Ο αφόρητος φετιχισμός της «ποιότητας» και η πιστοποίηση του κενού

Επανέρχομαι στο νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ και επικεντρώνομαι στο κομμάτι που αφορά στην θέσπιση Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας. Αναλύοντας το περιεχόμενο κάθε πρότασης των άρθρων 65-75 που αναφέρονται σε αυτή, διαπιστώνω ότι τούτο αποτελεί ένα πρότυπο και «πιστοποιημένο» δείγμα αυτοαναφορικότητας.

Εξηγούμαι:

«Αποστολή» της, όπως ορίζεται στο Άρθρο 66, παρ. 1 είναι ευλόγως η «διασφάλιση της ποιότητας», μιας και πρόκειται για ομώνυμη Αρχή, η οποία «πιστοποιεί την ποιότητα της λειτουργίας των ΑΕΙ».

Στον ορισμό των «Αρμοδιοτήτων της», Άρθρο 67, παρ.1 , υπάγονται

α) η «περιοδική πιστοποίηση της ποιότητας των εσωτερικών συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας των Α.Ε.Ι», δηλαδή πιστοποιεί την ποιότητα των συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας(!),

β) η «εισήγηση στον Υπ. Παιδείας κλπ των τρόπων για τη συνεχή διασφάλιση υψηλής ποιότητας»

γ) η «ανάπτυξη βάσης δεδομένων αξιολόγησης σε συνεργασία με τις Μονάδες Διασφάλισης της Ποιότητας (ΜΟ.ΔΙ.Π.) των Α.Ε.Ι.», δηλαδή μάς λέει ότι στις ήδη υπάρχουσες ΜΟ.ΔΙ.Π. θα προστεθεί και μια άλλη Αρχή η οποία θα κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα,

δ) ο «σχεδιασμός νέων διαδικασιών διασφάλισης ποιότητας και πιστοποίησης»,

ε) η «διαφοροποίηση κριτηρίων για την πιστοποίηση της ποιότητας των σπουδών»,

...

και άλλες επικαλυπτόμενες, επαναλαμβανόμενες και κενές περιεχομένου αρμοδιότητες, οι οποίες το μόνο που κάνουν είναι να εναλλάσσουν τις λέξεις «διασφάλιση» και «πιστοποίηση», έμπροσθεν της ταλαίπωρης λέξης «ποιότητα».

Κι ενώ η αγωνία κορυφώνεται για το ποιόν της κυρίας Ποιότητας, στα πόδια της οποίας σφάζονται ολόκληρες Αρχές, φτάνουμε στην παρ. 4 του ιδίου άρθρου για να μάθουμε επιτέλους ότι τα κριτήρια βάση των οποίων η Αρχή θα πιστοποιεί την ποιότητα των ΑΕΙ είναι:

«τα συγκεκριμένα, προκαθορισμένα, διεθνώς αποδεκτά και εκ των προτέρων δημοσιοποιημένα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια και δείκτες».

Ποια όμως συγκεκριμένα;

Ποια προκαθορισμένα;

Ποια διεθνώς αποδεκτά;

Πού δημοσιευμένα;

Ουδεμία πληροφορία! Δηλαδή, ένα ολόκληρο σχέδιο νόμου 150 σελίδων, δεν θεωρεί σκόπιμο να αφιερώσει ούτε μια λέξη για το τι συνιστά «ποιότητα σπουδών» και τι «ποιοτικό ΑΕΙ», παρά φλυαρεί ακατάσχετα για το στήσιμο και της αρμοδιότητες ενός ολόκληρου γραφειοκρατικού οργανισμού, του οποίου το ουσιαστικό αντικείμενο δεν μπαίνει καν στον κόπο να καθορίσει.

Και συνεχίζει στο ίδιο βιολί για τις αρμοδιότητες μιας επιτροπής η οποία «θα αξιολογεί την ποιότητα του προγράμματος σπουδών ή του εσωτερικού συστήματος διασφάλισης της ποιότητας του ιδρύματος» χωρίς να είναι σε θέση να διευκρινίσει τι τέλος πάντων συνιστά ποιοτικό πρόγραμμα σπουδών(!).

Η παράλειψη αυτή δεν προέρχεται φυσικά από αμέλεια, αλλά από την εγγενή δυσκολία και την αμηχανία ορισμού του τι συνιστά «ποιοτικό ΑΕΙ», στο βαθμό που τα συστατικά στοιχεία που καθιστούν κάτι τις «ποιοτικόν» δεν μπορεί να είναι καθολικώς αποδεκτά, όπως αφήνεται να εννοηθεί. Η «ποιότητα» μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι μια έωλη και αφηρημένη έννοια η οποία αποκτά τα χαρακτηριστικά της μόνο εντός συγκεκριμένου ιδεολογικού πλαισίου για το τι συνιστά καλή εκπαίδευση, σε αντίθεση με τα υλικά προϊόντα, στα οποία η ποιότητα συναρτάται με πολύ συγκεκριμένες, απτές και καθολικά αναγνωρισμένες ιδιότητες, όπως η απρόσκοπτη λειτουργία, η διάρκεια ζωής, το μικρό ποσοστό αστοχίας και βλαβών, η ασφάλεια στο χειρισμό, η αντοχή στο χρόνο και στη σκληρή χρήση, η αξιοπιστία κ.α.

Αν λοιπόν έχουν στο νου τους τα κριτήρια τα οποία ακολουθούν διάφοροι «οίκοι αξιολόγησης των πανεπιστημίων» διεθνώς, (τα οποία έχουν, αλλά δεν ομολογούν), στα χνάρια της υστερόβουλης δράσης των «διεθνών οίκων αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας επιχειρήσεων και κρατών», τα κριτήρια αυτά ούτε ενιαία είναι ανάμεσα στους εν λόγω οίκους, και όπως δείξαμε αναλυτικά σε προηγούμενη ανάρτηση, με τίτλο «Αξιολόγηση των μηχανισμών αξιολόγησης των πανεπιστημίων», ούτε μεγάλη σχέση έχουν με την έννοια της ποιότητας per se, όπως την αντιλαμβάνεται ο απλός άνθρωπος, αλλά εισάγονται για να δημιουργήσουν εξ αρχής μια νέα αγορά τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού «προϊόντος», μέσα στην οποία πλέον θα μπορούν να ρυθμίζονται οι χρηματοδοτήσεις των ΑΕΙ, οι αμοιβές του προσωπικού και τα δίδακτρα των καταναλωτών-πελατών.

Σε γενικές γραμμές, τα κριτήρια των όποιων οίκων αξιολόγησης δεν δρουν εκτός και ερήμην μιας συγκεκριμένης αγοράς, τις συνιστώσες της οποίας καλούνται να αξιολογήσουν, αλλά τουναντίον παρεμβαίνουν και διαμορφώνουν τα ίδια την αγορά, ώστε αυτή να λειτουργεί προς την κατεύθυνση που τα κριτήρια αυτά έχουν σχεδιαστεί για να επιβάλλουν.

Ολόκληρο λοιπόν το νομοσχέδιο αναλίσκεται σε αφόρητες λεπτομέρειες για το πώς θα συγκροτηθεί η Αρχή πιστοποίησης, για τις αρμοδιότητες και την οργανωτική της δομή, αλλά δεν αφιερώνει ούτε μια λέξη για το τι συνιστά «ποιοτικό ΑΕΙ», που αποτελεί και την πεμπτουσία του οργανωτικού αυτού ξεσαλώματος των 150 σελίδων.

Αλλά ακόμα χειρότερα, οι επ' αυτού δημόσια διαλογιζόμενοι, δίνουν την εντύπωση ότι σκοτίζονται περισσότερο για το αν θα είναι 5, 7 ή 10 στο τάδε και το δείνα συμβούλιο, και πολύ λιγότερο, έως καθόλου για το πώς αντιλαμβάνονται το ποιοτικό πανεπιστήμιο.