Θετική Ψήφος-Αρνητική Ψήφος

Ο κύβος ερρίφθη και στις 4 του Οκτώβρη θα πάμε, όσοι πάμε, στο ραντεβού με την κάλπη, που πόρρω απέχει στις συγκεκριμένες συνθήκες από το να είναι ραντεβού και με την ιστορία. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία που θα την αφηγηθούμε αργότερα.

Στην κάλπη προσερχόμαστε φυσικά για να ψηφίσουμε το κόμμα της αρεσκείας μας το οποίο και επιθυμούμε να μάς κυβερνήσει. Αυτή θα ήταν μια εύλογη απάντηση στο ερώτημα του «πώς ψηφίζουμε;», τού ποια είναι δηλαδή τα κριτήρια επιλογής μας, αλλά θα διαφωνήσω, μιας και στη σημερινή πραγματικότητα, πιστεύω ότι τα κριτήρια τείνουν να υπαγορεύονται από λιγάκι διαφορετικούς λόγους.

Για πολλές πολλές δεκαετίες η εκλογική συμπεριφορά καθοριζόταν κυρίως από πολιτικά ιδεολογικά κριτήρια, τα οποία και μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά, μιας και σπάνια σύζυγοι ψήφιζαν διαφορετικά ο ένας από τον άλλον και όμοια, σπάνια τα παιδιά διαφοροποιούνταν πολιτικά από τους γονείς τους. Αυτό συνέβαινε για συναισθηματικούς λόγους, που η σκούφια τους μπορεί να κρατούσε από τόσο παλιά, όσο από την εποχή που ο Βενιζέλος φαγωνόταν με τον Βασιλιά και από τη διαχρονική ύπαρξη σαφών διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα, που συντηρούσαν την Δεξιά-Αριστερή πόλωση.

Σε γενικές λοιπόν γραμμές θα ονόμαζα την ψήφο μιας μεγάλης περιόδου της ελληνικής πολιτικής ιστορίας σαν θετική, δηλαδή σαν «ψήφο για να...», κατά τα πρότυπα της «θετικής ελευθερίας».

Δεν θα έλεγα ότι το ίδιο συμβαίνει και σήμερα: πρώτα, από την πρόσφατη εμπειρία και δεύτερον, από την αποδυνάμωση των λόγων εκείνων που έκαναν τον πολίτη να είναι ορκισμένος πιστός ψηφοφόρος υπέρ ενός συγκεκριμένου κόμματος, να το ρίχνει δηλαδή «δαγκωτό», όπως λεγόταν.

Η διάρθρωση του πολιτικού πεδίου σήμερα, δείχνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος, οι νεώτερες κυρίως ηλικίες, έχουν χάσει τους παραδοσιακούς δεσμούς με τα μεγάλα κόμματα, και δεν επιθυμούν να λειτουργούν πλέον σαν οπαδοί, δεμένοι εκ γενετής με το λουρί από ένα συγκεκριμένο κόμμα. Μιας και τα δυο μεγάλα κόμματα, από την μεταπολίτευση και μετά ολοένα και περισσότερο συγκλίνουν στις πολιτικές τους, κάνοντας και τους διαχωρισμούς, αλλά και τις δεσμεύσεις χαλαρότερες, το εκλογικό παιχνίδι από τη μεριά των ψηφοφόρων, μέσα και από την κατάλληλη καθοδήγηση των ΜΜΕ φυσικά, παίζεται με διαφορετικούς πλέον όρους.

Από τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις γίνεται φανερό ότι οι προτροπές αφορούν προς μια ψήφο με αποτρεπτική κυρίως λειτουργία. Για παράδειγμα, στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, οι ψηφοφόροι καλούνταν να προσέλθουν στις κάλπες με το σκεπτικό να αποτρέψουν κυρίως την εκλογική άνοδο του Καρατζαφέρη, ενώ η κουβέντα για το θετικό περιεχόμενο της ψήφου, για το ποια δηλαδή θα ήταν τα πλεονεκτήματα της χώρας μας αν στο ευρωκοινοβούλιο υπερίσχυε ο ένας ή άλλος σχηματισμός, ήταν πολύ περιορισμένη, έως ανύπαρκτη.

Στις σημερινές εθνικές εκλογές, η ψήφος καθίσταται πάλι όμηρος, των μικρών κομμάτων και αυτή τη φορά, συνδέοντάς την με την επίτευξη ή όχι αυτοδυναμίας του πρώτου κόμματος και με την κατά συνέπεια εξασφάλιση μιας μετέπειτα ομαλής ή ανώμαλης πολιτικής ζωής.

Παρατηρώντας κανείς τους πίνακες που δημοσιεύονται στις εφημερίδες σχετικά με τις προϋποθέσεις εξασφάλισης της αυτοδυναμίας, αναλόγως του αριθμού των κομμάτων που θα μπούνε στη Βουλή και αναλόγως του ποσοστού των ψήφων που θα πάνε στα κάθε λογής μικρά κόμματα, ο ψηφοφόρος αναγκάζεται να μπει σε αρκετά σκληρά διλήμματα, και να χρησιμοποιήσει την ψήφο του όχι θετικά υποστηρίζοντας το μικρό κόμμα που εμπιστεύεται και έχει πιθανότητες να μπει στη Βουλή, (όπως για παράδειγμα Οικολόγοι και Σύριζα), αλλά αρνητικά, ψηφίζοντας κάποιο άλλο, (όπως Πασόκ), στοχεύοντας έτσι στην αποτροπή μιας δυσάρεστης και ίσως ταραχώδους πολιτικής εξέλιξης. Ο συσχετισμός της αρνητικής ψήφου, όπως την ονομάζω, με την "αρνητική ελευθερία", (ελευθερία από καταναγκασμούς και δεσμεύσεις), είναι και εδώ εμφανής.

Τόσο η αρνητική ελευθερία όσο και η αρνητική ψήφος αποτελούν μεταστροφές της πρόσφατης εποχής, σε αντίθεση με παλιότερες περιόδους, όπου η ελευθερία και η ψήφος χρησιμοποιούνταν κυρίως με το θετικό τους πρόσημο. Το αν είναι για καλό ή για κακό, δεν μπορώ να το κρίνω. Ο καιρός θα δείξει.