Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2009

Οικονομικές Ανισότητες και Προσδόκιμο Ζωής

Εμμένοντας στην άποψη ότι οι κοινωνικοί δείκτες, περισσότερο από τους οικονομικούς αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση μιας χώρας, καθότι προκύπτουν από τη συναίρεση, από το φιλτράρισμα ενός μεγάλου αριθμού παραγόντων, θα παρουσιάσω κάποια στοιχεία τα οποία συσχετίζουν τη μεταβολή του προσδόκιμου ζωής των κατοίκων μιας χώρας ανάλογα με τη θέση που καταλαμβάνουν στην οικονομική κλίμακα.
Η σχέση αυτή, για ένα μεγάλο αριθμό χωρών φαίνεται με τον πλέον εύγλωττο τρόπο στο παρακάτω γράφημα. Ο οριζόντιος άξονας αναπαριστά την οικονομική ανισότητα, ενώ ο κάθετος, το δείκτη υγείας και κοινωνικών προβλημάτων. Προσέξτε τις δυο ακραίες περιπτώσεις. Η Αμερική κοντεύει να βγει από την επάνω δεξιά γωνία της εικόνας, ενώ η Ιαπωνία από την κάτω αριστερή!

Δεν είναι μυστικό ότι η κατάσταση της υγείας του πληθυσμού μιας χώρας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κοινωνιο-οικονομική του κατάσταση. Αυτή επηρεάζει όχι μόνο την υγεία αλλά και το προσδόκιμο ζωής, τα οποία παρουσιάζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις, και για να μείνουμε μόνο στην Ευρώπη, όχι μόνο οριζόντια, ανάμεσα στις 51 χώρες που την απαρτίζουν, αλλά και κάθετα, ανάμεσα στα διάφορα τμήματα του πληθυσμού της ίδιας χώρας.

Ενώ οι διαφοροποιήσεις αυτές απαντώνται σε όλες σχεδόν τις χώρες, στην Αγγλία παρουσιάζονται ιδιαίτερα μεγεθυσμένες, έτσι ώστε σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Υγείας το 2002, η διαφορά στο προσδόκιμο ζωής ανάμεσα στους κατοίκους εύπορων (ορισμένα προάστια του Λονδίνου) και φτωχών (Manchester) περιοχών της χώρας να αγγίζει τα 8 έτη. Παρόμοιες διαφορές διαπιστώθηκαν και ανάμεσα σε άνδρες που ασκούν χειρωνακτικά ή υπαλληλικά επαγγέλματα, με το προσδόκιμο ζωής των χειρωνακτών να υπολείπεται των μη-χειρωνακτών κατά 33% ή 70% αναλόγως της περιοχής .


Οι μεγαλύτερες διαφορές σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρατηρήθηκαν στη Γαλλία, ενώ οι μικρότερες στην Πορτογαλία.


Σχετικά με την Αμερική, η κατάσταση συνοψίζεται με τον καλύτερο τρόπο στο επόμενο γράφημα, όπου η διαφορά στο προσδόκιμο ζωής ανάμεσα στα εύπορα και φτωχά στρώματα φαίνεται καθαρά να αυξάνει από δεκαετία σε δεκαετία. Για παράδειγμα, το 1980 η διαφορά αυτή ανερχόταν στα 2.8 έτη, ενώ το 2000 στα 4.5 έτη, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό.


Το ενδιαφέρον είναι ότι η διαφορά στη θνησιμότητα ανάμεσα στα χαμηλά και υψηλά εισοδήματα παρουσιάζει αυξητική τάση, τη στιγμή που η διαφορά αυτή μεταξύ ανδρών και γυναικών ή μεταξύ λευκών και μαύρων στην Αμερική μειώνεται, αν και θα έλεγα ανεπαίσθητα.

Η ίδια μεγάλη διαφοροποίηση στο προσδόκιμο, παρουσιάζεται και ανάμεσα στα μορφωμένα και αμόρφωτα στρώματα του πληθυσμού της Αμερικής.

Παρά το γεγονός ότι στην Αγγλία σε σχέση με την Αμερική υπάρχει καθολικό σύστημα περίθαλψης, η διαφορά είναι σημαντική και εμμένουσα. Ενώ αντίθετα στον Καναδά, με καθολικό σύστημα υγείας και εκεί, παρατηρείται σύγκλιση των διαφορών.

Το να δώσουμε απαντήσεις που να ισχύουν καθολικά είναι αρκετά δύσκολο. Έχουν ενοχοποιηθεί το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η μη αναζήτηση ιατρικών υπηρεσιών και η καχεκτική lifestyle κουλτούρα περί υγείας, παράμετροι που συνήθως απαντώνται στα φτωχότερα στρώματα.

Υποπτεύομαι όμως ότι ο κύριος ένοχος θα πρέπει να αναζητηθεί στις συνθήκες εργασίας των μη προνομιούχων στρωμάτων οι οποίες και τα καθιστούν επιρρεπή σε ατυχήματα και ασθένειες.

Για την Ελλάδα στατιστικά στοιχεία που να συνδέουν προσδόκιμο ζωής και οικονομική κατάσταση δεν στάθηκε δυνατό να βρω. Αντ’ αυτού σας παραπέμπω στην έκθεση «Ανισότητες στην Υγεία: μια Κριτική Προσέγγιση» του 2002, των Μ. Σαρρή, Μ Χρυσάκη και Σ. Σούλη από το ΤΕΙ Αθηνών και το ΕΚΚΕ.


22 σχόλια:

Swell είπε...

Το μέλλον μας, αγαπητή Cynical, προδιαγράφεται λαμπρό, μετά την πρόσδεση του πρώην υπουργού Υγείας στο άρμα του Σαμαρά. Και με Παπακωνσταντίνου και Ξενογιαννακοπούλου από την άλλη, αισθάνομαι πολύ ασφαλής και σίγουρος. Τόσο ασφαλής και σίγουρος, που πουλάω το σπίτι μου. Για ν' αναπνεύσω...

Greek Rider είπε...

Καλησπέρα cynical, κάποιες έρευνες έχουν ονομάσει ένα παρόμοιο και σχετικό φαινόμενο ως "Το Σύνδρομο της κοινωνικής ανισότητας".

Μπορεί να το ψάξει κάποιος στο google.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Και πώς να μην είναι έτσι, όταν τα εισοδήματα εξαρτώνται από το διαχωρισμό της εργασίας σε χειρωνακτική και πνευματική και αυτά τα εισοδήματα επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα ζωής μας (π.χ. η επιλογή του τροπου κατοικίας, η διατροφή, η μόρφωση κλπ);

cynical είπε...

Swell,
σου ευχομαι να πιασεις καλη τιμη! Δυσκολη εποχη διαλεξες.

cynical είπε...

Καλησπερα @Rider,

Εδω το πραγμα φαινεται αρκετα περιπλοκο. Κοιταξα τον Gini Index που συσχετιζεται με την οικονομικη ανισοτητα και σε μερικες περιπτωσεις δεν συναδει με την διαφοροποιηση των προσδκιμων.

Στην Αγγλια και Αμερικα που ο Gini εχει τις υψηλοτερες τιμες, τα πραγματα ειναι συμβατα. Δηλ. παρατηρειται μεγαλη διαφοροποιηση αναμεσα στα χαμηλα και ευπορα στρωματα.
Στη Πορτογαλια ομως πανε αντιθετα. Η χωρα αυτη εχει ton υψηλοτερο δεικτη Gini της ευρωπης και ομως εχει τη μικροτερη διαφορα προσδοκιμων!

Θελει πιο προσεκτικη μελετη.

cynical είπε...

Καλωςόρισες Δείμε,

λογικά έτσι είναι. Αλλα είναι διδακτικο να βλέπεις πόσο πολύ η εισοδηματική ανισότητα επιδρά στο προσδόκιμο. Οι διαφορές, οπως ειδα μπορεί να φτάσουν και τα 8, ίσως και περισσότερα χρόνια. Και μάλιστα σε χώρες οι οποίες έχουν καθολικό σύστημα περίθαλψης όπως η Αγγλία.

Θα ηταν ενδιαφέρον να μελετούσε κανείς την ευαισθησία στη διαφοροποίηση του προσδόκιμου μεταξυ φτωχων και ευπορων στρωμάτων, στις μεταβολές του δεικτη ανισοκατανομής Gini.

Η ανισοκατανομη πλεον χτυπάει στην καρδια της ζωης της ιδιας, ελλαττώνοντάς την σημαντικα! Κατα την αποψη μου αυτο ειναι ενα πολυ δραματικο αποτέλεσμα.

VAD είπε...

Αμάν, με το προσδόκιμο ζωής!Φαγώθηκες!Αφού σου είπα,εχω σκοπό να διαψεύσω τις μετρήσεις σου και τους αλγόριθμους σου:)Επί τη ευκαιρία τι ειναι τουτο το τελευταίο,σαν άλογα και αριθμοί μου φαίνεται:)))
Δε θα πεθάνουμε ποτέ,
κουφάλα νεκροθαφτη...

Στέργιος είπε...

Μια ρήση λέει: καλύτερα πλούσιος και υγιής παρά φτωχός και άρρωστος! Αν το δεις αλλιώς απλά αποτυπώνει μια πανάρχαια αλήθεια και τα στατιστικά απλώς το επιβεβαιώνουν.

Θα μου πεις ότι θα μπορούσαν να βγουν «επιστημονικές μελέτες» της προηγούμενης ανάρτησης για να μας πείσουν ότι η ζωή των φτωχών είναι πιο… «συμπυκνωμένη» (καλά δεν ακούσατε πλούσιους να ζηλεύουν τη γεμάτη δράση και συναισθήματα ζωή των φτωχών;;;;) και τα 80 χρόνια του πλούσιο ισούνται ή και υπολείπονται από τα 70 του φτωχού, άρα έχουν ίδιο προσδόκιμο η και χειρότερο οι πλούσιοι!!!

Α, μη γελάτε. Ότι βλέπετε (πχ διαφορές προσδόκιμου φτωχών και πλουσίων) δεν είναι και η αλήθεια γιατί έτσι έβλεπαν τον ήλιο να γυρίζει γύρω από τη Γη και κόντεψε να ψήσουν τον Γαλιλαίο που είπε πως ότι βλέπετε δεν είναι η αλήθεια… Να μη φτάσουμε να με ψήσετε επειδή σας μιλώ για την… επιστημονική αλήθεια!!!

Πως τα πάω Cynical είμαι καλός μαθητής των προηγούμενων μαθημάτων; Ξέρεις, τώρα που ο ΓΑΠ μου έκοψε το όνειρο του ρουσφετοδιορισμού λέω να μπω σε καμιά πολυεθνική με γλείψιμο!

Επί της ουσίας μάλλον η ανάρτηση τα λέει όλα.

Σκέφτομαι και τα όρια συνταξιοδότησης. Σωστά, θα σωθεί το ασφαλιστικό αν στα βαρέα αυξηθεί το όριο 15-20 χρόνια ώστε ο μπετατζής, ο καρβουνιάρης, ο κομπρεσεράς να βγαίνει στη σύνταξη στα 75. Παίρνει υψηλό μισθό άρα… ζει περισσότερο ε, δεν θα τον πληρώνουμε δεκαετίες! Σαν καλό μου ακούγεται. Και πως δεν το σκέφτηκε ο Λοβέρδος και ψάχνει για άλλα επιχειρήματα; Ρε Cynical υπέβαλες βιογραφικό για καμιά γραμματεία στο υπ. Εργασίας; Προσλαμβάνεσαι, σιγά μη σκεφτούν τόσο περίπλοκα άλλοι!

Ανώνυμος είπε...

Mια ρηση λεει:καλυτερα πλουσιος και υγιης ,παρα φτωχος ,ασχημος και πουστης.!

Θανασης Ξ. είπε...

Cynical καλησπέρα..

Παραείναι γραμμική η σχέση στον πίνακα, δεν μπορεί κανείς να αμφιβάλει. Πράγματι, για παράδειγμα η θέση της Αμερικής είναι εύγλωτη, κάποιος 'βιαστικά' θα περίμενε πολύ 'καλύτερη' υγεία στην μητρόπολη του καπιταλιμού. Καταλαβαίνει κανείς με τέτοιες καμπύλες πως όταν ιδιωτικοποιείς τα δημόσια αγαθά σε τόσο μεγάλο βαθμό θα έχεις και τις ανάλογες επιπτώσεις συνολικά στον πληθυσμό.
Επιβεβαιώνεται κι εδώ πως ανάμεσα στον απόλυτο φιλελευθερισμό και στον απόλυτο κρατισμό κάπου στη μέση βρίσκεται τελικά η χρυσή τομή.
Τέλος έκπληξη για μένα ήταν και το γεγονός πως φαίνεται απ' την καμπύλη πως το κλίμα δεν παίζει και τόσο ρόλο. Ας πούμε η Σουηδία βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση απ' την Ελλάδα...

Ανώνυμος είπε...

Εκτός θέματος

Cynical, ασχολείσαι συνέχεια με τα στραβά του νεοφιλελευθερισμού και καθόλου με πιθανές λύσεις του γενικού προβλήματος αν και διάφοροι σχολιαστές σου έχουν επιστήσει της προσοχής σου ενδιαφέρουσες περιπτώσεις. Π.χ έχεις ασχοληθεί με το Venus Project και τον ακτιβιστικό του βραχίονα The Zeitgeist Movement;

Ρέφλης

IonnKorr είπε...

Φίλε Ρέφλη,

Δεν θέλω να σε κακοκαρδίσω αλλά πολλά έχουν ακουστεί για αμφίσημο ρόλο του "Venus Project" και της αμφιλεγόμενης ακτιβιστικής (?) "The Zeitgeist Movement".

Πριν από καμιά (ή δύο) εβδομάδα ένας αρθρογράφος είχε καλύψει ολόκληρη σελίδα μεγάλης εφημερίδας αναλύοντας τις ύποπτες πτυχές αυτού του διεθνούς "βραχίονα". Δυστυχώς δεν θυμάμαι ονόματα.

Βέβαια, χωρίς να σημαίνει ότι η εφημερίδα είναι αξιόπιστη πηγή και είχε δίκιο, κάτι μεμτό υπάρχει. Αν κάποιος έχει περισσότερες πληροφορίες ας τις αναφέρει.

Ανώνυμος είπε...

Ionnkor,
το θέμα είναι ότι κάποιος προτείνει κάποιες διεξόδους από το σημερινό αδιέξοδο. Ο καθένας κάθεται, τις διαβάζει και διαμορφώνει την δική του άποψη χωρίς διαμεσολαβητές και ειδικά εφημερίδες.

Ρέφλης

IonnKorr είπε...

Φίλε Ρέφλη

Λύσεις προτείνουν πολλοί. Θα έλεγα ότι όλη την ζωή μας δεν αρκεί για να διαβάσει και μόνον κανείς τις άπειρες λύσεις που προτείνονται απο περιοδικά, εφημερίδες και διαδίκτυο. Επίσης οι λύσεις δεν είναι απόλυτες (οι εκδοχές και οι παραλλαγές τους είναι πάμπολλες).

Το θέμα είναι ότι πίσω από τις προτεινόμενες λύσεις υποκρύπτονται, σχεδόν πάντα, υπόγειες σκοπιμότητες. Και αυτές είναι το κουμπί της υπόθεσης, φίλε.

Τελικά, όλα υπόκεινται στην πρόθεση του "προσηλυτιζόμενου πελάτη" να αποδεχθεί μία από αυτές.

Αλλά, ότι λέω μην το παίρνεις κατα γράμμα. Είναι προσωπική άποψη. Πολλοί άλλοι, μάλλον, θα βλέπουν θετικά το venus.

cynical είπε...

Vad

τωρα για να δουλεψει σωστα ο αλγοριθμος θα πρεπει να αποκαλυψεις και το οικονομικο επιπεδο που βρισκεσαι..

cynical είπε...

Ρεφλη,
...μου ειναι πιο ευκολο να κατακρινω παρα να οικοδομω και να προτεινω. Αυτο αποτελει γενικη αρχη για ολους και για ολα. Διοτι οι κρισεις γινονται επι του υπαρκτου, ενω οι οραματισμοι επι του φανταστικου που θα πρεπει να σχηματοποιηθει. Δυσκολη δουλεια indeed!

Εχω αντιληφθει το μειονεκτημα και εχεις δικαιο που το επισημαινεις. Αλλα προς το παρον αδυνατω να διατυπωσω προτασεις που ειναι ολοκληρωμενες, να εντασσονται στο πλαισιο μιας γενικης θεωριας, να μην αντιμάχονται η μια την αλλη, κλπ.

cynical είπε...

Για το zeitgeist movement, διατηρω σοβαρες επιφυλαξεις ως προς τη συσταση, τη χρηματοδοτηση και τα κινητρα.

Το κατατασσω περισσοτερο προς μια New-Age κινηση χωρις ουσιαστικο πολιτικο υποβαθρο και προσανατολισμο. Αν θελει να δρασει επιμορφωτικα, ας το κανει, οπως το κανουν και χιλιαδες αλλα ινστιτουτα, μεμονομενα άτομα, και πανεπιστημια.

cynical είπε...

E ναι Στεργιο,
η φτωχεια σωζει το ασφαλιστικο. Και περισσοτερο θα δουλευουν και πιο γρηγορα θα πεθαινουν!

Οχι δεν υπεβαλα στο Υπ. Εργασιας. Αντι να το κυνηγησω, καθομουν και εκανα αναρτησεις!

cynical είπε...

Καλησπέρα Θαναση Ξ,

Κοντα στην Αμερικη ειναι και το Η.Β. Τελικα δεν φαινεται να παιζει τοσο μεγαλο ρολο η περιθαλψη, αν ειναι δημοσια ή ιδιωτικη. Η αγγλια που εχει δημοσια, ειναι σε καλυτερη καταταξη σχετικα με την Αμερικη. Φαινεται οτι το ολο εργασιακο κλιμα και οι κοινωνικες παροχες παιζουν τον μεγαλυτερο.
Οι σκανδιναβικες χωρες πανε καλυτερα στην κοιν. προνοια, γιαυτο.

Ανώνυμος είπε...

Cynical,
εγώ προσπαθώ να μη βάζω ταμπέλες. Όσο για τον ασαφή πολιτικό προσανατολισμό που λες, ποιός έχει σήμερα σαφές πολιτικό στίγμα εκτός από κόμματα τύπου ΚΚΕ; Ο κόσμος που ζούμε σήμερα έχει γίνει τόσο πολύπλοκος που οι συνηθισμένοι τρόποι σκέψης είναι δύσκολο να τον κατανοήσουν στην ολότητά του. Το σημερινό σύστημα είναι φτιγαμένο έτσι ώστε να ενσωματώνει τα πάντα (Δες αν θέλεις το βιβλίο Escape Attempts των Stanley Cohen, Laurie Talylor). Ο Ζακ Φρέσκο τουλάχιστον έχει το θάρρος να προτείνει κάτι τελείως δραστικό και πολλές από τις ιδέες του δίνουν τροφή για σκέψη.

VAD είπε...

Εχω αμπέλια στη Βλαχιά,
σπίτια στο Βουκουρέστι,

κατα το γνωστό παραδοσιακό τραγούδι:))

ΑΡΧΑΙΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ είπε...

'Μπορείς να μεταφέρης και αυτό(https://amethystosbooks.blogspot.gr/2014/11/blog-post_78.html)'στους...φίλους σου(α-θέους)συν-ιστολόγους;