Μιας και τον τελευταίο καιρό πολλά και ωραία συμβαίνουν στο κατ’ εξοχήν άντρο του Πολιτισμού, στον φύλακα, στον θεματοφύλακα, στον προστάτη, στυλοβάτη και διανεμητή του, στο Υπουργείο δηλαδή του Πολιτισμού, και επειδή καμία φορά μου γεννιέται η υποψία ότι ο Πολιτισμός και τα θεάματα τείνουν ν’ αντικαταστήσουν σε σπουδαιότητα κι ενδιαφέρον και τον ίδιον τον άρτον τον επιούσιο, κάθισα για λίγο να σκεφτώ τι νάναι τάχατες αυτό που το λέμε Πολιτισμό.
Μην είναι ο Πολιτισμός του Ζαχόπουλου, μην είναι ο Πολιτισμός του αείμνηστου Βαγγέλη του Γιαννόπουλου, με τα «Πολιτιστικά Μαγαζιά» της Συγγρού και της παραλιακής, μην είναι το «Μέγαρον» του Λαμπράκη, μην είναι το ΔΗΠΕΘΕ του «Άνω Αρκουδοχωρίου»;
Και μετά είχα άλλα ερωτήματα, πιο γενικά και global.
Τι κάνει τους πολιτισμούς να διαφέρουν; Είναι όλοι οι πολιτισμοί ίδιοι και ισάξιοι; Υφίσταται θέμα σύγκρισης και αξιολόγησης; Ή όλοι μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι, ο Όμηρος μαζί με τα μαγικά ξόρκια των φυλών της Αμαζονίας; Αδιαχώριστα και ισοβαρή;
Πιστεύω, παρά τα λεγόμενα του Λεβί Στρως και πολλών συγχρόνων που τα ασπάζονται και τα διευρύνουν, ότι είναι δυνατόν να καταρτισθούν κλίμακες διαχωρισμού και αποτίμησης πολιτισμών, τόσο συγγενών χρονικά και χωρικά όσο και απομακρυσμένων.
Μην είναι ο Πολιτισμός του Ζαχόπουλου, μην είναι ο Πολιτισμός του αείμνηστου Βαγγέλη του Γιαννόπουλου, με τα «Πολιτιστικά Μαγαζιά» της Συγγρού και της παραλιακής, μην είναι το «Μέγαρον» του Λαμπράκη, μην είναι το ΔΗΠΕΘΕ του «Άνω Αρκουδοχωρίου»;
Και μετά είχα άλλα ερωτήματα, πιο γενικά και global.
Τι κάνει τους πολιτισμούς να διαφέρουν; Είναι όλοι οι πολιτισμοί ίδιοι και ισάξιοι; Υφίσταται θέμα σύγκρισης και αξιολόγησης; Ή όλοι μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι, ο Όμηρος μαζί με τα μαγικά ξόρκια των φυλών της Αμαζονίας; Αδιαχώριστα και ισοβαρή;
Πιστεύω, παρά τα λεγόμενα του Λεβί Στρως και πολλών συγχρόνων που τα ασπάζονται και τα διευρύνουν, ότι είναι δυνατόν να καταρτισθούν κλίμακες διαχωρισμού και αποτίμησης πολιτισμών, τόσο συγγενών χρονικά και χωρικά όσο και απομακρυσμένων.
Σχηματικά, η αξία ενός πολιτισμού θα μπορούσε να φανεί από:
1. Την επιτευγματική του ικανότητα. Το καινούργιο, δηλαδή, που έχει κατορθώσει να παράξει και την βελτίωση που έχει επιφέρει στις συνθήκες λειτουργίας του κοινωνικού συνόλου.
2. Την ικανότητα εξέλιξης και τον βαθμό απομάκρυνσής του από την αρχική του κατάσταση.
3. Την συμβολική επένδυση καθημερινών λειτουργιών που υπαγορεύει η συνήθεια, δηλαδή με τον εξωραϊσμό και διακόσμηση χρηστικών αντικειμένων καθημερινής χρήσης ή λειτουργιών.
4. Την κωδικοποίηση λειτουργιών για ρυθμιστικούς λόγους, όπως π.χ. το δίκαιο και οι ηθικοί κανόνες.
5. Την υπέρβαση της μέριμνας για την κάλυψη των βιολογικών αναγκών και μόνον.
6. Τον εξανθρωπισμό.
7. Την μετατροπή της Τέχνης σε προϋπόθεση συνεύρεσης και μοιράσματος στην κοινότητα.
Υ.Γ. Τα παραπάνω αποτελούν θραύσματα μιας κουβέντας με τον Η. Π., κάπου, κάποτε.
Αναρτήσεις
15 σχόλια:
Καλημέρα CYNICAL
Θα ήταν άραγε σωστό η λάθος να προσθέσω σε αυτά που αναφέρεις ότι...το τελικό προϊόν του πολιτισμού είναι η ειρήνη?
Σωστά θα έλεγα. Θα μπορούσε να περιληφθεί στο πεδίο [6] περί εξανθρωπισμού. Συμφωνείς;
Διαφωνώ...γιατί ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων των πολιτισμών.
Cynical, είναι προφανές νομίζω γιά όλους τους πολιτισμένους ανθρώπους πως ανώτερος όλων είναι ο Ελληνικός Πολιτισμός.
Μετά τον Ελληνικό Πολιτισμό αρχίζει μιά μεγάλη συζήτηση...
ΔΕν υπάρχει εξέλιξη χωρίς πόλεμο.
Αν ο πολιτισμός είναι εξέλιξη, τότε ο πόλεμος είναι προϋπόθεση.
Κάντε κι ένα τέστ. Τα πιο πολιτισμένα έθνη (με τα κριτήρια που βάζεις) έκαναν και τους περισσότερους πολέμους.
Έλληνες, Ρωμαίοι, Άραβες, Κινέζοι, κλπ
Θα προσπαθήσω να κάνω δυο-τρεις σκέψεις στο κατά πόσον ο πόλεμος είναι προυπόθεση για την προαγωγή του πολιτισμού. Φαντάζομαι ότι εννοείτε τους επιτιθέμενους και όχι τους αμυνόμενους. Για να μπορούν όμως οι επιτιθέμενοι να τολμούν και να προσδοκούν σε νίκη θα πρέπει ήδη να βρίσκονται σε κάποιο επίπεδο τεχνολογικό, οικονομικό, ή ψυχολογικό ανώτερο των άλλων. Αλλιώς δεν θα το διακινδύνευαν.
Περιγράψτε μου τον μηχανισμό με τον οποίο ο πόλεμος φέρνει εξέλιξη. Θα σας ανταπαντήσω ότι ο 19ος αιώνας εκτός από τους Ναπολεόντειους το 1812 περίπου δεν είδε κανέναν πόλεμο της προκοπής, μόνο μικρο-τοπικούς στην Κριμαία και στα Βαλκάνια. Όμως ομολογουμένως ο αιώνας αυτός είδε την βιομηχανική επανάσταση και τόσες άλλες στην σκέψη και τέχνη. Ο 20ος από τα μισά και πέρα που καλπάζει δεν είδε κανέναν πόλεμο.
Μάλλον μου διαφεύγει κάτι και θα ήθελα περισσότερες εξηγήσεις.
Θα ήθελα να συνεχίζαμε τον διάλογο....
νομίζω ότι πατέρας των πολιτισμών είναι ο πλούτος. Κάθε κοινωνία που ξεπερνά το στάδιο της επιβίωσης δημιουργεί πολιτισμό. Ο πολιτισμός είναι προνόμιο των πλουσίων.
Ο πόλεμος ως κίνητρο πολιτισμού είναι φτωχό υποκατάστατο του έρωτα θα έλεγα. Πιο σοβαρά πάντως, υπάρχει ένα άλλο σημαντικό κίνητρο, το κέρδος - ας μην ερμηνευθεί απαξιωτικά, κέρδος είναι και κάθε τι που κάνει καλύτερο και πλουσιότερο τον κόσμο σου, την καθημερινότητά σου, ικανοποιεί τις ανάγκες σου, ευκολύνει τη ζωή σου, σε ζεσταίνει, σου προσφέρει ένα καλύτερο περιβάλλον, σου προφέρει ηδονή. Ας μην ξεχνάμε ότι η γνωστή ρήση του Ηράκλειτου δεν αναφέρεται τόσο κυριολεκτικά στον πόλεμο, ως ένοπλης σύρραξης, αλλά γενικά στην αντιθετική σχέση των όντων από την οποία διαμορφώνεται ο κόσμος. Σίγουρα, και ο πόλεμος, όχι μόνο ως γεγονός, αλλά και ως δυνατότητα ή προετοιμασία έχει προσφέρει πολλά στον τεχνολογικό πολιτισμό και εμμέσως και αλλού, αλλά να μη λησμονούμε και πόσα αφαιρεί.
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι ως πόλεμος ως ένοπλη σύρραξη είναι προϋπόθεση για τον πολιτισμό ούτε αρκεί από μόνος του για να δημιουργηθεί πολιτισμός, αλλά αδιαμφισβήτητα ως κίνητρο εφεύρεσης και ως σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης κοινωνιών (πόσες κοινωνικές ανακατατάξεις φέρνει ο πόλεμος), ναι συμβάλλει στην ανάπτυξη, αλλά μπορεί να φέρει και την παρακμή, του πολιτισμού. Η ρήση ότι από έναν πόλεμο βγαίνουν όλοι χαμένοι, πρέπει επίσης να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, υπάρχουν πολλά παραδείγματα πολέμων που άφησαν νικητή και ηττημένο σε χειρότερη κατάσταση και τους έβαλαν αμφότερους σε τροχιά παρακμής.
Ας αρχίσω από τον sun w knight. "Ο ελληνικός πολιτισμός είναι ανώτερος όλων.." απότελει strong statement. Για να μπορεί να πειστεί κάποιος θα πρέπει να γίνει σωστή δουλειά. 1) Να καταρτιστεί μια κλίμακα που θα καθορίζει τι συνιστά πολιτισμό. Κάτι σαν αυτό που προσπάθησα να κάνω εδώ πέρα. 2) Η κλίμακα αυτή θα πρέπει να διακιολογείται γιατί είναι αυτή και όχι κάποια άλλη. 3) Βάσει αυτής της κλίμακας θα πρέπει να αναλυθεί κάθε μείζων πολιτισμός χωριστά. Να δούμε τι έκανε ο άλφα, τι έκανε ο βήτα τι έκανε ο γάμμα. Έτσι θα μπορέσει ν' αρχίσει ένας ΔΙΑΛΟΓΟΣ, που πιθανόν δεν θα καταλήξει πουθενά, αλλά θα έχουμε τουλάχιστον μια αξιολογική βάση και μερικά στοιχεία από τον καθένα πολιτισμό για να συνεχίσουμε...
Σίγουρα η αρχαία ελληνική σκέψη βρίσκεται στη βάση του δυτικού πολιτισμού. Αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να εξετάσουμε τι έδωσαν κι άλλοι πολιτισμοί στον ΚΑΙΡΟ τους και τι προώθησαν κάποια άλλη εποχή.
Καλημέρα aerostatik!. Αυτό που είπες σχετικά με τον πλούτο, ότι μια κοινωνία που ξεπερνά το στάδιο της επιβίωσης δημιουργεί πολιτισμό, θα μπορούσε να ενταχθεί στο πεδίο [5] των κριτήρίων που ανέφερα. {για να δούμε πόσο δουλεύουν τα παραπάνω κριτήρια;]
Υπό μια ευρεία έννοια, θα έλεγα ότι κάθε κοινωνία έχει τον πολιτισμό της, που θα μπορούσε να είναι η συνολική της ΕΜΠΕΙΡΙΑ από τότε που θυμάται τον εαυτό της συγκρωτημένο σαν κοινωνία. Άρα πολιτισμό έχουν όλοι. Η αξία κάθε πολιτισμού, μου φαίνεται λογικό να εξαρτάται από την ευμάρεια της φέρουσας κοινωνίας.
Η ευμάρεια αυτή μπορεί να προέρχεται είτε από ευνοική γεωγραφική θέση, είτε από πλουτοπαραγωγικούς πόρους, είτε από πολεμικό πνεύμα (μπορεί να είναι και γονιδιακό το θέμα, διότι υπάρχουν φυλές πολεμικές αλλά υπάρχουν και φυλές καλλιεργητών), είτε από επιτυχείς ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ εκβάσεις (εδώ μπαίνει ο πόλεμος που αν κάτσει μπορεί να εξασφαλίσει νέα εδάφη, δούλους, νέους πόρους τέλος πάντων), είτε από εμπορικές συναλλαγές.
Καλημέρα περαστικέ!
Μάλλον απ' αυτό θα βγήκε το "κάντε έρωτα όχι πόλεμο". Υπάρχει κάποια βάση σ'αυτό. Οι πολεμιστές δεν κάνουν έρωτα, απλά "πηδούν" γιατί δεν έχουν χρόνο από τη μάχη.
Πιστεύω ότι ο πόλεμος προσφέρει στις τεχνολογικές εξελίξεις, [έχουμε πολλά παραδείγματα γιαυτό] και τούτο όχι γιατί έχει το "κοκαλάκι της νυχτερίδας" αλλά γιατί άμα πάρει το σπίτι σου φωτιά, πρέπει ν' αρχίσεις να τρέχεις!
Τώρα όμως συμβαίνει και το εξής: Σύμφωνα με το ογκώδες βιβλίο του καθ. του LSE, Paul Kennedy, "the rise and fall of the great powers" το οποίο εξετάζει 5 αιώνες ιστορίας, όταν μια αυτοκρατορία αρχίζει να το ρίχνει στους εξοπλισμούς και να προετοιμάζεται για πόλεμο αυτό σημαίνει ότι βρίσκεται ήδη σε παρακμή.Το βιβλίο αυτό είναι μοναδικό γιατί κάνει ενδελεχή ανάλυση των οικονομικών δεδομένων κάθε εποχής και πατάει γερά στα συμπεράσματά του.
N.P. Περιμένω τον Κλαούζεβιτς και τον Καρλ Σμιτ.
Mητέρα και πατέρας του Πολιτίσμου είναι η πείνα (κάθε είδους)και η αναζήτηση τρόπου κορέσμου της.
Μέσον κατάκτησης του Πολίτισμου είναι τα εργαλεία(και οι υπολογιστές εργαλεία είναι)το μυαλό μας (τι είναι νοηση είναι άλλο θέμα βέβαια) καί ο αντίχειρας μας.
θα περίμενα καί κάποιες αναφορές στη διαλεχτική της φύσης. (σαν φυσικός που είσαι)
Εξαιρετικό blog αν και κατά την άποψή μου οι αναρτήσεις μοιάζουν περισσότερο με παραδόσεις η ανακοινώσεις.
Ο πόλεμος σε κάμμια περίπτωση δεν είναι πατέρας αυτού που σήμερα ονομάζουμε πολιτισμό ,η ιδιοκτησία ισως.
De profundis, σ' ευχαριστώ πολύ.
Ο κύριος λόγος που γράφω είναι για να ξεδιαλύνω και να καταλάβω. Ανάλογη, λοιπον είναι και η δομή των κειμένων μου, με αρχή μέση και τέλος. Νομίζω ότι με τον τρόπο αυτό παρέχω μια βάση για εποικοδομητικό διάλογο σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα, τον οποίο και επιθυμώ.
Το παρόν κείμενο πραγματεύεται κυρίως τις ποιότητες εκείνες που χαρακτηρίζουν μια κοινότητα πολιτισμένη.
Αυτά που γράφεις προσιδιάζουν στο πώς παράγεται ο πολιτισμός, κυρίως από την άποψη τεχνουργημάτων (εργαλεία, αντίχειρας, κ.λ.π.) καθώς επίσης και τις αιτίες παραγωγής, (πείνα ή πόλεμος κατ' άλλους). Κατ' αρχήν συμφωνώ.
Για την ιδιοκτησία τί εννοείς ακριβώς?
Από τη στιγμή που αρχίσαμε να βάζουμε όρια στη γη για να ορίζουμε τα δικά μας χωράφια ,μετά μεγαλώσαμε αυτά τα όρια και τα ονομάσαμε σύνορα άρχισαν οι πόλεμοι για να μεγαλώσουμε την ιδιοκτησία μας σε βάρος κάποιας άλλης ιδιοκτησίας, γι αυτό θεωρώ την ιδιοκτησία γενεσιουργό αιτία των πολέμων.
Καταλαβαίνω ότι το βάζω απλοϊκά ,μάλλον εξαιρετικά απλουστευτικά, αλλά ο χώρος είναι περιορισμένος.
Επειδή βλέπω ότι αυτό το σπίτι έχει να μας φιλέψει ωραία πράγματα νομίζω ότι θα υφίστασαι τις επισκέψεις μου συχνότερα.
@de profundis, στο προηγούμενο σχόλιο είχα την εντύπωση ότι εννοούσες ότι η ιδιοκτησία ήταν πρόξενος πολιτισμού. Ότι η ιδιοκτησία δυνητικά είναι πρόξενος πολέμων, αυτό είναι κατανοητό.
Καλώς όρισες στο τσαρδί!!! Με το μαλακό όμως. Και γω τώρα μαθαίνω...γράφοντας όπως είπαμε.
Δημοσίευση σχολίου