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτου.

Πέρα λοιπόν από τις μαζικές νομιμοποιήσεις οι οποίες προκύπτουν είτε μετά από πολιτικές πιέσεις (σε καλούς καιρούς), είτε πιο εύκολα μετά από πυρκαγιές, όπου κατά μέσο όρο μόνο το 8% των καμένων περιοχών αναδασώνεται, υπάρχουν και οι ορφανοί οικοπεδοφάγοι οι οποίοι αναγκάζονται να κινηθούν κατά μόνας, με μόνα εφόδια την εφευρετικότητα και την καπατσοσύνη τους. Πώς λοιπόν τα βγάζουν πέρα αυτοί;

1. Όταν κάποιος λοιπόν επιθυμεί διακαώς το οικοπεδάκι των ονείρων του, αλλά δυστυχώς κάπου τού έχει παραπέσει ο τίτλος ιδιοκτησίας και δεν τον βρίσκει, μόλις πέσει το σκοτάδι πηγαίνει και το περιφράσσει χρησιμοποιώντας παλιό σύρμα και πασσάλους. Λίγες ημέρες αργότερα μεταφέρει και φυτεύει δένδρα μεγάλης ηλικίας κατά προτίμηση ελιές και συκιές. Ή ακόμη μεταφέρει και πέτρες από παλιά κτίσματα και φτιάχνει πρόχειρα πεζούλια, τα οποία χρησιμοποιεί σαν σημάδια ιδιοκτησίας. Αν ο καταπατητής δεν έχει υπομονή να περιμένει ώσπου να τον πάρει χαμπάρι το αρμόδιο δασαρχείο, (συμβαίνουν και αυτά!), τι να κάνει, συνεννοείται με κάποιο γείτονα ή και με υπάλληλο του Δασαρχείου ακόμα, (πολύ εξυπηρετικοί αυτοί οι δασικοί!), οπότε είτε ο γείτονας τού υποβάλλει μήνυση ότι τάχα καταπάτησε έκταση που του ανήκε, και η υπόθεση παίρνει τον δρόμο της δικαιοσύνης, είτε ο υπάλληλος του Δασαρχείου τού κοινοποιεί Πρωτόκολλο Διοικητικής Αποβολής από την έκταση που έχει περιφράξει.
Το Πρωτόκολλο προσβάλλεται στο οικείο Ειρηνοδικείο εντός 60 ημερών και στη συνέχεια ακολουθείται η ίδια διαδικασία με τα αυθαίρετα. Στις υποθέσεις αυτές ως μάρτυρας εκ μέρους του Δημοσίου εμφανίζεται ο δασοφύλακας, ο οποίος ούτε τις απαραίτητες γνώσεις έχει ούτε γνωρίζει την ιστορία της υπόθεσης, αφού οι περισσότεροι δεν μένουν στο ίδιο δασαρχείο για πολλά χρόνια. Αντίθετα, ο καταπατητής εμφανίζεται στο Ειρηνοδικείο πάντα με δύο μάρτυρες μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι πιστοποιούν την αλήθεια των ισχυρισμών του. Έτσι με συνοπτικές διαδικασίες «αποδεικνύει» στο δικαστήριο ότι η έκταση δεν είναι καταπατημένη αλλά ιδιωτική. Και όλα πάνε κατ’ ευχήν.


2. Ένας άλλος τρόπος για την κατοχύρωση ιδιοκτησίας είναι η επίκληση του δικαιώματος επί των εκτάσεων, που έχει προκύψει λόγω χρησικτησίας, επειδή δηλαδή κάποιος χρησιμοποιούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα τη συγκεκριμένη έκταση είτε για υλοτομία, είτε για τη συλλογή ρητίνης. Συχνά, σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν επίσης κάποιου τύπου συμβόλαια που αποδεικνύουν την παραχώρηση της έκτασης εκ μέρους του κράτους.

3. Με τις πυρκαγιές και την οπτική απαλλαγή από το κακό δάσος, ο υποψήφιος «ιδιοκτήτης» αρχίζει να φυτεύει στην έκταση, που είτε έχει βάλει στο μάτι, είτε την κατέχει αλλά δεν μπορεί να την εκμεταλλευτεί γιατί είναι χαρακτηρισμένη δασική, διάφορα δεντράκια όπως ελιές ή αμπέλια ώστε να την παρουσιάσει σαν αγροτική και συνεπώς να αποχαρακτηριστεί, όπως προβλέπει η νομοθεσία για τους παλιούς αγρούς. Υπάρχουν βέβαια και οι αεροφωτογραφίες, αλλά υπάρχουν και εξ ίσου σοβαρές πιθανότητες να αγνοηθούν. Έχω δει με τα μάτια μου τέτοια χωραφάκια να ξεφυτρώνουν καταμεσίς του Υμηττού, και την επόμενη φορά που θα βρεθώ εκεί, θα κουβαλάω και ένα μπουκαλάκι με φρέσκο βιτριόλι.

4. Ένα επίσης δημοφιλές «παραθυράκι», πολύ διαδεδομένο στα Μεσόγεια, έχει ως απαραίτητα συστατικά την ύπαρξη ενός πηγαδιού και κηπευτικών. Ο αυθαιρετών δημιουργεί ένα πηγάδι (χωρίς γεώτρηση, όμως, γιατί προϋποθέτει άδειες). Κατόπιν ζητάει ρεύμα από τη ΔΕΗ για να τοποθετήσει αντλία και να ποτίζει τα κηπευτικά. Ο δρόμος έχει πλέον ανοίξει!

5. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα οικοδόμησης σε μη άρτιο οικόπεδο είναι οι «εικονικές» καταμετρήσεις, απάτη ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Καλαμάτα. Πώς γινόταν η απάτη; Για παράδειγμα, ο αυθαιρετούχος είχε οικόπεδο 2 στρεμμάτων, στο οποίο ήθελε να κτίσει. Έφερνε λοιπόν έναν τοπογράφο και ζητούσε καταμέτρηση, υποδεικνύοντάς του μεγαλύτερα σύνορα ιδιοκτησίας. Έτσι το ακίνητο εμφανιζόταν ακριβώς 4 στρέμματα, ώστε να έχει αρτιότητα. Το τοπογραφικό διάγραμμα δεν ήταν υποχρεωμένο να καλύψει όλη την περιοχή, οπότε δεν φαινόταν πουθενά ότι γειτονικά οικόπεδα... αλληλοκαλύπτονταν. Κατόπιν ο αυθαιρετούχος εξέδιδε νόμιμη οικοδομική άδεια με το συμβόλαιο, το νέο τοπογραφικό και μια υπεύθυνη δήλωση...

Μετά απ' αυτά, εύχομαι σε όλους καλή επιτυχία στις προσπάθειές σας και μακάρι οι αέρηδες να είναι με το μέρος σας!