Η Διάχυση προς τα κάτω (trickling down) της Κλοπής

Είναι γνωστό ότι για πολλά χρόνια η αριστοκρατία ήταν η κύρια παραγωγός πολιτιστικών προϊόντων τα οποία κατόπιν διαχέονταν προς τις κατώτερες τάξεις. Κύριος αποδέκτης ήταν η ανερχόμενη αστική τάξη η οποία και προσπαθούσε να τα μιμηθεί. Κατόπιν τη σκυτάλη την πήρε η εδραιωμένη πια αστική τάξη, η οποία και διαμόρφωσε τους δικούς της πολιτισμικούς κανόνες, ήθος και συμπεριφορά, τα οποία με τη σειρά τους προσπάθησαν να τα μιμηθούν οι από κάτω και πάει λέγοντας.

Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι οτιδήποτε κυκλοφορεί στα πάνω στρώματα, γρήγορα βρίσκει μιμητές και στα κατώτερα, για το λόγο ότι έτσι νομίζουν οι από κάτω ότι θα καλύψουν τη διαφορά που τους χωρίζει από τους πάνω. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένη θα αναφερθώ στο πάντα επίκαιρο θέμα της κλοπής. Όχι του παντού και πάντα υπάρχοντος θεωρητικού ζητήματος της κλοπής και της ιδιοποίησης της υπεραξίας της εργασίας, αλλά του πολύ απτού και συγκεκριμένου, αυτού, δηλαδή, τού να σε κλέβουν ξεδιάντροπα και ανερυθρίαστα μπροστά στα μάτια σου, στην πλειονότητα πια των μικρο-συναλλαγών που διεκπεραιώνω καθημερινά.

Θέλετε παραδείγματα; Νάτα!

Παράδειγμα πρώτο:
Στον πάγκο γνωστής αλυσίδας καθαριστηρίων ακουμπώ ένα πρωί φούστα, σακάκι και μπουφάν, με το κάθε κομμάτι ν’ αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα του είδους του. Επειδή είμαι εκ γενετής καχύποπτη και επειδή διαθέτω γρήγορο μαθηματικό μυαλό που μπορεί να κάνει με επιτυχία και στο άψε-σβήσε προσθέσεις (έως εδώ σταματούν οι ικανότητες) υπολογίζω, βάσει του αναρτημένου πίνακα, το συνολικό ποσό που οφείλω, δηλαδή 15,50 ευρώ.

Πόσο κάνουν; ρωτάω την κοπέλα, έτσι από ευγένεια και για να πω κάτι, γιατί συν τοις άλλοις είμαι και ομιλητική.

Α!, 16,50 ευρώ, μου απαντάει όλο αυτοπεποίθηση.

Γιατί καλό μου παιδί;, τής ανταπαντώ. Μια, το λάδι, δυο το ξίδι, τρεις το λαδόξυδο. Από πού φύτρωσε αυτό το μοναχικό ευρώπουλο;, λέω χαμογελώντας, προσπαθώντας να μη χάσω την καλή μου, όπως πάντα, διάθεση.

Α!, ξανααπαντάει το παιδί, με περισσή αυτοπεποίθηση. Το σακάκι το πιάνουμε για μπουφάν!

Και γιατί για μπουφάν; Γιατί δεν το πιάνουμε για πουκάμισο; Τι μας εμποδίζει;

Γιατί έτσι, ήρθε αυτομάτως η απάντηση.

Αφού παίξαμε για λίγο την κολοκυθιά και αφού δεν υπήρχε κανένας λόγος, λόγω του ευδιακρίτου των ειδών, να καλέσουμε σε σύσκεψη κάποιους εξωτερικούς παρατηρητές για να εκτιμήσουν αν το σακάκι ήταν όντως σακάκι ή μπουφάν, η κοπέλα αποδέχτηκε τελικά το προφανές και έτσι το μοναχικό ευρώπουλο ξαναγύρισε στην ασφάλεια της τσέπης μου.

Παράδειγμα δεύτερο:
Στην τράπεζα αυτή τη φορά. Καλά θα μου πείτε, στην τράπεζα πήγες, τι περίμενες; Δεν μάς λες και τίποτε καινούργιο. Παρ’ όλα αυτά, εγώ θα σφετεριστώ το χρόνο σας και θα καταθέσω το παραδειγματάκι μου.

Ζητάω, λοιπόν, να στείλω χρήματα σε άλλο λογαριασμό και περιμένω ο ταμίας να κάνει τη στραβή και να μου ζητήσει την προμήθεια, των 1,20 ευρώ. Σημειωτέον, ότι πρόκειται περί φτηνής τράπεζας. Άλλες χρεώνουν 1,50 ευρώ, γιατί στέλνουν τα χρήματα με courier, ενώ η δική μου φαίνεται τα στέλνει με ΕΛΤΑ και καραβέλες. Φυσικά, όλο το προηγούμενο διάστημα βοούν τα δελτία ειδήσεων για το παράνομον του πράγματος, αλλά φαίνεται ότι η συγκεκριμένη τράπεζα νομίζει ότι ο κόσμος ακούει μόνο το δελτίο του STAR και επομένως δεν χαμπαρίζει.
Επαναλαμβάνω, πάλι το γνωστό τροπάρι.

Γιατί, καλέ μου άνθρωπε; τον ερωτώ. Δεν γνωρίζετε ότι καρα-παρανομείτε;

Μα, δεν μας έχει έρθει καμιά εγκύκλιος μου απαντά, με χαμηλωμένο το βλέμμα, προφανώς γιατί ψεύδεται και κατά συνέπεια το όποιο απομεινάρι τσίπας έχει επάνω του, τόν εμποδίζει να με αντικρίσει κατάματα.

Μα του λέω, έχω εδώ μαζί μου, (και του βγάζω μια χαρταπιάνγκα), την απόφαση του εφετείου, τον αριθμό της απόφασης σε επικυρωμένο μάλιστα αντίγραφο του πρωτότυπου, την σύνθεση του δικαστηρίου που αποφάσισε και όλα τα σχετικά έγγραφα που τεκμηριώνουν την απόφαση και που επιβεβαιώνουντο απαράδεκτον της απαίτησής σας.
Θέλω να πάω στον προϊστάμενό σας, του λέω και σκοπεύω να σας καταγγείλω. Πού είναι ο διευθυντής;

Πάει να ξεστομίσει το «εκεί, στο γραφείο στο βάθος», αλλά ταυτόχρονα το μετανιώνει, και παίρνοντας το ύφος το θλιμμένο, μου λέει.

Καλά, δεν πειράζει, θα τα βάλω από την τσέπη μου.

Έτσι γλίτωσα άλλο ένα 1,20 ευρώ, που μαζί με το ευρώ του καθαριστηρίου μας κάνουν σύνολο 2,20 ευρώ. Ως εδώ καλά.

Παράδειγμα τρίτο:
Στο σουπερμάρκετ αυτή τη φορά. Ο υπάλληλος του μανάβικου μού ζυγίζει με ευγένεια τις ντομάτες. Το μάτι, καρφωμένο στο καντράν της ζυγαριάς, εκεί όπου αναγράφεται η τιμή ανά κιλό. Την έχω ξαναπάθει και γιαυτό στήνω καρτέρι. Ξέρω, ότι μια στις δυο φορές θα την κάνουν τη ματσαραγγιά. Σήμερα ήμουν τυχερή. Την έκαναν!

Τί γράφει εκεί πάνω, μην και με γελούν τα μάτια μου; του λέω με απορία. Είναι όντως 2,20 το κιλό;. Για να ξαναπάω πίσω στο τελάρο να δω την τιμή.

Πάω, βλέπω, ξαναγυρίζω.

Το τελάρο λέει άλλα, λέω στο παιδί. Γράφει 1,80 το κιλό. Για δες το και μόνος σου.

Το παιδί πάει, βλέπει, γυρίζει.

Τι συμβαίνει μάτια μου, του ξαναλέω, γιατί έχει και ωραία μάτια το παιδί.

Θα ρωτήσω τον floor manager, μου εξηγεί.

Πάει, βλέπει τον floor manager και γυρίζει.

Έγινε ένα μικρό λαθάκι, μου λέει. Δεν πρόλαβαν να περάσουν τις καινούργιες τιμές, και αυτός μόνο είναι ο λόγος. Ξέρετε τώρα πως είναι με τα χρηματιστήρια σήμερα. Ανεβοκατεβαίνουν τόσο γρήγορα, που δεν προλαβαίνουμε ν’ αλλάζουμε τις τιμές.

Κοίταξε καλό μου, του λέω, πες στον floor manager, πως αν ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο θα σας στείλω τον ΣΔΟΕ και την αντιτρομοκρατική μαζί. Ναίσκε; Και, κάτι επί πλέον, ο πληθωρισμός σταμάτησε να τρέχει με 19263% από τον καιρό της κατοχής.

Δεν χρειάζεται να μακρηγορήσω με περισσότερα παραδείγματα. Όλοι σας θα έχετε διαπιστώσει στην πράξη την ιδιότυπη πρόσθεση που απαντάται στις απανταχού λαϊκές αγορές, και στους λογαριασμούς των εστιατορίων, και των υδραυλικών και των πάσης φύσεως τεχνικών. Και θα έχετε αγανακτήσει. Μόνο που το φαινόμενο δεν είναι μεμονωμένο, αλλά γενικευμένο. Συμβαίνει πλέον παντού και επειδή κάθε φορά που με κλέβουν με τον τρόπο αυτό, αισθάνομαι κάπως σαν βιασμένη, αίσθημα καθόλου ευχάριστο, το έχω ρίξει στην εκμάθηση διαφόρων πολεμικών τεχνών για να μπορώ να αμύνομαι. Επίσης, στην πρόσθεση δεν με πιάνει κανείς πλέον.
Είναι όμως αυτό λύση;