Περί καθαρού, καθαρότητας και βρόμικων ανθρώπων

Η καθαριότητα, ή καθαρότητα, τόσο σαν ουσιαστικό όσο και σαν επίθετο, (καθαρός), είναι μια λέξη που συγκεντρώνει επάνω της πληθώρα σημασιών και εφαρμόζεται σε ισοδύναμα υποκείμενα, αντικείμενα και συμπεριφορές είτε κυριολεκτικά, είτε τις πιο πολλές φορές, μεταφορικά.

Α.
Καθαρός είναι ο ουρανός, καθαρό μπορεί να είναι και το βλέμμα και το πρόσωπο. Αλλά και η φωνή, και τα χέρια, που δηλώνουν ευθύτητα και εντιμότητα. Αν όλα αυτά είναι καθαρά, δεν μπορεί παρά και η ψυχή να είναι καθαρή και συνεπώς και ολόκληρος ο άνθρωπος.

Καθαρές είναι και οι «δουλειές», που μαζί με τα «χέρια», είναι και το αιωνίως ζητούμενο. Αλλά, αν όλα τα προηγούμενα είναι καθαρά, θα είναι μοιραία και η «φωλιά».

Καθαρό μπορεί να είναι και το «τοπίο», για να μπορεί κάποιος να βλέπει και τον «ορίζοντα» καθαρό. Κι όταν και ο «δρόμος» είναι καθαρός και τα σκυλιά δεμένα, τότε και οι συγκυρίες είναι κατάλληλες για την ευόδωση του οτιδήποτε.

Ο καθαρός «λόγος» και η καθαρή «σκέψη» αποτελούν είδη προς εξαφάνιση. Το ίδιο και η καθαρή «συνείδηση».

Μιλάμε επίσης και για τον καθαρό «μισθό», το καθαρό «προϊόν», τον καθαρό «τζίρο», αλλά και το καθαρό «βάρος». Η Οικονομία, στη θεωρία είναι γεμάτη από καθαρές ποσότητες. Στην πράξη όμως, λερώνεται από τα πολλά «ξεπλύματα».

Λέμε, «πάει, τέλειωσε, καθάρισα!», αλλά και «το ξεκαθάρισα το θέμα». Τότε, «την βγάζουμε καθαρή».

Υπάρχει και το «ξεκαθάρισμα λογαριασμών». Υπάρχουν όμως και οι καθαροί «λογαριασμοί» που κάνουν τους καλούς τους φίλους.


Β.
Τα πράγματα όμως, παύουν να είναι καθαρά, όταν αρχίζουμε να μιλάμε για καθαρό «αίμα» και για καθαρές «φυλές». Κάποιες φορές η αναζήτηση της καθαρότητας καταλήγει αντί άλλων, σ’ έναν καθαρό «πόλεμο».

«...Η καθαρότητα είναι ένα ιδανικό, ένα όραμα προς μια κατάσταση την οποία είτε πρέπει να δημιουργήσουμε, είτε πρέπει να προστατεύσουμε με ζήλο από πραγματικούς ή φανταστικούς εχθρούς. Χωρίς την ύπαρξη ενός τέτοιου οράματος, ούτε η έννοια της καθαρότητας έχει νόημα, ούτε ο διαχωρισμός μεταξύ καθαρότητας ή μη-καθαρότητας μπορεί να γίνει σαφής...»

«...Η καθαρότητα είναι και το όραμα μιας τάξης, δηλαδή μιας κατάστασης όπου το ένα πράγμα βρίσκεται στη θέση του κι όχι αλλού, όπου η «σωστή» θέση συμβαίνει να μην είναι η ίδια που θα καταλάμβανε «από τη φύση του» και από μόνο του. Το αντίθετο της καθαρότητας, η βρομιά, η ακαθαρσία, οι μολυσματικοί φορείς είναι τα εκτός τόπου πράγματα. Δεν είναι η εγγενής ποιότητα κάθε πράγματος αυτή που το κάνει βρόμικο, αλλά αυτή καθαυτήν η θέση του. Και ακριβέστερα, η θέση του στην τάξη πραγμάτων όπως την οραματίζονται οι επιζητούντες την καθαρότητα....»

«...Ανάμεσα στις πολλές ενσαρκώσεις του υποκειμενικού σχήματος «βρομιά», εξαιρετική σημασία έχει η περίπτωση που τα ανθρώπινα πλάσματα γίνονται αντιληπτά σαν εμπόδια στην «ορθή οργάνωση» του περιβάλλοντος, όταν δηλαδή μια συγκεκριμένη κατηγορία διαφορετικών ανθρώπων μετατρέπεται σε βρομιά, και όταν οι άλλοι τους μεταχειρίζονται σαν τέτοιους....»

Στις περιπτώσεις αυτές, όταν η βρομιά αρχίζει να υποστασιοποιείται σε αυτούς που εντάσσονται στην κατηγορία «Ξένος», ο υπερβολικός ζήλος για καθαριότητα αρχίζει να γίνεται υπερβολικά επικίνδυνος.



Υ.Γ. Τα πράσινα αποσπάσματα σε εισαγωγικά είναι από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του Zygmunt Bauman, «Η Μετανεωτερικότητα και τα Δεινά της», εκδ. Ψυχογιός.