Η Αργία ως Προϋπόθεση του Φιλοσοφείν

Η αργία, δίχως άλλο, αποτελεί προϋπόθεση του πολιτισμού. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται καμιά βαθυστόχαστη ανάλυση, παρά μόνο κάποια στοιχειώδης γνώση της Ιστορίας. Είναι γνωστό ότι, οι τέχνες και οι επιστήμες βρίσκονταν ανέκαθεν στη απόλυτη δικαιοδοσία των ανωτέρων στρωμάτων και, για πολλούς αιώνες, της αριστοκρατίας. Τα εν λόγω, δε, στρώματα, δεν έχουν μείνει στην Ιστορία για τον μόχθο στα χωράφια ή στα εργοστάσια και την φιλεργία τους.

Η σχόλη, όμως, για τους λίγους κατέστη δυνατή μόνον εξ αιτίας της δουλειάς των πολλών. Η οικονομική συμβολή της δουλείας στο Αθηναϊκό θαύμα είναι επίσης γνωστή, για να πάρουμε ένα παράδειγμα από τα καθ’ ημάς. Το «φιλοσοφείν», επομένως, από το να θεωρείται απόρροια της αργίας εν γένει, καλόν θα ήτο να αντιμετωπισθεί ως ζήτημα ταξικόν. Διότι, για να φιλοσοφεί κανείς θα πρέπει με κάποιο τρόπο είτε να έχει λύσει τα πρόβλημα της επιβίωσης, (π.χ. με κληρονομιά ή εισοδήματα), είτε αυτό το ίδιο το «φιλοσοφείν» να του παρέχει τα μέσα επιβίωσης, (π.χ. μια πανεπιστημιακή θέση, ή συγγραφή best-sellers).

Και για του λόγου του αληθές, παραθέτω τους τρόπους με τους οποίους κέρδιζαν τα προς το ζην κάποιοι από τους πιο γνωστούς φιλοσόφους. Για να μην νομίσετε ότι κλέβω, ότι, δηλαδή, διαλέγω αυτούς οι οποίοι εκ προοιμίου θα επιβεβαιώσουν τα συμπεράσματά μου, λαμβάνω υπ’ όψιν μου όλους τους φιλοσόφους (16 τον αριθμό) οι οποίοι καταγράφονται στο βιβλίο «Η Πύλη των Φιλοσόφων» του Robert Zimmer, εκδ. Κονιδάρη.

Έχουμε, λοιπόν, και λέμε.

Αυγουστίνος. Ξεκίνησε σαν ακαδημαϊκός καριέρας για να γίνει Επίσκοπος.

Μακιαβέλι. Διπλωμάτης, Αξιοποίησε τις γνωριμίες του πατέρα του με σημαίνοντα πρόσωπα της ανώτερης τάξης.

Μονταίν. Γάλλος αριστοκράτης, περιπλανιέται αρκετά χρόνια, ευκαιριακές θέσεις στη Διοίκηση, δήμαρχος χωρίς να το επιδιώξει, σύμβουλος, κ.λ.π.

Ντεκάρτ. Μαθηματικός, νομικός, αξιωματικός, κ.α. Κυρίως ευγενής και οικονομικά αυτάρκης, ας είναι καλά ο πατέρας του. Αδυνατεί να σηκωθεί απ’ το κρεβάτι. Οι Ιησουΐτες μοναχοί τον ξυπνούν ρίχνοντάς του κουβάδες με κρύο νερό. Εδώ βρίσκονται και οι ρίζες του καρτεσιανού δυϊσμού σώματος-νου.

Πασκάλ. Μαθηματικός. Ο πατέρας του ήταν υψηλότατο στέλεχος της φορολογικής διοίκησης με υψηλές διασυνδέσεις. Αριστοκράτης, κοσμοπολίτης, σαλονάτος. Αργότερα ασκητής στο μοναστήρι Πορτ Ρουαγιάλ. Τα βίτσια είναι ίδιον της αριστοκρατίας.

Λοκ. Δάσκαλος στην Οξφόρδη. Υψηλόβαθμες θέσεις στη διοίκηση. Διευθυντής υπουργείων, υπεύθυνος ίδρυσης αποικιών κ.λ.π.

Καντ. Πανεπιστημιακός. Ο μόνος μέχρι τότε που δουλεύει για να ζήσει. Ψωμίζεται από τα φροντιστήρια που κάνει σε μαθητές.

Σοπενάουερ. Ζει από το μερίδιο της οικογενειακής περιουσίας που του ανήκει. Το τζογάρει και το πολλαπλασιάζει. Ανεπάγγελτος.

Κίργκεγκορ. Ζει μποέμικη ζωή στη Κοπεγχάγη.

Μαρξ. Δημοσιογραφεί. Δέχεται χορηγίες από φίλους. Σα δεν ντρέπεται...

Χέγκελ. Καθηγητής Πανεπιστημίου.

Νίτσε. Ομοίως. (Όποτε του το επιτρέπει η υγεία του...)

Βιτγκενστάιν. Ευκαιριακός βοηθός του Ράσελ. Κατά βάση ανεπάγγελτος, αλλά όχι πένης. Τουναντίον.

Χάιντεγκερ. Καθηγητής Πανεπιστημίου.

Πόπερ. Καθηγητής Πανεπιστημίου.

Ρόουλς. Καθηγητής Πανεπιστημίου.

Όσο, δε, πατάμε στον 20ο αιώνα οι φιλόσοφοι-καθηγητές δίνουν και παίρνουν. Και η φιλοσοφία θέλει το πανεπιστήμιό της, όπως παλιά ήθελε την αριστοκρατία της. Εκ των ανωτέρω, ευκόλως συνάγεται ότι ουδείς των φιλοσόφων έπιασε στα χέρια του αξίνα, αλέτρι ή ποτέ του χτύπησε κάρτα στην ναυπηγοεπισκευαστική.