Η Βιομηχανία Άρνησης της Κλιματικής Αλλαγής

Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς ένα θέμα καθαρά επιστημονικό, όπως η συλλογή και επεξεργασία στοιχείων για την επιβεβαίωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, μετατράπηκε σε θέμα ιδεολογικό, με τους μεν να επικαλούνται δεδομένα και παρατηρήσεις και τους δε να κατηγορούν τους προαναφερθέντες για θρησκευτική αφοσίωση σε επινοημένα σενάρια και δόγματα. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που ένα κομμάτι της κοινής γνώμης υιοθετεί την άποψη ότι το οικοδόμημα της Επιστήμης είναι σαθρό, όντας πρόθυμο ελαφρά τη καρδία ν’ απορρίψει τα πορίσματά της σε ποικίλα θέματα, από ιατρικά έως καλή ώρα περιβαλλοντικά, χωρίς ταυτόχρονα να μπορεί να αρθρώσει κι έναν αντίστοιχο τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο περί των όσων αμφισβητεί. Οι απαρχές της αμφισβήτησης αυτής μπορούν, κατά τη γνώμη μου να εντοπισθούν στο περίφημο βιβλίο του Paul Feyerabend «Ενάντια στη Μέθοδο», το οποίο και θα χρησιμεύει έκτοτε στους απανταχού αρνητές σαν δεξαμενή άντλησης επιχειρημάτων. Η εξομοίωση της επιστημονικής έρευνας με τη θρησκευτική πίστη θα χρησιμοποιηθεί σαν επιχείρημα από αυτούς που αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή, σε πολλά άρθρα που θα εμφανιστούν κατά διαστήματα στο διεθνή τύπο, σαν τελευταία γραμμή άμυνας στην υποστήριξη των ισχυρισμών τους.

Προφανώς και το γεγονός της υπερθέρμανσης είναι πολιτικό, μιας και η αποτροπή του συνεπάγεται τη λήψη αυστηρών μέτρων εκ μέρους των κυβερνήσεων, οικονομική επιβάρυνση, απώλεια κερδών παντοδύναμων μονοπωλίων στο χώρο των στερεών καυσίμων και αυτοκινητοβιομηχανιών και τελικά αναθεώρηση του ενεργειακού και παραγωγικού μοντέλου. Δεν είναι μικρά πράγματα αυτά για να περάσουν απαρατήρητα από τους άμεσα θιγόμενους.

Οι οποίοι και οργανώθηκαν από πολύ νωρίς, και αντεπιτέθηκαν, εκμεταλλευόμενοι το εύφορο έδαφος μιας προϋπάρχουσας, καλώς ή κακώς δυσπιστίας. Εδώ δεν επρόκειτο για ένα απλό βιβλιαράκι που θα ανανέωνε την προηγούμενη Βίβλο του Feyerabend, αλλά για μια καλοστημένη βιομηχανία διασποράς αμφιβολιών, υπονόμευσης και ...χρημάτων. Σχετικά με την εκστρατεία δυσφήμησης της διαφαινόμενης κλιματικής αλλαγής υπήρχε και η προηγούμενη εμπειρία από τη δράση των καπνοβιομηχανιών, ειδικά της Philips Morris, οι οποίες με ποικίλα πλοκάμια και βαριές επιταγές σε ινστιτούτα και πανεπιστήμια, υπονόμευαν συστηματικά κάθε εργασία που καταδείκνυε τη συσχέτιση καπνίσματος και καρκίνου του πνεύμονα. Πρόσφατα δε διέρρευσαν στον τύπο, (New York Times) και τα ανάλογα έγγραφα με τα οποία διαλυόταν κάθε αμφιβολία ότι οι εμπλεκόμενοι επιστήμονες στην υπηρεσία των εν λόγω εταιριών, δεν γνώριζαν τη γυμνή αλήθεια.

Φυσικά στην πορεία, η βιομηχανία της αμφισβήτησης υιοθέτησε πιο εξελιγμένες τακτικές marketing, με έρευνα αγοράς, target groups, προσεκτικό σχεδιασμό των μηνυμάτων που θα έσπερνε, καθώς και λεπτομερή ανάλυση του αντίκτυπου ενός εκάστου εξ αυτών. Οι τακτικές και τα μηνύματα πέρασαν πια σε άλλο επίπεδο, πιο «επιστημονικό», και το παιχνίδι χόντρυνε υπερβολικά.

Πόλωσαν την κοινωνία σε οπαδούς συντασσόμενους υπέρ ή κατά της κλιματικής αλλαγής, έβαλαν τους επιστήμονες στο στόχαστρο, σπέρνοντας εδώ κι εκεί θολές φήμες ότι μπορεί και να χρηματίζονται, αγνοώντας το προφανές ότι δεν είναι δυνατόν να διαθέτει κάποιος ή κάποια συμφέροντα που δεν κατονομάζονται, την οικονομική επιφάνεια για να χρηματίζει τους 800 επιστήμονες και τους άλλους τόσους 2,500, από 130 χώρες, που συνέταξαν και αντίστοιχα υπέγραψαν το τελευταίο report του IPCC, και το καλύτερο απ’ όλα φρόντισαν να χρεώσουν στους υπερασπιστές της κλιματικής αλλαγής τη συμμετοχή σε μια παγκόσμια κομμουνιστική συνωμοσία η οποία απεργάζεται την οικονομική καταστροφή του πλανήτη. Κάπου, σε κάποιο σχόλιο είχε πάρει το μάτι μου και τη λέξη «σταλινικοί» από κάποιον που δίχως άλλο παρασυρμένος από το μέγεθος και την απειλή της συνομωσίας, πλειοδοτούσε!

Η ύπαρξη μιας κραταιάς βιομηχανίας αρνητών είναι παρά πάνω από γεγονός, όπως τεκμηριώνεται από πληθώρα ντοκουμέντων που έχουν διαρρεύσει κατά καιρούς στον τύπο. Θα αναφερθώ στα δυο τελευταία άρθρα του G. Monbiot, εδώ κι εδώ, όπου και παραθέτει 4 καραμπινάτες περιπτώσεις σχετικά με τον τρόπο δράσης της «βιομηχανίας».

1.

Συγκεκριμένα, το 1991 η Western Fuels Association, η National Coal Association και το Edison Electric Institute έστησαν το Council for the Environment (ICE), με κύρια στρατηγική, όπως φάνηκε από διαρροή του ιδρυτικού ντοκουμέντου στον τύπο, να «πλασαριστεί η παγκόσμια υπερθέρμανση σαν θεωρία και όχι σαν γεγονός». Φυσικά είναι κατανοητό ότι μια θεωρία είναι απλώς θεωρία που μπορεί να ανασκευαστεί, ενώ ένα γεγονός είναι κομμάτι δύσκολο να διαστρεβλωθεί.

Το εν λόγω ινστιτούτο ξεκίνησε με μια προίκα $510,000 με στόχο να προβάρει τα προπαγανδιστικά του μηνύματα σε επιλεγμένες «αγορές» οι οποίες κατά σύμπτωση ήταν και τόποι διαμονής εξεχόντων κυβερνητικών στελεχών του ενεργειακού τομέα της Αμερικής. Στην περίπτωση που το πρόγραμμα αυτό άλλαζε τις απόψεις του δείγματος, θα εφαρμοζόταν και σε εθνικό επίπεδο.

Μερικά από τα μηνύματα που είχαν τότε δοκιμαστεί ήταν τα εξής:

«Μερικοί λένε ότι η Γη ζεσταίνεται. Μερικοί άλλοι ότι είναι επίπεδη».

«Πόσα είσαι διατεθειμένος να πληρώσεις για να λυθεί ένα πρόβλημα, το οποίο μπορεί και να μην υπάρχει;»

«Ποιος σου είπε ότι η Γη ζεσταίνεται... Ο Chicken Little?». (αυτόκλητος ήρωας που αναλαμβάνει να σώσει τον κόσμο από τα UFO, από δημοφιλές cartoon του Disney).

2.

Το 2006 έγινε γνωστό πάλι από διαρροή στον τύπο ότι ο «ανεξάρτητος» σκεπτικιστής, όπως παρουσιαζόταν, κλιματολόγος Dr. Patrick Michaels από το πανεπιστήμιο της Virginia, συχνός προσκεκλημένος σε σχετικά panels και τακτικός αρθρογράφος σε μεγάλες εφημερίδες, τα «έπαιρνε» χοντρά από την ηλεκτρική εταιρία Intermountain Rural Electric Association (IREA) η οποία για να μειώσει το λειτουργικό κόστος σκεφτόταν να εγκαταλείψει το φυσικό αέριο και να στραφεί στο κάρβουνο, μιας και θα ήταν το πρώτο που θα θιγόταν με την πράσινη στροφή. Ο ίδιος είχε παραδεχτεί δημόσια ότι το 1995 είχε εισπράξει $165,000 από τη βιομηχανία.

3.

Το 2007 το Heartland Institute, Lobby χρηματοδοτούμενο από την Exxon δημοσίευσε μια λίστα από 500 επιστήμονες των οποίων οι έρευνες υποτίθεται ότι έδειχναν τον μη-ανθρωπογενή χαρακτήρα της υπερθέρμανσης. Περαιτέρω ξεσκάλισμα έδειξε ότι τουλάχιστον 45 από αυτούς δεν είχαν ιδέα για την ύπαρξη της λίστας με τα αποτελέσματά τους μάλιστα να δείχνουν το ακριβώς αντίθετο. Παρά το γεγονός ότι απαίτησαν να βγουν από τη λίστα, το Ινστιτούτο τους αγνόησε.

4.

Ομοίως, κατά τη διάρκεια της προεδρίας G.W. Bush υπήρξε στενή συνεργασία του Λευκού Οίκου με εταιρίες πετρελαιοειδών, όπως τεκμηριώνεται από την σχετική αλληλογραφία που διέρρευσε κι αυτή στον τύπο.

Θα παραθέσω ακόμα ένα ενδιαφέρον ντοκουμέντο από την ιστοσελίδα της Greenpeace σύμφωνα με το οποίο το 1998 η New York Times δημοσίευσε υπόμνημα του American Petroleum Institute στο οποίο περιγραφόταν σχέδιο για τη στρατολόγηση επιστημόνων με απόψεις παρόμοιες με αυτές της βιομηχανίας πετρελαίου με σκοπό να εκπαιδευτούν στις δημόσιες σχέσεις για να μπορούν να πείθουν δημοσιογράφους, πολιτικούς και κοινό.

Για να έρθουμε πίσω στην κοινή γνώμη, είναι γεγονός ότι ανενημέρωτη όπως είναι και με ανεπάρκεια γνώσεων αναπαράγει με μεγάλη ευκολία τα διάφορα κλισέ που κυκλοφορούν, αναγκαζόμενη σώνει και καλά να τοποθετηθεί. Αυτό που έχει ενδιαφέρον όμως είναι ότι πολλά από αυτά τα κλισέ όχι μόνο δεν τεκμηριώνονται από πουθενά, αλλά ταυτίζονται κιόλας με τα μηνύματα που διοχέτευσε κατά καιρούς στην αγορά η βιομηχανία άρνησης της κλιματικής μεταβολής. Με έκπληξη βλέπω ότι ένα από τα δημοφιλή κλισέ, περί σοσιαλιστών/κομουνιστών επιστημόνων που με πρόσχημα την κλιματική αλλαγή επιδιώκουν το γκρέμισμα του καπιταλισμού και των ελεύθερων αγορών, αναπαράγεται και σε ελληνικά κείμενα, υποτίθεται σοβαρών αρθρογράφων.

Πέρα από τη σταχυολόγηση του G. Monbiot, υπάρχει πληθώρα άλλων ντοκουμέντων που πιστοποιούν το γεγονός. Λόγω χώρου είναι αδύνατον να αναφερθώ σε όλα, ή ακόμα και στα κυριότερα. Για όσους δεν χόρτασαν, υπάρχει, για παράδειγμα, το εκτενέστατο άρθρο του Newsweek “The Truth About Denial”, όπως και το άρθρο της Wikipedia “Climate Change Denial”, με πολλές περαιτέρω αναφορές. Φυσικά η διαμάχη δεν σταματάει εδώ.