Νεοφιλελεύθερες (αυτ)ΑΠΑΤΕΣ: Συρίκνωση και Ανεργία στην Αμερική

Ο Νεοφιλελευθερισμός υποσχέθηκε τρία κυρίως πράγματα, 1)την αύξηση του πλούτου και του βιοτικού επιπέδου όλων των στρωμάτων της κοινωνίας, 2) την εξασφάλιση νέων θέσεων εργασίας και 3) την μείωση του πληθωρισμού που κατέτρωγε, είναι αλήθεια, ένα μεγάλο μέρος του εισοδήματος των εργαζομένων.
Τι συνέβη όμως τελικά;



A. Παραγόμενος (;) Πλούτος και Ανισοκατανομή

Μια καλή ιδέα είναι να ξεκινήσουμε από την Αμερική, την κατ’ εξοχήν εισηγήτρια, (Σχολή του Σικάγο), και υπέρμαχο του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, (αν και πρωτοεφαρμόστηκε στη Χιλή του Πινοσέτ, στο Μεξικό και στην πολιτεία της Ν. Υόρκης) και να συγκρίνουμε το ποσοστό αύξησης του πλούτου και την κατανομή του στα διάφορα κοινωνικά στρώματα κατά την μεταπολεμική περίοδο και κατά την περίοδο που συμπίπτει με την εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, από το 1973 δηλαδή και μετά.

Τα στοιχεία, δανεισμένα από το US Commerce Dept, Bureau of Census, παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα. H πρώτη στήλη δείχνει τις χρονικές περιόδους που εξετάζονται, η δεύτερη το ανώτερο εισόδημα σε δολάρια (σε σταθερές τιμές του 2001), του πρώτου 20% των οικογενειών με το χαμηλότερο εισόδημα, η τρίτη του επόμενου 20% με το αμέσως μεγαλύτερο εισόδημα, κ.ο.κ., ενώ η τελευταία αποτυπώνει το κατώτερο εισόδημα του πλουσιότερου 5% κομματιού της κοινωνίας.

Με μια γρήγορα ματιά γίνεται φανερό ότι,
1. Στα πρώτα 26 χρόνια της μεταπολεμικής περιόδου, (1947-1973) υπάρχει σημαντική οικονομική μεγέθυνση, η οποία είναι γύρω στο 100%, δηλαδή ισοδυναμεί με διπλασιασμό του εισοδήματος στο τέλος της 26ετίας,
2. Για την ίδια περίοδο, η εισοδηματική αυτή αύξηση είναι ισοκατανεμημένη και στις πέντε εισοδηματικές κατηγορίες, με την εισοδηματική αύξηση (91%) του πλουσιότερου κομματιού να είναι ελαφρώς χαμηλότερη αυτής των φτωχότερων στρωμάτων.

Αν κοιτάξουμε τώρα τα στοιχεία της δεύτερης νεοφιλελεύθερης περιόδου, παρατηρούμε τεράστιες ποιοτικές διαφορές. Δηλαδή:
3. Η εισοδηματική αύξηση στο τέλος της 28ετίας είναι πολύ μικρότερη αυτής της πρώτης περιόδου σε όλα τα κοινωνικά στρώματα ανεξαιρέτως, πράγμα που σημαίνει ελάττωση της οικονομικής μεγέθυνσης γενικώς, μόνο 14%, για παράδειγμα, για το φτωχότερο στρώμα σε σύγκριση με την 97% αύξηση της πρώτης περιόδου,
4. Ενώ παρατηρείται σημαντική ανισοκατανομή, με το πλουσιότερο 5% του πληθυσμού να καρπούται και την μεγαλύτερη αύξηση ίση με 58%.

Την ίδια ακριβώς εικόνα δείχνει και η εξέταση του δείκτη Gini, (από τα στοιχεία της CIA), ο οποίος μετράει την ανισοκατανομή του εισοδήματος. Όσο μεγαλύτερη η τιμή του τόσο μεγαλύτερη και η ανισοκατανομή. Έτσι, ενώ κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο η τάση ήταν να ελαττώνεται, από 0.376 το 1947, στο 0.348 το 1968, στη δεύτερη περίοδο η τάση, όπως αναμενόταν, άρχισε να αντιστρέφεται. Έτσι, το 1992 χτύπησε την τιμή 0.403 ενώ το 2004 ανήλθε στο 0.450, τιμή ρεκόρ.

Συγκρίνοντας την Αμερική με άλλες χώρες παρατηρούμε ότι η ανισότητα εκεί είναι μεγαλύτερη ακόμη και από το Μπαγκλαντές, το Λάος, το Βιετνάμ, την Ουγκάντα και την Καμπότζη, που είναι από τις φτωχότερες του πλανήτη.

Την ίδια επίσης εικόνα παίρνουμε και από τη διαφορά εισοδημάτων μεταξύ του πλούσιου Βορρά (χώρες του ΟΟΣΑ) και του φτωχού Νότου. Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών το χάσμα ανάμεσα στο πλουσιότερο 1/5 του πληθυσμού στο Βορρά και το φτωχότερο 1/5 στο Νότο το οποίο ήταν 30:1 το 1960, διπλασιάστηκε σε 60:1 το 1990 και σε διάστημα 7 ετών, μέχρι το 1997 πήδηξε στο 74:1.

Αποτέλεσμα αυτής της τάσης ήταν ότι γύρω στα μέσα του 1990 το πλουσιότερο 20% του κόσμου έλαβε το 86% του παγκόσμιου εισοδήματος ενώ το φτωχότερο 20% έλαβε μόλις το 1%. Στην πραγματικότητα η παρατηρούμενη συγκέντρωση οικονομικής ισχύος επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι το πλουσιότερο 20% ελέγχει το 82% των παγκόσμιων εξαγωγών και το 62% των ξένων επενδύσεων.

Σχετικά τώρα με τους μισθούς, ανάμεσα στα έτη 2000-2005 ο εισαγωγικός μισθός για άρρενες απόφοιτους κολεγίου έπεσε κατά 7.3%, ενώ για τις γυναίκες κατά 3.5%. Από την άλλη μεριά το χάσμα στους μισθούς ανάμεσα σε απόφοιτους λυκείου και κολεγίου διευρύνθηκε σημαντικά από 23% το 1979 σε 45% και περισσότερο σήμερα.

Σύμφωνα με έρευνα του περιοδικού Business Week το 2004 το 25% περίπου των εργαζομένων αμερικανών βρέθηκε να παίρνει μισθούς κάτω από το όριο της φτώχιας.

Νομίζω ότι τα παραπάνω στοιχεία είναι πάνω από αρκετά για να περιγράψουν την χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης του μεγαλύτερου τμήματος της αμερικανικής κοινωνίας, πλην του ελάχιστου (5%) πλουσιότερου κομματιού της που έγινε ακόμα πιο πλούσιο.

B. Άνοιγμα των Αγορών και Μείωση (;) της Ανεργίας

Στην πραγματικότητα άνοιγμα και ευκαμψία των αγορών σήμαινε την εγκατάλειψη της μεταπολεμικής δέσμευσης για πλήρη απασχόληση, της εργασιακής ασφάλειας εξ αιτίας των μαζικών ιδιωτικοποιήσεων, των συγχωνεύσεων και των συνεπακόλουθων απολύσεων και της υιοθέτησης νέων μορφών μερικής ή ενοικιασμένης απασχόλησης. Συγκεκριμένα το σλόγκαν που περιέγραφε την κατάσταση με τον καλύτερο τρόπο ήταν ότι καταργείται μια καλοπληρωμένη θέση εργασίας και στη θέση της δημιουργούνται στην καλύτερη των περιπτώσεων δυο κακοπληρωμένες. Ή καταργούνται θέσεις στον καλοπληρωμένο βιομηχανικό τομέα και ανοίγουν άλλες στον κακοπληρωμένο των υπηρεσιών.

Σύμφωνα με έρευνα πάλι του περιοδικού Business Week, οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν στην Αμερική πάντα, ανάμεσα στο 2001 και 2006, κοντά 1.7 εκατομμύρια, ήταν στον τομέα της Υγείας. Από την άλλη μεριά οι δουλειές που χάθηκαν την ίδια περίοδο στον πολλά υποσχόμενο τομέα της πληροφορικής, των ηλεκτρονικών, των ημιαγωγών και του λογισμικού ανέρχονταν στα 1.1 εκατομμύρια. Οι περισσότερες θέσεις εργασίας χάθηκαν φυσικά στον βιομηχανικό τομέα και ανέρχονταν στα 3.4 εκατομμύρια από το 1998 και σε 2.9 εκατομμύρια από το 2001.

Έτσι στην περίοδο 2001-2005 χάθηκαν
Α) στον τομέα υπολογιστές ηλεκτρονικά: το 29.2% των θέσεων εργασίας
Β) στα ημιαγώγιμα υλικά και ηλεκτρονικά εξαρτήματα: το 36.7%
Γ) στις Ηλεκτρικές συσκευές: το 26%
Δ) Υφαντουργία :το 43.1%
Ε) Υφάσματα και ρουχισμός: το 65.4%
Ζ) Aυτοκινητα: το 18.6%
Η) Χημικά: το 9.7%
Θ) Αεροπορική Βιομηχανία: το 9.1%.

Πόση είναι τελικά η ανεργία στην Αμερική αυτή τη στιγμή;

Και δικαιολογείται να επαίρεται ότι η εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου επέφερε και αύξηση των θέσεων εργασίας; Η απάντηση είναι ΟΧΙ, παρά τα παρουσιαζόμενα χαμηλά ποσοστά ανεργίας, γύρω στο 5%, και αυτό κυρίως λόγου της αλλαγής του τρόπου καταμέτρησης των ανέργων.

1) Σαν εργαζόμενοι λοιπόν θεωρούνται και αυτοί της μερικής απασχόλησης, με ωράριο λιγότερο των 20 ωρών εβδομαδιαίως. Φυσικά η μερική απασχόληση δεν μπορεί να συντηρήσει τον εργαζόμενο.
2) Στις στατιστικές των ανέργων δεν περιλαμβάνονται τα εκατομμύρια αυτών που έχουν παραιτηθεί από το ψάξιμο και έχουν σβηστεί από τους καταλόγους των ανέργων.
3) Στις στατιστικές δεν περιλαμβάνονται τα 1.5 εκατομμύρια των φυλακισμένων και τα 8.1 εκατομμύρια υπό αστυνομική επιτήρηση που αποτελούν σχεδόν το 10% του άρρενος εργατικού δυναμικού.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες το ποσοστό ανεργίας στην Αμερική θα ανέβαινε από το 5% στο 11% περίπου.


INFO
1. “Neo-Liberal Economic Policies in th United States: The Impact on the American Workers”, Kim Scipes, Feb 02, 2007, ZNet/Activism.
2. “Lying with Statistics: What’s the real US unemployment rate?”, Ed. Finn, Canadian Forum.