Πότε μια στρατιωτική επέμβαση είναι νόμιμη;

Σε συνέχεια του προηγούμενου ποστ περί ανθρωπιστικών βομβαρδισμών, θα ανεβώ ένα ακόμα σκαλί στην κλίμακα του αφηρημένου, κάνοντας το παρόν ποστ λιγάκι πιο φιλοσοφικό.

Σήμερα έχω μόνο ερωτήσεις να κάνω.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, θέτοντας το ερώτημα του προηγούμενου ποστ αλλιώς.

Πότε, και βάσει ποιου δικαίου, επιτρέπεται ξένοι στρατοί να επεμβαίνουν στρατιωτικά σε μια άλλη χώρα;

Ας δούμε όμως πρώτα ποιο είναι το νομικό καθεστώς που διέπει τέτοιες επεμβάσεις.

Κατ’ αρχήν υπάρχει τέτοιο; Υπάρχουν ευκρινώς διατυπωμένοι κανόνες; Υπάρχει δίκαιη στρατιωτική εισβολή, η οποία δεν θα προσκρούει σε κάποιο κανόνα, και αν ναι, κάτω από ποιες προϋποθέσεις;

Ποιος, ποιοι ή ποιο όργανο νομιμοποιείται να λαμβάνει τις αποφάσεις στρατιωτικής επέμβασης;

Το Συμβούλιο Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ έχει το δικαίωμα να παίρνει αποφάσεις στρατιωτικής επέμβασης; Προφανώς και έχει, όπως δείχνει η πρόσφατη απόφαση.

Εκτός από αυτό ποιο άλλο όργανο νομιμοποιείται;

Ποιος ελέγχει την νομιμότητα των αποφάσεων του ΣΑ; Αρκεί μόνο μια πλειοψηφία του δεκαπενταμελούς προεδρείου του, το οποίο όμως μπορεί να τυγχάνει να έχει συγκυριακά ευνοϊκή σύνθεση; Και τι γίνεται με τις υπόλοιπες εκατόν εβδομήντα και κάτι χώρες οι οποίες δεν εκπροσωπούνται;

Υπάρχει κάποιο ειδικό δικαστήριο όπου αυτός που δέχτηκε την επίθεση να μπορεί να καταφύγει, εκ των υστέρων φυσικά, και εφ όσον επιβιώσει;

Αντιθέτως, αν βρεθεί ότι μόνο ένα μέρος ή τίποτε από τα προηγούμενα δεν ισχύει, ότι δηλαδή δεν υπάρχουν σαφείς και διαρκείς κανόνες οι οποίοι να διέπουν τις επεμβάσεις, τότε πόση ισχύ μπορεί να έχει μια απόφαση η οποία λαμβάνεται βάσει ενός τυχαίου συσχετισμού δυνάμεων μέσα στο ΣΑ;

Εκδοχές

1. Ας πάρουμε μια ακραία περίπτωση κράτους όπου ο κυβερνήτης είναι περισσότερο του κανονικού διεστραμμένος, βιάζει σκοτώνει κλπ τους πολίτες και επιπλέον, λόγω του τρόμου που διασπείρει δεν μπορεί έσωθεν ν’ ανατραπεί. Νομίζω ότι όλοι θα συμφωνούσαμε ότι κάποιοι καλοί άνθρωποι θα όφειλαν να αποστείλουν τα στρατά τους για να τον ανατρέψουν.

Από κει και πέρα υπάρχουν δυο εκδοχές. Είτε οι ξένοι στρατοί θα έφευγαν αφού θα έστηναν εκ θεμελίων το μαγαζί της δημοκρατίας, είτε θα παρέμεναν και το απελευθερωθέν κράτος θα καθίστατο σύγχρονη αποικία, με αποτέλεσμα μετά από κάποια χρόνια οι ίδιοι οι διασωθέντες να ξεσηκώνονταν εναντίον των διασωστών τους. Στη περίπτωση αυτή το ηθικό πλεονέκτημα της αρχικής εισβολής θα χανόταν.

2. Μια λιγότερο ακραία περίπτωση θα ήταν ένα κράτος ολοκληρωτικό, όπου θα υπήρχε μεν εκτεταμένη καταστολή, φυλακίσεις, εκτελέσεις, δολοφονίες (ας φέρουμε για παράδειγμα τη ναζιστική Γερμανία), αφ’ ετέρου όμως θα είχε και κάποια μικρή ή μεγάλη λαϊκή στήριξη. Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις θα ήταν δικαιολογημένη μια εισβολή, με την προϋπόθεση ότι θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί;

Δεν νομίζω όμως ότι κάτι τέτοιο έχει ποτέ συμβεί. Οι δικτάτορες ποτέ δεν απομακρύνθηκαν από τα έξω, τουναντίον, όλες οι περιπτώσεις ήταν ότι επιβλήθηκαν από τους έξω.

Οι επεμβάσεις στο Ιράκ και Αφγανιστάν έγιναν με πρόσχημα τα χημικά όπλα και την έδρα της Αλ-Κάιντα αντίστοιχα, (σαν απειλές ενάντια στην ανθρωπότητα), κι όχι εξ αιτίας της βαρβαρότητας των καθεστώτων και την προστασία των πολιτών των συγκεκριμένων χωρών.

3. Άλλη περίπτωση θα ήταν ένα κράτος το οποίο σπαράζεται από εμφύλιο πόλεμο, όπου ο πληθυσμός είναι χωρισμένος στα δυο και πολεμά. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η συνήθης πρακτική είναι είτε να τους αφήνεις στην τύχη τους, είτε να βοηθάς κρυφίως τη μια ομάδα από τις δυο.

Δεν μου έρχεται κάποιο παράδειγμα εμφυλίου που αφέθηκε στην τύχη του να διαιωνίζεται μέχρι σήμερα ή εμφύλιος ο οποίος τελείωσε μετά από φανερή στρατιωτική επέμβαση άλλης χώρας υπέρ μιας ομάδας από τις εμπλεκόμενες.

Τη Λιβύη θα την κατέτασσα στην περίπτωση αυτή. Σε μια χώρα, για να ξεσπάσει εμφύλιος, σημαίνει ότι ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού δεν είναι ευχαριστημένο με το καθεστώς και το οποίο προφανώς υποφέρει.

4. Μια άλλη περίπτωση είναι ένα κράτος το οποίο τελεί υπό κατοχή από ξένα στρατεύματα. Σ’ αυτά θα μπορούσαν να καταταγούν η Β. Κύπρος και τα παλαιστινιακά εδάφη. Και στις δυο περιπτώσεις η εισβολή έχει καταδικαστεί από το ΣΑ. Νομιμοποιεί η καταδίκη αυτή, στρατιωτική εισβολή της διεθνούς κοινότητας στα κατακτημένα εδάφη για να τα απελευθερώσει; Ή ελλοχεύει ο κίνδυνος που περιγράψαμε στην εκδοχή (1), εξ αιτίας του οποίου μια τέτοια απελευθερωτική εισβολή δεν θα ήταν επιτρεπτή;

Σχόλια, παρατηρήσεις, διορθώσεις, προσθήκες, είναι παραπάνω από δεκτά…